Carter naar Midden-Oosten
Olie-uitvoer Iran
komt weer op gang
Obote strijdt
tegen Idi
DAAD VAN POLITIEKE MOED
Granaat
ontploft
in Haris:
kinderen
gedood
Chinese terugtocht
nog vol risico's
Omstreden
Carstens
mogelijk
president
van West-
Duitsland
DINSDAG 6 MAART 1979
(Van c
s correspondent)
HARIS (LIBANON) - De Ne-
derlandse VN-soldaten in
Zuid-Libanon zijn gisteren
voor het eerst geconfronteerd
met de harde werkelijkheid
van de problemen in dit ge
bied. In het dorp Haris, waar
de 80 kwartiermakers op het
ogenblik verblijven en waar
vanaf volgende week het Ne
derlandse hoofdkwartier zal
zijn gevestigd, ontplofte gis
teren in een woning een mijn
of granaat. Drie kinderen
werden daarbij gedood, vier
werden gewond.
De ontploffing was niet direct
het gevolg van oorlogshan
delingen. De granaat was
door de kinderen in het ge
bied rond Haris gevonden en
mee naar huis genomen. Het
projectiel ontplofte toen de
kinderen ermee speelden. In
het dorp Haris ontstond met
een een enorme paniek. Hoe
wel niet duidelijk is waar de
mijn of granaat, wat het was is
niet precies bekend, vandaan
kwam, is wel bekend dat de
Franse VN-soldaten de afge
lopen dagen rond Haris
schietoefeningen hebben ge
houden. Mogelijk is daarbij
een onontplofte granaat in het
gebied blijven liggen. Maar in
de streek ro.nd Haris zijn ook
enkele mijnenvelden. Deze
zijn echter duidelijk bekend
en met prikkeldraad afge
zet.
Het huis waar het ongeluk ge
beurde werd volledig door de
explosie verwoest. De ge
wonde kinderen werden met
een helikopter naar het VN-
ziekenhuis in Naqoura ge
bracht. De Franse arts van het
VN-bataljon hielp bij het ver
zorgen van de gewonden. De
Nederlandse soldaten waren
bij het gebeuren in Haris ver
der niet betrokken. Het ge
bied in de omgeving van Ha
ris valt tot medio volgende
week nog onder verantwoor
delijkheid van de Franse VN-
soldaten.
Aanstaande zaterdag zal de
hoofdmacht van 700 man van
het Nederlandse VN-bataljon
in Libanon aankomen. Zij
zullen de nacht doorbrengen
in een grote hal op het inter
nationale vliegveld van Bei
roet. De volgende dag ver
trekken bijna 500 man van het
bataljon naar het operatiege
bied in de bergen rond Haris.
Ruim 200 chauffeurs en
boordschutters van de YP-
pantserwagens, vrachtwa
gens en jeeps van het bataljon
zullen vervolgens met Ne
derlandse vrachtwagens die
al in Libanon zyn naar de Is
raëlische havenstad Haifa
worden gebracht.
Daar wordt zondag begonnen
met het lossen van de 60 pant
serwagens en 130 voertuigen
van het rij-op-rij-af-schip
..Dockexpress 10". De lange
kolonne van bijna 200 wagens
zal zich dan onmiddellijk
weer naar het noorden bege
ven. Of de kolonne nog voor
de nacht het operatiegebied
in Zuid-Libanon zal bereiken,
is uiterst twijfelachtig.
DAR ES SALAAM/NAI
ROBI (UPI/Reuter) - De
voormalige Oegandese
president Milton Obote
heeft gisteren verklaard
dat op het ogenblik twee
miljoen Oegandezen in
"bevrijde gebieden" le
ven. In een televisie-inter
view zei Obote dat zijn
troepen oprukken naar de
hoofdstad Kampala.
Obotes troepen hebben wel gebrek
aan wapens. De aanval op de be
langrijke stad Tororo vorige
week was alleen gelanceerd om
wapens in beslag te nemen.
Daarna hebben zij zich weer te
ruggetrokken.
Amin om het leven zijn gebracht.
De troepen van Amin hebben de
stad naderhand weer heroverd
nadat de opstandelingen zich
hadden teruggetrokken met de
wapens in hun bezit.
Het was voor het eerst dat Obote er
blijk van gaf een offensief tegen
de man die hem indertijd heeft
verdreven te zijn begonnen.
Libië heeft volgens diplomatieke
bronnen in Nairobi duizend mili
tairen naar Oeganda gestuurd om
het bewind van Amin bij te staan.
Libische C-130 transportvlieg
tuigen zouden de laatste tien da
gen een militaire luchtbrug tus-,
sen Tripoli en Kampala hebben
onderhouden. Behalve soldaten
zou ook materiaal van Russische
makelij zijn overgebracht.
Met maskers voor om niet te worden herkend, protesteren Oegandese studenten i
Oegandese Hoge Commissie tegen het bewind van Amin.
tegen de "Tanzaniaanse invasie- Het Britse ministerie van handel
macht". Het leger heeft volgens heeft gisteren alle trans-
radio-Oeganda de opdracht ge- portvluchten van Groot-Brittan-
kregen tot de laatste man te vech- nië naar Oeganda met onmiddel-
ten. lijke ingang verboden. Vorig jaar
werden tussen de twee landen 90
vluchten uitgevoerd.
De Britse regering wil met de maat-
regel de positie van president
Amin verzwakken.
WASHINGTON - President Carter vertrekt morgen naar
het Midden-Oosten in een dramatische poging om de
vredesonderhandelingen tussen Israël en Egypte nieuw
leven in te blazen.
Een glimlachende president Sadat ontving van de Amerikaanse ambassadeur Hermann Eilts (rechts) gisteren
de boodschap dat president Carter morgen naar het Midden-Oosten komt. De Egyptische vice-president Hosni
Mubarack (links) was ook op de bijeenkomst.
PEKING HANOI HONGKONG
(AFP/Reuter/UPI) - China heeft
gisteren officieel bekendge
maakt dat het zijn troepen uit
Vietnam gaat terugtrekken nu
"de opdracht voltooid is". Viet
nam heeft gisteren echter het
land gemobiliseerd om "de Chi
nese agressie het hoofd te bie
den".
Het Vietnamese communistische
dagblad "Nhan Dan Saix"
schreef gisteren dat de Chinezen
willen doen geloven dat zij zich
terugtrekken maar in feite zou
den zij reservisten in de strijd
werpen om nieuwe aanvallen uit
te voeren. Hanoi zegt dat er nog
altijd wordt gevochten rond de
stad Lang Son.
Over een daadwerkelijke Chinese
terugtrekking zijn nog weinig of
geen concrete berichten. Wel lig
gen de berichten van het slagveld
ongeveer 24 uur achter. Uit in
lichtingenbronnen in Bangkok
en Hongkong wordt vernomen
dat de Chinezen achter het front
nieuwe troepen aanvoeren. De
bedoeling zou zijn dat deze troe
pen de terugtocht garanderen te-
TEHERAN (ANP) - De nieuwe pre
sident van de Iraanse nationale
oliemaatschappij (NIOC), Has
san Nazih, heeft gisteren het
startsein gegeven voor de hervat
ting van de Iraanse olie-export.
gen eventuele Vietnamese tegen
aanvallen. De mogelijkheid van
een nieuwe Chinese aanval wordt
ecHter niet uitgesloten.
Vietnamese tegenaanvallen wor
den zeer wel mogelijk geacht en
dan zou bij een Chinese terug
tocht de strijd opnieuw kunnen
escaleren. Voor de Chinezen is
het van belang om met "geheven
hoofd" thuis te komen, zonder al
te veel kleerscheuren. De Viet-
namezen maken echter nu al
melding van meer dan 40.000
slachtoffers onder de Chinezen.
Deze cijfers worden door waar
nemers echter overdreven ge
noemd. Peking zegt dat het "les
je" aan Vietnam nu geleerd is,
maar nieuwe verliezen zouden
het "succes" kunnen overscha
duwen.
Het Russische persbureau Tass-
meldde gisteravond dat de eerst
komende dagen duidelijk moet
worden welk belang moet wor
den gehecht aan de Chinese ver
klaring over een terugtocht uit
Vietnam. Tass acht de Chinese
verklaring waarin wordt gezegd
dat uit zelfverdediging zal wor
den teruggeslagen beschamend
Op de terminal op het eiland Karg
in de Perzische Golf stelde hij
met een druk op een knop de in
stallaties in werking die olie aan
boord van tankschepen pompen.
Het laden werd op 26 december
stopgezet als gevolg van de poli
tieke verwikkelingen in Iran en
de staking van het personeel van
de olie-industrie.
Nazih deelde aan de bij de plech
tigheid aanwezige journalisten
mee dat de Iraanse olieproduktie
in de toekomst twee a drie mil
joen vaten per dag zal bedragen
vergeleken met 6,5 miljoen voor
de revolutie. Op het ogenblik
wordt volgens een woordvoerder
van NIOC al weer 1,7 miljoen va
ten per dag gewonnen, een mil
joen vaten meer dan Iran zelf no
dig heeft.
Nazih deelde mee dat de eerste la
ding die na de revolutie wordt
verscheept 220.000 ton meet en
dat NIOC de olie rechtstreeks aan
de afnemer heeft verkocht voor
ongeveer twintig dollar per vat.
De olie is voor Japan bestemd.
Kapitein Yvkio Iwata van de on
der Liberiaanse vlag varende
World Ambassador kreeg van
Nazih een gesigneerd portret van
de religieuze leider Chomeini.
Het volgende schip dat geladen zal
worden is de Deense Kristine
Maersk die Rotterdam als be
stemming heeft. Verder liggen er
nog zeven tankschepen bij Karg
te wachten. Volgens een woord
voerder van NIOC heeft Iran tot
dusver vijf scheepsladingen
rechtstreeks verkocht. Zoals al
eerder gemeld heeft het land de
betrekkingen met het consor
tium van Westerse oliemaat
schappij dat vóór de revolutie
voor de olie-export zorgde ver
broken. Met de afzonderlijke
maatschappijen wil Iran wel za
ken doen maar de olie zal worden
verkocht aan de hoogste bieder.
Zuid-Afrika en Israël krijgen
geen olie meer van Iran.
Op het energiecongres in Aboe
Dhabi heeft een woordvoerder
van het Italiaanse staatsbedrijf
voor olie en gas, Ente Nazionale
Idrocarburi, zich achter de op
roep van de OAPEC tot samen
werking in plaats van confronta
tie gesteld. De OAPEC is de Or
ganisatie van Arabische Olie Ex
porterende Landen waarvan het
merendeel van de leden ook lid is
van de OPEC, de Organisatie van
Olie Exporterende Landen.
Directeur planning van de ENI,
Marcello Colitti, gaf in een toe
spraak tot het congres als zijn
mening dat de prijzen van olie
voortaan zouden moeten worden
afgestemd op de omvang van de
ontwikkelingshulp die de olie-
verbruikende landen verlenen.
Investeringsgaranties en interna
tionaal gefinancierde ontwikke
lingsprojecten zouden deel uit
moeten maken van de onderhan
delingen tussen olieproducenten
en olieverbruikers.
Colitti wees erop dat de industrie
landen de ontwikkelingslanden
nodig hebben voor hun afzet van
fabrieksprodukten. Dat betekent
dat hun economische groei af
hankelijk is van de economische
ontwikkelging van de Derde We
reld. Colitti noemde de voorge
stelde samenwerking een zeer
ambitieuze en moeilijke opgave.
"Maar het alternatief is schaarste,
buitensporig hoge prijzen, strijd
om de beschikbare olie en inter
nationale crises", aldus de ENI-
directeur.
Jarter gaat eerst -naar Cairo en
vliegt zaterdag naar Israël in wat
politieke waarnemers beschou
wen als een laatste inspanning de
vrede te bewerkstelligen die Be
gin en Sadat elkaar in september,
na de topconferentie in Camp
David, hadden beloofd. Echter,
Amerikaanse woordvoerders
zeggen er in één adem bij, dat er
geen garanties zijn voor het wel
slagen van Carters onderne
ming.
Het Witte Huis kondigde de reis aan
nadat de Israëlische regering po
sitief had gereageerd op nieuwe
Amerikaanse teksten ter over
brugging van de twee belangrijke
geschilpunten die tussen Jeru
zalem en Cairo zijn gerezen: de
introductie van een tijdschema
voor verkiezingen die Palestijnse
onafhankelijkheid op de weste
lijke Jordaanoever en in de Gaza-
strip moeten vaststellen; en de
bepaling dat Egypte voorrang
gaat geven aan eerdere verdrags
verplichtingen (met de Arabische
landen) boven het vredesverdrag
met Israël-
Postduif
Gegeven de Ep-ptische terughou
ding is het feit dat de Amerikaan
se president zich thans in per
soon gaat bezighouden met de
postduivendiplomatie die door
Henri Kissinger zo prominent
werd gemaakt, van spectaculaire
betekenis*om meer dan één re
den. Carter werpt niet alleen zijn
eigen politieke gewicht in de
waagschaal, ondanks zijn ruime
kans op falen, doch zijn missie
illustreert tevens hoe haast wan
hopig de VS proberen in het
Midden-Oosten een stevige voet
aan de grond te houden. Die
noodzaak klemt des temeer nu
Saoedi-Arabië, in een perfide ver
toon van politiek vernuft, heeft
gelegd te willen omzien naar be
tere betrekkingen met de Sowjet-
Unie en andere oliestaten uitroe
pen, dat in de toekomst oliele
veranties afhankelijk moeten
worden gemaakt van de vraag of
aan de Palestijnen recht wordt
gedaan.
De nieuwe Amerikaanse voorstel
len vormen, zo werd van Israëli
sche kant gezegd, een basis voor
verdere onderhandelingen - zij
presenteren dus blijkbaar geen
oplossingen. Sadat, wiens eco
nomie en politiek voortbestaan
voor een belangrijk deel van de
Saoedische bereidheid afhangt
om zijn land te blijven financie
ren, betoont zich uiterst aarze
lend sedert „het land van de 200
corrupte prinsen" zich buiten
gewoon onyriendelijk heeft uit
gelaten over een mogelijke Israë-
lisch-Egyptische vrede. Zo'n
vrede immers zal de zogenaamde
„gematigde" Arabische landen
dwingen tot een vrijwel onmid
dellijke keuze die binnen de Ara
bische wereld dan weer tot grote
tweespalt kan leiden.
Na het gebeuren in Iran blëëk het
Amerikaanse Midden-Oosten-
beleid scheef in zijn scharnieren
te hangen: Israël, de enige be
trouwbare bondgenoot van de
VS in dat gebied, stond onder
zware druk om zowel veiligheid
als grondgebied op te geven in
ruil vooreen vredesverdrag dat in
Begins woorden slechts kon be
staan bij de gratie van Syrië's As
sad: zolang Syrië geen oorlog be
gon kwam voor Egypte de vraag
niet aan de orde aan welk verdrag
het zich in eerste instantie zou
moeten houden.
In Israël zelf groeide inmiddels het
verzet tegen een opgelegde vrede
en het is geheel onbegrijpelijk dat
de Amerikaanse president de
overblijvende verschillen van
mening betitelde als „onbeteke
nend". terwijl zowel Egypte als
Israël het blijkbaar gegevens van
doorslaggevende betekenis von
den. Dit heeft Carter niet bemin-
der gemaakt in Israël, het land
dat de VS een zeer betrouwbare
luchtmachtbasis alsmede een
marinehaven heeft aangeboden
en welk leger de enige betrouw
bare strijdmacht vormt waarvan
Amerika mag aannemen dat die
aan westelijke kant staat.
En columnist Bill Saffire signaleert
in de New York Times nog een
ander gegeven: het feit dat Ame
rika zo zwaar op Israël leunt om
dit kleine land tot toegeven te
dwingen zou Arabieren de in
druk kunnen verschaffen dat de
joodse staat meer dan tevoren
kwetsbaar is in geval van een
Arabische overval. Amerika (lees
Carter) wil de verantwoordelijk
heid voor een nieuwe oorlog in
het Midden-Oosten niet aanvaar
den.
Zwarte Piet
Begin heeft uiteraard in Washing
ton de gelegenheid niet laten
voorbijgaan aan Carter duidelijk
te maken dat hij aanwezig zal zijn
indien Carter Sadat tot een nieu
we- topconferentie zou kunnen
bewegen. Sadat wil dit kennelijk
nog niet, maar hij bevindt zich
thans in het bezit van de zogehe
ten „Zwarte Piet". Het is zeer
waarschijnlijk dat de VS de
schuld voor een mislukken van
de onderhandelingen om politie
ke redenen van binnenlandse
aard en van buitenlandse strate
gische betekenis liever toeschrij
ven aan Egypte dan aan Israël
Sadat zou zich wat dit betreft
kunnen vergissen, omdat het po
litiek toneel, zoals Carter en Be
gin nu weten, vandaag de dag
voor eenmansvoorstellingen in
het Midden-Oosten niet meer te
bespelen valt.
Om nog even te lenen van Bill Saffi
re: hij signaleerde dat Begin Car
ter tijdens een traditioneel joods
vrij dagavond maal een stuk gal-
lebrood had aangeboden met de
opmerking „dat brengt geluk".
Carter, ook niet mis, antwoordde:
„Geef me dan maar een groot
stuk". Als hij in het Midden-Oos
ten wil slagen moet hij maar een
joodse bakker meenemen, want
hij zal al zijn geluk nodig heb
ben.
Moed
Carters reis naar Egypte en Israël is
daarom een daad van niet alleen
politieke noodzaak maar van po
litieke moed in dezelfde orde van
grootte als Sadats reis naar Jeru
zalem destijds, die zoveel leek te
beloven. Niettemin behoort men
zich af te vragen of Carter de
enorme politieke risico's, die met
zijn reis gaan gepaard, zou aan
vaarden indien hij niet over rede
lijke vooruitzichten op het slui
ten van een verdrag beschikte.
Het antwoord moet luiden: nee.
En daarom kan wellicht Jimmy
Carter volgende week worden
geroemd als de routini van de in
ternationale politiek, wat het
Midden-Oosten aangaat: hij legt
zichzelf eerst in de knoop en ont
ward die vervolgens tot veler
verbazing. Hoewel, in het circus
waar Carter optreedt, en dat is
bijna elke dag, weet je het nooit
helemaal zeker...
HENK KOLB
PAGINA 9
BONN - De 64-jarige president van
de Westduitse Bondsdag, prof.
dr. Karl Carstens, wordt staats
hoofd van de Bondsrepubliek.
Vandaag is Carstens met over
weldigende meerderheid door de
CDU en CSU genomineerd als
kandidaat voor het hoogste ambt
in West-Duitsland. Van de 531
kiesmannen stemden er 529 voor
Carstens. Eén CDU-bondsdagaf-
gevaardigde was tegen en één
CSU-stembiljet was ongeldig. De
CSU van Fran? Josef Strauss
stemde gesloten voor.
Dit betekent dat prof. Carstens
vrijwel zeker op 23 mei door de
Bondsvergadering als opvolger
van Walter Scheel wordt geko- v
zen. In de Bondsvergadering, die
bestaat uit 518 bondsdagaf
gevaardigden en evenveel par-
lementariérs uit de deelstaten,
beschikt de CDU-CSU namelijk
over een absolute meerderheid.
Verrassend was dat Carstens zo
eensgezind is genomineerd. De
gebruikelijke speculaties gingen
ervan uit dat er op zijn minst
meer onthoudingen zouden
zijn.
Prof. Carstens is namelijk geen on
omstreden figuur, zoals de huidi
ge bondspresident Walter Scheel
(FDP) en diens voorganger Gus-
tav Heinemann (SPD). Het staat
vast dat Carstens een „minder
geliefd" staatshoofd zal zijn.
Op dit moment is hij nog in een
proces verwikkeld, dat morgen
begint. Carstens heeft een klacht
ingediend tegen de vroegere vice-
voorzitter van de SPD-fractie
Gunter Metzger, omdat deze hem
ervan had beschuldigd dat hij te
gen een officiële onderzoek
commissie van de Bondsdag niet
de waarheid had, gezegd.
Metzger beweert dat Carstens des
tijds als chef van de bondskan-
selarij wel degelijk op de hoogte
was van de illegale wapenhandel
van de buitenlandse geheime
dienst in de late jaren zestig. Car
stens ontkent dit en kreeg tot
twee keer toe gelijk na gerechte
lijke procedures.
In laatste instantie besliste het
hoogste Duitse gerechtshof, het
Bundesgerichtshof, echter dat de
zaak opnieuw moest worden be
handeld, omdat er nieuwe feiten
aan het licht waren gekomen. De
weekbladen Stern en Spiegel
hebben documenten gepubli
ceerd waaruit blijkt dat Carstens
wel op de hoogte is geweest.
Het kandidaat-staatshoofd zei op
een persconferentie in Bonn dat
hij destijds „naar zijn beste
toenmalige weten" heeft getuigd-
Niet lang geleden werd boven
dien bekend dat Carstens enkele
jaren lid van de NSDAP is ge
weest. Vragen hierover wilde hij
op de persconferentie niet
beantwoorden.
De SPD en FDP hebben nogal wat
moeite met de kandidatuur van
Carstens. In de eerste plaats vin
den zij dat de huidige bondspre
sident zijn werk zo goed doet, dat
hij een tweede ambtstermijn
moet volmaken. Ten tweede
wordt Carstens beschouwd als
een zeer conservatief politicus,
die moeilijk als zodanig „repre
sentant van het gehele Duitse
volk" kan worden genoemd.
Bondskanselier Schmidt heeft
hem omschreven als een man die
„aan de uiterst rechtse kant van
het democratisch spectrum
staat".
Prof. Carstens is staatssecretaris
van defensie, buitenlandse zaken
en de bondskanselarij geweest.
In 1972 werd hij fractievoorzitter
van de CDU in de Bondsdag en
na de verkiezingen van 1976 werd
hij president van de Bondsdag.
Hij heeft aangekondigd als mo
gelijk bondspresident „onop
houdelijk te strijden voor de vre
de". „Ik zal mij inzetten voor de
eenwording van Europa en voor
de NAVO. Ik zal alle pogingen
ondersteunen om een uitgewo
gen ontspanningspolitiek tegen
over de Sowjet-Unie, de andere
Oosteuropese staten en de DDR
te bereiken". Hij zei verder de
hereniging van Duitsland niet uit
het oog te zullen verliezen.
PAARDENSPORT - De Neder
landse topruiter Anton Ebben zal
niet deelnemen aan het Indoor
Brabant dat donderdag in Den
Bosch begint. Het paard van Eb
ben, Jumbo Design, is niet fit.
TENNIS - Een woordvoerder van
Jimmy Connors bevestigde gis
teren in St. Louis dat de tennis
ster in het huwelijk is getreden
met het vroegere Playboy-foto
model Patty McGuire.
IJSHOCKEY - Het Nederlandse B-
team heeft gisteren in Miercurea
ook zijn tweede wedstrijd om het
Europese kampioenschap verlo
ren. Frankrijk bleek met 4-1 de
betere ploeg.
