Ego verliezen in
oosterse oase
ZATERDAG 3 MAART 1979
I
trouw, sex en agressie, heili
gen en zondaars, pausen en
monniken, filosofen en
schriftgeleerden. Wat trèft. is
dat de Indiase wijsgeer blijk
geeft een intensieve studie te
hebben gemaakt van de wes
terse filosofie en psychologie
(volgens de berichten heeft
hij een bibliotheek van 35.000
boeken uit de hele wereld).
Bhagwan brengt dus niet al
leen Oosterse wijsheid. Hij
probeert tot een integratie te
komen van Oost en West.
Professor
Wie is deze Bhagwan Shree
Rajneesh? Men zegt dat hij op
zijn 21e werd verlicht (wat is
dat?). Hij is professor in de
filosofie en gaf negen jaar
colleges. Als mysticus wordt
hij wel vergeleken met men
sen als Krishnamurti, Gurd-
jieff en Ouspensky. Zelf
noemt hij zich een rebel. Hij
schopt tegen heel wat sche
nen. veegt de vloer aan met
monniken, priesters en poli
tici en deinst er niet voor te
rug waarden van eeuwen her
omver te werpen en in een
nieuw daglicht te stellen.
Wie enig houvast hoopt te vin
den in de denkbeelden van
Bhagwan komt er bekaaid
vanaf. Want hij spreekt zich
zelf meer dan eens tegen.
„Dat komt", zegt de meester,
„omdat mijn uitspraken wor
den opgevangen door men
sen met verschillende soorten
van bewustzijn. Wanneer het
bewustzijn van iemand
groeit, zal ik op een andere
manier op deze persoon moe
ten reageren en dat houdt in
dat ik zal moeten weerleggen
wat ik vroeger heb ge
zegd".
Er wordt veel gezegd, maar
vooralsnog lang niet alles van
begrepen. ,,Dat komt pas op
de lange duur", verzekeren de
naaste medewerkers van
Bhagwan, zijn toegewijde
discipelen, waarvan er zo'n
400 in en om de ashram wo
nen (circa 30 Nederlanders).
De Nederlandse radtojoumalïste Dortth Witte was vier
weken lang le gast bij de volgelingen van goeroe Bhag
wan Shree Rajneesh.
Op deze pagina beschrijft zij haar onthutsende en zeer
persoonlijke ervaringen.
Zij werken 365 dagen per jaar,
acht uur per dag, inclusief
zon- en feestdagen. Kost en
inwoning vrij. Een klein zak
geld. In de toiletten, veel te
klein voor de groeiende
stroom van bezoekers, word
ik opnieuw geconfronteerd
met de uitspraak: „We zijn
hier bezig ons ego te verlie-
Het is een professor in de filoso
fie uit Italië, die nu al maan
den lang als taak heeft de wc's
te reinigen. Hij wordt verge
zeld door een collega-prof,
een socioloog en een maat
schappelijk werkster. Vol
gens het wc-team is het
schoonhouden van de toilet
ten het fijnste werk in de ash
ram. „Je krijgt er een enorme
kick van". Maar waaróm nou
toch dat ego verliezen? Het
antwoord: „Ego heeft niets te
maken met ons werkelijke
zijn. Pas wanneer het ego is
afgelegd, ontstaat het be
wustzijn, dat eeuwig, tijdloos
en onsterfelijk is".
Abracedabra? Verwacht niet
dat je het allemaal begrijpt.
Het belangrijkste dat in de
ashram van Poona telt, is: to
surrender, je overgeven aan
de meester. En naar verluidt,
hoef je daarvoor nauwelijks
een beslissing te nemen. Het
overkomt je gewoon. Opeens
weet je heel zeker: ik doe het.
Geen twijfel mogelijk. Blij
ven de sannyasins hun mees
ter trouw?
Bevrijd
Enkelen geven na verloop van
tijd hun mala (houten ketting
met foto van Bhagwan) terug.
Zoals een vrouw uit Zwitser
land, die van plan was enkele
maanden te blijven. Na an
derhalve week al leek zij zeer
bedrukt (strijd van binnen) en
op een ochtend trof ik haar in
stralende stemming. „Ik ben
bevrijd, bevrijd van Bhag
wan. Ik heb het gevoel dat ik
hem niet meer nodig heb. Die
mala hoef ik niet meer en
morgen ga ik weg".
Zoveel mensen, zoveel gezich
ten, zoveel stemming, zoveel
achtergronden en nationali
teiten. Elke dag zit je met ie
mand anders aan tafel. Eten
in de tuin op houten krukjes,
's avonds met kaarslicht erbij.
Eten uit de vegetarische keu
ken (zelfbediening) met als
verwennerij een keuze uit
vele soorten gebak, koeken
en cakes. Geen alcohol, geen
drugs. Ik heb een gesprek met
Vinita (voorheen Yuki Riet
dijk) uit Haarlem. Ze is 35
jaar, studeerde muziekwe
tenschappen en is moeder
van twee kinderen (kroost en
man zitten thuis). „Ik heb ja
renlang gezocht en opeens
wist ik: dit is het. Niet te gelo
ven wat hier met de mensen
gebeurt".
„Zelfben ik totaal veranderd. Ik
was jarenlang fel feministe.
Nu zeg ik: weg ermee. Ik hoef.
ook niet meer zo nodig van
alles te presteren. Het belang
rijkste is de medemens, de
liefde voor elkaar. Juist door
los te laten (de filosofie van
Bhagwan) zijn mijn man en ik
veel dichter tot elkaar geko
men. Ik ben nu ook niet meer
jaloers zoals vroeger".
Met ijver werpt tengere Vinita
zich ook op de groeiproces
sen. In de ahsram vindt een
scala van therapieën plaats:
rebirthing, encounter, leela,
Tao, gestalt, let go, hypnothe
rapie en zazen, om maar eens
een greep te doen. De prijzen
vergeleken met Nederland
verschillen nogal. Voor de
primal-therapie bijvoorbeeld
betaalt men bij ons f 4500 (in
dividuele behandeling). In
Poona kost de therapie f300
(groepsproces).
[k mocht ook meedoen. Vlak
vóór mijn vertrek naar India
had ik Bhagwan een brief ge
schreven met foto erbij. Vol
gens de verhalen houdt hij
zich enkele minuten met die
brief en foto van jou bezig en
dan weet hij zo ongeveer wie
jij bent en watje zou moeten
doen. Advies: doe mee aan
twee groepen. De eerste was
de „intensive enlightment".
Lees
verder
op
pagina
25
POONA - Ze hadden me ge
waarschuwd: of je gaat vrij
snel door de knieën en knielt
neer voor de meester, in het
oranje; óf je keertje kreunend
af van ergenis en ellende, èn
er is kans dat je weifelend,
wat verward, afwachtend,
blijft opslurpen de kennis en
energie die in die vier weken
tijd (mijn tijd) toch wel terde
ge tot je komt. Ik ben geen
discipel (sannyasin) gewor
den. Maar toch, het Bhagwan-
effect is niet ongemerkt aan
mijn ziel voorbijgegaan. Wat
heeft de meester mij geleerd?
Dat vragen ze dan, de men
sen. Wat heb je eraan gehad?
Wat heeft het je gedaan?
Verwarring maakt zich van mij
meester. Verwarring, omdat
de voeding van de geest in die
korte tijd nogal overdadig is
geweest. De vertering gaat
langzaam. Alleen wanneer ik
de brui geef aan het brein, niet
wil beoordelen, veroordelen,
analyseren, ervaar ik momen
ten van bevrijding en een
soepele aanvaarding van wat
er ook gebeurt.
Dan schieten mij de woorden te
binnen van Bhagwan tijdens
zijn lezingen (elke ochtend
van 8 tot 10), waarin hij onder
meer zegt: „De mens is goed
zoals hij is. Veel energie
wordt verspild in het vechten
met jezelf, jezelf willen ver
anderen. Wees zoals je bent,
mèt je tekortkomingen. Die
zijn een deel van jou. Het eni
ge dat telt is inzicht, bewust
wording. Agressie, jaloezie,
ongeduld, onderdruk die ge
voelens niet. Laat ze gaan.
Maar wees je ervan bewust.
Alleen dan is er kans op gelei
delijke verandering".
En een ander citaat van de
leermeester: „Verwacht geen
Zekerheden in het leven. Alles
is onzeker. Probeer de zeker
heid in jezelf te zoeken. Laat
je stemming niet afhangen
van uiterlijke omstandighe
den. Vind houvast van bin
nen". Nog een: „Geen ge
hoorzaamheid zonder be
wustheid. Wéét waarom je
iets doet of nalaat. Doe het
niet klakkeloos vanuit condi
tionering: omdat je het altijd
zo hebt gedaan, of omdat het
zo hoort".
Sex
Sex en agressie. De topic in
verhalen over Poona. Wat ik
ervan heb begrepen, is het
heel anders dan wat tot nu toe
in de pers zwart op wit is ge
komen („Bhagwan de sex-
goeroe"). Zeker, in Poona is
een uitlaatklep voor mensen
met onderdrukte seksuele
gevoelens èn voor hen die al
jaren rondlopen met een
agressie die nooit tot ontla
ding is gekomen. De delcsel
zit op de pot, waarbinnen de
ze driften zijn samengeperst.
In Poona mag de deksel van
de pot.
De stelling van Bhagwan:
„Eerst wanneer de twee be
langrijkste energieën, agres
sie en sex, naar boven zijn ge
komen. kan er sprake zijn van
een nieuw geboren worden.
Van daaruit ontstaat een heel
ander verlangen. Niet meer
het beleven van een veel
diepere waarde".
Opmerkelijk is dat veel aan
hangers van Bhagwan tot hun
eigen verbazing ervaren, dat
hun soms hevige potentie is
teruggelopen, en soms zelfs
heeft plaats gemaakt voor iets
dat met sex niets meer heeft
te maken; voornamelijk met
tederheid en warmte.
Enkele discipelen in de ashram
vertelden dat zij al maanden
lang met niemand naar bed
waren geweest. „Het hoeft
niet meer zo nodig van mij".
Vandaar misschien ook de
teleurgestelde uitlating van
een bezoeker: „Ik merk hier
niets van sex". De vrouw was
kennelijk nog niet in een the-
rapiegroep geweest. Want
juist daar barst het vaak los,
tenminste bij hen die die uit
laat nodig hebben.
Knuffelen
Teder en warm; er wordt wat
afgeknuffeld, omarmd, ge
zoend (vaak op de wang) en
bij elkaar op schoot gezeten,
de godganse dag door. daar in
die ashram, waar je binnen
komt via een strak gesneden
houten poort. Het spirituele
terrein is uitgestrekt en ligt in
een luxe buitenwijk van
'Poona, met veel palmbomen
en bougainvillestruiken. Er is
onder meer een weverij, een
drukkerij, een meubelmake
rij, een kwekerij en een spe
ciale vertaalafdeling.
Een pretje was het niet. Er
waren momenten dat ik onze
groep (70) vergeleek met ge
vangenen in een kamp. Een
uiterst strenge discipline,
waarbij drie dagen lang alles
draaide om èèn vraag: vertel
mij wie je bent (18 uur per
dag). Op kussens gezeten te
genover elkaar, liefst nog
kaarsrecht ook, was er steeds
die ene vraag. Zelfs tijdens
het eten en de wandeling, het
wassen en het plassen was het
zaak, steeds naar binnen ge
keerd, je die vraag te stellen:
wie ben ik.
ïnkele details: weinig slaap,
bijna geen suikergebruik (om
de psychische weerstand te
verminderen) weinig en licht
eten, niet met-elkaar praten,
samen onder de douche, alles
doen wat wordt gezegd, niet
stiekem wat tussendoor eten,
niet observeren. Alleen jij, jij,
jij, die is belangrijk. En wie
ben ik nou eigenlijk wel? Ik
weet het nog steeds niet. Al
leen de laatste dag, het laatste
uur, kwam de spanning bij
mij tot zo'n hoogtepunt dat ik
osbarstte in een korte, maar
omeloze razernij. Waarbij er
heel wat naar buiten kwam.
En ook daarna nog. Want ver
volgens werd ik ziek, een
week lang hoge koorts. „Dat
hoort erbij", klonk het be
moedigend. „Na zo'n kathar-
sis gaat ook je fysiek mee
spelen". Trouwens, men zegt
dat de energie van Bhagwan.
zo vlak in de buurt, eveneens
haar sporen nalaat...
Een chirurgische ingreep
noemt de Indiase goeroe de
behandeling in zijn ahsram.
In sommige therapiegroepen
gaat het er inderdaad hard
handig aan toe. Zoals bij de
encounter en de primalgroe-
pen. Wie zijn oor goed te luis
teren legt, hoort in de loop
van de dag herhaaldelijk krij
sende geluiden, gegil, geroep
en scheldpartijen. De emotie
komt los, de agressie, sek
suele driften. Ik kwam in de
zogenoemde Leela-groep te
recht. Een therapie van vijf
dagen in een ruimte met 18
dikke matrassen, een groot
schuimrubber dek op de
grond.
En daar gebeurde het, het pro
ces, dat, althans bij mij lang
zaam op gang kwam, maar
uiteindelijk tot een climax
voerde. Een gezelschap van
negen mannen en negen
vrouwen. Leeftijd 25 tot 45
jaar, onder andere een jonge
arts, een typiste, een leraar
Duits, een boekhouder, een
advocaat en twee journalis
ten. Ik was de enige niet-san-
nyasin; wèl in het oranje,
maar zonder mala. Ik had
meteen het gevq^l, dat steekt,
en nam een afwachtende
houding aan. Zittend, steeds
in dezelfde hoek, observe
rend met stijgende verbazing
wat ik daar zag gebeuren.
Kleren uit
Een naam wordt opgeroepen:
„Nirakar, sta op, doe je kleren
uit". Bedaard, maar onver
biddelijk klinkt de stem van
de leider, Somendra, een En
gelse therapeut met bijna
griezelig aandoende thera
peutische gaven. Want ieder
die naakt voor hem staat,
brengt hij na enkele minuten
tot een schokken van het li
chaam, vervolgens een jam
merlijk geweeklaag, huilen,
schreeuwen, gillen, kronke
len op de grond.
Tweeënhalve dag waren er
voorbij gegaan en bijna ieder
een was aan de „beurt" ge
weest. Ik voelde een groeiend
isolement. Niet horend bij de
groep, alleen maar observe
rend, niet meedoen. Ook niet
meedoen aan het gefriemel
aan elkaar. Aan benen, tenen,
borst en wat voor handen is,
naast je op de grond. Een
groeiend isolement dus en
een prop in mijn keel. Het ge
joel ook dat die Somendra
mij niet mocht. „The dutch
lady, suspicious as she is",
had hij zich laten ontval
len.
Maar toen kwam dat moment.
Het woord werd tot mij ge
richt. Na een lange stilte,
waarin iedereen zich afvroeg:
wie moet er nu op de mat,
hoorde ik mijn naam. „How is
life?". Een dringende behoef
te kwam in my op te zeggen
wat ik op dat moemtn voel
de. Keihard en koud ten op
zichte van iedereen en vooral
dat zei ik. „-Out of your clo
thes". Ik deed het, maar al te
graag, bereid er nu ook in te
stappen. Naakt stond ik in het
midden, de kring om mij heen
èn die blikken van Somen
dra...
In de wirwar van stromingen,
van meditatietechnieken en
de wijze lessen van verlichte
meesters neemt de school
van de goeroe Bhagwan
Shree Rajneesh in Poona
(India) een bijna verslinden
de plaats in. Sedert het ont
staan van zijn ashram, nu
vier jaar geleden, stromen
duizenden mensen uit de he
le wereld (horden Nederlan
ders) naar de Indiase west
kust (180 kilometer van
Bombay) om te ontdekken,
wat hier gaande is. Een „cra
zy world", is de eerste in
druk. Een waanzinnig expe
riment dat nu al 80.000 volge
lingen heeft „gepakt" en ruw
geschat zo'n miljoen sympa
thisanten. De succesformule
van de meester Bhagwan is:
een synthese te brengen tus
sen Oost en West, met de na
druk op het samengaan van
lichaam en geest.
Op de paden van asfalt is een
constante beweging van
langzaam voortschrijdende
mensen in het oranje (oranje
als teken van volledige over
gave). Wat doen zij daar? Wat
lopen zij daar? „Wij zijn bezig
ons ego te verliezen", vertelde
een 45-jarige journalist van
het Duitse weekblad Der
Stern. En hij waarschuwde:
..Vooral journalisten moeten
hier oppassen. Je gaat zó voor
de bijl. Het vorig jaar kwam ik
hier voor een reportage. Op
eens gebeurde het met me. Ik
werd sannyasin, heb me he
lemaal aan Bhagwan overge
leverd en mijn baan opge
zegd. Ik weet nu pas wat voor
een waanzinnige wereld ik
achter me heb gelaten".
Eenzelfde soort uitlating van
een 48-jarige jood (concentra
tiekampsyndroom) uit New
York. Op klaarlichte dag trof
ik hem in de Hof van Eden (de
ashram-tuin) in diepe medita
tie. „Ik doe al maanden lang
niets. Ik bén alleen maar. Ik
leef in het nu, en maak me
geen zorgen over morgen.
Wat hier in deze ashram ge
beurt, is uniek. Voor zover mij
bekend, is het de enige plek in
de wereld waar je helemaal
jezelf kunt zijn, waar je je ei
gen ik terugvindt". Sinds de
man voor het oranje is ge
zwicht, doet zijn enige fami
lielid, een zuster in New York,
de deur niet meer voor hem
open.
Instrument
Wat zei ik: honderden mensen?
Na enkele dagen kreeg ik de
indruk dat de gezichten niet
meer waren te tellen. Op de
verjaardag van Bhagwan (11
december) waren er zeker
Alvorens tot de lezing van de
Bhagwan te worden toegelaten
wordt men besnuffeld door twee
dames. Wie niet is gewassen met
reukloze shampoo en zeep wordt
teruggestuurdwant de meester
is astma-patiënt en kan geen
enkele geur verdragen.
duizenden oranjedragers. Om
de meester te feliciteren?
Welnee, want de meester is
niet. Hij is slechts instrume t.
Hij praat over de hoofden
heen, letterlijk. Iedere mor
gen weer. En over die duizen
den hoofden, op de dag dat hij
47 wérd. Uit de hele wereld
(ook uit nabije omgeving) wa
ren de mensen samenge
stroomd om in de immense
Boeddhahal, samengeperst
op de marmeren vloer, de
woorden van de jarige in zich
op te slurpen. Kun je nagaan,
voordat dat allemaal is geze
ten. Een ervaring op zich.
Aan de ingang strenge controle
op lichaamsgeuren èn lekke
re luchtjes. Twee damesneu-
zen besnuffelen je van hoofd
tot borsthoogte. Wie blijk
geeft zich niet te hebben ge
wassen met reukloze sham
poo en zeep, wordt onverbid
delijk teruggestuurd. Verkla
ring: de meester is astma-pa
tiënt. Hij kan geen enkele
geur verdragen. Ook geen
wollen pluisjes. Men hoede
zich dus voor het dragen van
wollen kleding. Een absoluut
verbod tijdens de lezingen is
verder: niet hoesten, zelfs niet
kuchen. Men make geen en
kel geluid'. Wordt er toch een
kuchje of onderdrukte hoest
vernomen, dan staan in een
kleine cirkel „bewakers" on
middellijk klaar om je de laan
(hal) uit te sturen.
Vlak vóór de lezing, het kan nog
nèt, is het een gehoest en ge
proest. Daarna wordt het
doodstil. Want Bhagwan is in
aantocht. Elke ochtend rijdt
hij in zijn gele Mercedes, niet
meer dan een halve minuut
gaans, naar de Boeddha-hal.
Het portier wordt dichtge
klapt en daar staat hij, lang en
licht voor ons, in wit gewaad.
Buigend, met gevouwen
handen, van Oost naar West
en dan naar voren.
De goeroe spreekt twee uur
lang onafgebroken, improvi
serend, over de meest uit
eenlopende onderwerpen:
religie en politiek, huwelijk
en homofilie, liefde en on-
