'Holocaust': waardevol
ondanks tekortkomingen
?i
r/Mf\^r/amröa)
Uw kleurenfoto
In 3 dagen klaar.
toegelicht
5Een rotfilmmaar het werkt..9
Orkestaiusici
zijn onzekere
arbeidssituatie
ben
Ct.
DD®(W[n)
VRIJDAG 2 MAART 1979
RADIO - TV - KUNST
HILVERSUM (GPD) - Over een van
de vele vragen die door „Holo
caust" worden opgeroepen, hoeft
geen twijfel te bestaan. Ondanks
alle tekortkomingen, blunders,
romantiseringen, sfeerverteke
ningen en grove onnauwkeurig
heden is het uitzenden een goede
zaak.
In de eerste plaats omdat dit
produkt uit de Ameri
kaanse televisiefabriek
inmiddels heeft bewezen
een onderwerp, dat eigen
lijk alleen maar in emoties
uit te drukken is, onder de
aandacht van een groot en
grotendeels onwetend
publiek te kunnen bren
gen. Daarnaast omdat een
andere benadering van de
Duitse moord op 6 miljoen
joden domweg niet be
staat. Het is maar de vraag
of de Europese televisie
makers ooit de mogelijk
heid van het maken van
een „Holocaust" serieus in
overweging genomen
zouden hebben, als de
commerciële Amerikaan
se collega's er geen brood
in hadden gezien.
Na Engeland, België, Israël, een
maand geleden Duitsland en
Frankrijk zal de TROS de acht
uur „Holocaust" ook uitzenden.
Op 23, 28 en 29 april en op 3 mei.
„We hebben nooit een ander tijd
stip overwogen", is de reactie van
TROS-televisiedirecteur Cees
Baay op de kritiek ten aanzien
van de keuze van dat tijdstip. „In
feite is elke datum ongeschikt,
maar als je tot uitzending besluit,
moet je er ook voor zorgen dat er
zoveel mogelijk mensen kijken.
De belangstelling voor dit soort
onderwerpen is in die periode nu
eenmaal wat groter dan an
ders".
„Holocaust" is de samenvatting
van de laatste tien jaar van het
bestaan van twee Berlijnse ge
zinnen. Dat van de joodse familie
Weiss en van de Duitse familie
Dorf. Als de serie eindigt, in 1945,
is van de familie Weiss nog alleen
zoon Rudi over, en zijn niet-jood-
se schoonzusje Inga. Erich Dorf,
die zich tien jaar daarvoor als ju
rist bij de SS aanmeldde, heeft
dan zelfmoord gepleegd en laat
vrouw en kinderen gedesillusio
neerd achter.
De hele ontwikkeling van de Duitse
vernietigingsmachine en de lot
gevallen van de 6 miljoen slacht
offers is samengevat in een paar
herkenbare personages. Erg effi
ciënt en overzichtelijk, dat wel,
met tal van bedenkelijke kanten,
maar met resultaat. Wat niet
wegneemt dat „Holocaust" wel
beschouwd in het gunstigste ge
val als een zeer matige televisie-
produktie te beschouwen is.
Amsterdam
1 3) Chiquitita: Abba
2(8) Fire: Pointer Sisters
3(1) Don't look back: Peter
Tosh
4 6) Ik ben verliefd op John
Travolta: Sandy
5 9) Now that we found lo
ve: Third World
6 2) Ik heb hele grote
bloemkole: André van
Duin
7 4) You took the words
right out of my mouth:
Meat Loaf
8 (15) Lay your love on me:
Racey
9 -) Tragedy: Bee Gees
10 (10) Maak van uw scheet:
Breedbekkikers
Londen:
1 2) Tragedy: Bee Gees
2 4) Oliver's army. Elvis
Costello and the Attrac
tions
3 1) Heart of glass: Blondie
4 8) I will survive: Gloria
Gaynbr
5 5) Contact Edwin Starr
6 (17) Can you feel the force:
Real Thing
7 3) Chiquitita: Abba
Risico
De NCRV zag in de zomer van 1978
af van de aankoop van „Holo
caust". Men vond het een te groot
risico, een te zware verantwoor
ding tegenover de tienduizenden
oorlogsslachtoffèrs die de serie
zouden kunnen gaan zien. De
TROS had minder moeite. Baay
meende al direct na zijn eerste
kennismaking dat hij het Neder
landse publiek dit niet mocht
onthouden. Sinds de uitzending
op de Duitse televisie, en de
publiciteit die daarop volgde, is
het besluit van de TROS vanzelf
sprekend geworden.
„Holocaust" gaat alleen over de
„endlösung der Judenfrage", de
definitieve oplossing van het jo
denvraagstuk. Andere wetens
waardigheden over het nationaal-
socialisme van Hitier en de zijnen
komen niet aan de orde, uitleg
over het verloop van de oorlog
wordt niet gegeven, politieke
kwesties blijven buiten be
schouwing.
De opgave die de nazi's zich gesteld
hadden, Europa en vervolgens de
rest van de wereld .jodenvrij" te
maken, is ook wel ruimschoots
genoeg om acht uur televisie te
vullen. En dan nog blijkt het on-
rqogelijk veel meer dan de direct
zichtbare uitingen en gebeurte
nissen te volgen.
Het is geen documentaire. De tallo
ze documentaires, televisiepro
gramma's, boeken, geschriften
en processen die de ondergang
van de joden tot onderwerp heb
ben gehad, zijn er niet in geslaagd
een werkelijke discussie op gang
te brengen. In Duitsland in ieder
geval heeft „Holocaust" een be-
wustzijnsschok tot gevolg ge
had.
Kritiek
De methode is misschien aan
vechtbaar. De verdichting van de
werkelijkheid die bij het drama
tiseren hoort, is niet zonder spo
ren gebleven. Tot de kritiek die
over „Holocaust" is uitgegoten
behoort veel detailkritiek. Maar
op een reeks van kernpunten
komt de serie ook niet overeen
met wat werkelijk gebeurd is, of
zou kunnen zijn. En dan blijft de
onvermijdelijkheid, dat terwille
van de herkenbaarheid allerlei
aspecten van de geschiedenis
tussen 1935 en 1945 op leden van
twee families moest worden ge
projecteerd, nog buiten be
schouwing.
„Het gaat niet om de werkelijkheid,
maar om de werkelijkheidswaar
de. En die is zonder meer aanwe
zig", is de mening van Rafaël
Shibolet van het Joods Histo
risch Museum, een van de leden
8 (7 Woman in love: Three
Degrees
9 (19) Lucky number Lene
Lovich
10 (12) Get down: Gene
Chandler
New York
1 1) Da ya think I'm sexy:
Rod Stewart
2 3) I will survive: Gloria
Gaynor
3 2) Fire: Pointer Sisters
4 4) A little more love: Oli
via Newton-John
5(7) Heaven knows: Donna
Summer with Brookly
Dreams
6 6) Y.M.C.A.: Village
People
7(9) Shake your groove
thing: Peaches and
Herb
8 (11) Tragedy: Bee Gees
9 5) Le freak: Chic
10 (15) What a fool believes:
Doobie Brothers
1 1) Y.M.C.A.: Village
People
2(2) Sandy: John Travolta
3 4) Kiss you all over Exile
4 3) Mexican girl: Smokie
5 5) Da ya think I'm sexy:
Rod Stewart
6 6) Stumblin'in: Chris
Norman and Suzi Qua-
tro
7 (11) Too much heaven: Bee
Gees
8 (13) Accident prone: Status
Quo
9(7) Hard love: Shaun Cas-
sidy
10 (16) Chiquitita: Abba
ADVERTENTIE
van het team dat de TROS advi
seert voor de maatschappelijke
en onderwijskundige begelei
ding van de uitzending. „Een rot
film, maar verdomd, het werkt",
is het commentaar van de heer A.
J. van der Leeuw, van het Rijks
instituut voor Oorlogsdocumen
tatie.
Nog een ander lid van dit team, Ido
Abrams: „Heel slecht, maar wel
uitzenden, want in het onderwijs
is er toch al zo'n gebrek aan aan
leidingen om op de jodenvervol
ging in te gaan". En dan blijkt dat
het dragen van een gele ster in
een tijd dat het nog niet verplicht
was, niet stoort, en dat zelfs de
aanblik van gevangenen in
Auschwitz, met ongeschoren
hoofden, fatsoenlijk schoeisel en
bijna onberispelijke kampkledij,
niet van doorslaggevende in
vloed is.
Vertekening
In de pogingen de gesystemati
seerde moordmachine begrijpe
lijk te maken is nogal wat verte
kening opgetreden. De respecta
bele joodse arts van Poolse af
komst, Josef Weiss, is een bijzon
der man. Hij heeft niet alleen een
SS'er onder zijn patiënten, hij
heeft ook nog een zoon die tot na
de invoering van de rassenwetten
in het najaar van 1935 mag blijven
voetballen. Dorf is al even uit
zonderlijk. Hij heeft geen princi
pes, en wordt alleen maar SS-lid
om een baan te kunnen krijgen.
Maar ondertussen is hij bij alle
belangrijke gebeurtenissen en
plaatsen present. Actief in de
voorbereiding van de Kristall-
nacht, bij de eerste experimenten
met vergassingen, bij de plan
nenmakerij voor de joden
moordmachine, bij de massa
moord in Babiyar, en in Ausch
witz.
Als Josef Weiss in 1938 wordt te
ruggestuurd naar Polen komt hij
in het ghetto van Warschau te
recht, bij zijn broer. Zijn vrouw,
een Duitse, arriveeert daar later
ooft, en met z'n drieën krijgen ze
prompt een vooraanstaande rol te
vervullen binnen het ghetto.
Zoon Rudi wacht de ontwikke
lingen niet af en vlucht. Hij komt
op zijn omzwervingen nog een
aardig meisje tegen ook, is getui
ge van de moordpartij in Babiyar,
sluit zich aan bij een joodse patfi-
zanengroep, verliest zijn vrouw,
maakt de opstand mee in het
concentratiekamp Sobibor en
blijkt ten slotte de enige overle-
vende van het gezin. Zijn broer
Karl hoort bij degenen die de ver
schrikkingen van de kampen in
de ateliers van Theresienstadt in
tekeningen vereeuwigen. Het is
opnieuw Dorf die Karl Weiss laat
martelen en naar Auschwitz
stuurt, waar zijn ouders ook net
aangekomen zijn.
Overzichtelijk
Al die toevalligheden maken „Ho
locaust" ontegenzeggelijk over
zichtelijk. Maar soms ook onver
teerbaar. Omdat de TROS geko
zen heeft voor de Duits gespro
ken versie, is de laatste episode
komen te vervallen. Een verlies is
dat niet, de v/ijze waarop Rudi
Weiss zijn schoonzusje Inga in
het bevrijdde Theresienstadt
ontmoet, heeft weinig werkelijk
heidswaarde. De enige beden
king is dat tegelijk met deze cou
pure de relatie die gelegd was
tussen de „Holocaust" en het
ontstaan van Israël als joodse
staat, verdwenen is. De serie ein
digt nu met de zelfmoord van
Erich Dorf, en het moment waar
op zijn oom Kurt aan Dorfs
vrouw en kinderen duidelijk
maakt dat daarmee geen goed
soldaat en Duitser is heengegaan,
maar een moordenaar en oor
logsmisdadiger van het ergste
soort.
„Een beter aanknopingspunt voor
een discussie dan het einde van
de Amerikaanse versie", dacht
het begeleidingsteam, met de
TROS. Hoe die discussie echter
vorm moet krijgen, staat nog niet
vast. Duidelijk is wel dat de
waarde van het uitzenden van
„Holocaust" met alle risico's die
daar aan verbonden zijn, staat of
valt met de kwaliteit van de dis
cussie die daarna verwacht
wordt.
EVERT VAN TIJN
w
i dramatisch beeld uit de veelbesproken 'Holocaust'-s
AMSTERDAM ANP) - De onzekere
situatie-rond het orkestenbestel in
ons land beueisen de musici in de
Nederlandse symfonieorkesten
vóór 1 april een collectieve ar
beidsovereenkomst. De mogelijke
confrontatie met de werkgevers
gaan de musici niet meer uit de
weg.
Dit heeft de kunstenaarsorganisa-
tie-NW meegedeeld.
Kleuren kwaliteit
perfekt!
LEIDEN - HAARLEMMERSTRAAT
NEDERLAND 1
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Paspoort: informatie voor Spanjaarden (NOS)
18.15 - Journaal (NOS)
18.59 - Barbapapa (VARA)
19.05 - Love Boat, tv-serie (VARA)
19.55 - Twee voor twaalf (VARA)
20.35 - Sonja's goed nieuws show (VARA)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Van Makassar naar Bovensmilde, historische documen
taire (IKON)
22.25 - George en Mildred, komische serie (VARA)
22.50 - Haagsche Kringen (VARA)
23.55 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.25 - Meten, herh. les 8 (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De wonderlijke avonturen van Herman van Vei
derserie (KRO)
19.25 - De Muppetshow (KRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Centennial, tv-serie (KRO)
22.00 - Brandpunt (KRO)
22.50 - Victor Borge: amusements-programma (KRO)
23.45 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
VRIJDAG 2 MAART
DUITSLAND I
(Reg. progr. NDR: 18.00 Sport. 18.30
Akt. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Onkel
Brasig, tv-serie. 19.25 Reg. progr.
19.59 Progr. overz. WDR: 18.15 Heidi,
tv-serie. 18.30 Inform, progr. 18.40
Strichweise heiter, tv-serie. 19.15
Akt.). 20.00 Journ. 20.15 Das Mad-
chen vom Moorhof, speelfilm. 21.40
Inform, progr. 22.30 Akt. 23.00 Ta-
DUITSLAND II
18.20 Slapstick. 18.40 Slapstick.
19.00 Journ. 19.30 Buitenl. reporta
ges. 20.15 Gauner gegen Gauner,
misdaadserie. 21.05 Show. 22.00 Akt.
22.20 Cult, magaz. 23.00 Sport. 23.40
Die Schande des Regiments (Con
duct Unbecoming), speelfilm. 1.20
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 TV-cursus
Economie. 19.00 Inform, progr. 19.45
Journal 3. 20.00 Journ. 20.15 Inform,
progr. 21.00 Akt. magaz. 21.15 Film
report. 22.00 Ich, Claudius, Kaiser
und Gott, tv-serie. 22.50 Relig. progr.
ca. 23.20 Journ.
BELGISCHE TV
VRIJDAG 2 MAART
NET 1
18.00 Tekenfilmserie. 18.15 Kleuter
progr. 18.30 Open School. 19.00 Kor
te film. 19.05 Jongerenprogr. 19.35
Meded. en Morgen. 19.45 Journ.
20.10 Weerber. 20.15 Een meisje in
mijn soep. (There is a girl in my
soup), Engelse speelfilm. 21.55
Godsd. progr. 22.25-22.35 Journ.
NET 2
18.00-20.15 Zie NET 1. 20.15 De reis
i Charles Darwin (The voyage of
22.05-22.35 Cult, i
De televisie-actualiteitenrubriek "Brandpunt" van de KRO is
vanavond geheel gewijd aan een verslag van de bestrijding van het
heroïnegebruik en de behandeling van verslaafden. Een ploeg van
Brandpunt heeft drie weken in het Verre Oosten doorgebracht en is
daarbij in de gelegenheid geweest het werk van douane en politie
bij de opsporing van heroïne en andere harddrugs uitvoerig te
filmen.
Het grootste deel van de reportage is in Hong Kong gemaakt. Ook
werden bezoeken gebracht aan kampen en eilanden waar verslaaf
den, voornamelijk aan heroïne, gedwongen worden behandeld en
aan een eiland waar verslaafden op vrijwillige basis proberen van
hun verslaving te genezen.
(vanavond Nederland 2 - 22.00 uur)
Minister-President Van Agt is vanavond een van de gasten in de
VARA-televisierubriek "Haagsche Kringen"Aanwezig zijn voorts
de minister van volkshuisvesting, Beelaerts van Blokland, de ka
merleden Van der Hek en Van Tijn van de PvdA en Van Houwelin-
gen van het CDA. en Oud-minister Boersma (Nederland 1 - 22.50
uur).
VRIJDAG 2 MAART
HILVERSUM I
(18.00 Buitenl. comment.). P.P.:
Uitz. D'66. KRO: 18.30 Nws. 18.41
Marktber. i.s.m. KNBTB. 18.43 (S)
Punt uit. 20.00 (S) In antwoord op uw
schrijven. 21.00 Overweging. 22.00
(S) Ballads, Blues en Beton Swing.
22.30 Nws. 22.40 (S) Goal 23.55-24.00
HILVERSUM II
(18.00 Nws.). NOS: 19.40 Praten met
de minister. 20.00 Nws. 20.05 Euro
pees Concert Podium. Klass.
(Pauw
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vacaturebank. 18.10
(S) Avondspits. VOO: 19.02 (S)
A.B.T.T. (19.30 (S) Veronica's pop
journaal.). VPRO: 20.02 (S) Oorkus
sen. 22.02 (S) Black Star Liner. 23.02
(S) Amigos de Musica. AVRO: 1.02
(S) Het steenen tijdperk. 2.02 (S)
Gewoon, 2 uur radio. 4.02 (S) 'n
Nachtje AVRO. 6.02-7.00 (S) Goe
demorgen.
ZATERDAG 3 MAART
HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nws. 7.02 (S) Z.O.'s Za
terdagochtendshow. (7.30 Nws. 7.41
Dingen van de dag. 8.30 Nws. 8.36
Gym voor de huisvrouw.) 10.30 Nws.
10.33 (S) Z.I. en de wereld. 12.26 Me
ded. voor land- en tuinbouw 12.30
Nws. 12.41 (S) In de Rooie Haan.
14.30 (S) NAR. 15.30 Nws. 15.33 Kin-
dereneen kwartje? 16.00 (S) Het zout
in de pap. 17.30 Nws. 17.32 (S) Din
gen van de dag.
HILVERSUM II
TROS: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym.
7.20 Rustig bijkomen. 8.00 Nws. 8.11
Aktua-ochtendeditie. 9.00 Voorzich
tig.... breekbaar. (9.35 Waterstan
den.) 10.00 De tien om kindershow.
10.30 Coulissen. (11.00 Nws.) 11.30
Aktua-Sportcafe. OVERH.VOORL.:
12.49 Tekst en uitleg. 13.00 Nws.
TROS: 13.11 Aktua II. 13.30 Wegwe
zen. 14.45 Kom eens langs in Laren
(NH). 16.00 Nws. 16.03 Europarade.
(Vanaf 17.00 uur Stereo.) 17.00 Me
ded.
HILVERSUM in
NCRV: 7.02 (S) Start. 8.03 (S) Happy
Sound. 9.03 (S) Muziek bij de koffie.
11.03 (S) Popstation. 12.03 (S) Los
Vast. (13.30 De Lach of ik schiet-
show 14.03 (S) Bij Barend. 16.03 (S)
Sportshow.
HILVERSUM IV
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) Op een
klein stationnetje, 's morgens in de
vroegte. 8.00 (S) Weg-geef klassiek.
9.00 Nws. 9.02 (S) Concerto matti-
nale. 10.40 AVRO-Academie:
Blokfluit spelenderwijs. 11.00 (S)
Pistache regionaal. 13.00 (S) Opera
met.... Adriaan van Limpt. 14.00
Nws. 14.02 (S) In gevarieerde bezet
ting. 15.30 't Is historisch. 16.00 (S)
lichtreklame 071-13 40 01
