„Mijn vrouw op slag
dood; zelf kreeg ik
20 kogels in mijn lijf"
Terroristen in
Baskenland (2)
SAINT JEAN DE LUZ -
BIARRITZ - „Jammer ge
noeg dwingt Madrid ons de
taal van de mitrailleurs te ge
bruiken. De Spaanse regering
wil met ons niet praten over
een onafhankelijk Basken
land. Wij zijn geen Spanjaar
den. We zijn Basken. We wil
len geen belasting aan Spanje
betalen. Wij willen onze zo
nen niet in het Spaanse leger.
De oorlog is de voortzetting
van de politiek met andere
middelen. Op de dag dat de
Basken van de Spaanse kete
nen zijn verlost zijn de mi
trailleurs niet meer no
dig".
Aan het woord is Juan José
Etxabe (41), weduwnaar, drie
kinderen, een van de stichters
van de gewapende vleugel
van de Baskische afschei
dingsbeweging ÊTA. Sinds
1970 woont hij om veilig
heidsredenen in Saint Jean
de Luz, in Zuidwest-Frank
rijk, waar hij op het ogenblik,
hoewel hij bijna nooit thuis is,
een restaurant drijft. Juan Jo
sé Etxabe heeft zich kandi
daat gesteld voor de algeme
ne verkiezingen van 1
maart.
Hij staat op de lijst voor de Eer
ste Kamer van de links-Bas-
kisch nationalistische
„Abertzale"-coalitie „Herri
Batasuna", die bestaat uit vier
politieke partijtjes, waarvan
HASI (de illegale revolutio
nair Baskische socialistische
volkspartij) de politieke
woordvoerder is van ETA-
militar.
„Ik ben de laatste om geweld te
verheerlijken, en ik kan het
zeggen. Mijn broer, die niets
met de ETA te maken had,
werd op 5 oktober 1975 in zijn
bar te Mondragon door de
Guardia Civil doodgescho
ten. Op dezelfde dag ontplofte
mijn auto. De bar van mijn
broer Joaquin in Bayonne
werd in april 1976 opgebla
zen. Gelukkig was er op het
moment van de ontploffing
niemand aanwezig, want an
ders waren er tientallen
slachtoffers geweest. Vorig
jaar op 2 juli werden mijn
vrouw en ik getroffen door
een mitrailleursalvo op het
ogenblik dat wij ons huis ver
lieten om boodschappen te
gaan doen. Mijn vrouw was
op slag dood; zelf kreeg ik
twintig kogels in mijn lijf. Het
is een wonder dat ik nog
leef!".
Littekens
Juan José Etxabe laat mij de lit
tekens zien. Roze-paarse
vlekken, littekens van opera
ties. Hij laat mij de kogel
voelen onder de oppervlakte
van zijn linkerpols. Ik mag er
hard in knijpen. Hij vertelt
dat de doktoren het projectiel
niet willen verwijderen, om
dat men anders een zenuw
zou beschadigen waardoor hij
een verlamde arm zou krij
gen. Hij loopt moeilijk; gaat
moeizaam zitten, neemt een
slok wijn en lacht. Het is een
harde lach; een lach van zelf
verdediging, want zijn ogen
staan ijskoud.
- Wie heeft de aanslagen op jou
en jouw familie uitge
voerd?
„Natuurlijk weet ik niet precies
welke personen de aanslagen
hebben gepleegd. Voor mij
staat één ding vast: de
moordpartijen zijn uitge
voerd in opdracht v^n de do
minerende SpaansPpolitieke
hiërarchie. Groepen dus die
om het kabinet-Suarez heen-
hangen. Ik zal het duidelijker
zeggen: in opdracht van de
rechterhand van Rodolfo
Martin Villa, de Spaanse mi
nister van binnenlandse za
ken of een generaal van de
Guardia Civil of een generaal
van het leger".
- Denk je dat de nieuwe rege
ring na de algemene verkie
zingen een oplossing voor het
Baskische probleem kan vin
den?
„Nee. Zolang Spanje de Basken
probeert te overheersen blijft
er oorlog. Het doet er niet toe
of het een regering is van de
unie van het Democratisch
Centrum (UCD) of van de so
cialistische arbeiderspartij
PSOE. De UCD en de PSOE
kunnen wel Basken doden,
maar nooit de Baskische
geest. De slachtoffers, die de
ETA maakt, kun je niet ver
gelijken met de slachtoffers,
die veroorzaakt worden door
Madrid. Spanje is bezig een
volk van bijna twee en een
half miljoen Basken af te ma
ken. Eén dode Bask staat ge
lijk met de moord op 20
Guardias Civils. Tot nu toe
heeft de ETA meer dan 200
erkende slachtoffers onder de
Spanjaarden gemaakt, maar
onze voorvaderen hebben in
hun vrijheidsstrijd meer dan
50.000 man verloren".
Eer...
- Ben je nog actief in ETA-mili-
tar?
„Hmm", antwoordt Juan José
Etxabe lachend met een blik
van verstandhouding. „Aan
mij viel de eer te beurt de ge
wapende arm van de Baski
sche verzetsbeweging op te
MAANDAG 12 FEBRUARI 1979
Spandoek met foto's van gedetineerde leden van ETA militar.
richten, die nu is uitgegroeid
tot ETA-militar. Ik was onder
meer verantwoordelijk voor
de eerste moordaanslag van
onze organisatie: de moord op
de politiecommissaris van
San Sebastian, Meliton
Manzanas; een ziekelijke sa
dist, die gevangenen afschu
welijk martelde. Bij deze aan
slag op 2 augustus 1968 waren
31 man betrokken. Vijftien
van hen, onder wie ik, konden
ontsnappen".
„Ik heb mij in 1971 min of meer
uit de ETA teruggetrokken.
Ik werd wat ouder, had een
vrouw en drie kinderen. Maar
ik ben altijd pro ETA-militar
geweest. Ik neem nu deel aan
de verkiezingen namens de
partij HASI in de „Abertza-
le"-coalitie Herri Batasuna.
Zoals je weet zit HASI ideolo
gisch dicht tegen ETA-militar
aan", voegt hij er met een
knipoog aan toe.
- „Herri Batasuna" neemt deel
aan de algemene verkiezin
gen van 1 maart, maar weigert
een zetel in het Spaanse par
lement in te nemen. Hoe kun
nen de kiezers dit begrij
pen?"
„Wij zijn Basken en als zodanig
hebben wij in het Spaans
parlement niets te maken. Je
moet de houding van Herri
Batasuna zien als een ant
woord op de tot nu toe ge
voerde regeringspolitiek.
Premier Suarez, die alleen op
macht uit is, heeft met zijn
partijpolitiek steeds de ge
meenteraadsverkiezingen
uitgesteld, omdat hij wist dat
zijn partij een nederlaag zou
lijden".
„Het bestuur op lokaal niveau is
nog steeds hetzelfde als dat in
de tijd van Franco, behalve in
een aantal gemeenten in het
Baskenland, waar de Fran-
quistische gemeentebesturen
zijn vervangen door de voor
lopige gemeenteraden, de zo
genaamde „Gestoras Munici-
pales". Welnu: Suarez heeft in
zijn drang om aan de macht te
blijven nieuwe algemene
verkiezingen en gemeente
raadsverkiezingen uitge
schreven, die met een tijdver
schil van een maand gehou
den worden".
„De algemene verkiezingen van
1 maart beïnvloeden onge
twijfeld de gemeenteraads
verkiezingenvan 3 april. De
eerste verkiezingen zijn voor
ons alleen maar een kracht
meting, maar de resultaten
ervan zullen doorwerken in
de gemeenteraadsverkiezin
gen. Waar het ons om gaat is
de controle van de basis; via
de gemeenteraden krijgen wij
die van onderen af aan".
Wantrouwen
In Zuid-Frankrijk heerst er in
de cafés waar de Spaans-Bas-
kische leden van de ETA el
kaar opzoeken, een wantrou
wige sfeer. Elke vreemdeling
kan zowel een Spaanse als
Franse politieagent of een
door Madrid betaalde huur
ling zijn. De eerste begroeting
vindt meestal plaats in slecht
gesproken Frans. Onmiddel
lijk daar achter aan: „Bent u
voor FC Bilbao (de voet
balclub)?". Met het wacht
woord „Nee, ik ben fan van
Real Sociedad uit San Sebas
tian" hebben de lagere kaders
van de ETA begrepen dat het
terrein veilig is.
Baskische jeugd roert de trom. Op de
Maar ook dan is het nog oppas
sen geblazen. Schichtig kijkt
.men om zich heen of de con
versatie niet afgeluisterd
wordt. De meeste leden van
de ETA zijn irt hun vrije tijd
met z'n tweeën. Ik zag eens
hoe twee stellen elkaar stroef
en voorzichtig leerden ken
nen, omdat een van hen de
laatste editie van het Spaanse
weekblad Cambio -16 bij zich
had, waarin de lijst met na
men stond van de leden van
de ETA die in Zuid-Frankrijk
verblijven. De Spaanse mi
nister van buitenlandse zaken
had deze lijst begin januari
aan zijn Franse collega in Pa
rijs gegeven met het verzoek
de terroristen uit te leveren.
Met een kleur van verlegen
trots zag één van de mannen
dat zijn naam op de lijst voor
kwam. Gedempt gegrinnik
van zijn maten.
Voor Koko Abeberry, de Frans-
Baskische advocaat van de
Spaans-Baskische vluchte
lingen in Zuid-Frankrijk, zijn
er geen leden van de ETA aan
zijn kant van de grens. Niet
dat Koko Abeberry de zaak
bij elkaar liegt. Nee; je moet
het juridisch anders zeggen.
Het zijn Baskische vrijheids
strijders, die vechten voor de
onafhankelijkheid.
Dat ze daarnaast lid zijn van
ETA-militar of van de pres-
de kreet "Askatasuna" (vrijheid).
siegroep ETA-politico-mili-
tar, nou ja. In de eerste plaats
vraagje daar nooit naar en in
de tweede plaats weet je dat
gewoon niet. Na enige tijd er
kent hij dat zijn ideologie
vrijwel dezelfde is als die van
ETA-militar.
Vluchtelingen
Koko Abeberry: „Er zijn onge
veer 200 Spaans-Baskische
vluchtelingen. De uitwijzing
van de zeven Spaanse Bas
ken, die 30 januari door de
Franse politie aan Spanje zijn
uitgeleverd, heeft grote on
rust in de Spaans-Baskische
gemeenschap veroorzaakt. In
tegenstelling tot vroeger be-
schouwc-m de Franse autori
teiten een Spaanse Bask, die
iets op zijn kerfstok heeft en
zich niet voor 30 januari op
een politiebureau heeft ge
meld, niet meer als een poli
tieke vluchteling, maar als
een sociale delinquent. Nu
Parijs op verzoek van Madrid
de status van politiek vluch
teling voor alle Spanjaarden
in Frankrijk heeft ingetrok
ken, is het duidelijk dat beide
landen de Baskische etnische
groep willen- vernieti
gen".
„Je kunt ons probleem verge
lijken met het indianen-
probleem in de Verenigde
Staten. Net zoals de blanke
Amerikanen zijn noch de
Spanjaarden, noch de Fran
sen gebaat bij het 'voortbe
staan van de Basken. Eerlijk
heidshalve moet ik er bij zeg
gen dat de Fransen meer be
grip tonen voor ons dan de
Spanjaarden. De Spanjaar
den zijn veel te Mediterraans
en te Arabisch om iets van ons
te snappen".
Abeberry is pessimistisch over
de Spaans-Baskische ge
meenschap in Zuid-Frank
rijk. De tijdelijke verbanning
van 14 leden van de ETA naar
een plaats meer dan duizend
kilometer van de Frans-
Spaanse grens beschouwt hij
niet als iets nieuws. In het
verleden heeft de Franse poli
tie steeds met het Spaanse
politieapparaat samenge
werkt als er zich in Spanje een
politieke gebeurtenis voor
deed. Na de algemene verkie
zingen van 1 maart keren de
tijdelijk verbannen Spaanse
Basken weer naar hun woon-
Zuid-Frankrijk te-
Vol vuur
Ineens schiet hij vol vuur uit
zijn slof: „De strijd gaat door,
hoe moeilijk het ook is! Op
het ogenblik verkeren wij in
een levensgevaarlijke situa-
tie. Om dan nog maar niet te
spreken over de moordaan
slagen van de laatste tijd op
Juan José Etxabe „Argala" en
de mislukte aanslag op
„Peixoto" van 13 januari. Wie
deze aanslagen op zijn gewe
ten heeft? Madrid. Soms ex-
treem-rechts Franse groepe
ringen, die met partijgenoten
uit Spanje samenwerken. In
het verleden gebruikte Ma
drid betaalde huurmoorde
naars om de leden van de ETA
in Zuid-Franktijk op te rui
men. Toch verwacht ik niet
dat Frankrijk de Spaans-Bas
kische gemeenschap in Zuid-
Frankrijk te hard kan aan
pakken. Parijs zou weieens
moeilijkheden kunnen krij
gen met de Franse Basken,
die zich solidair voelen met
hun zuiderburen".
Er zijn in het Franse Basken
land vier ,,Abertzale"-bewe-
gingen, die in totaal meer dan
3000 actieve leden hebben en
die een onafhankelijk socia
listisch Baskenland te zamen
met hun Spaanse lotgenoten
voorstaan. „Op 250.000 Fran
se Basken is het aantal
„Abertzales" niet zo veel,
maar wij winnen snel veld",
zegt „Bertzea", een jonge so
cialistische Bask. „Wij eisen
een „Département Basque"
voor de drie Frans-Baskische
provincies voordat het „Dé
partement Pyrenées Atlanti-
ques", waar we nu onder val
len, opgesplitst wordt".
„Voorts willen wij industrie.
Parijs heeft onze streek als
groenzone bestempeld. Onze
inkomsten komen voorna
melijk uit landbouw, visserij,
toerisme en van gepensio
neerde Fransen, die hier hun
laatste dagen komen slijten.
De bevolking vergrijst. De
Baskische autonomie in
Spanje zal voor onze eisen
model staan. Natuurlijk heb
ben wij bewondering voor de
ETA".
„In Zuid-Frankrijk zijn twee
Frans-Baskische terreuror
ganisaties, „Iparretarrak" en
„Euskal Zuzentasuna". Beide
werken onafhankelijk van el
kaar. Doelwit is de Franse
staatsplanologie, die wegens
de groenzone geen eigen in
dustrie toelaat. Werkloze
Franse Basken zijn niet meer
bereid elders werk te zoeken.
Iedereen heeft het recht om in
zijn geboortestreek te wer
ken", aldus „Bertzea". Hij
heeft zijn naam goed gekozen.
„Bertzea" betekent „de Bask
uit het Noorden".
-Geweld
„Het geweld van de ETA kan
morgen afgelopen zijn",
meent de 72-jarige Telesforo
Monzon, oud-minister van de
voorlopige Baskische re
publiek, die vlak voor de bur
geroorlog over een grote au
tonomie beschikte binnen de
Spaanse staat. „Als de Spaan
se regering de vijf eisen van
Herri Batasuna inwilligt, legt
de ETA terstond de wapens
neer. Deze eisen zijn nu nog
gematigd, maar ik weet niet of
men deze zal verzwaren als
het kabinet-Suarez niet snel
een beslissing neemt. Het zijn
vijf punten, die redelijk zijn:
volledige amnestie, want wij
(de ETA) hebben op het
ogenblik een behoorlijk aan
tal politieke gevangenen; de
legalisatie van alle politieke
partijen, ook van die partijen
die een onafhankelijk marxis-
tisch-leninistisch Basken
land willen; het recht van
zelfbeschikking voor de Bas
ken; de terugtrekking van de
Spaanse politie; en maatre
gelen ter verbetering van de
economie in het Basken
land".
Telesforo Monzon ziet ETA-mi
litar als een bevrijdingsbewe
ging, die de vereisten bezit
om het ideaal te doen slagen:
martelaren en dichters. Hij
ergert de Spaanse autoritei
ten herhaaldelijk met uit
spraken zoals: „Je kunt de
ETA vergelijken met Jezus
Christus, die de mensen uit de
tempel veijoeg, die er een
troep van maakten. Als Jezus
van Nazareth in Zuid-Frank
rijk komt logeren dan kan hij
beter bij de ETA-leider „Ar-
gala" logeren dan bij mij,
want „Argala" is veel huma
ner dan ik. „Argala" nam op
20 december 1973 deel aan de
aanslag in Madrid, waarbij
premier admiraal Carrero
Blanco om het leven
kwam.
Vijfjaar later kwam „Argala" op
21 december van het vorig
jaar in het Franse Anglet op
soortgelijke wijze als Carrero
Blanco om het leven. Zijn au
to werd opgeblazen. Telesfo
ro Monzon neemt als kandi
daat van de „Abertzale"-coa-
litie Herri Batasuna deel aan
de algemene verkiezingen
voor de Spaanse Tweede
Kamer in de provincie Gui-
puzcoa. Hij is enthousiast
over het feit dat er op de kan
didatenlijst van Herri Bata
suna vier namen voorkomen
van leden van ETA-militar,
die op het ogenblik in de ge
vangenis van Soria zitten.
„Hoofdkantoor"
Uit politieverhoren en andere
bronnen is gebleken dat ETA-
militar zijn „hoofdkantoor" in
Zuid-Frankrijk heeft. Recru-
ten ontvangen instructies in
Bayonne, Biarritz, Saint Jean
de Luz, Hendaye en Guetary.
Beginners worden altijd op
geleid door gemaskerde staf
leden om herkenning te
voorkomen. Training met
wapens en explosieven krijgt
men op Frans en Spaans ter
rein; degenen met aanleg
kunnen na een strenge selec
tie in aanmerking komen
voor een cursus aan de natio
nale politieacademie van Al
gerije.
De leiding van ETA-militar
heeft voor wapenaankopen
en uitwisseling van ervaring
contacten met de IRA, de
Palestijnse - bevrijdingsbe-
weing PLO en Algerije. Insi
ders beweren dat ETA-militar
geen steun ontvangt van de
Russische'KGB, al is er vorig
jaar zomer wel eén contact
geweest.
De nieuwe leden van ETA-mili
tar worden geïndoctrineerd
volgens het revolutionaire
boekje: de spiraal actie-re
pressie-actie, die moet uit
monden in een massale soli
dariteit van het Baskische
volk in de strijd tegen de
Spaanse bezetters. Dat deze
tactiek duidelijk succes heeft
in het Baskenland ziet men
aan het ongecontroleerde op
treden van militairen en po
litieagenten in hun vrije tijd.
Leden van beide korpsen, die
tot nu toe nauwelijks van
Franquistische ideologieën
zijn gezuiverd, nemen op ei
gen houtje in burgerkleding
wraak op de toenemende golf
van geweld.
Iedere keer blijkt dat een lid van
de extreem rechtse partij
Fuerza Nueva, die linkse
Baskische nationalisten pro
voceert, bedreigt of ver
wondt, een militair of een po
litieagent in burger is, die bui
ten diensttijd zijn dienstwa-
pen misbruikt. Als politie-
eenheden demonstranten te
lijf gaan met agenten in bur
ger, die mitrailleurs bij zich
hebben, is het voor alle Bas
ken duidelijk uit welke hoek
de wind waait.
Belasting
Dat de levensstandaard in een
onafhankelijk Baskenland
naar beneden keldert is voor
ETA-militar geen bezwaar.
Volgens deze groep is de met
Spaans kapitaal gefinancier
de Baskische industrie een
van de Spaanse imperialisti
sche hoekstenen, die tot doel
heeft de Baskische identiteit
te vernietigen. In dit licht
verdedigt men de inning van
de zogenaamde „revolutio
naire belasting", het geldbe--
drag dat Baskische indus
triëlen onder bedreiging met
de dood aan de ETA moeten
afdragen en dat gebruikt
wordt om de verzetsorganisa
tie op de been te houden.
