Trijfel
ËgÊoJ
EJ
Flitsend woordenspel
in stuk van Anouilh
Barend wil stoppen
r
MAANDAG 5 FEBRUARI 1979
VARIA
In het laatste i
litaraire tijdschrift Tirade,
begint een sonnet van C. Bud-
dingh' aldus:
,J£n toentoen vielen plotseling
als manna
die Zweedse wittebroden uit de
hemel.
Ik zie ze nog, boven de Reeweg,
als
engelen van deeg aan hun val-
schermpjes zweven".
Ik heb in het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie al het
fotomateriaal dat over de
voedseldroppings bestaat
zorgvuldig bekeken maar op
geen enkele foto heb ik para
chuutjes ontwaard, waaraan
de Amerikaanse paketten en
de Engelse zakken met le
vensmiddelen een zachte lam
ding hadden kunnen maken.
In een artikel in de NRC van
vorige week vrijdag zegt de
dichter Leo Vroman over
zichzelf: ,J2igenlijk heb ik een
slecht en daardoor vrucht
baar geheugen, waarmee ik
me van alles dat nooit ge
beurd is duidelijk kan herin-
Blijkbaar heeft Cees Buddingh'
eenzelfde vruchtbaar geheu
gen, want die parachuutjes
zaten, dacht hij, toch onuit
wisbaar in zijn geheugen ge
grift. Dat wil ik hem niet af
strijden, maar voedsel hing er
niet aan, al was het alleen
maar omdat zijn woonplaats
Dordrecht nooit het genoegen
van voedseldroppings heeft
gehad. Mijn vraag aan Bud
dingh' was natuurlijk, op
welke wijze hij de eerste strofe
van zijn sonnet aan de histo
rische werkelijkheid wilde
aanpassen. Dat bleek hij, op
instigatie van de schrijver
Bob den Uyl al gedaan te heb
ben, zelfs op een duivels geraf
fineerde wijze, die je niet ach
ter een zo gemoedelijke Dord-
tenaar gezocht zou hebben.
Die eerste vier regels luiden in
den vervolge aldus:
,£n toen, toen vielen plotseling
als manna
die Zweedse wittebroden uit de
hemel.
'k Zie ze, in mijn droom, boven
de Reeweg, als
engelen van deeg aan kleine
valschermpjes z
V
Door
Nico
Scheepmaker
nam, toen wij eaen, de vergaar
de spijs,
zag op ten hemel, zegende 't
brood.
brak het, - en wat ternauwer
nood
had kunnen volstaan voor één
gezin,
bleek, toen men het uitdelen
ging,
voor een geheel volk te vol
staan
Grote dingen hebt Gij ons aan
Hij heeft, als alibi voor zijn
„vruchtbare geheugen', dus
gewoon zijn droom ingelast,
en je kan veel kwaads rond
vertellen van dromen, maar
niet dat zij historisch be
trouwbaar dienen te
zijn...
Spijziging
Een van onze grootste dichters,
Martinus Nijhoff, schreef
„Wonderbare spijziging"een
gedicht waarvan niemand de
aanleiding zal vermoeden die
niets afweet van de gift van
het Zweedse wittebrood.
„Onze Vader die in de hemelen
zijt,
wij danken U voor Uw barm
hartigheid,
Uw zoon Jezus - geprezen zij
zijn naam -
kwam wederom in ons midden
staan
en volbracht, als toen Hij op
aarde ging,
een wonderbare spijziging.
Wederom, herderloos als wij
zijn,
bevonden wij ons in een woes
tijn.
Geen voedsel bood het berooid
gebied,
het elders kopen konden wij
niet.
Maar Hij was met ons in dat
oord.
„Geef hun te eten", klonk zijn
woord.
Voorts, nadat men te zamen
las
de geringe mondvoorraad die er
was,
deed Hij ons zitten groepsge
wijs,
Wij danken U voor Uw barm
hartigheid,
onze Vader die in de hemelen
zijt".
Wittebrood,
Mooi hoor, mooi symbolisch
vooral, „er staat niet wat er
staat" om Nijhoff zelf even te
citeren, maar eigenlijk is het
gedicht Zweeds Wittebrood"
dat mevrouw C. E. van der
Goes-Pijpers uit Haarlem me
toestuurde, mij toch lie
ver:
„We zaten altijd in de keuken
met z'n vijven.
't Was wel klein, maar 't wasje
hele huis.
Passen en meten hoor, met al die
lijven!
Maar 't was er warm. want
daar stond het fornuis.
Daar warmde moeder het gaar
keuken-eten,
Daar aten wij de laatste rogge
pap.
Ik was toen acht, ik zal het nooit
vergeten.
't Was zo knus, al zaten we dan
krap.
Ik had nog nooit gehoord van
chocolade.
De grote mensen hadden narig
heid.
Eens vond ik een pinda in een
tafellade...
Een wonder uit een lang voor
bije tijd.
En toen was daar het witte
brood uit Zweden.
Een heel ver land. Daar rook het
vast altijd
Zoals toen in de keuken, lang
geleden,
Waar mijn eerste feestmaal
werd bereid".
Haagse Comedie met De repetitie
DEN HAAG -Tot de modernen kan
men de Franse toneelschrijver
Jean Anouilh moeilijk rekenen.
Wel is hij een uitmuntend vak
man en één van de beste dialoog-
schrijvers die het toneel ooit ge
kend heeft, twee capaciteiten die
hem in staat stellen de meest sub
tiele nuanceringen op het terrein
van menselijk gedrag en mense
lijk gevoel dramatisch vorm te
geven. De derde pijl op zijn boog
is een dodelijk cynisme dat gena
deloos elke vorm van onmense
lijkheid aan de kaak weet te stel
len.
Aldus gewapend kan Anouilh zich
permitteren bepaalde thema's en
situaties eindeloos te variëren.
"De repetitie of de bestrafte lief
de", waarvan de Haagse Comedie
afgelopen zaterdag in de Ko
ninklijke Schouwburg de eerste
van een nieuwe reeks voorstel
lingen gaf, biedt een aantal van
deze bekende elementen: moed
willige vernietiging van eerlijk
heid en onschuld, uitgeholde
vriendschap, geestelijke cor
ruptheid van adel en geldadel, en
de dubbele bodem die ontstaat
als twee tijdperken elkaar ont
moeten. In "De repetitie" gebeurt
dat als een adelijk echtpaar met
huisvriend, minnaar en minna
res, blasé van verveling en het
geld uitgeven, voor een feest op
hun buitenverblijf een toneel
stuk van Marivaux (1688-1763) in
studeert en voor een van de rollen
eer beroep moet doen op een
toevallig aanwezige kinderver
zorgster.
De band die ontstaat tussen dit
meisje en de lichtzinnige graaf,
maakt dat alle anderen zich be
dreigd voelen in hun vrijblijven
de levenshouding. Alleen Héro,
de aan drank verslaafde jeugd
vriend, is in staat de grootheid te
beseffen van wat zich onder zijn
ogen afspeelt, maar zijn vernieti
gingsdrang dwingt hem de be
slissende spaak in het wiel te ste
ken.
De Haagse Comedie, van oudsher
gespecialiseerd in het spelen van
Anouilh, heeft hiervan een voor
stelling gegeven die een waardige
schakel vormt in de lange reeks
die indertijd heeft geleid tot
hoogtepunten als "Becket",
"Reiziger zonder bagage" en
Ine Veen als maitresse van de graaf gespeeld door Guido de Moor
"Arme Bitos". Het decor van
Harry Wich was weliswaar een
beetje fantasieloos en het regie
concept van Jo Dua liet enkele
spanningsbogen in de relaties
tussen de personages onderling
hier en daar nog wat in de lucht
zweven, maar de dialoogregie en
de wijze waarop de afzonderlijke
karakters uitgediept waren,,
zorgde voor een voorstelling
waarbij de toeschouwer op de
punt van zijn stoel kan gaan zit
ten om vooral geen woord en
geen gebaar te missen. Wel was
het bevorderlijk geweest voor de
opbouw van de dramatische
spanning als er enkele kleine
coupures waren aangebracht,
met name aan het begin van het
eerste bedrijf. Nu werd hier een
wel erg zware last gelegd op de
schouders van Lies Franken, die
overigens in de diverse confron
taties met haar tegenspelers een
venijnige, sterk onderkoelde
gravin neerzette met een natuur
lijke dosis superioriteit.
Uitstekend was ook de wijze waar
op de maitresse van de graaf door
Ine Veen met de juiste toets van
naïveteit en hebberigheid werd
neergezet. Edda Barends speelde
het onschuldige meisje Lucile
HILVERSUM - Barend Barendse
heeft in zijn eigen radiopro
gramma "Bij Barend" afgelopen
zaterdagmiddag aangekondigd
met ingang van 1 april a s. een
punt te willen zetten achter zijn
populaire verzoekplatenpro-
gramma. Sinds 1972 trekt "Bij
Barend" wekelijks enkele miljoe
nen luisteraars, van wie de afge
lopen jaren maar liefst 100.000
schriftelijke reacties werden ont
vanger "Ik vind het verstandig
om na zeseneenhalf jaar op een
hoogtepunt te stoppen", aldus
Barend Barendse.
De programmaleiding van de
NCRV-radio heeft er inmiddels
bij Barendse op aangedrongen
toch te willen overwegen om na 1
april via Hilversum 1 een pro
gramma te blijven verzorgen.
Barend Barendse heeft daarop
gezegd het verzoek nog eens in be
raad te nemen
Rgi&.juw-ie wefeM nu ut" &£Trou\n3a
S«OM, CAT IK eeM egRoeMpe hopmar.
SSIM, PUS OP WAAR, a
a\i6Pêu ts>,ee\)
SÊPRI&SgR! IK
WAARSCHUW JUUUÊ
MOOR pg cAATsre
Kg BR.'
FRED BASSET
3152
Ja, maar; ik weet ook niet
wafc ik moet doen met
'n spin in het tad! r
De avonturen van Jommeke DE KLEINE PROFESSOR
f Met de professor hebben V--
N we toch altijd last y
TERRINE VAN
ZALM
Trek een scholgraat een
half uurtje in een halve
liter water, schijfje wor
tel e
gaartrekken. Bijna
alle zalm is diepvries,
Verdeel de zalm
stukjes. Snijd 100 gr ge
rookte zalm fijn. Meng
gekookte en gerookte
zalm door elkaar en roer
eidooier
door, 100 gr gesmolten
lauwe boter. 3 theele
pels citroensap, vers
gemalen peper en even
tueel een snufje dille-
groen, gedroogd ver
krijgbaar. Laat het
mengsel opstijven in
glazen schaal of in
patépotjes in de koel
kast. Geef er versge-
roosterd brood en boter
by.
WINA BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
eerder met te veel dan te weinig
natuurlijkheid, maar profiteerde
daarbij dankbaar van het feit dat
haar rol bij voorbaat de sympa
thie van de toeschouwer heeft.
Anouilh is echter vooral een schrij
ver voor mannen, iets wat Jo Dua
en zijn spelers terdege beseft
moeten hebben. De eerste aan
wijzing in die richting was al de
scherp afgetekende hypocriet die
Eric van Ingen van Damiens
maakte zonder daarbij gebruik te
maken van goedkope karikatu
rale aanzetten; het ware te wen
sen dat meer regisseurs het talent
van Van Ingen op een dergelijke
wijze wisten te benutten. De ech
te karikatuur, in feite onontbeer
lijk in een stuk van Anouilh,
kwam nu van Reinier Heideman
als de kinderlijke Villebosse, een
vertolking die vooral opviel door
een perfecte timing en een ont
wapenend onbegrip ten aanzien
van de gebeurtenissen.
Voor de grote momenten zorgden
Guido de Moor als de graaf en
Wim van Rooij als zijn vriend Hé
ro. De eerste lyrisch en speels van
toon met een begrijpelijke onder
schatting van zijn omgeving, de
tweede een borrelend vat van
emoties, dermate ingehouden dat
zijn onstuitbare vernietigings
drang in een laatste opflikkering
van menselijkheid wel zichzelf
móest treffen. Hun dialoog in het
derde bedrijf, een pendant van de
scène Gaston-Georges in "Reizi
ger zonder bagage", was van een
adembenemende grootheid.
Na de pauze volgde echter de con
frontatie van Héro met zichzelf en
met alle menselijke waarden die
hij had willen afzweren, en in die
scène met de jonge Lucile,
waarin hij uiteindelijk het laatste
restje van zichzelf vernietigt,
steeg de acteur Wim van Rooij
boven zichzelf uit en belandde
daarmee op een artistiek niveau
dat op het Nederlandse toneel
zeldzaam is geworden.
PAUL KüRENHOF
Leidse bioscopen
LUXOR: "Force ten from Navarone",
da. 2.30, 7.00 en 9.30 uur. zo. 2.00, 4.30,
7.00 en 9.15 uur, 12 jr.
CAMERA: "De klompen boom", da. 8.00
uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Roze panter-festival",
za. en woe. 2.30 uur, zo. 2.00 en 4.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Love and death"
(laatste week), vr. en za. 12.00 uur, 16 jr.
LIDO 1: "Een vrouw als Eva", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "The Buddy Holly Story", da.
2.30,7.00 en 9 15 uur, zo. ook 4.45 uur, al.
LIDO 3: "An unmarried woman", da.
(beh. woe, za. en zo.) 2.30 en 7.00 en 9.15
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Bambi", woe. en za.
2.30 v
t 4.45 i
TRIANON: "Herfstsonate", da. 2.30,7.00
en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
rex: "Deep Throat", da. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.30 uur, vr. en za. ook 11.30
uur, 16 jr.
da. 1.30,6.30 en 9.00 u
EURO 2: "Jaws 2". da 1 45, 6.45 en 9.15
uur, zo. 4.15,6.45 en 9.15 uur, za. en woe.
6 45 en 9.15 uur, 12 jr
Kindermatinee: "Sjorsen Sjimmieen de
EURO 3: "Vooreen handvol dollars da.
2.00,7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur, za.
ook 12.15 uur, 16 jr.
EURO 4: "Waterschapsheuvel", da. 2.15,
7.15 en 9.45 uur, zo. ook 4 45 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Het stam(p)café",
za. 12.15 uur, 16 jr.
Dngevallend.enst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
r èn van 18.30-19.30 u
Kindervoorstelling: "Asterix
5 FEBRUARI 1979
- In Nieuw-York heeft zich een
meisjesclub gevormd, ten doel
hebbende de vrijgezellen tot een
huwelijk te dwingen. Er wordt
eene nauwkeurige lijst gehou
den van alle huwbare mannen
en ook van de weduwnaars. De
laatsten laat men met de eerste
proef niet vrij, maar geeft hun
allen tijd om zich te bedenken en
te troosten. De ongehuwden zijn
in seriën verdeeld: de eene serie
na de andere wordt tot huwe-
lijksrecruten opgeroepen. Eerst
krijgt de ongehuwdedie aan de
beurt is, schriftelijk eene beleef
de uitnoodiging om eene vrouw
te nemen, binnen een termijn
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders en grootouders),
van zes weken. Bij gebreke
wordt hij gewaarschuwd,'en
doet hij het dan nog niet, dan
beginnen de vijandelijkheden,
bestaande in allerlij plagerijen
en hindernissen op zijn levens
pad. Zijne huishoudster verlaat
hem en hij krijgt geen andere
weer; alle hulp en verpleging
wordt hem onttrokken. Is hij
jong, dan verhindert men zijne
plannen, dringt zijne crediteu
ren tot manen en legt hem overal
voetangels en klemmen. Men
wendt alles aan om hem het ce
libaat ondraaglijk te maken, en
zelfs de moedigsten en hardnek-
kigsten geven eindelijk toe, als
ze niet willen besluiten hun va
derland te verlaten
Vijftig jaar geleden:
- Zestien Argentijnse cowboys,
die door een hevigen sneeuw-
óezoek aan ernstige patiënten:\
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur-
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
storm werden overvallen in de
Cordilleras de los Andes, zijn
om het leven gekomen. Zes an
dere leden van het gezelschap
wisten zich met bovenmensche-
lijke inspanning een weg te ba
nen door ijs- en sneeuwmassa's.
Bij Semiretsjensk in Sovjet-
Rusland werden houthakkers
door een lawine verrast, waar
door elf hunner werden gedood.
- Uit Bombay wordt gemeld,
dat te Baroda, tengevolge van
het bericht dat kinderen werden
ontvoerd om te worden geofferd
in verband met den bouw van
een nieuwe brug, een paniek
onder de bevolking is uitgebro
ken. Er deden zich onlusten
voor, waarbij talrijke personen
ernstig werden gewond. Twee
Hindoes, slachtoffers van de
woede der menigte, zijn'dood
naar een ziekenhuis gebracht.
