Deng niet langer tegen SALT
Iran koopt minder wapens
Paus wil arme
boeren steunen
Smith
van
blanken
Frankrijk
pakt Spaanse
Basken aan
Al ziet hij de noodzaak er niet van in:
Economische situatie is te slecht
WOENSDAG 31 JANUARI 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
SALISBURY (UPI) - Met zeer
grote meerderheid hebben de
blanke kiesgerechtigden gis
teren hun fiat gegeven aan de
ontwerp-grondwet voor een
zwart meerderheidsbewind.
Toen de uitslagen van 37 van
de 50 kiesdistricten bekend
waren, was ruim 85 pet van de
uitgebrachte stemmen voor
het ontwerp en slechts onge
veer 13 procent tegen, terwijl
ongeveer één procent ongel
dig was.
Volgens een regeringswoord
voerder heeft ongeveer 70
procent van de 90.000 blanke
kiesgerechtigden aan het re
ferendum deelgenomen.
De resultaten van de 13 afgele-
gen districten waar slechts
een beperkt aantal kiezers
I woont, werden in de loop van
vandaag verwacht. Premier
Ian Smith die eens had ge
zworen dat er in Rhodesië in
geen duizend jaar een zwart
- meerderheidsbewind zou
1* komen, toonde zich ingeno
men met de uitslag die hij een
overwinning voor het gezon
de verstand noemde.
Na deze waarschijnlijk laatste
verkiezingen waaraan uitslui
tend de blanken konden
deelnemen, komt het be
staande parlement waarin de
blanken de meerderheid be
zitten, volgende week bijeen
om de ontwerp-grondwet te
bekrachtigen, nu deze de in
stemming van de blanken
heeft gekregen.
Vervolgens worden in april
voor het eerst algemene ver
kiezingen gehouden waaraan
de kiesgerechtigden van zo
wel de 250.000 blanken als de
6.7 miljoen zwarten mogen
deelnemen.
De twee voornaamste groepe
ringen die geijverd hebben
voor verwerping van de ont
werp-grondwet, de rechtse
Rhodesische Actiepartij en
de liberaal-conservatieve
alliantie "Redt ons land",
hebben laten weten dat zij
zichzelf zullen ontbinden. De
leider van de Actiepartij, Ina
Bursey, verklaarde dat het
Rhodesische volk zijn ziel aan
de duivel heeft verkocht.
Volgens haar partij zal de
machtsoverdracht tot chaos
leiden, ook al voorziet de
ontwerp-grondwet in enkele
waarborgen voor de blanke
minderheid in het toekomsti
ge "Zimbabwe Rhodesië".
Zo krijgen de blanken 28 van de
100 zetels in het parlement en
een kwart van de portefeuil
les in de nieuwe regering,
terwijl zij nog gedurende 10
jaar het leger, de politie, het
n ambtenarenkorps en de rech
terlijke macht zullen beheer
sen.
Mysterieuze
kleuterziekte
-in Napels
(Reuter) - Door de dood
van nog drie kleine kinderen is
Sjg het aantal kleuters dat in Napels
2 en omgeving aan een geheimzin-
W nige virusziekte overleed, giste-
Ïren tot 50 gestegen,
et dodelijk virus tast de ademha
lingswegen van de kinderen, va
riërend in leeftijd van een paar
maanden tot 2,5 jaar, aan waarna
zij hoge koorts krijgen en heftig
moeten braken. Zij raken in een
3( coma en sterven dan. Alle kleu-
ters die de ziekte tot nu toe heb-
Hj ben gekregen, komen uit de ach-
SH terbuurten van Napels.
■Jroepen medici en andere weten-
H schappelijke onderzoekers po-
H gen het virus op te sporen en te
p identificeren, maar dat is nog niet
gelukt. De socialistische senator
Mario Vignola heeft premier An-
Lili dreotti van Italië dringend ver-
zocht maatregelen op korte ter
mijn te nemen om verdere ver
spreiding van de ziekte te voor
komen.
<ONDEN (UPI/Reuter) - Het per
soneel van de gemeenten en de
nationale gezondheidszorg van
Engeland heeft gisteren zijn sta
king uitgebreid. Ziekenhuizen,
scholen, ambulancediensten, de
vuilophaaldiensten en begraaf
plaatsen in het hele land werden
door de staking getroffen. Het
ambulancepersoneel rijdt in de
meeste steden alleen nog uit voor
spoedgevallen, maar in sommige
plaatsen weigert het ook dat.
!r" i de grote Engelse steden stapelt
het vuil zich op. In Liverpool zijn
honderden lijken in een niet meer
in gebruik zijnde fabriek opge-
WASHINGTON - Geschiedenis wordt vaak in kleine lettertjes geschreven. Gisteren
stonden die op het doosje waarin de eetstokjes verpakt waren voor de Chinese gasten
bij een senaatslunch ter ere van vice-premier Deng Xiaoping: "Made in Taiwan".
begonnen opbouwende betrek
kingen met de VS en Japan in ge
vaar te brengen. China heeft
weliswaar 3.950.000 manschap
pen onder de wapenen en be
schikt over 5200 gevechtsvlieg
tuigen van verouderde makelij,
maar het heeft de marine niet om
het eiland Taiwan, met zijn
460.000 man sterke leger,' en 296
moderne gevechtstoestellen,
succesvol te kunnen aanvallen.
Dat, op zichzelf is geen nieuws.
Het document bevat een waar
schuwing: elke ongewenste Chi
nese militaire actie, hetzij tegen
Vietnam, hetzij via Noord-Korea,
brengt die betrekkingen in ge-
vaar.
oorlog',"een standpunt'dat hem Taiwan dus. Deng zei dit in de Se-
Dit voorval illustreerde meer dan
doeltreffend het probleem dat
Deng, tegelijk met het kostelijk
voedsel, werd voorgelegd: hoe
wel de Amerikaanse volksverte
genwoordiging in de breedte de
normalisering van de betrekkin
gen tussen de VS en China on
dersteunt, bestaat er toch een
ruime marge van twijfel omtrent
de bedoelingen van de Chinese
Volksrepubliek ten aanzien van
de verstoten bondgenoot Taiwan.
Niet zonder zorgen werd de con
frontatie tussen Deng en het VS-
parlement tegemoet gezien, om
dat van Dengs antwoorden op
zeer nauwkeurige vragen het
welslagen van dit met ongekende
luister aangeklede staatsbezoek
voor een goed deel zou afhangen.
Op alle andere punten had Car
ters strategie gezegevierd. Hefti
ge vechtpartijen tussen demon
stranten en politie, maandag
avond, stonden geheel buiten het
politieke spanningsveld tussen
Taiwan, China en de VS. Het wa
ren Kaukasische maoisten me
rendeels, die zich onder de strijd
kreet "dood aan Deng" in de
strijd wierpen. De lokale veldslag
eiste de gebruikelijke aantallen
gewonden zowel onder de politie
als demonstranten, een onge
bruikelijk hoog aantal arrestan
ten (69), maar vormde politiek ge
zien toch min of meer een Chine
se binnenlandse aangelegenheid.
Voorts was Carter erin geslaagd de
omstreeks 1.65 meter lange Deng
Xiaoping tijdens een avond van
per tv uitgezonden gala-vermaak,
aan het Amerikaanse volk te pre
senteren als een buitengewoon
charmante bejaarde, die breed
lachend tot boven zijn hoofd reik
te teneinde na afloop van de
voorstelling de torenhoge bas
ketballers van de Harlem Globe
trotters de hand te schudden.
Salt
En tenslotte kwam de mededeling
na een nieuw gesprek met Carter
dat Deng niet langer gekant was
tegen een nieuw akkoord ter ver
dere beperking van strategische
wapens, dat de VS met de Sowjet-
Unie willen sluiten. Let wel,
Deng, China kortom, acht zo'n
pact een vorm van westelijke
zelfmoord, maar hij zou nu de on
vermijdelijkheid ervan inzien, al
mag men gevoeglijk aannemen
dat de noodzaak hem ontsnapt.
De subtiele frasering van dit geheel
nieuwe Chinese standpunt doet
Deng niet alleen kennen als een
verre van argeloze ouden van da
gen (de man is tenslotte 74), maar
verschaft Carter de gelegenheid
om half maart (zegt het gefun
deerde gerucht) Leonid Brezjn-
jev met dezelfde brede en ietwat
zenuwachtige glimlach welkom
te heten als waarmee hij de Chi
nezen tegemoet trad. (Carter is
het westelijke staatshoofd dat
China definitief heeft ontdaan
van de aanduiding "Land van de
glimlach" en heeft intussen Ame
rika verheven tot het "land van de
grijns".)
De besprekingen tussen Carter en
Deng verlopen voortreffelijk en
er zijn de gebruikelijke samen
werkingsakkoorden te tekenen,
vandaag, voordat Deng op reis
gaat naar Atlanta, Houston en
Seattle, alvorens van daaruit de
terugreis te aanvaarden. De on
derwerpen van gesprek logen er
niet om: Korea, de Sowjet-Unie,
Vietnam. Deng heeft duidelijk
gemaakt - in het openbaar min of
meer - dat hij de Sowjet-Unie be
schouwt als een broeiplaats
ongetwijfeld het applaus zal op
leveren van Carters adviseur op
het gebied van de nationale vei
ligheid, Zbigiew Brzezinski, de
erkende man van de harde lijn in
de regering, maar ook van een
aantal Amerikaanse Conserva
tieven. Deze heren echter hebben
er de grootste moeite mee om
Deng enerzijds bijval te betonen,
terwijl zij anderzijds blijven treu
ren om het lot dat Taiwan nu ten
deel valt. Die conservatieven zijn
zodoende opgezadeld met een
vermakelijk politiek probleem.
Verre Oosten
Niet zonder reden hebben de VS
juist nu, tijdens Dengs bezoek, la
ten weten in de afgelopen weken
de Sowjet-Unie, China en Viet
nam enkele malen te hebben ge
waarschuwd voor de gevaarlijke
kanten van de ontwikkelingen in
het Verre Oosten, die China en
Rusland rechtstreeks tegenover
elkaar stellen. Op hun beurt doen
de Chinezen kond van bijvoor
beeld de evacuatie van burgers
uit het grensgebied met de Sow
jet-Unie. Carter zou daaruit, den
ken-Pekings strategen, de slot
som moeten trekken dat er groot
en onmiddellijk gevaar als van
een oorlog tussen China en de
Sowjet-Unie. Drukpunten en ze
nuwknopen die in het gesprek
tussen twee grote staten, tussen 's
werelds grootste economische
potentieel en 's werelds grootste
mankracht, uiteraard een rol
spelen en verraden met welk een
omzichtigheid staatslieden hun
handwerk bedrijven. Het is een
voor de hand liggend gegeven dat
een politiek gestaald man als
Deng aan de onderhandelingsta
fel een geduchte opponent is, die
meer heeft aan te bieden dan de
kuiltjes in zijn wangen.
Zodoende kwam het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse za
ken dan ook gisteren voor de dag
met een document, waarin werd
betoogd dat China noch op het
ogenblik, noch in de nabije toe
komst, de militaire macht bezit
om Taiwan met geweld te over
meesteren en dat het afgezien
daarvan, er geen belang bij heeft
om via militaire acties de nieuw
Gevaar voor Britse
gezondheidszorg
slagen, omdat de doodgravers het
werk hebben neergelegd.
Het stakende overheidspersoneel
behoort tot de laagst betaalden en
eist een minimum loon van 240
gulden per week. Artsen hebben
gisteren premier Callaghan ge
vraagd onmiddellijk tussen beide
te komen om de staking die de
nationale gezondheidszorg aan
tast te regelen. De vereniging van
naat China heeft geen plannen
om Taiwan aan te vallen en zal het
zijn kapitalistische weg laten
gaan, zolang het duidelijk is dat
Taiwan zich uiteindelijk weer bij
het Chinese moederland zal voe
gen. Maar Deng, ook niet mis, liet
zorgvuldig in het midden wat er
zou gebeuren als Taiwan zou be
sluiten niet tot de moederschoot
terug te keren. Deng: "Zolang
Taiwan terugkeert en er slechts
één China is, respecteren wij de
realiteit van Taiwan. Wij gebrui
ken het woord "bevrijding" van
Taiwan niet langer".
Het is de vraag of dat genoeg zal zijn
voor de haranekkigsten onder de
volksvertegenwoordigers. Voor
hen zal het ook niet toereiken dat
Deng Carter opnieuw heeft voor
gehouden dat hij ernst maakt met
zijn openbare verklaringen om
trent een vreedzame oplossing
van het probleem-Taiwan. De
Senaat met name wenst iets sub-
stantiëlers. In elk geval was Deng
in het gezelschap van de senato
ren al zo ver, dat hij de dertig jaar
van onverhulde vijandschap en
oorlog tussen China en de VS be
schreef als "drie decennia van
vervreemding", in plaats van
"een periode van ongenoegen":
woorden bij zijn aankomst die de
piÜsBBÉHBB
year" volledig verdienen.
■ij ^ijxi aauaumoi ulc uc ^?e Chinese vice-premier Deng Xiaoping schudt de metershoge leden van
understatement of the tiarlem Globetrotters" de hand tijdens een gala-avond die de Ameri-
i president Carter had weten te organiseren.
MADRID - Dè Franse politie
heeft bij verrassing gisteren
in Zuid-Frankrijk 23 Spaanse
Basken gearresteerd, die be
trokken zijn geweest bij ac
ties van de Baskische af
scheidingsbeweging ETA op
Spaans grondgebied. Zeven
van deze arrestanten, die geen
status van politieke vluchte
lingen bezaten of geen aan
vraag hiertoe hadden inge
diend, zijn als sociale delin
quenten aan de Spaanse poli
tie uitgeleverd. Onder deze
laatsten zijn twee leden van
de radicale vleugel van de ter
reurbeweging ETA-Militair.
Zodra het nieuws van de arres
tatie zich verspreidde onder
de 2U0 Spaans-Baskische po
litieke vluchtelingen in Zuid-
Frankrijk, verliet een groot
aantal van hen z'n woning en
is die ochtend niet op werk
verschenen. Welingelichte
bronnen uit Zuid-Frankrijk
bevestigen gisteravond dat
geen van de zware jongens
van de terreurgroep ETA-Mi
litair gevangen is genomen.
Het Franse ministerie van justi
tie heeft gistermiddag be
kendgemaakt dat de speciale
status „Spaanse politieke
vluchteling' is vervallen. Vol
gens de woordvoerder van
het ministerie betekent dit
dat elke Spanjaard van nu af
aan dezelfde status zal bezit
ten als welke buitenlander
dan ook in Frankrijk. "Nu
Spanje democratisch is en
over een constitutie beschikt,
heeft het geen zin meer om
voor de Spanjaarden een
aparte uitzondering te ma
ken", aldus de woordvoerder.
Dit betekent dat de Spanjaar
den die nog een geldige
vluchtelingenkaart hebben,
binnenkort een bericht krij
gen dat hun status is verval
len en dat zij, net zoals elke
andere buitenlander in
Frankrijk, een normale ver-
blijfs- en werkvergunning
krijgen. De Franse autoritei
ten zullen de Spanjaarden
met een geldige vluchtelin
genkaart niet dwingen om het
land te verlaten.
specialisten en ziekenhuiscon
sulenten hebben de premier in
een telegram laten weten dat de
staking blijvende schade kan
toebrengen aan de gezondheids
zorg, tenzij hij snel tot een einde
komt.
De minister van volksgezondheid,
David Ennals, noemde in het
parlement de situatie buitenge
woon ernstig. In de ziekenhuizen
zijn het de portiers, schoonma
kers, het personeel van kantine
en wasserij, die staken. Ennals
deed een beroep op de vakbon
den de zaken menselijker te be
naderen.
WASHINGTON/TEHERAN (AFP/
Reuter/UPI) - De regering van
Iran heeft Washington officieel
laten weten dat zij zich genood
zaakt ziet wegens de economi
sche situatie de wapen aankopen
uit de V.S. drastisch te beperken.
Een woordvoerder van het Ame
rikaanse ministerie van defensie,
Thomas Ross, heeft dit gisteren
verklaard.
Iran heeft met de V.S. contracten
gesloten voor wapenleveranties
ten bedrage van 12 miljard dollar
(24 miljard gulden). Er is al voor
een bedrag van acht miljard dol
lar aan wapens en militair mate
rieel aan Iran geleverd.
Met de heropening van het vlieg
veld van Teheran is gisteren de
spanning in de Iraanse hoofdstad
toegenomen. Men wacht op de
komst van de sji'itenleider Cho-
meini en in verband hiermee
hebben zyn aanhangers in diver
se wijken van Teheran weer be
togingen gehouden die kennelijk
zonder incidenten van betekenis
zijn verlopen. Chomeini, die zijn
reis telkens uitstelt, wordt nu
morgen verwacht.
De geruchten over een ophanden
zijnde staatsgreep van het leger
worden sterker en het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zalcen, wellicht verontrust
hierover, heeft gisteren via de
Amerikaanse ambassade in Te
heran, alle verwanten van Ame
rikanen opdracht gegeven Iran zo
spoedig mogelijk te verlaten. Alle
andere Amerikanen, wier aanwe
zigheid 'in Iran niet dringend
noodzakelijk is, kregen het ad
vies te vertrekken. Gistermorgen
vertrokken vier Amerikaanse
militaire vliegtuigen met in totaal
800 Amerikanen aan boord uit
Teheran. Voor het uitbreken van
de crisis waren er rond 40.000
Amerikanen in Iran. Men schat
dat er nu nog 10.000 over zijn.
Volgens Amerikaanse diplomaten
in de Iraanse hoofdstad gelooft
Washington dat de regering Bak-
tiar en oppositieleider Chomeini
rechtstreeks op een botsing af
stevenen en dat een groot conflict
vrijwel niet meer te voorkomen
Ook een woordvoerder van Cho
meini achtte een burgeroorlog
niet uitgesloten. Hij zei in Parijs
dat er kans op een burgeroorlog
bestaat als de Iraanse regering de
terugkeer naar Iran van Chomei
ni blijft tegenhouden.
Hoewel de Iraanse autoriteiten
verklaard hebben dat het vlieg
veld van Teheran weer openge
steld is, liet 'Air France', de Fran
se luchtvaartmaatschappij, die
Chomeini een chartervliegtuig
ter beschikking zal stellen, weten
dat zijn van de Iraanse luchtvaar-
autoriteiten nog stees geen offi
ciële toestemming voor de vlucht
heeft gekregen. Naar in Teheran
is meegedeeld kunnen de gere
gelde invluchten van de inter
nationale luchtvaartmaatschap
pijen naar Teheran vandaag wor
den hervat. Het stakende perso
neel van 'Iran-air' liet weten be
reid te zijn weer aan het werk te
gaan om de terugkeer van Cho
meini mogelijk te maken.
De religieuze leiders van Teheran
hebben de bevolking nogmaals
dringend verzocht geen geweld
te gebruiken. Zij veroordeelden
de mishandeling van een gene
raal op maandag en de brand
stichtingen in de uitgaanswijk
van de Iraanse hoofdstad. De
mensen die zo iets deden of nog
zullen doen, moeten gearresteerd
worden, zo verklaarden zij. Toch
werd ook gisteren weer een
brouwerij in brand gestoken.
In de nacht van maandag op dins
dag werd de Amerikaanse consul
door een meningte aangevallen,
toen hij tussenbeide kwam in een
gevecht tussen een landgenoot
en een taxichauffeur. De diplo
maat raakte gewond aan het
hoofd.
Drie leden van de commissie van
onderzoek van het Iraanse par
lement hebben opdracht gekre
gen, een rapport op te stellen over
de ongeregeldheden op vrijdag
en zaterdag j.l. in de hoofdstad.
Het onderzoek wordt ingesteld op
voorstel van parlementsvoorzit
ter Javad Said. In een vraagge
sprek met radio-Teheran ver
klaarde hij te hopen, dat met de
terugkeer van de ajatollah Cho
meini de rust in Iran zal terugke-
De Israëlische minister van bui
tenlandse zaken. Mosje Dajan,
die een officieel bezoek aan
Frankrijk brengt, is van mening
dat de crisis in Iran de vooruit
gang op de weg naar vrede tussen
Israël en Egypte afremt.
Dayan die in Parijs tot journalisten
sprak, zei dat de gebeurtenissen
in Iran, een "negatieve invloed",
hebben op de onderhandelingen
tussen Israël en Egypte.
Een confettiregenyiel de paus gisteren ten deel op zijn weg naar het noorden van Mexico. Honderdduizenden Mexicanen stonden langs
de kant om de kerkvorst te begroeten.
Landeigenaars onchristelijk
OAXACA (ANP/AFP) - De meestal katholieke grootgrondbezitters in
Mexico heeft paus Johannes Paulus de Tweede onmenselijk en on
christelijk gedrag verweten. Tijdens zijn ontmoeting in Oaxaca met
Indianen en campesinos (boeren zonder grond; verklaarde hij gister
morgen, dat hij hun stem wilde zijn.
Hij verweet de grootgrondbezitters, dat zij goed land braak laten liggen,
terwijl veel gezinnen niets te eten hebben. „Dit is onmenselijk en on
christelijk", aldus de paus.
Hij verklaarde zich naar voorbeeld van paus Paulus de zesde in 1968 in
Columbia „solidair met de volksmassa's, die bijna altijd in de steek
worden gelaten op een mensonwaardige levensstandaard en vaak met
hardheid behandeld en uitgebuit worden".
De volksmassa's mogen echter niet in opstand komen. De paus moedigde
hen aan vol hoop aan hun menselijke ontplooiing te werken, daarbij de
zedelijke-godsdienstige vorming niet te verwaarlozen en af te zien van
haat en geweld.
De paus hield gisteren in Guadalajara een toespraak tot rond 100.000
arbeiders. Hij zei het billijk te vinden dat de arbeider opkomt voor zijn
rechten. Maar, aldus de paus, de arbeider moet ook beseffen dat hij
'plichten te vervullen heeft'. Arbeid is geen vloek, maar een zegen van
God. zo vervolgde paus Johannes Paulus de Tweede, waardoor wjj zyn
werk kunnen voortzetten. "De arbeid is een roeping om de wereld om te
vormen tot een wereld van vrede en rechtvaardigheid". Na zijn toe
spraak gaf de paus de arbeiders zijn zegen.
