Chomeini
deinst niet
terug voor
bloedbad
Limburgs
ir BCO/JITHIBU
spionnenechtpaar voor rechter
QSjrnnSBSEHfli
„Conflict met
Sowjet-Unie
is mogelijk"
Britten krijgen genoeg van stakingen
Zuid-Afrika-beleid van
EG-landen aan diggelen
Portugese
journalist
ontslagen
VRIJDAG 26 JANUARI 1979
PAGINA 9
(Door onze correspondent)
LONDEN - Het meest recente
nieuws uit Engeland is niet dat er
alom wordt gestaakt, maar dat de
niet-stakers er genoeg van be*
ginnen te krijgen. Een arts, een
aartsbisschop, een fabrieksdirec-
tie, huisvrouwen, een paar hon
derd vrachtwagenchauffeurs en
duizenden forensen hebben hun
traditioneel stijve bovenlippen
wat ontspannen om te kennen te
geven dat het zo niet langer meer
kan.
Om met de aartsbisschop van Can
terbury, Coggan, te beginnen: hij
heeft in het Britse Hogerhuis een
rede afgestoken die in de kerk
neer zou komen op een vloek.
"Het is genoeg geweest", zei hij.
Het recht om te staken is in dit
geval te vroeg, te lang en ten na
dele van de bevolking gehan
teerd. Daarentegen verklaarde de
minister voor landbouwzaken,
John Silkin, dat berichten over
de hongerdood stervende Britten
overdreven waren, terwijl zijn
collega van binnenlandse zaken,
Merlyn Rees, verkondigde dat
alleen de aanvoer van chemica
liën en medicijnen gevaar liep.
Het Koningin Elisabethziekenhuis
in Birmingham heeft 65 kanker
patiënten naar huis laten bren
gen, omdat zij niet langer op ver
antwoorde wijze verpleegd kon
den worden, niet door een gebrek
aan medicijnen, maar door onbe
rekenbare leveranties van
schoon beddegoed en gekookte
maaltijden. Juiste berichten over
werkelijke tekorten zijn in En
geland op dit ogenblik even
schaars als optimistische indus
triële rapporten.
Een belangrijke ontwikkeling is
dat de United Biscuits-fabriek
een proces heeft aangespannen
tegen één enkele staker van de
bond van vrachtwagenchauf
feurs. In dit geval verzoekt de fa
briek de staker ervan te weer
houden acties te ondernemen die
anderen verhinderen hun con
tractuele werk te doen. In wezen
is dit proces natuurlijk een aan
klacht tegen de bond zelf en te
gen de zogenaamde tweede-li
niepiketten die al of niet op gezag
van hun bond vrachtwagens leeg
naar huis sturen.
Forensen
In de afgelopen dagen is ook in ijl
tempo een Vereniging van Fo
rensen opgericht, die geen ge
noegen meer wenst te nemen met
de staking van de treinmachinis
ten. Zij hopen binnenkort een
protestvergadering te beleggen,
die de aandacht van het parle
ment zou moeten trekken. Veel
forensen die in Londen werk
zaam zijn, brengen dagelijks één
uur of meer door in treinen en be
talen daarvoor jaarlijks uit eigen
zak zo'n twee tot drieduizend
gulden aan spoorabonnementen.
Bij de laatste treinstakingen kwa
men deze forensen, voor zover zij
al de moed hadden om de reis te
ondernemen, anderhalf tot twee
uur te laat op hun werk, waarbij
vaak nog extra kosten gemaakt
moesten worden voor taxi's naar
en van het station van aankomst
in Londen. Na zestien dagen van
ongeregeldheden is er echter nog
steeds geen kans op beëindiging
van de treinstakingen, ook al is
tot nu toe veertig miljoen gulden
verloren aan gederfd inkomen.
De kroon van ongenoegen spant
echter ongetwijfeld de arts Pa
trick Chesterman in Reading, die
weigerde patiënten te behande
len die lid zijn van een vakbond.
Hij kondigde in de wachtkamer
aan dat hij die dag "toevallig geen
zin had om hen tot zijn spreek
kamer toe te laten".
"De toestand loopt nu zo uit de
hand", zei deze arts (die overi
gens bekend staat om zijn con
servatieve uitspraken), "dat ik
dacht er goed aan te doen nu
maar eens te laten blijken wat ik
van de vakbonden denk en het
ongerief dat zij voor de bevolking
veroorzaken".
Dokter Chesterman was echter
stomverbaasd toen er inderdaad
een aantal patiënten, vakbonds
leden, zonder morren opstonden
en naar huis gingen. "Dat is nu
precies wat er mis is met dit
land", zei de arts. "Ze zijn zó do
ciel dat ze daar niet eens meer
over klagen".
VS over Perzische Golf:
(Door onze correspondent)
WASHINGTON - Amerika en de Sowjet-Unie zouden tot
een confrontatie kunnen komen over de macht rond de
Perzische Golf. Dit heeft de Amerikaanse minister van
defensie Harold Brown laten doorschemeren in zijn jaar
lijks overzicht van de Amerikaanse defensie, dat behoort
bij de nieuwe begroting.
TEHERAN-PARIJS (GPD) - De Iraanse oppositieleider
ajatollah Chomeini is van plan - waarschijnlijk zondag
- uit zijn ballingsoord Frankrijk naar Iran terug te ke
ren, zelfs al zou dit betekenen dat er bloed moet vloeien.
Daarmee stuurt hij aan op een regelrechte confrontatie
met premier Sjapoer Baktiar, die met behulp van het
leger alle vliegvelden in Iran hermetisch heeft afge
grendeld.
"Desnoods moet er bloed vloeien, desnoods mijn eigen bloed .maar terugkeren zal ik", zei de ajatollah Chomeini
gisteren op een persconferentie waarop hij tevens meedeelde dat hij nu zondag naar Iran zal vertrekken.
Intussen zijn miljoenen aanhan
gers van de ajatollah naar de Per
zische hoofdstad Teheran ge
stroomd, waar zij hoopten hun
geestelijk leider te kunnen inha
len.
Chomeini is van plan naar Iran te
rug te keren zodra de vliegvelden
- die woensdagochtend in alle
vroegte door eenheden van de
landmacht met tanks werden be
zet - weer open gaan. Ze blijven
echter zeker tot zondagavond ge
sloten. Chomeini zou in de nacht
van donderdag op vandaag met
een gecharterde Boeing 747 van
Air France naar zijn vaderland
zijn vertrokken om daar van
avond laat-aan te komen. Aan
vankelijk zag het er naar uit dat
de bezetting van de luchthavens
vóór gisteren zou worden opge
heven, maar de militaire gouver
neur van Teheran maakte later
bekend dat zijn troepen voorlo
pig voor drie dagen alle burger-
luchtvaartverkeer onmogelijk
zou maken.
Toen duidelijk werd dat zijn plan
tot terugkeer was verijdeld, ver
klaarde een grimmige Chomeini
ernstig rekening te houden met
bloedvergieten. „Als er bloed
moet vloeien, zal ik de eerste zijn
om het mijne te vergieten", zei hij
op een inderhaast bijeengeroe
pen persconferentie in zijn
woonplaats Neauple-le-Chateau
bij Parijs. „Voorlopig roep ik nog
niet op tot gewapende strijd,
maar ik denk er wel over. Ik zal
het doen, wanneer ik meen dat dit
nodig is en dan zal ik het volk
vertellen hoe het moet vechten",
zo zei hij. De geestelijke noemde
de sluiting van de vliegvelden
„een verraderlijke stap van de re-
gering-Baktiar in een laatste po
ging om mij uit Iran te houden.
Maar wij zullen terugkeren".
Premier Baktiar zei gisteren dat
Chomeini „in beginsel zondag
zou kunnen landen" en dat „van
af dat moment wij de in de
grondwet voorziene procedure
volgen, alle mogelijkheden
denkbaar zijn". De door de sjah
aangestelde regeringsleider wil
zelfs met Chomeini spreken over
het instellen van een constitue
rende vergadering en ook over
een republiek. „Zo'n constitue
rende vergadering zal over mijn
lot moeten beslissen evenals over
dat van Chomeini", aldus Bak
tiar.
Hoge geestelijken onthulden giste
ren op een persconferentie in Te
heran dat aanhangers van Cho
meini en de Iraanse legerleiding
sedert enkele dagen „onderhan
delen over samenwerking tussen
de militairen en het volk". Vol
gens de geestelijken heeft Cho
meini toestemming gegeven voor
deze onderhandelingen. Dit is
niet in tegenspraak met de weige
ring van Chomeini om met de
„illegale regering" van Baktiar te
spreken, omdat men het leger be
schouwt als „een leger van het
volk", dat „gevoelsmatig de re
volutie steunt".
Gisteren werd bekend wat er in de
persoonlijke boodschap stond,
die Baktiar een dag eerder door
afgezanten aan Chomeini wilde
laten overhandigen. Deze heeft
echter geweigerd de briefin ont
vangst te nemen. De premier ver
zocht Chomeini daarin zijn te
rugkeer naar Iran ten minste drie
weken uit te stellen om hem in de
gelegenheid te stellen de nood
zakelijke stappen te nemen om
Chomeini's veiligheid te garan
deren zonder de grondwet te
schenden en tegelijktijd het leger
te kalmeren.
Ook waarschuwde Baktiar Cho
meini dat hij niet verantwoorde
lijk gesteld wilde worden als bij
zijn aankomst gewelddadighe
den zouden uitbreken. Hij
schreef dat de 430.000 Iraanse
militairen niet werkeloos zouden
blijven toekijken als Chomeini de
grondwet, die bepaalt dat Iran
een constitutionele monarchie is,
zou schenden. Hiermee doelt
Baktiar op Chomeini's plan een
voorlopige revolutionaire rege
ring uit te roepen.
Demonstratie
Voor het eerst sinds het vertrek van
de sjah werd donderdag op grote
schaal gedemonstreerd vóór de
regering-Baktiar. Ongeveer
100.000 betogers verzamelden
zich voor het parlementsgebouw
en riepen: „Niet voor de sjah, en
niet voor Chomeini". Vlak bij het
parlement gingen Islamitische
geestelijken onverstoorbaar door
twee schoolgebouwen geschikt
te maken als hoofdkwartier voor
hun leider. Bij de betogers was
niet Chomeini favoriet, maar zijn
collega ajatollah Madari, die als
een gematigd man bekend
staat.
De sfeer in Teheran wordt er even
wel niet vriendelijker op. Miljoe
nen aanhangers van Chomeini
zijn naar de hoofdstad getrokken,
waar veel meer politie paraat is
dan de afgelopen dagen. Of Bak
tiar deze menigte in de hand kan
houden hangt volledig af van de
vraag of hij er tijdig in slaagt een
vergelijk te bereiken tussen de
religieuze oppositie, het leger en
zijn eigen - gematigde - kabi
net.
DEN HAAG (ANP) - De ne
gen landen van de Euro
pese Gemeenschap zijn
meer dan ooit onderling
verdeeld over de vraag
welke houding zij tegen
over de Zuidafrikaanse
apartheid moeten inne
men. Dit blijkt uit de
stemming over de veertien
resoluties die de algemene
vergadering van de Ver
enigde Naties woensdag
heeft aanvaard.
Stemden de negen vorig jaar iden
tiek, en was het jaar daarvoor
slechts sprake van één afwijking
in de zin dat één land zich van
stemming onthield, thans waren
zij het onderling eens over slechts
vijf resoluties. Vier hiervan had
den betrekking op zaken van po
litiek betrekkelijk gering belang,
zoals apartheid in de sport, de
verspreiding van informatie over
de apartheid, de vrijlating van
politieke gevangenen in Zuid-
Afrika, en eerbetoon aan de lei
ders van de strijd tegen de apart
heid. In de vijfde resolutie waar
over de negen eensgezind stem
den werd de steeds nauwere sa
menwerking tussen Israël en
Zuid-Afrika op politiek, militair,
economisch en ander terrein ver
oordeeld.
Door talrijke aspecten en gevolgen
van de apartheidspolitiek te be
handelen in afzonderlijke resolu
ties, zodat meer resoluties dan
ooit in stemming kwamen, zijn de
Afrikaanse en niet-gebonden
landen er beter dan ooit in gel-
saagd, de (belangen) tegenstel
lingen tussen de negen EG-lan
den aan het licht te brengen en
hen uiteen te trekken. In twee ge
vallen vielen de negen in drie
groepen uiteen - voor- en tegen
stemmers en stemonthouders -
in vijf gevallen stemden zij una
niem, in alle overige gevallen
vielen zij in twee groepen uiteen.
Met name de drie EG-landen die de
grootste economische belangen
in Zuid-Afrika hebben - Enge
land, Frankrijk en West-Duits-
land - stemden, veelal met de
Verenigde Staten, tegen resolu
ties waarin economische
dwangmaatregelen tegen Zuid-
Afrika werden bepleit, of die een
aanzet hiertoe zouden kunnen
vormen.
Bindende sancties kunnen slechts
worden afgekondigd indien de
veiligheidsraad van de Verenigde
Naties - waarin o.a. de Verenigde
Staten, Engeland en Frankrijk
het recht van veto hebben -
meent dat er sprake is van een
bedreiging van internationale
vrede en veiligheid.
Minister Van der Klauw sprak in
september voor de VN-as-
semblee langer en duidelijker
over sancties dan een van zijn
EG-collega's en kenschetste de
Zuidafrikaanse afwijzing van het
VN-plan voor verkiezingen in
Namibië als "gevaarlijk voor vre
de en veiligheid". Sancties zijn
volgens de Nederlandse opvat
ting slechts doeltreffend "indien
zij krachtens het handvest wor-
DÜSSELDORF - Voor het
Oberlandesgericht in Düs-
seldorf is gistermorgen het
proces tegen het uit Sittard
afkomstige echtpaar Horst en
Marie Louise Schadock be
gonnen. Het tweetal bekende
spionage-activiteiten voor
Oost-Duitsland te hebben
gepleegd. Over details en over
hun inlichtingenbronnen
weigerden ze echter medede
lingen te doen.
Horst Ernst Karl Schadock (45)
en Marie Louise Schadock-
Kranemann (39) werden op 23
december 1977 in Bad Neue-
nahr gearresteerd op verden
king van spionage en het ver
valsen van papieren. Vanaf 24
december van dat jaar zitten
zij in voorarrest. Sinds 1975
woonde het echtpaar onder
valse namen in Nederland.
Eerst in Amsterdam, waar
Horst Schadock een firma in
verlichtingsartikelen had en
den toegepast of, in geval van
vrijwillige maatregelen, door een
voldoende aantal landen dat de
mogelijkheid heeft effectieve
druk uit te oefenen". Wanneer
Zuid-Afrika zijn beleid van ras
sendiscriminatie niet verandert
"staat geen andere keus open dan
de druk door economische sanc
ties te vergroten. In dat geval zal
Nederland een dergelijk beleid
bevorderen en steunen".
De drie grote EG-landen, de Ver
enigde Staten en Italië behoor
den tot degenen die zich van
stemming onthielden over een
resolutie die mede door Neder
land en Denemarken was inge
diend, en waarin wordt gevraagd
om het stopzetten van nieuwe in
vesteringen in Zuid-Afrika.
Het feit dat de Veiligheidsraad een
wapenembargo tegen Zuid-Afri
ka heeft afgekondigd belette
Frankrijk, Engeland en Amerika
niet tegen een resolutie te stem
men waarin militaire samenwer
king met Zuid-Afrika wordt ver
oordeeld. Nederland, Denemar
ken en Ierland stemden vóór deze
resolutie, de overige staten van
de Europese Gemeenschap ont
hielden zich van stemming.
De landen die met name worden
genoemd in een resolutie over
samenwerking op nucleair ge
bied met Zuid-Afrika - Frankrijk,
West-Duitsland, Israël en de Ver
enigde Staten - stemden evenals
Engeland en Luxemburg, tegen
de resolutie waarin het stopzet
ten van deze samenwerking
wordt gevraagd. Het met name
noemen van landen was voor de
overige EG-landen aanleiding
zich van stemming te onthouden.
Volgens Brown zouden de Russen
tot diverse vormen van interven
tie in het Midden-Oosten kunnen
worden verleid, vanwege ver
slechterende regionale omstan
digheden in de Sowjet-Unie zelf
en de steeds hogere prijs van de
energievoorziening. Een Sowjet-
ingrijpen zou volgens Brown we
reldwijde repercussies hebben
en wellicht Amerikaanse tegen
maatregelen noodzakelijk ma
ken.
Het vrijwel stilleggen van de Iraan
se olie- en aardgasproduktie
heeft in de Russische provincies
Armenië, Azerbeidjan en Georgia
een energiecrisis veroorzaakt,
omdat ook een pijpleiding voor
het transport van aardgas tussen
Iran en de zuidelijke Sowjet-Unie
is afgesloten. Hoewel de Russen
aardgas uitvoeren naar Oost- en
West-Europa, kopen zij gas in
Iran: van de 17 miljard kubieke
meter aardgas die in het Trans-
Kaukasische gebied worden ge
bruikt komen 10 miljard kubieke
meters uit Iran.
Volgens Harold Brown verraden de
troepenbewegingen van de meer
dan twintig Russische divisies en
400 vliegtuigen, die Iran binnen
bereik hebben, geen dreigend in
grijpen. "Maar", waarschuwde
hij, "we kunnen de mogelijkheid
van interventie van buitenaf, vol
gend op de binnenlandse orde
verstoringen niet bij voorbaat
uitsluiten". Brown zei er echter
geruststellend bij: "Ik suggereer
niet dat dergelijke gebeurtenis
sen waarschijnlijk zijn, maar een
hypothetisch gegeven, dat maat
gevend is voor de capaciteit van
de Amerikaanse strijdkrachten".
"De Russen", zo zei Brown, "voe
ren nieuwe strategische wapens
en kernkoppen sneller in dan de
VS een jaar geleden veronder
stelden, waardoor het nucleair
evewicht tegen 1982 minder gun
stig is dan wenselijk wordt
geacht". De Amerikaanse minis
ter van defensie voorspelde ook
dat binnenkort het prototype van
een nieuwe Russische bommen
werper voor de lange afstand uit
de hangers zal worden gerold:
een vliegtuig met beweegbare
vleugels, dat zich sneller dan het
geluid verplaatst en een intercon
tinentaal bereik heeft. De bom
menwerper zou tegen 1983 voor
gebruik gereed zijn en heeft veel
weg van de Amerikaanse B-l
bommenwerper waarvan presi
dent Carter na veel politieke
strijd de produktie heeft stilge
legd.
De VS studeren op plannen voor
een nieuwe bommenwerper die
de sterk verouderde vloot van B-
52 toestellen tegen het eind van
de jaren tachtig of in het begin
van de jaren negentig moet ver
vangen.
(Door onze correspondent)
LISSABON - Naar aanleiding van
een programma over de woens
dag gehouden stakingen in het
gebied van de landhervorming in
Portugal is gisteren José Manuel
Nunes, een redacteur van de Por
tugese radio-omroep ontslagen.
Het programma is voor onbe
paalde tijd opgeschort. De jour
nalist werd ervan beschuldigd
linkse propaganda in zijn pro
gramma te hebben bedreven. Hij
had alleen woordvoerders van
het organiserend stakingscomité
aan het woord gelaten. Eerder
werden op dit programma echter
ook conservatieven aan het
woord gelaten zonder weerwoord
van linkerzijde.
Met het verdwijnen van het pro
gramma, dat elke avond werd
uitgezonden, is links Portugal
van haar enige spreekbuis be
roofd. Het opmaken van de ba
lans van de stakingsdag voor de
radio is nu ook in het water ge
vallen. De woensdag gehouden
staking uit protest tegen de maat
regelen tegen de landhervorming
legde een groot deel van de land
bouw en industrie in het zuiden
van Portugal plat.
Eerder deze maand werden andere
socialistisch georiënteerde me
dewerkers bij de Portugese radio
en televisie ontslagen. Bij de Por
tugese omroep wordt gevreesd
dat er nog meer politieke ontsla
gen en censuurmaatregelen zul
len volgen. De socialistische par
tij durft nog geen openlijke con
frontatie met het conservatieve
minderheidskabinet aan. De re
gering van Mota Pinto heeft
daarom de vrije hand bij het ne
men van allerlei maatregelen die
ook tegen de socialistische partij
zijn gericht.
ADVERTENTIE
Hoge Rijndijk 25, 2313 KG Leiden, tel. 071 -141741
showrooms geopend
dinsdag t/m vrijdag 9-5 uur
donderdagavond 7 - 9 uur en zaterdags 9.30 - 1.30 uur
of 's avonds na afspraak
vanaf juli 1975 in Sittard. Ze
waren kennelijk verhuisd om
dichter bij AFCENT in
Brunssum te zijn. (Het NA-
VO-hoofdkwarticr van Cen
traal Europa-red.)
De echtelieden, die beiden de
Duitse nationaliteit bezitten,
trouwden in 1961. In 1969
kwamen zij in contact met de
Oostduitse spionagedienst,
die hen ertoe wist te bewegen
te gaan werken voor het
DDR-ministerie voor staats
veiligheid. Na de daarvoor
noodzakelijke opleiding
kreeg het echtpaar een
"nieuwe identiteit". Onder de
valse namen Werner Pase-
wald en Edith Laubach wer
den zij naar het Engelse ei
land Jersey gestuurd. Daar
trouwden zij op 31 maart 1970
opnieuw.
In de loop der jaren ontving het
echtpaar tussen de 150.000 en
200.000 mark beloning voor
hun diensten. De twee spion
nen werden uiteindelijk gear
resteerd nadat vrienden en.
buurtbewoners de Sittardse
politie hadden ingelicht. Het
was namelijk opgevallen dat
zij meer dan normale belang
stelling hadden voor AF
CENT.
Bij hun arrestatie bleek het
echtpaar Schadock in het be
zit van een minicamera en een
notitieboek met aantekenin
gen over hun spionage-activi
teiten.
Het doorgeven van de in Ne
derland verzamelde informa
tie gebeurde in Oost-Berlijn
via tussenpersonen en zoge
naamde "dode" brievenbus
sen. Ook is gebruik gemaakt
van een radio-installatie, die
in de Sittardse woning werd
aangetroffen.
Arrestatie
Ofschoon van justitiële zijde
geen enkele nadere bijzon
derheid werd bekendge
maakt, is gisteren bevestigd,
dat in West-Berlijn iemand in
voorlopige hechtenis is ge
nomen op verdenking van
spionageactiviteit.
Aangenomen werd dat het hier
ging om een verdere arresta
tie na de serie die direct volg
de op het recente overlopen
van een officier van de Oost
duitse staatsveiligheids
dienst naar het Westen. Vol
gens ingelichte kringen zou
het bij de gearresteerde gaan
om een functionaris van het
Westberlijnse elektriciteits
bedrijf Bewag. Hij zou lid van
de SPD zijn.
In totaal zjjn na de vlucht van de
Oostduitse officier in West-
Duitsland negen van spiona
ge voor Oost-Duitsland ver
dachte personen gearres
teerd, van wie er overigens
twee wisten te vluchten.
