Rechtsomlegging: helpen
in plaats van straffen
Catapult „surft" weer verder
Stichting Ethisch Reveil voor
Dierblijft mysterieuze zaak...
VRIJDAG 26 JANUARI 1979 VR
Andere vorm criminaliteitsbestrijding
DEN HAAG (GPD) - „Zonder straf kan ook. Dat is voor mij
het uitgangspunt van rechtsomlegging. Het gaat erom
wetsovertreders buiten de justitiële molen te houden door
ze in hulpverleningscentra op te vangen. Vooral bij jonge
mensen heeft dit vaak een goed effect". Zo karakteriseert
de Groningse criminologe drs. Margo Andriessen de uit de
Verenigde Staten naar ons land overgewaaide rechtsom
legging, die dit weekeinde in Amsterdam op een congres
van de Coornhertliga ter discussie staat.
„De wens om hulp te bieden in
plaats van straf op te leggen komt
voort uit de groeiende afkeer over
de nadelige gevolgen die de gang
door het justitiële apparaat heeft
voor wetsovertreders. Het grootste
deel van de criminaliteit wordt ge
vormd door onaangepast gedrag en
.jatwerk" van een groep jonge
mensen die afkomstig is uit een
omgeving waar je moet jatten of
vechten om je te kunnen handha
ven. Voor deze mensen heeft de jus
titiële behandeling vaak een onge
wenste uitwerking. Wie eenmaal in
eén Huis van Bewaring heeft geze
ten. komt meestal in een criminele
vriendenkring terecht. Bovendien
wekt de vernederende en betutte
lende behandeling vaak een vrij
sterke solidariteit tussen de bewo
ners op. die zich buiten de gevan
genismuren voortzet", aldus drs.
Andriessen.
Rechtsomlegging, op zijn Ameri
kaans ook wel diversie genoemd, is
het antwoord op de drang van velen
om delinquenten dan maar buiten
dit zo slecht werkende justitiële
systeem te houden. „Aan de andere
kant is er echter ook de tendens om
diversie te gebruiken als middel om
het overbelaste systeem te ontlas
ten.".
„Dat soort projecten zie je vooral
veel in de Verenigde Staten", aldus
drs. Andriessen, die zelf naar Cali-
fornië is geweest om in die Ameri
kaanse staat een aantal diversie-
projecten te bestuderen. „De
conclusie is dat die projecten die
helemaal binnen het justitiële sys
teem plaatsvinden voor wat betreft
hun opdracht, het buiten de justi
tiële molen houden van jeugdige
delinquenten, de plank misslaan.
Door hun sterke band met het straf
rechtelijk apparaat trekken ze zelfs
vaak actief hun cliënten in de justi
tiële molen. Zaken die anders mis
schien terzijde zouden zijn gelegd,
worden, omdat er een diversie-ex-
pcriment loopt, toch in behande
ling genomen".
Dat het ook anders kan, heeft de
Groningse criminologe gezien bij
een bezoek aan een project voor in
Californië wonende Amerikanen
van Mexicaanse afkomst. „Vanuit
de betrokkenheid bij de arme
buurtbewoners en de solidariteit
van de cliënten met het project
stond men daar heel anders tegen
over politie en justitie dan bij de
andere projecten. Bovendien was
er de overtuiging dat men zelf beter
de jeugdproblemen kon aanpak
ken dan ze overlaten aan de harde
hand van justitie. De hulpverlening
was hierdoor geinspireerd. Zo werd
geprobeerd gepakte overtreders bij
de politie en justitie weg te halen en
werd gewerkt aan problemen, zoals
scholing, huisvesting en de ver
houding tot de ouders".
Onder meer met gebruikmaking
van deze principes is twee jaar ge
leden in Groningen het RBS38-
project gestart. „Je kunt dat het
beste zien als werken van onderop
met de principes van diversie. Er
wordt niet geprobeerd om binnen
het justitiële systeem iets te ver
fraaien maar juist om naast de
cliënten te gaan staan", aldus drs.
Andriessen. Zij werkt namens het
Criminologisch Instituut van de
Groningse universiteit mee aan het
project, dat inmiddels de experi
mentele fase heeft verlaten en nu
gesubsidieerd wordt door de ge
meente Groningen en het ministe
rie van justitie. „Daarbij valt trou
wens het verschil van instelling
tussen gemeente en justitie meteen
op. De gemeente wilde ons subsidie
voor een langere termijn toezeggen,
terwijl het ministerie van justitie
niet verder wilde gaan dan toeken
ning voor een jaar".
Het Groningse project is gevestigd
in een klein huis in de binnenstad.
Jongeren tot ongeveer achttien jaar
met politiecontacten zijn daar wel
kom. De groep bezoekers bestaat
voor het overgrote deel uit jongeren
uit het lager beroepsonderwijs, on
geschoolde arbeiders, schoolver-
zuimers en werklozen. Deze groep
jongeren zit in een eigen leefwe
reld, waarbij de drie RBS-werkers
zoveel mogelijk aansluiting zoe
ken.
De werkers spannen zich in dc eer
ste plaats in om hun cliënten uit de
justitiële molen te halen. Daarvoor
hebben ze contacten met de Raad
voor de Kinderbescherming, het
Openbaar Ministerie en de kinder
rechter. Bij rechtszittingen houden
ze naast het juridische pleidooi van
de advocaat van een verdachte jon
gere een sociaal pleidooi. Daarin
wordt ervoor gepleit om de jonge
ren in de eigen gemeenschap op te
vangen en wordt aangegeven hoe
dat het beste kan gebeuren.
Hoewel het Groningse project ge
woonlijk onder de noemer „diver-
sie-experimenten" valt, vindt Mar
go Andriessen dat dit eigenlijk niet
in alle opzichten opgaat. „Wij bie
den geen alternatief voor een straf
rechtelijke sanctie, wat bij echte
diversie wel gebeurt. Dat heeft ech
ter het nadeel datje vast zit aan con
trole vanuit het justitieapparaat.
COORNHERTLIGA WIL
DISCUSSIE STIMULEREN
De Coornhertliga heeft met de organisatie van het congres van
vandaag en morgen in Amsterdam over rechtsomlegging in elk
geval al èèn ding bereikt: onze taal is weer een nieuw woord
rijker. Rechtsomlegging is de vrye vertaling van het Amerikaan
se begrip „diversion". Daaronder wordt heel algemeen gezegd:
die manier van omgaan met jeugdige delinquenten verstaan
waaraan de gebruikelijke justitiële aanpak zo min mogelijk te pas
komt. Het gaat dus eigenlijk om helpen in plaats van straffen.
In de Verenigde Staten is het aantal projecten waarop hel stempel
diversion is geplakt de laatste jaren zo gegroeid dat er in vakkrin
gen wat negatief gesproken wordt van een rage. Er is, volgens
velen, nog maar nauwelijks aandacht besteed aan de vraag of
deze nieuwe vorm van criminaliteitsbestrijding meer positieve
dan negatieve kanten kent.
Het congres in Amsterdam wil zin en onzin, voor- en nadelen,
kansen en mogelijkheden van rechtsomlegging in Nederland
peilen.
Tevoren heeft zich al een aantal werkgroepen gebogen over vragen
rond diversie van de Coornhertliga. Deze groepen - universitei
ten, politie, openbaar ministerie, rechters, rechtshulpverleners,
ex-gedetineerden, kinderbescherming, reclassering, hulpverle
ning - geven in de procesbundel elk hun eigen visie op rechts
omlegging. Die meningen zullen het congres heel wat stof tot
praten geven.
Opvallend, prijzens
waardig, overbodig en
mysterieus. Ziedaar de
termen die je kunt
plaatsen bij de adver
tentie van de stichting
"Ethisch Reveil ten ba
te van Het Dier", die
woensdag in deze krant
te lezen was en hierbij
voor een deel is afge
drukt.
Voor de hand liggende vraag,
na het lezen van de bood
schap, is: Wat beweegt deze
stichting om op een dermate
dure wijze (de advertentie
kostte 1.111 gulden) haar
grieven kenbaar te maken?
Alleszins de moeite waard
om contact met deze stich
ting te zoeken, om het
ethisch reveil ten bate van
het dier in deze rubriek eens
aan het woord te laten.
De advertentie was echter niet
ondertekend. Daarom naar de
advertentieafdeling van deze
krant gelopen met de vraag
wie de boodschap had ingele
verd en naar wie de rekening
zou worden gestuurd. Van dat
laatste was geen sprake, een
onbekende man had de ad
vertentie contant betaald en
geen naam, noch adres ach
tergelaten. Hij wenste geen
bewijsnummer te ontvangen,
immers (zo deelde hij de ad
vertentieafdeling mede) hij
had geen vast adres.
Aanknopingspunt
Aangezien de advertentie ver
meldt dat dominees, pastoors
en bestuursleden van de boe
renstandorganisaties van de
Rijn-, Bollen- en Veenstreek,
zich in de bewuste stichting
verenigd hebben, probeer je
vervolgens in die kringen een
aanknopingspunt te vinden.
Tientallen telefoontjes mo
gen evenwel niet baten.
Zowel deken J. Schlatmann
van Leiden als deken A. La-
mot van Zoeterwoude heb
ben nog nooit van de stichting
gehoord. "Zegt mij niets",
was ook het antwoord van de
gereformeerde kerk en de ge
reformeerde kerk vrijge
maakt in Leiden. "Probeer
het maar eens in landbouw-
kringen".
Nic Berg van de Zoeterwoudse
afdeling van de Land- en
Tuinbouwbona kon mij
evenmin op weg helpen. "Het
landelijk bureau van de LTB
in Haarlem zou het zeker noe-
ten weten", zei hij. Nikshoor.
De heer J. Hoefmans van de
LTB: "Die stichting is mij
volkomen vreemd. Ik begrijp
trouwens niet waarom die
stichting is opgericht. D'r zijn
al zoveel organisaties in Ne
derland die behept zijn met
het wel en wee van de dieren.
Ook stichtingen die zich spe
cifiek met het vee bezighou
den. Maar misschien datje bij
de Dierenbescherming in den
Haag meer succes hebt".
Toen daar maar aangeklopt.
Weef hetzelfde antwoord:
"Nooit van gehoord. Maar wat
een rare naam draagt die
stichting, zeg"!
Om kort te gaan: tal van instan
ties zoals de Kamer van
Koophandel, de voorlich
tingsdienst van het ministerie
van Landbouw, zelfs domi
nee Hans Bouma uit Utrecht
(die erg goed thuis is in het
dierenbeschermingswezen)
konden mij niet in de juiste
richting duwen. Laatste hoop
was de Rijksvoorlichtings
dienst. Immers, in de adver
tentie was vermeld dat pre
mier Van Agt toestemming
had gegeven om de naam
'Ethisch Reveil* te gebruiken.
Woordvoerster mevrouw P.
van der Loo stond echter, zo
als alle andere geraadpleeg-
den voor een raadsel.
Moed opgeven
Op het punt staande de moed
op te geven, wordt mij door
een welingelichte bron toe
vertrouwd dat een zekere
dominee Van Straaten uit
Rijnsburg de advertentie
zou hebben ingeleverd. Op
getogen in het telefoonboek
zoekend, blijkt er geen ds.
Van Straaten te zijn ver
meld. Hij zou Tulpenlaan 8
moeten wonen. Maar zoals
uit de voorgaande geschie
denis al te verwachten viel:
Er bestaat in Rijnsburg geen
dominee Van Straaten, zelfs
in de gehele omgeving van
Leiden niet.
Grap
Dus toch een grap? Haast on
waarschijnlijk. Ten eerste is
het een serieuze oproep wat
meer naastenliefde te betui
gen voor het vee en in tweede
instantie is er met de adver
tentie (die overigens niet al
leen in deze krant werd ge
plaatst) een bom duiten ge
moeid. Zou "dominee Van
Straaten uit Rijnsburg" het
verlossende antwoord willen
geven?
Dominees, Pastoors en bestuursleden van de Boerenstandsorganisaties
van de Rijn- Bollen- en Veenstreek, na intensief beraad zich verenigd
hebbende in de stichting "Ethisch Reveil t.b.v. Het Dier" (zie voetnoot)i
vragen de welwillende aandacht van alle veehouders-gemeenteledén c.q.
verenigingsleden voor het volgende:
De afgelopen weken hebben wij, helaas, bij herhaling uit perspublicaties moeten
vernemen dat op diverse plaatsen in het land buitenlopend vee door honger,
koude en ontbering om het leven is gekomen, ook in onze regio. Het behoeft geen
betoog dat voor het einde voor deze dieren déér was ze wéken en wéken
bittere ellende geleden hebben.
Het getuigt o.i. van realistisch inzicht om aan te nemen dat deze gesignaleerde i
gevallen van dierenkwelling slechts een minuscuul deel uitmaken van datgene I
wat er in zijn totaliteit plaats vindt, en door onze stichting als volstrekt ontoelaat
baar en mens- en dieronterend wordt gekwalificeerd.
Een kwalijk nevenverschijnsel van deze misstanden is het feit dat een sme^j
onze v- -^fle gehele boerenstand geworpen wordt, ook op de^
geroep op ai'?-."^houders
Een deel uit de advertentie die door een onbekende man (tegen goed geld) werd geplaatst in o.m.
onze krant. Bij navraag blijkt niemand de opgegeven stichting "Ethisch Reveil t.b.v. het Dier" te
kennen
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
goede aarde. „Wij geven de jonge
ren die bij ons komen ook de nodi
ge informatie zoals hun rechten die
ze bij verhoor door de politie heb
ben. Die neemt dat de projectlei
ders nogal eens kwalijk, omdat het
gezien wordt als het opzetten van
jongeren tegen de politie. Maar dat
is het niet. Het gaat er gewoon om
dat ook deze jongeren van hun ge
wone democratische rechten ge
bruik moeten kunnen maken".
Volgens drs. Andriessen zouden er
veel meer diversie-projecten in ons
land moeten komen. „Het is echter
niet zo dat dit allemaal naar het
Groningse voorbeeld moet gebeu
ren. Het beste kan er plaatselijk of
regionaal gewerkt worden aan de
opvang van jonge wetsovertreders.
In Amsterdam ligt de situatie bij
voorbeeld heel anders dan in Gro
ningen en is dus ook een heel ande
re aanpak vereist. Zo zijn er bij
voorbeeld plaatsen waar je de kin
derrechter niet mee zult krijgen.
Nou, dan moet je gewoon proberen
De Leidse popgroep Catapult in de huisstudio, waar naarstig wordt gewerkt aan een opvolger van de
hit "VJindsurfin"die overigens door een andere groep is gezongen.
Beach Boys: veel trek in Leidse pop-nummers
Als componisten van de zomerhit "Windsurfin" zijn
de leden van de Leidse popgroep Catapult niet
alleen nog populairder geworden, ze hebben er
ook nog een gratis windsurf-cursus aan overge
houden, die ze deze zomer met veel verwachtin
gen zullen gaan volgen.
Niet dat de Catapult-leden dat nou zo belangrijk
vinden; veel meer waarde hechten ze aan de con
tacten die dank zij de hit van de Surfers met de
overbekende Amerikaanse surfgroep de Beach
Boys gelegd zijn.
"Windsurfin"
Gewoon voor de grap hebben zij een poos geleden
de surfhit naar de Beach Boys gestuurd en nau
welijks een dag later hing de leider van deze band,
Brian Wilson, al aan de lijn met het verzoek
'Windsurfin' te mogen opnemen. De Amerikaan
vroeg zelfs of de Catapultleden van plan waren
meer composities met de surfsound te maken, en
zoja of zij die ook zouden willen toezenden.
Catapultdrummer Gert Jan Hessing vertelt: "Dat
hebben we toegezegd, want het tweede surf-
nummer is al in zicht We zijn er druk mee bezig.
Er moet een opvolger komen, tuurlijk. Maar die is
er niet één, twee, drie. Eer je de melodie goed te
pakken hebt, gaat er wel een tijdje overheen".
Even ter verduidelijking: de naam Surfers is geen
pseudoniem van 'Catapult'. De Surfers zijn vier
zangers en drie zangeressen die op de plaat muzi
kaal begeleid worden door de Catapult-muzikan-
ten. Bovendien is het (nu nog) flinterdunne reper
toire van de Surfers gecomponeerd door Cata
pult.
Hoe Catapult er ooit toe gekomen is een surflied te
schrijven, is voor Gert J an Hessing geen moeilij ke
vraag. "Dat was een idee van Willem van Kooten
(beter bekend als Joost den Draayer). Hij vond dat
we moesten inhaken op de surfsport. Die is afge
lopen zomer gewoon tot een rage gebombardeerd.
En toen we 'Windsurfin' eenmaal geschreven
hadden, ontstond het probleem dat we er niet de
geknipte stemmen voor hadden. Bij zo'n wind-
surfsound heb je een koor van een stuk of vijf van
die 'yellstemmen' nodig, je weet wel die meisjes
van zo'n Amerikaanse rugbyclub".
"Zodoende zijn de Surfers opgericht en die zijn in
dat gat in de markt gesprongen. Vervelende bij
komstigheid daarbij was dat de groep Catapult
een beetje op de achtergrond is komen te staan.
En dat is ook weer te wijten aan het floppen van
onze laatste single 'Schoolgirl'.
Nieuwe plaat
"Gelukkig worden we voor optredens nog regelma
tig gevraagd. Voor de rest zijn we bezig met het
maken van een nieuwe plaat. En we hebben nog
beslommeringen met het duo Snoopy, dat mo
menteel erg hoog genoteerd staat op de Duitse
hitparade. Het orkest dat je op hun platen hoort,
zijn wij weer", zegt Gert Jan, die er gauw aan
toevoegt dat Catapult spoedig van zich zal laten
horen.
Vignet, horend
bij de door de
Coornhertliga
uitgegeven
bundel over
Rechtsomlegging.
Wanneer dat wel gebeurt, kan er
best sprake zijn van hulpverlening,
maar dan gebeurt dat van boven
af'.
Doorbraak
Het Groningse project is volgens
drs. Andriessen een doorbraak van
dc scheiding justitie-maatschap-
pelijk werk. „Het kan een kanaal
worden van het sociaal-maat
schappelijk werk naar justitie. In
het buurt- en clubhuiswerk wordt
bijvoorbeeld al erg lang aandacht
aan criminele jongeren besteed.
Daar is feitelijk een betere manier
ontwikkeld om deze jongeren op te
vangen dan justitie toepast. Maar
die ziet niet wat er allemaal voor en
na de bemoeienis van het straf
rechtsysteem met jongeren ge
beurt. Dat ziet overigens ook de
criminologie niet, omdat deze tak
van wetenschap erg eng gericht is
op het hele justitieveld".
De manier van aanpak van RBS 38
valt overigens niet bij iedereen in
om gehoor te vinden bij de officier
van justitie". i
Ombuiging
Een werkelijk goede hulpverlening t
aan jongeren is volgens de Gro- I
ningsc criminologe overigens pas
mogelijk als er een herschikking
zou plaatsvinden van de beschik- c
bare middelen. „Het geld dat nu t
nog gestoken wordt in dure appara-
ten zoals de Raden voor de kinder-
bescherming en observatietehui-De
zen, zal voor een deel besteed moe- t
ten worden aan ambulante hulp- c
verlening. Je kunt niet zeggen, zo- s
als staatssecretaris mevrouw Haars t
van justitie doet, dat geld wat vrij- z
komt door opheffing van tehuizen s
terug kan naar de minister van fi-
nanciën. „De kinderen blijven im- I
mers even moeilijk als ze waren, s
ook al zitten ze niet meer in tehui- c
zen. Ze blijven toch hulp nodig z
houden. De vraag naar hulpverle- r
ning is niet verdwenen, maar ge- c
woon verschoven". r
