Vraagtekens rond vertrek
ajatollah
Chomeini
NAAST HET NIEUWS
Regering veroordeelt
"sinaasappelbrief"
Van der Klaaiiw verstevigt Azië-politiek
Sjah blijft voorlopig in Marokko
Atherton
naar
Cairo
Gromyko
bij paus
op bezoek
CDU begint aanval op
Duitse bondskanselier
DONDERDAG 25 JANUARI 1979
PAGINA 9
SCHIPHOL (ANP) - Het officiële
bezoek dat minister van buiten
landse zaken Van der Klaauw aan
China heeft gebracht is een
nieuwe bijdrage aan de door hem
gestimuleerde Azië-politiek. De
ze Azië-politiek, die Nederland
samen met de overige EG-landen
voert, is er in wezen op gericht het
vacuum op te vullen dat door het
Amerikaanse vertrek uit Zuid-
oost-Azië is ontstaan in de drie
hoek Amerika, Europa, Azië.
Dit heeft minister Van der Klaauw
gisteravond verklaard bij zijn te
rugkeer naar Nederland. De be
windsman bracht een zesdaags
officieel bezoek aan de Chinese
Volksrepubliek en voerde daar
politieke besprekingen met zijn
ambtgenoot Huang Hua. Van der
Klaauw had in Peking ook graag
1 een ontmoeting gehad met vice-
premier Deng Xiaoping (Teng
Hsiao-ping), maar het kwam er
niet van. Zo'n ontmoeting stond
ook niet op het officiële pro
gramma.
Van der Klaauw bevestigde desge
vraagd dat zijn China-bezoek
volledig in het kader valt van een
nadrukkelijk op Azië gerichte
politiek. Enkele maanden gele
den bracht de Nederlandse be
windsman al bezoeken aan India,
Japan en Zuid-Korea. Hij voerde
tevens in Tokio besprekingen
met de Nederlandse ambassa
deurs in Zuidoostaziatische lan
den.
Volgens Van der Klaauw
kan Nederland een goede rol
spelen in een Azië-beleid van Eu
ropa door zijn kennis van Azië,
maar tevens omdat veel Aziati
sche landen politiek goed met
Nederland kunnen leven. Een
dergelijk beleid is van groot be
lang in verband met de positie
van Japan en de opkomst van
China als mogendheid. "Het is
een erkenning van de belangrijke
politieke positie van het Verre
Oosten", aldus de bewindsman,
die overigens onderstreepte dat
aan een'dergelijlc beleid ook een
economisch streven ten grond
slag ligt".
Tegen de achtergrond van de ver
koop van Britse Harrier vliegtui
gen aan China en de aankondi
ging van bondskanselier Helmut
Schmidt dat West-Duitsland
geen wapens aan China zal ver
kopen zei Van der Klaauw, dat er
nog geen Europees beleid is in
zake wapenverkopen aan het
Verre Oosten. Eigenlijk zou je
volgens hem in Europees ver
band afspraken' moeten maken
over de wapenhandel met Zuid-
oost-Azië, maar dat is nog niet
gebeurd.
Bij de politieke besprekingen van
de Nederlandse bewindsman in
Peking kwamen onderwerpen
aan de orde als de Europese ver
kiezingen en het democratisch
karakter daarvan, het Europese
monetaire systeem EMS, Indo
china, de betrekkingen China-
Amerika en de ontwapening. Wat
dit laatste punt betreft wees Van
der Klaauw zijn Chinese gasthe
ren op de wens van Nederland
dat China deel gaat uitmaken van
de nieuwe ontwapeningscom
missie in Genève en dat in het al
gemeen de kernproeven worden
stopgezet. China heeft daarop la
ten weten dat het met kernproe
ven doorgaat, omdat ze op eigen
terrein v/orden genomen. Wel
streven de Chinezen ernaar de
kernproeven meer ondergronds
te nemen.
De Nederlnadse bewindsman zei
zeer tevreden te zijn over zijn be
zoek aan China, omdat het tot een
versteviging van de bilaterale be
trekkingen heeft geleid. Hij wees
op het feit dat tijdens zijn bezoek
de overeenkomst werd bereikt
om tussen Rotterdam en Shang
hai een zusterrelatie aan te kno
pen, hetgeen de Nederlandse ha
ven als sluis naar Europa ten
goede kan komen. Verder refe
reerde Van der Klaauw aan het
door hem en zijn Chinese ambt
genoot Huang Hua getekende
luchtvaartakkoord tussen de
twee landen, waardoor de KLM
een dienst kan gaan openen op
Peking, vermoedelijk in oktober.
De bewindsman meende tevens dat
zijn bezoek de zekerheid aan
zienlijk heeft vergroot dat Ne
derland het project van de kolen-
haven bij Lien Yungiang, tussen
Shanghai en Tientstin kan gaan
uitvoeren. Dit project beloopt
ongeveer twee miljard gulden.
De zaak moet nu definitief wor
den afgehandeld door het consor
tium Port en Delta bv, dat het
project moet gaan uitvoeren.
Slechts het probleem van de fi
nanciering staat nog open, al lij
ken de Chinezen daar vrij zwaar
aan te tillen.
Van der Klaauw verklaarde verder
dat begin volgende week de
nieuwe Chinese ambassadeur in
ons land zal arriveren. Het is me
vrouw Ding Xuesong. Zij is de
eerste vrouw in China die tot am
bassadeur is benoemd.
JERUZALEM (DPA/UPI) - Cairo,
De Amerikaanse speciale gezant
voor het Midden-Oosten, Alfred
Atherton, is gisteren uit Jeruza
lem naar Cairo gevlogen, zonder
dat de laatste hindernissen uit de
weg zijn geruimd voor een Israë-
lisch-Egyptisch vredesverdrag
op basis van een Amerikaanse
compromis-formule. Na zijn
laatste gesprek met de Israëli
sche regeringsautoriteiten, zei
Atherton na zijn besprekingen in
Cairo weer naar Jeruzalem te
zullen terugkeren. Hoe lang hij in
Egypte blijft, wist hij nog niet.
Voor zijn vertrek zei Atherton in
Cairo het Israëlische standpunt
te zullen overbrengen over de ar
tikelen 4 en 6 paragraaf twee uit
het ontwerpverdrag en over de
vijfde paragraaf in artikel zes.
Met name over deze laatste kwes
tie, die handelt over Egyptische
verplichtingen tegenover andere
Arabische landen, zag Atherton
nog verschillen. Hij hoopt deze
bij terugkeer in Israël te kunnen
oplossen.
Israël heeft geprotesteerd bij de
Veiligheidsraad van de Verenig
de Naties tegen het beschieten
van burgerlijke doelen 'door van
Libanees gebied opererende ter
roristen'.
In een brief aan de voorzitter van de
raad somt de Israëlische VN-ver-
tegenwoordiger een reeks inci
denten op sinds 19 januari waar
voor volgens hem de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie PLO de
verantwoordelijkheid op zich
heeft genomen. "Gegeven de om
standigheden moesten de Israëli
sche verdedigingsstrijdkrachten
hun tegenvuur richten op de
plaatsen vanwaar werd gescho
ten", aldus Israël.
VATICAANSTAD (DPA) - De
Sowjetrussische minister van
buitenlandse zaken, Andrej
Gromyko, heeft gisteren voor
het eerst een onderhoud gehad
met paus Johannes Paulus II.
De voornaamste onderwer
pen van gesprek waren, aldus
waarnemers, de situatie van
de kerk in Oost-Europa en ac
tuele internationale kwesties.
De paus heeft, sinds hij zijn
ambt aanvaardde, meerdere
malen met nadruk eerbiedi
ging van de godsdienstvrij
heid. en de rechten van d<?
mens geëist.
De reis die de paus waarschijn
lijk dit voorjaar naar Polen
zijn geboorteland gaat ma
ken, zou Moskou voor proble
men kunnen stellen.
Het onderhoud tussen Gromyko
en de paus duurde twee uur.
Volgens functionarissen van
het Vaticaan was het het
langste onderhoud dat een
paus ooit met een staatsman
heeft gehad. Ook de Sowje
trussische ambassadeur in
Italië, Nikita Ryzhon, en de
pauselijke minister van bui
tenlandse zaken, monseig
neur Agistino Casaroli waren
bij de besprekingen
zig.
(Door onze correspondent)
BONN--- De Westduitse oppositie
leider Helmut Kohl heeft de
bondsregering gisteren verweten,
dat het door haar ontworpen
beeld van een „gezonde wereld in
Duitsland" in krasse tegenspraak
is met de werkelijkheid. Kohl zei
dit tijdens Let debat over de be
groting van de Bondskanselarij
(het „kantoor") van kanselier
Schmidt.
Volgens de CDU-CSU-fractievoor
zitter is de „sociale vrede" in
Duitsland ernstig verstoord. Als
bewijs hiervoor haalde hij de re
cente staalstaking aan, die ruim
zes weken heeft geduurd. Verder
heeft dc Staat volgens Kohl veel
te veel krediet opgenomen, na
melijk 31 miljard op een begro
ting van 203,8 miljard mark. De
totale schuld van de Bondsre
publiek zou daarmee eind 1979
205 miljard mark bedragen. Voor
het eerst is daarmee het lopende
uitgavenvolume overtroffen, wat
inhoudt dat van elke ontvangen
mark 20 pfennig moet worden te-
rugbetaédd aan aflossing en rente
Kohl zei verder dat er geen ge
meenschappelijk streven naar
democratie meer bestaat in de
Bondsrepubliek. De sociaal-libe
rale coalitie is volgens hem be
reid bijna „elke prijs te betalen
om maar aan de macht te blij-
Bondskanselier Schmidt verklaar
de daarop dat de oppositie „be
wust bezig is een uiterst somber
beeld van de Bondsrepubliek te
schilderen". Hij gaf toe dat er
zorgen bestaan ten aanzien van
de financiering van de staatsuit
gaven, maar voegde daaraan toe
dat nergens in Europa een land
„relatief zo weinig rente moet be
talen als juist de Bondsre
publiek".
Over de sociale verhoudingen zei
Schmidt dat „een democratie
zonder stakingen niet in orde is",
hij rekende de oppositie voor dat
er in West-Duitsland in verhou
ding met bijna alle andere landen
zeer weinig werkdagen door sta
kingen verloren gaan. Schmidt
nam het Kohl vooral kwalijk dat
deze „volstrekt niet duidelijk had
gemaakt wat de oppositie nu pre
cies anders wil".
TEHERAN (GPD) - Waarschijnlijk omdat geen garanties
voor zijn veiligheid konden worden gegeven, heeft de
ajatollah Chomeini zijn vertrek naar Iran met minstens
drie weken uitgesteld. Dat is de strekking van een verkla
ring die vanmorgen door een regeringswoordvoerder in
Teheran werd afgelegd.
Volgens zegslieden in de Perzische
hoofdstad, die onbekend wen
sten te blijven, heeft premier
Baktiar door te dreigen met in
grijpen van het leger, de ajatollah
doen besluiten voorlopig in Pa
rijs te blijven. Baktiar zou Cho
meini per speciale koerier een
brief hebben gestuurd, waarin de
balling wordt gevraagd het kabi
net drie weken de tijd te gunnen
voor het nemen van maatregelen
voor de veiligheid van Chomeini
en het kalmeren van het le
ger.
De verklaringen uit de Perzische
hoofdstad worden echter door
Chomeini's medewerkers tegen
gesproken. Hij heeft zijn plannen
om vanavond met een charter
van Air France naar Teheran te
vertrekken niet gewijzigd, aldus
een van hen. Df?ze verklaringen
lijken echter voornamelijk be
doeld om de tegenstellingen met
het kabinet-Baktiar voor het
thuisfront duidelijk zichtbaar te
houden. Een woordvoerder van
de Franse luchtvaartmaatschap
pij zei vanmorgen dat de door
Chomeini gecharterde Boeing
747 pas uit Parijs zou vertrekken
wanneer de vliegvelden in Iran,
waaronder de luchthaven van
Teheran, weer zijn geopend. Dat
is op z'n vroegst zaterdagmorgen.
Volgens deze woordvoerder be
grepen de medewerkers van
Chomeini de positie van Air
France volledig.
Gisteravond laat ontstond grote
verwarring nadat de militaire
gouverneur van Teheran, gene
raal Mechdi Rhimi, bevel had ge
geven de luchthaven weer te
openen, zodat het burgerlucht-
verkeer in de loop van vandaag
weer op gang kon komen. Dit be
richt werd even later weer tegen
gesproken door Radio Teheran.
Volgens het radiobericht zijn alle
vliegvelden in Iran met ingang
van de nacht van woensdag op
donderdag voor drie dagen geslo
ten. In hoeverre het hier gaat om
zelfstandige maatregelen van de
strijdkrachten of om orders van
premier Baktiar, is onduidelijk.
Gistermiddag liet Baktiar weten
dat de beslissing het vliegveld te
sluiten geheel buiten hem om
was genomen.
Rond het vliegveld werd gisteren al
druk gedemonstreerd, met name
door arbeiders van omliggende
fabrieken. Maar de arbeiders wa
ren niet van plan de soldaten te
tarten, zo zeiden ze. Twee toe
stellen van Air Iran, die door per
soneel van de maatschappij naar
Parijs zouden worden gevlogen
om Chomeini op te halen, moch
ten niet vertrekken of zijn door
militairen onklaar gemaakt.
Als Chomeini zijn plannen doorzet,
zet hij de regering-Baktiar onder
grote psychologische druk. Een
van Chomeini's medewerkers
verklaarde gisteren dat, als de
luchthavens van Iran bij aan
komst gesloten blijken te zijn, het
gezelschap weer terugvliegt naar
Parys, waar de ajatollah in bal
lingschap woont. In Teheran
worden echter massale demon
straties verwacht tegen deze hin
dernis voor de religieuze leider en
Baktiar zal dan ook alleen een
confrontatie tussen sjah-gezinde
legeronderdelen en aanhangers
van Chomeini kunnen voorko
men, als spoedig een oplossing
wordt gevonden.
In een uitzending van radio Iran
bevestigde Baktiar dat hij inder
daad in contact staat met de aja
tollah. Baktiars afgezanten heb
ben een boodschap bij zich, maar
de regeringsleider weigert de in
houd daarvan openbaar te ma
ken.
Naar buiten toe is Chomeini nog
steeds niet van plan met Baktiar
of diens vertegenwoordigers om
één tafel te gaan zitten. Een
woordvoerder van de ajatollah
herhaalde gisteren dat Chomeini
J£en afgezant van Baktiar zal
ontvangen als deze niet eerst de
banden met de „onwettige rege
ring" van de sjah verbreekt.
De sjah heeft gisteren in Marokko,
waar hij te gast is bij koning Has
san II, bevestigd dat hij voorlopig
zeker niet naar de Verenigde Sta
ten zal gaan en dat hij voor onbe
paalde tijd in Marokko blijft. Hij
is eveneens niet van plan terug te
gaan naar Egypte, waar hij zes
dagen was op uitnodiging van
president Sadat. Twee dagen
eerder verliet hij Iran „voor
vakantie".
De diversiteit van de verschillende
demonstraties in Teheran neemt
met de dag toe. De aanhangers
van Chomeini zijn zonder meer
talrijk, maar er wordt ook gede
monstreerd vóór de sjah en de re
gering-Baktiar. Zelfs feministen
kwamen gisteren de straat op om
te protesteren tegen de rol van de
vrouw in een islamtische re
publiek onder Chomeini.
SNEEUWGIRAFFE
Veer eens wat anders dan de obligate sneeuwpop maakte deze
Amerikaanse vader voor zijn telg: een sneeuwgiraffe.
DRUGPARLEMENTARIER
Een Marokkaans parlementslid is er van beschuldigd een van de
leiders te zijn van een smokkelaarsbende. De bende, die 78 leden
telt, wordt ervan verdacht meer dan twintig ton hasj naar Europa
te hebben gesmokkeld.
Samen met 77 anderen staat het parlementslid, Mohamed Ben
Hammadi Abdid, terecht op beschuldiging van handel in drugs.
IN DE RU VOOR VS
De aanvragen van op het communistische vasteland wonende Chi
nezen om naar de Verenigde Staten te mogen zijn deze maand
gestegen tot vijftienhonderd, vergeleken met slechts dertig een
jaar geleden.
Het Amerikaanse consulaat in Hongkong zei gisteren te verwach
ten dat het aantal aanvragen eind januari tot zo'n tweeduizend zal
zijn gestegen.
Het consulaat kon niet direct zeggen of hoeveel aanvragen betrek
king hadden op een bezoek aan de Verenigde Staten en hoeveel
op emigratie.
De gestegen belangstelling is een gevolg van een versoepeling van
de reisbeperkingen in China en het aanknopen van diplomatieke
betrekkingen met de Verenigde Staten.
CRIMINELE OMA
Een 71-jarige grootmoeder is in New York door een jury schuldig
verklaard aan het beramen van een plan haar 82-jarige ex-echt
genoot, een miljonair, te ontvoeren.
Hoewel de openbare aanklager bandopnamen ten tonele voerde
die waren gemaakt van gesprekken die de vrouw zou hebben
gevoerd met iemand die volgens haar plan de rechter moest
vermoorden die driejaar geleden haar huwelijk ontbond en die
haar verzoek om alimentatie afwees, achtte de jury dit punt niet
bewezen. De kandidaat-moordenaar, die daarvoor 20.000 dollar
zou krijgen was, wat de vrouw niet wist, iemand vaii de politie.
DEN HAAG (ANP) - De regering
heeft gisteren een krachtige ver
oordeling uitgesproken van de
strekking van de brief van een
zich A.R.A. (Arabisch Revolutio
nair Leger) noemende afzender,
waarin een nieuwe actie tegen Is
raëlische sinaasappels wordt
aangekondigd. De inhoud van de
brief komt volgens het kabinet
neer op een directe bedreiging
van de volksgezondheid.
In de brief, die zij vanuit Engeland
naar het ministerie van volksge
zondheid en milieuhygiëne heeft
gestuurd, herinnert de „A.R.A."
aan de besmetting, begin 1978,
van sinaasappels met kwik. Ze
kondigt ook voor dit jaar een der
gelijke actie aan, op grotere
schaal en mogelijk ook met ande
re stoffen dan kwik. De brief zou
tevens zijn verzonden naar de
andere landen van de Europese
Gemeenschap, de Scandinavi
sche landen, Roemenië en Joego
slavië. De briefschrijvers zeggen,
dat hun actie is gericht tegen de
economie in Israël.
De regering heeft gisteren via het
ministerie van volksgezondheid
meegedeelddat er inmiddels een
coördinatie tot stand is gekomen
tussen de betrokken departe
menten (buitenlandse zaken, jus
titie, binnenlandse zaken, land
bouw en volksgezondheid) en de
daaronder ressorterende dien
sten.
Dinsdagavond is al meegedeeld dat
de keuringsdiensten van waren
op de hoogte zijn en dat ze een
verhoogde waakzaamheid be
trachten. Op het ogenblik wordt
nagegaan, of de distributiekana
len van citrusvruchten nog op
een andere manier kunnen wor
den beveiligd.
Evenals vorig jaar is het goed - al
dus het ministerie - om bij het
eten van sinaasappels wat extra
aandachtig te zijn. Wie een be
smette sinaasappel tegenkomt
kan dat het best direct aan de
plaatselijke politie of keurings
dienst van waren melden.
De Israëlische ambassade in Den
Haag heeft geen idee wie er ach
ter de afkorting „ARA" kan
schuil gaan. Volgens een woord
voerder van de ambassade lijkt
het,enige doel van de dreigende
actie met vergiftigde sinaasap
pels het zaaien van paniek.
Hij wees erop dat Israël alles zal
doen om zijn handelswaar te be
schermen, maar dat volledig on
duidelijk is waar de actievoerders
gezocht moeten worden.
Bij de vorige actie met sinaasappels
eiste ook ARA de verantwoorde
lijkheid op. Nadat de actie enige
tijd had geduurd en ook inder
daad fruit was gevonden met
(overigens onschuldig) kwik erin,
is „ARA" geruisloos verdwenen.
De Israëlische autoriteiten hebben
niemand kunnen vinden die de
verantwoordelijkheid voor de ac
tie destijds wilde opeisen. Het ge
ruisloos verdwijnen wijst er vol
gens de woordvoerder op, dat
waarschijnlijk niet van een hech
te organisatie sprake is. Boven
dien, aldus de woordvoerder, zijn
de vorige maal geen harde poli
tieke doelstellingen bekend ge
maakt en werd ook fruit dat niet
uit Israël afkomstig was, met
kwikdruppeltjes geïnjecteerd.
