DONDERDAG 25 JANUARI 1979
Eindelijk een bakker aan het
woord, die al die wittebroden
die niet uit de hemel waren
komen vallen, zelf gebakken
heeft in de laatste maanden
van de oorlog. Zijn naam: A.
Versluijs. Leeftijd: 73 jaar.
Hij schrijft:
„Als bakker herinner ik mij als
de dag van gisteren hoe wij
het meel aangevoerd kregen!
We maakten de balen los en
staken onze handen en armen
tot aan de ellebogen in dat
heerlijke blanke meel. Dat
hadden wij in geen jaren ge
zien! Want wat wij van de re
gering kregen, verdiende al
lang de naam van brood
graan niet meer. De volgende
morgen bereidden wij het
deeg. Dat moest met de hand
gebeurenomdat stroom voor
de machines ontbrak. Het ge
not dat levende deeg onder je
handen te voelen was gewoon
onvoorstelbaar! Daarna het
bakproces, hoe het deeg daar
in de ovens tot brood werdeen
MACHTIG GEZICHT. En de
heerlijke geur van dat goede
brood, dat was compleet een
feest! De mensen stonden in
drommen te wachten en toen
het dan eindelijk zover was,
waren er velen die het
gloeiend hete brood in stukken
scheurden en het op straat
opaten! Op dat moment voel
de je je zo ONTZETTEND
GELUKKIG dat je daaraan
had kunnen meewerken, dat
je dat nooit meer vergeten
kunt".
Twee derde rogge
Een man die aardigheid in zijn
werk had, dat merkt u wel. Ik
heb de heer Versluijs opgebeld
om iets meer te weten te komen
over de samenstelling van het
Zweedse wittebrood. In het
Algemeen Handelsblad van 1
maart 1945 had ik namelijk
het volgende artikel gevon
den:
,X>e gift uit Zweden schonk ons
een smakelijk brood. Zweden
heeft aan ons verdiend dat uit
wat het ons schonk goed brood
werd gebakken, want de
broodbereiding staat daar te
-lande op hoog peil. Daarbij
mocht Zweden gelden als het
voorbeeld van een land dat
niet alleen rogge en gerst ge
bruikte voor de bereiding van
speciale, niet gerezen brood
soorten, doch dat ook uit in-
landsche tarwe, niet tot de
harde variëteiten behoorende,
prachtig brood wist te berei
den. In den tijd van de tarwe-
crisis gold in Zweden reeds
een bijmenging van 90 pro
cent inlandsche tarwe.
Ook. het Zweedsche brood, dat
hier wel als luxe brood tegen
een luxeprijs werd verkocht,
leende zich er uitstekend voor
om uit Zweedsch of ook uit
Nederlandsch graan van
overeenkomstige variëteit te
worden bereid. Het nu afgele
verde brood is samengesteld
voor twee derde uit rogge,
voor een derde uit tarwe, de
tarwe uitgemalen tot 65 pro
cent, de rogge tot 75 procent.
Voor ons gewone brood geldt
een uitmaling van 85 procent.
Het bevat echter nog andere
bijmenging, die af en toe va
rieert. Het is volstrekt niet de
graad van uitmaling alleen
die de smaak bepaalt. Ieder
zal wel eens aangenaam ver
rast zijn door brood dat ver
vaardigd was uit graan dat
geheel uitgemalen was tegen
over dat uit niet geheel uitge
malen graan met andere bij
menging.
De bloem voor het Zweedsche
brood is in zakken uit Zweden
gekomen en bij de Meelfabriek
Holland gemengd. Voor de
batckers was het een heele
prestatie om uit twee derde
rogge en een derde tarwe met
zeer weinig gerst,een zoo goed
brood te bakken. Voor Ne
derland ligt daar voor later
een aanwijzing in. Voor den
oorlog hadden wij een rogge-
overschot. Wij voerden zelfs
rogge uit. Zweden laat ons
zien, wat overigens geen
nieuws was, dat uit rog
gebloem prachtig blank brood
kan worden bereid".
Scheermesjesbrood
De heer Versluijs kan zich
moeilijk voorstellen, dat het
Zweedse meel voor twee derde
uit rogge en een derde uit
tarwe bestond. Andersom
lijkt hem waarschijnlijker.
Roggemeel is grauwig, het
meel dat hij te verwerken
kreeg had een nuance geel.
Het Amerikaanse meel dat na
de bevrijding in linnen zak
ken werd aangevoerd, was
pas werkelijk blank. Wat die
uitmaling betrefthoe hoger
de tarwe uitgemalen is, hoe
dunner vliesje er over blijft en
hoe blanker de bloem is. Uit 50
kg meel bakte hij 85 tot 87 bro
den. Het „regeringsbrood"
werd tegen het einde van de
oorlog steeds slechter. Hij
noemde het ficheermesj es-
brood"omdat het behalve uit
erwtenmeel uit gemalen ha-
verdoppen bestond waarvan
de scherpe bestanddelen strot
tenhoofdontsteking konden
veroorzaken.
De heer A. Oosterhuisbakkers
zoon en sinds 32 jaar werk
zaam bij de Gistfabriek in
Delft, herinnert zich dat het
Zweedse wittebrood volgens
voorschrift deze samenstel
ling moest hebben: 50 kg
bloem, 30 liter water, 1 kg gist
en 1 kg zout. Het Zweedse
bloem had een viermaal zo
groot volume als de melange
van rogge, tarwe, gerst en
groene erwten waarvan het
Nederlandse regeringsbrood
werd gebakken.
LEIDEN/oegstgeest/wassenaar -
De 26-jarige Leidse kunstenaar
Bert Kienjet heeft zich, tijdens
zijn opleiding en er na, voorna
melijk georiënteerd op het ge
bied van de verschillende tech
nieken die gebruikt worden in de
beeldende kunst.
Naast het eigen beeldende werk,
dat de laatste twee jaar hoofdza
kelijk bestond uit potloodteke
ningen, zeefdrukken en olieverf
schilderijen, geeft hij ook lessen
in tekenen/schilderen en etsen.
En juist die lessen etsen lijken
zijn definitieve keuze bepaald te
hebben.
Door het werken met onervaren
cursisten was hij gedwongen zich
bezig te houden met de kleinste
details van de etstechniek. Van
uit dit intensieve werken is bij
Bert Kienjet de vraag gerezen in
hoeverre een door de etser te be
palen gebruik van materiaal en
techniek bepalend is voor het
eindresultaat.
Hierbij constateerde hij bij zichzelf
j een verschuiving van opvatting:
I niet de voltooide ets is het
kunstwerk, hier is het totstand
komen van een ets tot kunstwerk
verheven. Om deze gedachten-
gang in beeld te kunnen brengen,
en om het overzichtelijk te hou
den, moest hij een systeem ont
werpen. 1
Hij verdeelde de werkwijze van het
etsen in factoren die van invloed
zijn bij het maken van een ets
(bijv. de etser-drukplaat-chemi-
caliën-inkt-drukpers-papirfr), en
onderzocht die factoren in hun
eigen waarde en in hun onderling
verband, telkens kleine verande
ringen aanbrengend om de na
druk van elk stukje etstechniek
zichtbaar te maken.
Bij Kienjets in februari in het Aca
demiegebouw te exposeren werk
is slechts "het topje van de ijs
berg" zichtbaar. Er zijn wijzigin
gen aangebracht in het gebruik
van inkt (wel, gedeeltelijk of niet
aangebracht of afgeslagen), het
gebruik van de drukpers en de
ligging van het papier ten opzich
te van de etsplaat tijdens het
drukken.
Factoren die Bert Kienjet hier on
veranderd heeft gelaten zijn o.a.
de etsplaat, de drukinkt, het zuur,
het papier en kleinere onderde
len als persdruk, papierformaat,
etsgrond, papierbevochtiging.
Het zou voldoende zijn geweest als
Bert Kienjet zich bij het ontwerp
van zijn etsen beperkt had tot de
rechte lijn, het leek hem echter
meer in de lijn van het etsen te
liggen om als onderwerp de klei
ne krabbeltjes te nemen die hij
tijdens het geven van zijn etsles-
sen talloze malen getekend heeft
om uitleg van de etstechniek te
verduidelijken. Daarnaast is in
beeld gebrachte mondelinge in
formatie, gegeven tijdens de ets-
lessen, verwerkt.
Omdat de voor de expositie be
stemde etsen het drukken en
ininkten tot onderwerp hebben
bleek het noodzakelijk om, van
wege het onderlinge verschil in
druk of inkt, een complete oplage
van prenten te laten zien. Dat is
volgens Kienjet de reden dat het
formaat nogal ruim is uitgeval
len.
Behalve in het Academiegebouw
aan het Rapenburg wordt de ko
mende weken ook in het LAK-
gebouw aan het Levendaal geëx
poseerd, te weten door Kees
Epskamp (28) en Ad Boeren (27).
Beide Leidenaars schilderen en
zijn autodidact. Van 28 januari af
houden ze in de LAK-foyer hun
eerste expositie. In de schilderij
en van Kees worden volgens de
organisatoren van deze expositie
mensen of delen van mensen 'sec'
geregistreerd.
Ad legt de nadruk op 'momentop
name' en de hoeken van waaruit
Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg
18. Tentoonstelling José Calsina. teke
ningen en etsen en Jan de Graaf, plastie
ken. Geopend tot 26 febr., vr., za. en zo
van 14-16 uur.
Galerie Kerkdam, Lange Kerkdam 113,
Wassenaar. Tentoonstelling Judith Bos-
Kruys - schilderijen, aquarellen en
pastels en Egbert v.d. Does - aquarellen,
goaches, acryl schilderijen. Geopend
woe. t/m za. van 10-16 en di. van 14-20
uur, tot 4 febr.
Seewald - applicatie en weefkleden
Dirk Dijkstra- keramiek. Geopend toh
25 jan., openingstijden van de biblio-
Brassene Scarabee, Pieterskerkchoor-
steeg 24. Tentoonstelling P.C. de Boer -
aquarellen en etsen. Geopend dag. vanaf
11 uur, tot 1 maart.
Matrogoth. Geopend tot eind ja
de improvisatie- Velde - alchemistische schilderkunst.
Schepen
(KLEINE VAART)
Albert V 24 v Schelde nr Nantes Bree-
horn 23 60 o New York nr Newhaven,
Demark 23 v Amsterdam nr Rotterdam,
Harco 23 100 o Matla nr Aqaba,
Inger Smits 23 v Limerick nr Par,
Josephine 23 te Rotterdam,
Leliegracht 23 La Pallice,
Lustar 23 200 zw Fremantle,
Neutron pass 24 Noordh. nr Rotterdam,
Passaat Brasil 23 120 z Kp Hatteras nr
New York,
Southpole 23 200 z Las Palmas nr Ne
derland.
Spiegelgracht 23 v Trondheim nr Lisse-
kiel.
Stella Antares 23 te Amsterdam,
Sylvia Alpha 23 te Fowey,
Sylvia Beta 27 te Avonmouth ver
Sylvia Delta 24 te New Ross,
Sylvia Epsilon 24 te Casablanca,
(GROTE VAART)
Acteon 23 vn Chittagong nr Perz. Golf.
Alnati 23 t.a. Vitoria,
Amstelveen 24 te Karachi,
Amstelveld 23 600 w Seattle nr Port Ke-
lang,
situaties worden waargenomen;
deze twee aspecten geven een ex
tra inhoudelijke dimensie aan de
afbeeldingen.
Zo wordt door de gekozen invals
hoek in één van Ad's schilderijen,
de persoon met een mes in de
hand, een agressor van de kijker,
terwijl deze in Kees' schilderij
'Knellend textiel' bijna tot
voyeur gemaakt wordt. Bij het
opzetten van hun schilderijen ba
seren zij zich beiden op fotografi
sche voorstudies.
Tenslotte twee exposities in de
omgeving van Leiden. Werk van
Frits Frietman is namelijk van
26 januari t/m 15 februari te zien
in de Oegstgeester Pulchri-Stu-
dio (dagelijks van 10 tot 16 uur,
behalve op zondag).
En in de Wassenaarse galerie-
Bibliotheek wordt Van 27 janua
ri t/m 22 maart keramiek van
Loes Uit den Bogaard alsmede
schilderijen en aquarellen van
Cathy Jansen getoond. De expo
sitie is dagelijks te bezichtigen,
behalve op donderdag en zon
dag.
Lieu we Visser
in 'Hartebrug'
LEIDEN - De Stichting Orgelfonds
Hartebrugkerk, die zich ten doel
stelt gelden bijeen te zamelen ter
bekostiging van de restauratie
van het romatische orgel in de
aan de Haarlemmerstraat gele
gen kerk, is nog steeds actief om
dit doel te bereiken.
Zo wordt op zondag middag a.s. een
concert gegeven met medewer
king van Jan Schmitz, orgel en
Lieuwe Visser, bas. Er zullen
werken worden uitgevoerd van
o.a. J.S. Bach, Viadana, C. Franck
en H. Andriessen.
Het volgende concert heeft plaats
op 25 februari m.m.v. Jan
Schmitz, orgel, en het Vini Rosso
Koperkwartet.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Leidse bioscopen
LUXOR: "Even en oneven", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. 2.15.4.30,7.00 en 9.15
uur. al.
CAMERA: "Zondige begeerten", da.
7.00 en 9.15 uur, 16 jr. Nachtvoorstelling:
Love and death", vr. en za. 11.30 uur, 16
jr. Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
de rebellen", woe. en za. 2.30 uur, zo. 2.00
en 4.15 uur.
LIDO 1: "Een
7.00 en 9.15 uur
LIDO 2: "Jaws 2", da. 2.30, 7.00 en 9*15
uur, zo. ook 4.45 uur, 12 jr.
LIDO 3: "An unmarried woman", da.
7.00 en 9.15 uur, do., vr.. ma. en di. ook
2.30 uur, 16 jr. Kindermatinee: "Bambi",
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
MddagtSo'ekuun 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30^19.30 uur. Babvshow
en avond bezoek.
Kinderafdeling: dag.
Galerie De Hollandse Tuin, Brugge-
straat 1, Leiderdorp. Tentoonstelling Rie
de Boer - bronsplastieken en gouaches.
Geopend tot 28 jan., do. van 10.30-12.30
en za. en zo. van 14-17 uur.
Galerie Pulchri Studio, Passage 10,
Oegstgeest. Tentoonstelling Gijsbertus
Jan van Koppenhagen - lino's. Geopend
dag. van 10-16 uur, zo. gesloten, t/m 25
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders en grootouders).
Dag. van 14.30-14.45 uur
en van 18.30-18.45 uur.
Atlantic Crown 23 vn Halifax nr Le Ha-
Atlantic Star 24 te Baltimore,
Chevron Naples 24 te Freeport,
Coral Isis 23 vn Antwerpen nr Port Ne-
ches,
Hercules 24 vn Arica nr Iquique,
Lovellia 23 te Kaohsiung,
Neder Rhone 25 te Aqaba verw.,
Nedlloyd Florida 23 vn Kaapstad nr
Douala,
Nedlloyd Kembla 24 te San Francisco,
Nedlloyd Loire 24 te Damman,
Nedlloyd Nagasaki 24 te Monrovia,
Nedlloyd Rio 23 vn Port Louis nr Mom
basa,
Nedlloyd Streefkerk 24 te Muscat,
Nedlloyd Willemskerk 24 te Oslo,
Patro 24 vn Cardon nr Portland.
Ulysses 24 vn New Orleans nr Houston.
REX: "De reis der vleselijke geneug
ten", da. 2.30,7.00 en 9.15 uur, woe. en za.
niet om 2.30 uur, 16 jr. Kindermatinee:
"Lucky Luke", woe. en za. 2.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Meisjes voor het
grote werk", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
EURO 1: "De wraak van de roze panter",
da. 1.30.6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur,
al. Nachtvoorstelling: "Fighting Mack",
za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 2: "Jaws 2", da. 1.45, 6.45 en 9.15
uur, zo. 4.15, 6.45 en 9.15 uur, za. en woe.
niet om 1.45 uur, 12 jr. Kindermatinee:
"Dik Trom knapt het op", za., zo. en woe.
2.00 uur. Nachtvoorstelling: "Comman
do's vallen aan", za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Grease", da. 2.00, 7.00 en 9.30
uur, zo. ook 4.30 uur, al. Nachtvoorstel
ling: "The Greek tycoon", za. 12.15 uur.
16 jr.
EURO 4: "Waterschapsheuvel", da. 2.15,
7.15 en 9.45 uur, zo. ook 4.45 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Het pornoparadijs",
za. 12.15 uur. 16 jr.
Bioscopen Voorschoten
GREENWAY: "Samen uit samen thuis",
vr. en woe. 7.00 uur, za. 4.00 en 7.00 uur.
zo. 4.00 en 6.15 uur, al. "The Deep",vr. en
za. 9.15 uur, zo. 8.30, di. 8.00 uur, 16 jr.
"Lang leve Sneeuwwitje", za. 2.15, zo
2.00 uur, woe. 2.30 uur, al.
25 januari 1979
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Met het oog op een naar pest
zweemende ziekte, die thans in
een gedeelte van Rusland
heerscht, hebben de medische
autoriteiten te Londen een bij
zonder toezicht gelast op sche
pen uit Russische havens. Het
gevaar voor overbrenging der
besmetting is op het oogenblik
nog gering, daar alle Russische
Oostzee-harens door het ijs ge
sloten zijn. Later echter kan het
raadzaam worden, dat het te
Londen gestelde voorbeeld al
gemeen worde gevolgd.
- Hel koninklijk hof te Berlijn
heeft wegens het overlijden van
prins Hendrik der Nederlanden
aangenomen. Natuurlijk zijn
alle festiviteiten ten hove gedu
rende dien tijd uitgesteld. Het
kapittel van de orde van den
Zwarten Adelaar is daardoor
vérschoven naar een tateren da
tum.
- Rusland en Rumenië zijn het
nog niet eens geworden over de
kustgrens van Bessarabië en
zullen de zaak aan een scheids
gerecht opdragen. De interna
tionale commissie voor den Do-
nau en Rumenië klaagt, dat de
Russen troepen in de Dobrud-
scha houden, terwijl het hun
slechts veroorloofd is om op ze
kere plaatsen vestigingen te
hebben
Vijftig jaar geleden:
- In Rusland heeft de geheime
politie 150 leden van de Moskou-
'Bezoek aan ernstige patiënten:\
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
sche partij-organisatie, die be
hoort tot de groep-Trotzki,
gearresteerd. Onder hen zijn
o.a. de gewezen handelsverte
genwoordiger in Parijs. Siwa-
ni.en een voormalige medewer
ker van Lenin, Rorenski. Men
verwacht nog meer arrestaties,
ook in andere steden van de
Sovjet-Unie De oppositioneelen
hebben verklaard, dat zij, on
danks alles, hun strijd tegen
Stalin niet zullen opgeven. Be
richten, dat Trotzki uit zijn ver
banningsoord Alma Ata zou
zijn ontnapt,zijn intusschen te
gengesproken. Hij bevindt zich
daar on dér strenge bewaking
van de G.P.OE en mag de stad
niet verlaten. Over de arrestatie
van zijn volgelingen in diverse
plaatsen wordt officieel een vol
strekt stilzwijgen bewaard.
-Hoe. rjoen JE PAT e&v)
Aovetvw ajjsateaj om EEA
TfirBEWeM
TE ÖW/AliJÊAl
PAT AJOe/f -JE: CjOBP
CjB-ÜP A//VW2.
^ooieaj...
wfr Keu ne j
M£T DÊ KAaieW,
Hil (3AA7* YuU-j
/ï£LP HCL «Tij
FREO BASSET
zé houden rcqfc
n^teningmetmy.
De avonturen van Jommeke
OMELET MET DO
PERWTEN EN GAR
NALEN
Zet de inhoud van een
klein pakje diepvries
doperwtjes op met een
bodempje water en een
snuifje munt en laat ze
ontdooien en gaar ko
ken boven laag vuur.
Hak intussen wat peter
selie fijn en snijd 100 gr
gekookte ham in kleine
dobbelsteentjes. Klop 6
eieren los met 2 eetle
pels melk en een snufje
zout. Meng de goed uit
gelekte doperwtjes, pe
terselie, ham en nog 150
gr gepelde garnalen
door de eiermassa. Laat
weinig boter heet wor
den in een koekepan en
giet er de helft van het
eiermengsel in. Sla de
omelet dubbel als de
onderzijde vast is ge
worden, maar de bo
venkant nog wat voch
tig is gebleven. Bak op
dezelfde wijze eed
tweede omelet.
Hemel, een
inbreker
l Okee, het t
raam is open.
,V/ug binnen-
~Zijt ge zeker
dat hij niet
thuis is
