Democratie,
glansnummer
westelijke
beschaving
Blik in de weekbladen
HP
deTijd
EISEVIERS
DONDERDAG 25 JANUARI 1979
KAUIINA 11
GRONINGEN-Het verschijnsel democratie behoort onge
twijfeld tot de glansnummers van de westelijke bescha
ving. Hoewel eigenlijk niemand precies weet wat het is of
hoe het werkt, heeft het wel een massale overtuigings
kracht; democratie als idee staat vrijwel buiten de discus
sie. Het bijvoeglijk naamwoord „democratisch" is in het
spraakgebruik bijna steeds gelijk aan woorden als eerlijk,
rechtvaardig en goed; begrippen als vrijheid, vooruitgang
en geluk worden snel geassocieerd met democratie. Kort
om, democratie is iets moois en democratisering moet je
nastreven. Vandaar dan ook dat de menselijke gemeen
schap beschikt over een bonte variatie: christen-demo
craten, sociaal-democraten, volksdemocraten, liberaal-
democraten en gewone democraten.
Door mr. J. J. Vis,
lector staatsrecht
R.U. Groningen
Mr. J. J. Vis
Toen de Amerikaanse vrijwilligers
zich in 1917 inscheepten naar het
westelijk front, gebeurde dat „to
make the world safe for demo
cracy". Anderhalf jaar later leek
dat doel bereikt. In Midden-Eu
ropa rolden de keizers- en ko
ningskronen over straat en in
Versailles dicteerden de over
winnaars haastig een nieuwe or
de: zelfbeschikkingsrecht der
volkeren en invoering van de
democratie. Een kwart eeuw later
bleek noch van het een, noch van
het ander veel over te zijn. In
Midden- en Oost-Europa maakte
het zelfbeschikkingsrecht plaats
voor de volksdemocratie naar
Russische snit. De westerse ver
sie van de democratie komt men
nu nog vooral tegen aan weers
kanten van de Atlantische Oce
aan, de bovenkant van de Mid
dellandse Zee, Scandinavië, de
smalle reep West-Duitsland plus
de twee merkwaardige republie
ken Zwitserland en Oosten
rijk.
De pretentieuze oproep van de
Amerikaanse president Wood-
row Wilson om de wereld veilig te
maken voor democratie heeft wel
een heleboel in beweging gezet -
maar méér democratie hebben
we er tenslotte nauwelijks aan
over gehouden - om van een vei
liger wereld maar te zwijgen.
Ideaal
En toch is democratie tot op de dag
van vandaag een lichtend ideaal
gebleven in de hoofden en harten
van miljoenen mensen. Demo
cratie en democratische politiek
staan buiten discussie; haar
werfkracht lykt ongebroken -
niet alleen voor de mens als bur
ger, maar ook voor de mens als
werknemer, student, of zelfs
echtgenoot. Ondemocratisch ge
drag levert een instinctieve af
keer op. Wie later nog eens de
laatste eeuw van het tweede mil
lennium moet omschrijven, komt
wellicht aan met termen als in
dustrialisatie of automatisering -
maar hij zit beter met het slag
woord democratie. Want meer
dan de verbrandingsmotor, de
elektriciteit of het girale geldver
keer. is het de democratische ge
dachte die onze samenleving ty
peert.
Het ideaal heeft intussen heel wat
verschijningsvormen. Sommi
gen hebben de democratie gety
peerd als de minst slechte staats
vorm, als georganiseerd ver
trouwen, als een staatsvorm die
niet geschikt is voor bange men
sen. of gewoon als een handig be
sluitvormingsproces. Voor ande
ren is het de belichaming van
menselijke waardigheid, toleran
tie en vryheid. Democratie is een
toverwoord, een kaleidoscoop
waarin het beeld verandert al
naar gelang de lichtinval en het
standpunt van de beschou-
Typerend
Maar het meest typerende lijkt toch
wel dat niemand zich iets beters
kan voorstellen dan democratie.
Hoewel zelf vaak voortgekomen
uit revoluties en oorlogen, roept
het democratische idee zelf niet
de gedachte op aan andere revo
luties en nieuwe oorlogen. De
democratie kan het zonder stel
len. het geeft de mogelijkheid tot
vreedzame veranderingen - en
daarin kon wel eens de grootste
kracht van de democratie zitten:
het vermogen om revoluties zon
der bloedvergieten te realiseren.
Zo is de meerderheidsregel
(hoewel geen principieel onder
deel van de democratische ge
dachte) de humane opvolger van
het recht van de sterkste. Als er
gevochten moet worden, zullen
de meesten waarschijnlijk win
nen - laten wij daarom niet vech
ten doch slechts neuzen tel
len.
Toch heeft de democratie proble
matische kanten. Zij geldt alleen
maar voor degenen die meedoen.
Wie buiten de democratie woont
of wie nog niet geboren is, doet
niet mee. Daarom is de broeder
schap of, om het modern te zeg
gen, de solidariteit met niet-de-
mocratisch geregeerde volkeren
of toekomstige generaties bij
democraten niet per se in veiliger
handen dan bij autocraten. De
mocratie veronderstelt emanci
patie en die kan uitgroeien tot
egoïsme. Dat is de ene problema
tische kant.
De andere kant is deze: de meer
derheidsregel impliceert aan
vaarding door de minderheid.
Maar als de minderheid dat wei
gert, valt de democratische ge
meenschap uit elkaar.
Laten we eerst het solidariteits-
probleem bekijken. Wie geen
toegang heeft tot de democratie,
doet niet mee. Democratie is voor
vrije mensen die er aan mee kun
nen doen, een soort politieke doe-
het-zelvers. Dat mee kunnen
doen, veronderstelt een zekere
mate van gelijkheid, van gelijke
kansen, van one man, one vote.
De vraag is echter waarom wil
len mensen mee doen? Wie om
zich heen kijkt en niet helemaal
blind is voor de werkelijkheid,
ontdekt al gauw dat het de mees
te mensen tot dusver ging om
verhoging van het materiële ge
luk. De Amerikaanse Onafhan
kelijkheidsverklaring zegt het
heel treffend: „Life, liberty and
the pursuit of happiness".
Bourgeoisie
In de negentiende eeuw was het
streven naar geluk weggelegd
voor de gegoede bourgeoisie, in
de twintigste eeuw werd het via
de uitbreiding van het kiesrecht
mogelijk voor de gewone man.
En inderdaad, democratie heeft
geleid tot, of ging hand in hand
met een enorme stijging van het
materiële welvaartsniveau. De
opmars van de democratie is ei
genlijk niet denkbaar zonder de
ontwikkeling van de produktie,
de omzetvergroting, de con
sumptiestijging. Democratie im
pliceert als het ware dynamiek:
de openlegging van het Noorda-
merikaanse continent, de kolo
niale expansie van West-Europa,
de technische vooruitgang aan
beide kanten van de Atlantische
Oceaan.
Dat heeft heel wat romantiek op
geleverd: cowboyverhalen, ont
dekkingsreizen en uitvinders-
romantiek. Maar het jongens
boek is uit: Jules Verne en Kip
ling liggen te verstoffen in de
boekenkast. De dynamiek is gro
tendeels voorbij. Voor de uitno
diging „to make the world safe
for democracy" komt niemand
meer achter de kachel vandaan.
De westelijke democratieën zyn
feitelijk en mentaal op hun eigen
bruggehoofden teruggedrongen.
In Azie en Afrika is de terugtocht
bijna voltooid. De afloop van het
Vietnamese avontuur leidde in
Amerika tot ontgoocheling, ook
over de eigen regeringsvorm. En
allen die bij ons zo protesteerden
tegen de Amerikaanse politiek,
ontdekken nu dat zelfstandige
Vietnamezen niet automatisch
erg democratische of humane
Vietnamezen zijn.
Uitbuiting
We beginnen te ontdekken dat de
dynamiek van de democratie z'n
zwarte kanten heeft. Koloniale
expansie en uitbuiting zijn be
dreven door democratische poli
tici met instemming van hun kie
zers. Vaak hadden de leiders eer
der dan hun kiezers in de gaten
dat het tijd werd om terug te
trekken. Nederland is daar een
goed voorbeeld vanzoals het ook
een goed voorbeeld is van de sa
menhang tussen dynamiek en
democratische ontwikkeling. We
herdenken de Unie van Utrecht
als de basis voor een tolerante
samenleving met waarden die we
later als ..democratisch" zouden
gaan omschrijven. Maar luttele
jaren na het Utrechts verdrag
verwoestte Jan Pieterszoon Coen
Jakarta, en wie nu nog volhoudt
dat daar wat groots werd verricht,
moet zijn geschiedenis maar eens
aanvullen.
We beginnen het langzamerhand in
te zien: de vrije democratische
burger is niet per se solidair met
zijn medemensen. Democratieën
bedrijven ontwikkelingshulp
met mondjesmaat en gedragen
zich uitgesproken cynisch tegen
over medemensen die voor de
handhaving van ons produktie-
niveau worden geïmporteerd: de
gastarbeiders. Vrije democrati
sche burgers zijn ook niet per se
solidair met de na ons komende
generaties: de milieu-aantasting
gaat onverminderd voort, de uit
putting van de grondstoffen
eveneens. Een herbezinning zal
grote gevolgen hebben. Het vrije
dynamische, maar ook egoïsti
sche en materialistische streven
zal plaats moeten maken voor
verantwoordelijkheidsgevoel en
solidariteit. Dat betekent dat we
in ons democratische hande
lingspatroon rekening moeten
gaan houden met belanghebben
den die in ons democratisch mo
del feitelijk niet voorkomen: de
Derde Wereld en de toekomstige
generaties.
Dat is iets anders dan ..one man,
one vote" binnen een democrati
sche staatsgemeenschap; het is
een geevolueerde vorm van de
mocratie, en het zal de grote op
gaaf van de komende decennia
zijn om tot deze evolutie te ko
men. Als we daar niet in slagen
(en de Derde Wereld met wapen
geweld tot zwijgen brengen of
zelf door die wereld tot zwijgen
gebracht worden) vervallen we
tot een samenlevingsvorm die in
ferieur is aan de democratie.
Want samenlevingen die zich
door geweld in stand houden of
gewelddadig overheerst worden,
missen de mogelijkheid tot de
mocratie. Ook dat is een aspect
van democratische dynamiek: in
moreel opzicht moeten we voor
uit of achteruit. Pas op de plaats
is er niet bij.
Stemrecht
Dat alles betekent dat de nationaal
georiënteerde democratie z'n
beste tijd heeft gehad. We moeten
de afwezigen als het ware stem
recht gaan geven. Maar dat zal
des te moeilijker zijn naarmate de
nationale trekken in de democra
tieën toenemen. En die neiging is
stellig aanwezig. De democratie
heeft immers vorm gegeven aan
zeer sterke nationale gemeen
schappen. Dat laatste lijkt mis
schien wat paradoxaal. Is het niet
zo dat het nationale meerder
waardigheidsgevoel aan het af
sterven is, dat volksliederen,
vlaggen en chauvinisme wat uit
de tijd zijn geraakt. Jawel, maar
daar staat tegenover dat bijna al
ons doen en laten gericht wordt,
geleid wordt of mogelijk gemaakt
wordt door de nationale organi
satievorm, het nationale bestuur,
het nationale geldwezen, de na
tionale belastingheffing en de na
tionale subsidiering. De demo
cratie en de politieke emancipa
tie die zich binnen de democratie
heeft kunnen voltrekken, lever
den een nationale verzorgings
staat op die zich nauwelijks nog
laat wegdenken. Wie in ons land
maatschappelijk bezig is, richt de
blik op Den Haag, op de centrale
bestuursorganen, op de nationale
media, de nationale vakbonden,
de nationale subsidiepot.
Het mag dan waar zijn dat de natio
nale staat niet meer op eigen be
nen kan staan en dat de staten
elkaar nodig hebben, het is niet
minder waar dat de nationale
verzorgingsstaat de samenleving
zodanig heeft geïntegreerd, dat
zij zonder die ..statelijke" verzor
ging nauwelijks nog denkbaar is
Mondiale solidariteitsneigingen
worden daardoor - om het voor
zichtig te zeggen - zeker niet in de
hand gewerkt.
Zo komen we op de andere
problematische kant van de de
mocratie: de constructie van de
nationaal geonenteerde verzor
gingsstaat. We hebben die ver
zorgingsstaat zelf gewild en we
kunnen hem nu niet meer mis
sen. De negen tiende-eeuwse
nachtwakersstaat met zijn so
ciale onrechtvaardigheid heeft de
sociale verzorgingsstaat logi
scherwijze opgeroepen. Emanci
perende kleine luyden en prole
tariërs hebben een sociale
rechtvaardigheid bereikt die
misschien nog niet perfect is,
maar die heel wét perfecter is dan
vorige generaties voor mogelijk
hielden. Dat is bereikt binnen en
door het democratische model,
door persvrijheid, vrijheid van
vereniging en vergadering, en
door „one man, one vote". Maar
nu de allerergste nood gelenigd
is, rijst de vraag hoe de politiek
nog verder vorm zou moeten ge
ven aan het menselijk geluk
Moet dat door verdergaand staats-
ingrijpen: door een uitbreiding
van de leerplicht naar boven en
naar beneden, door de invoering
van sociale dienstplicht, door
staatstoezicht op het vormings
werk, door verplichte inenting
tegen alle mogelijke ziektes, door
legalisering van de abortus, fluo
ridering van het drinkwater,
maximalisering van het aantal
studenten, sterilisatie van crimi
nelen, euthanasie van bejaarden
en zieken? De opsomming is niet
vrij van demagogie, maar mis
schien wordt het probleem ei
zichtbaar door. Democratic is
bedacht en gegroeid in een tijd
perk met geringe staatsin
vloed.
Peetvaders
De liberale peetvaders wilden een
machteloze nachtwakersstaat om
zo de handen vri| te hebben voor
deelneming aan het vrye spel der
maatschappelijke krachten.
Maar die maatschappelijke
krachten hebben de staat mach
tig gemaakt, zodat het nu de
vraag is geworden waar de gren
zen voor het democratische be
slissingsmechanisme liggen.
Over welke zaken kunnen we wel
bij meerderheid van stemmen
beslissen, over welke zaken niet?
Het probleem is er, het antwoord
niet. Maar dat laatste is riskant,
want het zou onverstandig zijn er
van uit te gaan dat de minderheid
zich in alle zaken wil laten binden
door de meerderheid. Een enkele
■n MpMl hmen wc >i. ge
loofsvrijheid. In de zestiende
eeuw hoeft de nationale staat te
vergeefs geprobeerd het geweten
van zijn inwoners te binden.
Godsdienstoorlogen leidden tot
nationale desintegratie ën tot het
besef dat de staat slechts daar
kon bestaan en bloeien waar het
geweten van de bewoners werd
vrijgelaten. Ook daar is Neder
land een goed voorbeeld van.
In zaken die niet waardevrij zijn,
past staatsonthouding, zou men
sindsdien kunnen zeggen. Maar
de hedendaagse filosofie leert dat
er maar heel weinig zaken zijn die
wèl waardevrij zijn Wetenschap,
opvoeding. cultuurbeleving,
voedingsgewoonten, het zijn al
lemaal onderwerpen die zich in
dei li mindere mate laten schei
den van de wereld- en mensbe
schouwing Wie opvattingen
heeft over het onderwijs, heeft
die op basis van een meer of min
der uitgesproken visie op de
mens. zijn plaats en bedoeling in
deze wereld. En in de verzor
gingsstaat is juist het onderwijs
een van de belangrykstc werkge
bieden van de overheid Kan op
dat werkgebied worden beslist
bij meerderheid van stemmen?
Wordt dan niet een bepaalde
meerderheid svisie dwingend
opgelegd aan de minderheid, die
ook belasting betaalt? En als we
by meerderheid van stemmen
beslissen over inrichting en doel
stelling van het onderwijs, lopen
we dan niet een vergelijkbaar
desintegratiegevaar als de zes-
tiende-eeuwse staten liepen? De
vraag is actueel, omdat juist in
het culturele veld de pluriformi
teit met rasse schreden toeneemt.
De culturele minderheden
groeien per dag.
Veranderd
Lincoln heeft de democratie eens
omschreven als „Government of
the people by the people, for the
people" Sindsdien is er wel wat
veranderd. Het volk waarmee re
kening moet worden gehouden,
eindigt niet bij de landsgrenzen
..Government" is byna alles om
vattend geworden. Het staatsbe
stuur geeft uitdrukking aan heel
wat waarden die zich langzamer
hand vrijwel identificeren met
het begrip democratie: vrijheid,
vooruitgang, welvaart, welzyn.
rechtvaardigheid, emancipatie,
ze zijn allemaal onder de paraplu
van de democratie terecht geko
men. Soms lijkt het wel eens of
iets of iemand maar democra
tisch genoemd hoeft te worden
om kwalitatief in orde te lijken:
de democratische leraar, de de
mocratische ouder, de democra
tische werkgever. Dat is verwar
rend, want democratie gaat over
verhoudingen tussen mensen die
behoefte hebben aan een zekere
vorm van ..government".
Ook met de woorden ..by the
people, for the people" is het een
en ander gebeurd. ..For the
people" heeft ons de verzor
gingsstructuur opgeleverd die
niet helemaal zonder risico's is.
„Bv the people" levert de demo
cratisering op. de directe demo
cratie. het streven naar identiteit
tussen goregeerden en regeer
ders. de belangstelling voor de
basis, voor het referendum en het
terugroepingsrecht Openbaar
heid van besluitvorming en de
manipulaties door demagogen
hebben er mee te maken. Wat het
volk wil is goed en vandaar naar
het ..gesundes Volksempfinden"
is maarten kleine stap. Democra
tie, een lichtend ideaal. Maar het
heeft betrekking op de mens als
deel van het geheel, als lid van
een collectief, als burger Wie
hem echter alleen maar ziet als lid
van een collectief, maakt hem tot
een karikatuur
Gemeenschappen kunnen tot grote
prestaties komen, maar indivi
duen in stille afzondering ook
Democratie heeft in haar beste
verschijningsvorm de massa's
mondiger gemaakt en daardoor
het welzijn van het individu ver
beterd. Maar of zy werkelijk het
individuele welzyn zal kunnen
veilig stellen, moet nog blyken.
niet alleen hier en nu by ons.
maar ook elders en later
De "Unie van Utrecht" was eén van de pijlers waarop later de
Staat der Nederlanden zou worden gebouwd. Met de onderte
kening werd de eerste (kleine) stap gezet op de weg naar een
tolerantere samenleving - de vrijheid van denken en gods
dienst, de weg naar onze huidige democratie.
Als omlijsting van de herdenking van het 400-jarig bestaan van
de "Unie" publiceren wij een aantal artikelen, waarin het be
grip 'democratie' centraal staat.
Kamer-voorzitter Anne Vondeling beet zaterdag j.l. het spits af
met een vraaggesprek waarin hij zijn zienswijze ontvouwde
over de "democratie in het parlement": vandaag beschouwt
rnr J. J. Vis. lector staatsrecht aan de Rijks Universiteit te
Groningen, de democratie in haar algemeenheid, het glans-
nummer van de westelijke beschaving dat zijn zwarte kanten
kent.
hervormd
nederland
Veel menselijk leed deze week in
HN dat een groot interview
brengt met de Alphense heilsol
date Eva den Hartog die nu al vele
jaren in het Verre Oosten daad
werkelijk probeert iets te doen
tegen de honger, ziekten en ar
moede. Het aanschouwen van
alle ellende maakt Eva den Har
tog vaak erg boos:.
"Woedend was ik, en ik ben het
nog. op die rijke wereld. Die
mensen in India leven in een hel
en ze kunnen niet eens mens
waardig doodgaan. Woedend ben
ik over die mensen in het westen
die accepteren dat er miljarden
worden uitgegeven aan bewape
ning en die dan zeggen: wat moet
ik daar aan doen? En het zijn nog
christenen ook die dat zeggen".
Verslaggeefster Catherine Kevl
sprak in een Brusselse kliniek
met een meisje van veertien dat
abortus wil laten plegen. Ze is
zwanger geraakt van haar
vriendje van vijftien jaar. Het op
steeds jeugdiger leeftijd met ei
kaar naar bed gaan lijkt een rage
te worden. Een Brusselse profes
sor die in de kliniek werkzaam is
zegt: "Er zijn uitstekend voorge
lichte meisjes, die zowel op
school als thuis precies te horen
hebben gekregen hoe de vork in
de steel zit en die toch hier zwan
ger aankomen. Voor ons is de
duidelijkste oorzaak dat het een
rage is. Wie er niet aan meedoet is
ouderwets en valt buiten de
boot".
Hervormd Nederland vestigt
voorts de aandacht op het werk
van de Zwitserse filmer Kurt
Gloor die de vereenzaming en
ontreddering van oude mensen
("Het drama van de sociale
dood") heeft vastgelegd.
Bisschop Gijsen krijgt in de com
mentaar-kolom een flinke veeg
uit de pan. "Met hem blijkt geen
dialoog mogelijk. Hij geeft nog
wel toe niet Onze Lieve Heer zelf
te zyn maar voor de rest duldt hij
geen tegenspraak".
L/n
VRU NEDERLAND
Er schijnt niet veel werk te zijn voor
de arrestatieteams die min of
meer in het geheim door de mi
nisters Wiegel en De Ruiter ter
bestrijding van de zware crimi
naliteit zijn gevormd. De statis
tieken geven aan dat harde cri
minaliteit en terrorisme, hoe
spectaculair die verschijnselen in
de publiciteit ook kunnen zijn, in
Nederland maar op bescheiden
schaal voorkomen. Volgens VN
hebben de burgemeesters van
Enschede en Groningen al be
dankt voor de 'stationering' van
zo'n arrestatieteam.
Onrust heerst er binnen het anders
toch altijd zo rustige ministerie
van buitenlandse zaken. BZ-
ambtenaren en diplomaten moe
ten gaan integreren en dat stuit
op verzet. Een opstandige maar
anonieme ambtenaar heeft VN
benaderd om te praten over deze
zaak ("Ik wil niet naar Ouaga
dougou").
Bibeb interviewt minister Rinus
Peijnenburg van wetenschaps
beleid die zo z'n eigen ideeen
heeft over gezinsplanning. "Het
is toch zo leuk een groot gezin.
Wij waren thuis met zijn vijven.
Ik ging vaak met m'n vriendje
mee, daar waren er negen. Ach, er
is plaats genoeg hoor. Als je over
Nederland vliegt zie je nog zoveel
groen". Peijnenburg legt ook uit
waarom Andriessen destijds
geen CDA-lijsttrekker kon wor
den. "Met dat koppie? Die toon?
Daarbij is zyn timing niet perfect.
En dat gekke kapsel dat hy zich
liet aanpraten"
Verder verhalen over de uitzending
van Nederlandse militairen naar
Libanon ('Het spontane besluit
van een vakantie-kabinet') en de
mistroostige positie van de Am
sterdamse heroïnegebruiker In
het by voegsel aandacht voor het
werk van de Amerikaanse foto
graaf W. Eugene Smith.
Het comité Verontruste ouders,
opgericht door de oud-beroeps
militair Oltmans na het bekend
worden van uitzending van Ne
derlandse militairen naar Liba
non, krijgt gelegenheid grieven te
spuien. De heer Oltmans zegt:
"Het is een grote fout van rege
ring en leger dat zij geen goed ge
traind bataljon beschikbaar heb
ben gehouden voor eventuele
VN-verplichtingen. Al veertien
jaar lang hebben wij die overeen
komst. Van der Klaauw moet niet
denken dat hy zijn hobby op deze
manier kan uitleven, laat hy be
roepssoldaten sturen, die willen
toch vechten?"
Mevrouw Oltmans, die haar voor
Libanon geselecteerde zoon des-
tyds overreedde in dienst te gaan.
zegt nu over een eventuele
dienst-weigenng "Ik zoek hem
liever iedere dag in Nieuwersluis
op dan eens per week op het
kerkhof'.
De omslag van de HP geeft de film-
actrices Monique van de Ven en
Maria Schneider te zien die el
kaar innig kussen. Het is een
beeld uit de film "Een vrouw als
Eva' die deze week in Nederland
in première is gegaan Regissèuse
Nouchka van Brakel is zeer te
spreken over haar hoofdrolspeel
sters: "Het zijn bijzondere men
sen en die moet je ook byzonder
behandelen"
In de HP wordt een poging gedaan
de situatie in Kampuchea (Cam
bodja) te analyseren
MAGAZINE
EM pakt uit over de aanstaande
zending van een Nederlands ba
taljon naar Lissabon in het kader
van de VN-vredesmacht Naast
een interview met bataljons
commandant Lens ink en bijeen
gegaarde kritiek uit parlementai
re kring ia redacteur Philip Mok
zelf een kykje in Libanon gaan
nemen Zyn constatering de
Unifiltaak bestaat uit kijken,
zelfbeheersing en verveling Een
operatie met wefeüg nul i>.
co s zyn matig, maar reeel De
uitkomsten van een enquête ge
ven te zien dat de meerderheid
van cfe ondervraagden (72 pro
cent) van mening is dat de
dienstplichtigen uitzending naar
Libanon moeten kunnen weige
in berichtgeving over het buiten
land staan Iran en Engeland cen
traal. Een zogenaamde 'inside
Story* over de laatste dagen van
de sjah in Teheran en een oogge-
tuigeverslag van de huidige si
tuatie in deze olierijke natie doen
EM concluderen dat Iran op weg
is naar een nieuw despotisme
('Hoe Chomeini Iran beheerst').
De vele stakingen in Engeland
worden een ramp voor premier
Callaghan in dit verkiezingsjaar
genoemd.
Verder in EM een vraaggesprek
met professor Schillebccek over
de uitlatingen van mgr Gysen
vorige week in dit blad en de
analyse van het Britse lucht-
vzutblad Flight over dv Ti nerife-
ramp in maart '77. De hoofdre
dacteur van Flight kan niet gelo
ven dat de gezagvoerder van de
KLM. de veiligste luchtvaart
maatschappij ter wereld, de cata
strofale fout heeft gemaakt EM
vindt die mening opzienbarend
Zaterdag begint in het Mexicaanse
Puebla een bisschoppen-confe
rentie die bepalend zal zyn voor
de houding van de KK-k. rk te
genover dc vele militaire dictatu
ren in Zuid-Amcnka in de ko
mendejaren. Met enige spanning
wordt afgewacht hoe paus .Jo
hannes Paulus II zich in Puebla
11! op g ||i n Volga i 'i
wettigen voorbereidende docu
menten dc vrees dat belangryke
krachten in dc leiding van de con
ferentie alle klippen willen om
zeilen door met vrome woorden
en vage ethiek slechts te verkla
ren dat het kan vriezen en dat het
kan dooien. Dat zou dan een te
rugslag zyn voorde in 1968 inge
zette stryd ten gunste van de on
derdrukten in Latyns-Amerika.
Professor Pictcr Roscam Abbing
wordt als ethicus veelvuldig ge
raadpleegd in zaken van goed en
kwaad maar ook voor hem be
staan er wel problemen waar hij
niet uitkomt "Abortus is zoiets
L' cmn AHÉ .t overtuigd
christen, vindt het uitermate
pijnlijk .ii christenen bh n 'Al>
ze in het omgaan met geld niet al
te zorgvuldig te werk gaan is en
blyft dat een beschamende zaak
en zo'n zaak moeten we dan ook
niet verbloemen"
De twintig jaar geleden by een
vliegtuigongeluk omgekomen
Amerikaanse zanger Buddy
Holly is nog lang niet vergeten.
Zyn liedjes worden nog altyd
vertolkt en zelfs gaat er deze
week in Nederland een film over
Holly's leven draaien. Voor De
Tijd genoeg reden om enkele pa
gina's te spenderen aan deze le
gendarische Amerikaan.
BERT PAAUW
