Commissie: "Er wordt veel
te snel
gestrooid
KMnsQm
MILITAIR TEHUIS "BRONBEEK" GAAT DICHT
Rode dominee
op gereformeerde kansel
Na ongeval in Joegoslavische gevangenis
DONDERDAG 11 JANUARI 1979
PAGINA 7
ARNHEM ,/aNP) - "Bronbeek"
was een aflopende zaak. We heb
ben gedaan wat we konden:
reclame in militaire bladen, ver
spreiden van folders etc., maar
we kregen niemand meer. Een
tehuis voor louter bejaarde man
nen is trouwens uit de tijd.
Dat zegt commandant J. van der
Leer naar aanleiding van de be
schikking van minister Scholten
van defensie om Bronbeek in
Arnhem, Nederlands laatste huis
voor oud-militairen, binnen twee
jaar te sluiten. Van der Leer en
drie vertegenwoordigers van het
ministerie van defensie uit Den
Haag hebben de overgebleven 42
bewoners en 35 personeelsleden
van Bronbeek gistermorgen het
ministeriële besluit meegedeeld.
"Het was een klap voor ze. Alleen
ik en mijn administrateur wisten,
dat al vanaf 1975 wordt overwo
gen Bronbeek voorgoed te slui
ten", aldus Van der Leer.
Het in 1859 door koning Willem de
Derde aan de Nederlandse staat
geschonken Bronbeek heeft
jaarlijks een tekort van ruim twee
miljoen gulden. Het tehuis zelf
biedt plaats aan 100 oud-militai
ren, het later gebouwde hospitaal
kan 30 mensen herbergen. "Mijn
grootste zorg is", vertelt com
mandant Van der Leer, "mijn
personeel elders onder te bren
gen. Sommigen gaan binnenkort
met pensioen. De overigen, voor
al burgerpersoneel in dienst van
defensie, hoop ik onder te kun
nen brengen bij andere legeron
derdelen hier in de omgeving".
Van der Leer (64) noemt als oorzaak
van het teruglopende aantal
Bronbeekbewoners "de goede
sociale voorzieningen van te
genwoordig". Met de huidige
pensioenen in het leger of zelfs
met een bijstandsuitkering kun
nen gewezen militairen tegen
woordig in gewone verzorgings
tehuizen terecht. Bronbeekbe
woners (hun gemiddelde leeftijd
is 80 jaar en 3 maanden) betalen
voor hun verblijf op het schitte
rend gelegen landgoed 60 pro
cent van hun huidige inkomsten
(pensioen of andere uitkeringen).
Bronbeeks oudste inwoner is 95
jaar. De jongste werd kortgele
den 68. De laatste bewoner kwam
in november, een teken dat het
opheffingsbesluit inderdaad
overwacht kwam.
Waar de Bronbeekbewoners heen
gaan is onbekend. Van der Leer.
"Ik heb twee jaar om dat uit te
zoeken. Ik kan me voorstellen,
dat sommige bewoners het liefst
intrekken bij familieleden elders
in het land. Voor anderen zullen
we een verzorgingshuis zoeken.
Alle kosten daaraan verbonden
zijn voor rekening van defensie",
zegt de Bronbeekcommandant,
die zelf ook zal moeten verhuizen.
Het op Bronbeek gevestigde mu
seum, dat jaarlijks 14 a 15.000 be
zoekers trekt, sluit reeds over een
of twee maanden. We geven be
langstellenden zo nog een kans
het museum nog eens te bezich
tigen, aldus Van der Leer, De
hoofdmoot van het museum, de
Knil-collectie, verhuist dan naar
het Legermuseum in Leiden. Wat
met onze etnografische collectie,
de bibliotheek en de beelden in
de tuin gebeurt, is mij nog niet
bekend, zegt Van der Leer.
Evenmin weet ik, vervolgt hij, wat
na de sluiting van Bronbeek als
verzorgingstehuis, zal gebeuren
met het landgoed (ruim 8 hectare)
en de daarop staande gebouwen.
Officieel valt alles tóe aan konin
gin Juliana, als erfgename van
koning Willem de Derde. Deze
schonk Bronbeek namelijk aan
de staat zolang er een tehuis voor
oud-militairen gevestigd zou zijn.
Dat de koningin gebruik maakt
van haar "recht" om Bronbeek
"op te eisen", is onwaarschijnlijk.
Van der Leer „Ik meen begrepen
te hebben, dat zij het landgoed
weer heeft vrijgegeven aan de
staat. Wat die er verder mee doet,
weet ik niet".
Van der Leer is nu tien jaar Bron
beekcommandant en loopt in
uniform, hoewel hij behoort tot
het burgerpersoneel van defen
sie. Dat is zo afgesproken, ver
klaart hij: enkele burgerperso
neelsleden van Bronbeek zijn
geüniformeerd. Het langs rijks
weg 12 gelegen landgoed lag er
gisteren winters bij. Sneeuw be
dekte de commandants woning,
hoofdgebouw met keuken, de nu
als bloemenkwekerij dienst
doende boerderij en de in 1916
opgerichte gebouwen van het
hospitaal. Het standbeeld van
Van Heutz in de tuin aan de
straatkant is 's winters onzicht
baar. Er zitten houten planken
omheen, niet met het oog op een
aanstaande verhuizing, maar om
het beeld te beschermen tegen
vorst en neerslag.
Gemeenten in problemen door tekort aan strooizout
DEN HAAG (GPD)- Sneeuwval en rukwinden hebben het
verkeer gisteren overdag voor problemen gesteld. Gro
te schade bleef evenwel uit omdat de automobilisten
zich goed aan de weersomstandigheden aanpasten.
Volgens een woordvoerder van de
verkeersdienst rijkspolitie in
Driebergen was het vooral in het
westen van het land en op de Ve-
luwe oppassen geblazen, 's
Avonds kwam nog gladheid voor
op de Afsluitdijk, in de IJssel-
meerpolders en op op-en afritten
van de doorgaande wegen.
Overdag slaagden sneeuwruimers
er over het algemeen goed in de
grote wegen berijdbaar te hou
den. Ook strooiwagens hadden
het druk. Wat dat laatste betreft
dreigt vooral de provincie
Utrecht het moeilijk te krijgen.
Daar is men door de voorraad
strooizout bijna heen. De wagens
die in Utrecht gisteren op pad
gingen, hadden de laatste tonnen
zout in hun bakken. Ook in ande
re delen van het land is het strooi
zout vrijwel op. Sommige ge
meenten hebben helemaal niets
In Leiden is de voorziening van
strooizout op dit moment nog bij
zonder goed. Nog steeds wordt
het aangevoerd. Dinsdagavond,
en gisteren was de buitendienst
van de gemeentereiniging met
man en macht aan het strooien.
Daarbij is men maar incidenteel
buiten de belangrijkste (bus) rou
tes gekomen. De verwachting in
Leiden is dat wannee
van zout nu zou stoppen,
weer blijft zodanig dat er 2
Prof. Ponsioen
overleden
DEN HAAG (ANP) - Prof. dr. J. A.
Ponsioen, oud-hoogleraar aan
het Instituut voor sociale studies
in Den Haag, is dinsdagavond op
67-jarige leeftijd in Boskoop
overleden.
Professor Ponsioen studeerde filo
sofische en theologische studies
in Straatsburg en Nijmegen en
promoveerde in 1952 cum laude
aan de Katholieke Hogeschool te
Tilburg tot doctor in de economi
sche wetenschappen op het
proefschrift "Symboliek in de
samenleving".
Hij heeft in zijn functie bij het Insti
tuut voor sociale studies deelge
nomen aan vele internationale
bijeenkomsten op zijn vakge
bied. Verder nam hij deel in di
verse organen op dit terrein en
verschenen tal van publicaties
van zijn hand.
Overheidsbaan
voor
burgemeesters
UTRECHT (GPD) - Burgemeesters
zouden na twee of drie ambtspe
rioden kans moeten hebben op
een andere passende baan bij de
overheid. Vice-voorzitter Faber
van het CDA heeft dat gisteren
gezegd bij een vergadering van
de kring van burgemeesters van
de Nederlandse Christelijke
Bond van Overheidspersoneel
(NCBO).
Faber wees erop, dat veel burge
meesters na de vervulling van
een paar ambtsperioden, die zes
jaar duren, uitgekeken raken op
hun baan. De mogelijkheid om
van functie te veranderen, is voor
deze groep evenwel niet groot.
DEN HAAG - Bij zeer slechte v
standigheden zullen gewijzigde rij
tijden en uitgevallen verbindingen
van treinen en bussen van de Neder
landse Spoorwegen geregeld via ra
dio en televisie bekend gemaakt
moeten worden.
Dit heeft de fractie-voorzitter van de
VVD in de Eerste Kamer, mevrouw
van Someren-Downer, gisteren in
een serie schriftelijke vragen aan de
minister van verkeer cn waterstaat
en van erm kenbaar gemaakt
Het mag, in haar ogen, niet meer voor
komen dat reizigers lange tijd in on
zekerheid moeten verkeren over ver
trektijden van treinen en bussen en
over het uitvallen van verbindingen.
tensief gestrooid moet worden,
het zout binnen drie dagen toch
op zou zijn.
Een woordvoerder van de landelij
ke Commissie Gladheidsbestrij-
ding heeft gezegd, dat de laatste
weken veel meer zout is gebruikt
dan kon worden aangevoerd.
Vooral de gemeenten die onvol
doende voorraad hadden, zaten al
snel in de problemen, zo zei hij.
„Men moet zuiniger aan doen. Er
wordt veel te snel gestrooid. Als
er sneeuw valt moet men niet ge
lijk gaan strooien, maar s
1 vond hij.
Het zout wordt geleverd door Akzo
Zout Chemie in Hengelo. Daar is
men overgegaan tot distributie
van het goedje. Er gaat een dikke
8000 ton zout per dag uit, en nog is
er een wachttijd van twee weken.
Al dat zout dat op de wegen is te
rechtgekomen, heeft daar - sa
men met de vorst - vrij grote
schade aangericht. Vooral op de
oudere rijkswegen is het wegdek
getooid met talrijke scheuren en
kuilen. De kosten van herstel
worden op 1000 gulden per kilo
meter provinciale weg geschat.
De wegen waar het om gaat, aldus
een woordvoerder van het minis
terie van verkeer en waterstaat,
doorgaans toch al aan vernieu
wing toe. Het komt nogal eens
voor dat plotseling gaten in dit
soort wegen vallen. Reparatie
worden aangevangen zordra er
geen kans op vorst meer is.
De sneeuwval van gisteren heeft er
toe bijgedragen, dat de veerboten
naar Terschelling en Vlieland in
de haven van Harlingen bleven.
Als het weer het toelaat zou van
daag deze vaardienst worden
hersteld.
De NS hadden het niet moeilijk met
de gestaag neervallende sneeuw.
Daar reed men volgens de nor
male dienstregeling. „Er waren
geen vertragingen of andere
problemen", aldus een woord
voerder van de Spoorwegen.
Op Schiphol moeten de sneeuw
ploegen weer in actie komen. De
sneeuwstorm die over de natio
nale luchthaven trok, was goed
voor een sneeuwlaag van een
centimeter dikte. Als gevolg van
het boze weer buiten ons land
moesten zeven vluchten naar
Schiphol worden geannuleerd.
Het luchtverkeer vanuit Schip
hol had slechts met kleine vertra
gingen te maken.
Doordat de temperaturen in ons
land rond de nul graad zweven,
neemt de hoeveelheid ijs op de
vaarwegen maar nauwelijks af.
Op het IJsselmeer en het Mar
kermeer komt zwaar vast ijs voor
met plaatselijke ijsruggen.
Scheepvaart is daar alleen moge
lijk voor schepen met een groot
motorvermogen, geholpen door
ijsbrekers.
.......ML
's-HERTOGEN BOSCH -Smeltende sneeuw op de daken kan flinke lekkage veroorzakenDat ondervonc
het Noordbrabantse museum in 's-Hertogenbosch, waar men voorlopig de deuren heeft gesloten om de collectie te
kunnen beschermen tegen het binnenkomende water. Daartoe moesten vele voorwerpen worden afgedekt met
plastic.
UIT IN DE RANDSTAD
DEN HAAG
Koninklijke Schouwburg: 12en 13jan.,20.15uur.HaagseComedie
met "Pijlers van de samenleving"; 14 jan., 14.00 uur. Haagse
Comedie met "Coriolanus" van Shakespeare: 14 jan., 20.15 uur,
Haagse Comedie met "De voorpagina" van Hecht en McArthur;
15 en 16 jan., Paul Steenbergen en Ellen Vogel in "Lieve leuge
naar"; 17 jan., 20.15 uur, "Mara, Fern, Has en Pink" van Pam
Gems.
HOT-Theater: 12,13,16. 17 en 18 jan 20.30 uur. Nieuwe Komedie
met "De vroedvrouw"; 14 jan., 14.00 uur, Kindertheater Pssstt
met "De droomsoezer".
Congresgebouw: 12 jan.,20.00 uur, jeugdconcert door het Residen
tie-Orkest o.l.v. Hans Vonk; 12,13 en 14 jan., 20.15 uur, Theater
van de Lach met "Nee schat, nu niet"; 18 jan., 20.15 uur, Roe
meens Panfluitensemble Benone Damian.
Circustheater: 14 en 15 jan., 20.15 uur, Nationaal Ballet van Cuba.
Diligentia: 13 jan., 20.15 uur, Tob de Bordes „De gelukkige prins"
en "De kleine prins", van Óscar Wilde en Antoine de Saint-Exu-
pery; 14 jan., 11.30 uur, Bernard Kruysen, bariton, Gerard van
Blerk piano, Wendela Bronsgeest, sopraan en Thom Bollen, pia
no; 14 jan., 14.30 uur, Helene Wickett, piano; 16 jan., 20.15 uur,
Guarneri Trio; 18 jan., 20.15 uur, cabaret Don Quishocking met
"Trappen op".
Theater aan de Haven: 12 en 13 jan., 20.30 uur, Studio Laren met
"Tuin der allegorieën; 18 jan., 20.30 uur. Festival Geïmproviseer
de Moderne muziek.
Theater/Studio De Appel: 12,13,16,17 en 18 jan., 20.30 uur, toneel
groep De Appel met "De Feeks" (theater); 12,13 en 18 jan., 20.30
uur. toneelgroep De Appel met "Netvlies" van Peter van der
Linden (studio).
Theater in de Steeg: 12 en 13 jan., 20.30 uur, Frans Mulder met "Wat
ik zoal tegenkom"; 14 jan., 14.30 uur, Haags Sprookjes Toneel met
"Dag dromer".
Theater Pepijn: 17 jan., 14.30 uur, kindertejater NJT met "Profes
sor Zekerheid"; 18 jan., 20.30 uur, Poëzie Hardop gezongen.
Houtrustkerk: 12jan.. 20.15 uur Hommage aan César Franck,
m.m.v. Albert de Klerk, orgel en George van Renesse, piano.
Theater De Tobbe, Voorburg: 12 jan., 20.30 uur, theater de Nar met
"Met de Franselach"; 13jan., 21.00 uur, jazzconcert; 14 jan., 11.30,
Polo de Haas, piano en Harry Sparnaay, basklarinet.
LEIDEN
Leidse Schouwburg: 13 jan., 20.15 uur, one-man-show Frans Hal-
sema; 16 jan., 20.15 uur, toneelgroep Baal met "Bekende gezich
ten, gemengde gevoelens" van Botha Strauss; 18 jan., 20.15 uur,
"De trap" van Gerard Lemmens.
Stadsgehoorzaal: 12 jan., 20.15 uur, concert door de groep Flairck;
13 jan., 20.00 uur, Residentie Orkest o.l.v. Hans Vonk; 14 jan.,
11.30 uur, koffieconcert door het Erasmus Trio.
Kapelzaal K&O-gebouw: 12 jan., 20.15 uur, Amsterdams Kernen
semble; 17 jan., 20.15 uur, Daniël Kwartet.
(Van één
onzer verslaggevers)
HEERHUGOWAARD -
De hervormde predi
kant Gerrit A. de Groot
(43) van Heerhugo-
waard en Venhuizen
(Noord-Holland) mag
niet meer in de plaatse
lijke gereformeerde
kerk preken omdat hij
sympathie heeft voor
het marxisme. De gere
formeerde kerkeraad is
van oordeel dat chris
tendom en marxisme
niet kunnen samen
gaan.
Ds. De Groot preekte daar af en
toe in het kader van de oecu
menische samenwerking. In
zijn eigen (hervormde) ge
meente heeft hij geen last, al
is het gesprek daar over de
verhouding tussen kerk en
maatschappij, geloof en poli
tiek in volle gang.
De uitsluiting van ds. De Groot
van de gereformeerde kansel
heeft de hervormde gemeente
er niet toe gebracht, de inter
kerkelijke samenwerking te
beëindigen.
De bezwaren tegen ds. de Groot
zullen ongetwijfeld nog zijn
versterkt door het feit dat
mevrouw De Groot, zijn echt
genote, zich vorig jaar bij de
gemeenteraadsverkiezingen
in Heerhugowaard tot lijst
trekker voor de Communisti
sche Partij Nederland liet
aanwijzen.
Ds. De Groot, die zijn keuze
voor een op marxistische
principes gebaseerde inrich
ting van de samenleving, uit
sluitend om economische re
denen, volmondig toegeeft,
heeft wel begrip voor het
standpunt van de gerefor
meerde kerkeraad. Hij hoopt
echter dat de gesprekken die
hij met deze kerkeraad over
de zaak wil gaan voeren, de
nodige opheldering zullen
brengen en uiteindelijk tot
opheffing van het preekver
bod zullen leiden.
"Ik begrijp echt wel dat de
weerstanden tegen een
marxistische opstelling mede
voortkomen uit de anti
godsdienstige tendenzen in
het communisme, maar waar
het mij om gaat is dit, dat in de
menselijke samenleving nu
eenmaal een aantal funda
mentele praktische zaken ge
regeld moet worden en dat dit
naar mijn mening het best
kan gebeuren door de eco
nomische grondwet van het
marxisme daarin te betrek
ken.
Ik hoor vanuit het evangelie
geluiden die ik in het socia
lisme terugvind. Het komt
mij voor dat je op die manier
de tafel van de samenleving
het best kunt dekken. En wat
het a-theïsme van het com
munisme betreft, in zekere
zin ben ik ook a-theïstisch. Ik
geloof namelijk niet dat er een
god boven de wolken is die
daar naar eigen believen aan
de touwtjes van de wereld
samenleving zit te trekken.
Hij heeft zich geopenbaard in
de mens Jezus Christus en het
geloof in Jezus verplicht ons
met elkaar om te gaan zoals
Hij bedoelt. In mensen wil
Hij, zij het op een verborgen
manier, aanwezig zijn. Dat
heeft ook politieke conse
quenties. Die komen naar
mijn mening in het kapitalis
tische systeem niet tot hun
recht".
Ds. De Groot vindt de dialoog
tussen christendom en
marxisme, die hij graag ver
taalt met de woorden "uitwis
seling" en "communicatie"
uiterst zinnig.
"In Italië, Spanje, Frankrijk en
Latijns-Amerika bijvoor
beeld is die al volop aan de
gang. Wat dat betreft leven we
in Nederland, zoals ook in
West-Duitsland en België, op
een eilandje. De politieke im
plicaties van onze theologie in
déze tijd zijn hier nog nauwe
lijks aan de orde".
De predikant beschrijft zichzelf
als een figuur die met ieder
een over alles en nog wat
graag wil praten. "Ik ben niet
gesloten en rechtlijnig, sta
met beide benen in de oecu
mene en trek me niet terug op
een eigen ideologisch ei
landje. Maar als dat dan je in
stelling is, werkt dat ook door
in je manier van theologise
ren en verkondigen".
Overigens realiseert ds. De
Groot zich wel dat het hier om
een ongebruikelijke combi
natie gaat. "Ik heb hier zeker
spanningen van zien komen.
Als je je echter open opstelt,
ga je ook die spanningen niet
uit de weg. Je verdisconteert
ze gewoon in je keuze".
In de hervormde gemeente is
lang niet ieder het met de
predikant eens, maar er is wel
respect voor zijn keuze. "Ik
moet zeggen dat er een voor
treffelijke harmonie is. De
kerkeraad gaat ervan uit dat
ieder recht heeft op een vrije
meningsuiting, ook de predi
kant. Maar er is wel een
voortdurende dialoog over de
betrokkenheid van het geloof
op de politiek".
Ds. De Groot plaatst zijn preek
verbod tegen een andere ach
tergrond als hij zegt dat vrij
zinnigen en hervormde bon
ders ook niet op gerefor
meerde kansels komen. Er
zijn zelfs kansels gesloten
voor eigen mensen, zoals de
hoogleraar Kuitert en de
Leidse studentendominee
Wiersinga.
Maar hier spelen theologische
motieven een rol. In het geval
Heerhugowaard is dan de po
litiek erbij gekomen.
Niet zo verwonderlijk als men
weet dat er ook gereformeer
de kerkeraden zijn die een
dominee niet beroepen om-
dat hij lid is van de Partij van
de Arbeid.
DEURNE/DEN HAAG (ANP) - De
29-jarige Theo Frerichs uit Deur-
ne (N.Br.) is op Tweede Kerstdag
in Skopje (Joegoslavië) veroor
deeld tot drie jaar gevangenis
straf.
Frerichs was op 11 november j.l. be
trokken bij een ongeval waarbij
een man werd gedood en diens
broer zwaar werd gewond. Tegen
de uitspraak is inmiddels hoger
beroep aangetekend, zowel door
de Joegoslavische advocaat van
Frerichs als door de familie van
beide slachtoffers.
Een woordvoerder van het ministe
rie van buitenlandse zaken in
Den Haag zei gistermiddag mo
menteel weinig te kunnen doen.
"We kunnen tenslotte niet treden
in de rechtsgang van een ander
land".
Frerichs was in opdracht van het
transportbedrijf Chr. van den
Berg uit Vinkei (N.Br.) op weg
naar Bagdad. Het ongeluk deed
zich 's nachts voor op de beruchte
autoput, een gevaarlijke weg
dwars door Joegoslavië. Volgens
mevrouw Frerichs liepen de bei
de mannen midden op de weg. Zij
wilden kennelijk hulp bieden aan
een automobilist die met pech
kampte. Die auto was volgens
mevr. Frerichs niet verlicht, ter
wijl er evenmin een gevarendrie
hoek was opgesteld.
Mevr. Frerichs heeft op eigen initia
tief kort na het ongeluk haar man
in de gevangenis van Skopje op
gezocht. Zij hoopt eind deze
maand opnieuw naar Joegoslavië
te kunnen gaan. Op 1 februari is
Frerichs namelijk jarig. Het mi
nisterie van buitenlandse zaken
heeft inmiddels al bemiddeld.
zodat mevr. Frerichs er zeker van
is dat zij dan ook haar man te
spreken krijgt.
Het ministerie heeft ook al in een
vroegtijdig stadium het NOB-
wegtransport in kennis gesteld.
Een advocaat van doze vervoer
dersorganisatie heeft het proces
in Skopje bijgewoond.
Mevrouw Frerichs zegt inmiddels
in financiële moeilijkheden te
komen. Het bedrijf waar haar
man werkt is niet bereid door te
betalen. "Theo Frerichs werkte
pas een maand bij ons. We zijn
wettelijk niet verplicht hem door
te betalen. We zijn geen liefda
digheidsinstelling. Driejaar sala
ris is tenslotte een hoop geld".
Aldus een woordvoerster van het
transportbedrijf.
Mevrouw Frerichs heeft inmiddels
enkele uitkeringen van de bij
standswet gehad, maar ook daar
is volgens haar een einde aan ge
komen. "Omdat wij een eigen
huis hebben, heeft de gemeente
gezegd, dat ik daar maar een ex
tra hypotheek op moet nemen om
zo de eerste tijd door te komen".
Het gezin heeft twee kinderen
van negen en zes jaar.