Swapo: geen 'wilde
Genoeg ruimte in Namibië voor ieder
pi /-s
z
-Aa.r= j
Uyïföülitftt G-
Afrika
van
koloni/t
tot
ga/t-
arbeider
EISEVIERS
DONDERDAG 11 JANUARI 1979
WINDHOEK - In de jaren 1975-76 was Gunther Ka-
schik burgemeester van Windhoek, hoofdstad van
Namibië, de voormalige Duitse en huidige Zuidafri
kaanse kolonie Zuidwest-Afrika. Kaschik, makelaar
in onroerend goed, was populair in Windhoek, vooral
bij de Duitse bevolking, ook wel bij een deel van de
zwarten (die overigens politiek geen enkele rol
speelden), wat minder bij de Zuidafrikanen.
Tijdens een bezoek van buiten-
landse journalisten aan Wind
hoek, in 1976, georganiseerd
door dezelfde Pik Botha die te
genwoordig minister van bui
tenlandse zaken is van Zuid-
Afrika, zei Kaschik in het open
baar. „Het zou mij bepaald niet
verbazen als mijn opvolger als
burgemeester van Windhoek
een zwarte zou zijn".
Sindsdien heeft Kaschik geen le
ven meer. We praten met hem
aan een tafeltje in hotel Kalaha
ri Sands in Windhoek. Een ner
veuze man, opgejaagd. „Ik heb
destijds vrijwel onmiddellijk
moeten aftreden als burge
meester. Ik werd slachtoffer
van terreur. Van wie? Dat weet
je natuurlijk nooit zeker. Maar
ik denk aan dezelfde lieden die
nu op straat blanken aftuigen
die met een zwart meisje op
stap zijn".
Kaschik doelt op incidenten met
brood- en anderszins dronken
jonge Zuidafrikanen, soldaten
en burgerlijke ambtenaren, in
Namibië neergezet door de
machthebbers in Pretoria.
„De problemen hier, de rassen
discriminatie, worden niet ver
oorzaakt door de echte „Sud-
wester", dat doen die „gastar
beiders" (bedoeld worden de
Zuidafrikanen, die sinds de
Eerste Wereldoorlog het land
besturen-F.S.). Die maken hier
de narigheid en als het mis
loopt dan gaan ze gauw terug
naar Zuid-Afrika".
Vergiftigd
De nacht na zijn omstreden op
merking werd de hond van
Gunther Kaschik vergiftigd.
Zijn kinderen moesten van
school worden genomen, elke
nacht werd zijn huis bekogeld
met stenen.
Hij is nog steeds raadslid, pro
beert een bijdrage te leveren
aan de ontwikkeling van zijn
land naar een open, niet-raciale
maatschappij. Zo heeft hij ini
tiatieven genomen om een eind
te maken aan de wetgeving die
maakt dat weliswaar een hu
welijk tussen blank en zwart is
toegestaan, maar dat in de
praktijk het samenleven van
deze gemengd gehuwden niet
mogelijk is. Immers: het huis
staat ofwel in een blank gebied,
ofwel in een zwart gebied. Een
blanke mag niet in een zwart
gebied wonen, en - vooral - een
zwarte Namibiër mag niet in
een blank gebied wonen.
Voorlopig, vindt Kaschik, is
het vechten tegen de bier
kaai.
De „verkiezingen in Namibië,
zorgvuldig georkestreerd door
het Zuidafrikaanse bewind
hebben het land verder ge
stuurd in de richting van een
Zuidafrikaanse „oplos
sing".
Apartheid
Dat wil zeggen: een gescheiden
ontwikkeling, erkenning van
de culturele verscheidenheid
van de bevolkingsgroepen",
kortom: apartheid. In Namibië
is de ontwikkeling van de zwar
te bevolking schrikbarend ach
tergebleven. Het is een land dat
tot voor enkele jaren louter en
alleen werd beschouwd als een
wingewest, waar vrijelijk de
diamanten en het uranium uit
de grond konden worden ge
haald ten behoeve van het
grootste Zuidafrikaanse be
drijf, de Anglo-American Cor
poration.
De gescheiden ontwikkeling
heeft tijdens de verkiezingen
van begin december een
schijnbare goedkeuring gekre
gen van de bevolking van Na
mibië. Blank en zwart stemden
in groten getale voor de DTA
van Dirk Mudge. Het "parle
ment" van Namibië heeft intus
sen laten weten voorstander te
zijn van "echte" verkiezingen,
mits .Juist ja, en daar gaat
het natuurlijk om.
In Loesaka sprak ik met Peter
Katjavivi, woordvoerder van
de SWAPO. Deze bevrijdings
beweging voor Namibië is door
de Organisatie van Afrikaanse
Eenheid erkend als legitiem
vertegenwoordiger van het
volk van Namibië, welke er
kenning door de Verenigde Na
ties is overgenomen. Zuidafri
kanen laten niet na er op te wij
zen dat de OAE-erkenning van
de SWAPO plaats vond tijdens
het voorzitterschap van Idi
Amin, maar de juridische posi
tie van de SWAPO is er niet
minder sterk om.
Volgens Katjavivi zullen de VN-
verkiezingen er nooit komen.
„Ik zie dat niet gebeuren. De
Zuidafrikanen hebben deze ei
gen verkiezingen gehouden om
een parlement te kunnen vesti
gen in Namibië dat zij met mili
taire middelen aan de macht
willen houden. Ze zullen heus
wel blijven doen alsof ze se
rieus met de VN onderhande
len. Maar ze zullen zich scharen
achter de eisen van de zoge
naamde gekozen leiders van
Namibië - en die zullen voor de
VN en voor de SWAPO onaan
vaardbaar zijn".
Een van die eisen is intussen be
kendgemaakt het „parlement"
in Windhoek wenst dat de VN
eerst hun erkenning van de
SWAPO als enig vertegen
woordiger van het volk van
Namibië intrekken.
Overdreven
Nu lijkt het inderdaad wat over
dreven de SWAPO, een be
trekkelijk kleine groep activis
ten die zijn aanhang voorna
melijk heeft onder de stedelijke
zwarte bevolking bij Windhoek
en in Ovamboland, het noorde
lijke grensgebied tussen Na
mibië en Angola, te zien als
enige vertegenwoordiger van
de Namibiërs. Tijdens de ver
kiezingen bleek dat de invloed
die de "SWAPO uitoefent op
de bevolking voorlopig nog
niet erg groot is. Anderzijds
kan die invloed ook niet erg be
trouwbaar worden gemeten in
een land waar de militaire en
politionele aanwezigheid van
Zuid-Afrika zo overduidelijk
en onontkoombaar is.
Katjavivi, vroeger in Londen
SWAPÓ-vertegenwoordiger
voor Europa, nu naar het
hoofdkwartier in Loesaka ge
haald, geeft een tamelijk gema
tigde toon aan. Niet de bloed
dorstige taal die vanuit het An
golese Loeanda regelmatig
over Namibië wordt uitgestort.
„Tja, zegt Katjavivi", ik geef
hier de communiqué's uit,
maar ik kan niet altijd controle
ren wat ze er dan mee doen, bij
radio Loeanda. Er zijn wel eens
misverstanden".
SUUM CUIQUE (Ieder het zijne), profetische zinspreuk van Namibië's hoofdstad Windhoek.
ten). Hij en zijn medestanders
scheidden zich af van de „ech
te" SWAPO na een conflict
over de tactiek. Net zoals in de
kwestie-Rhodesië speelt ook in
het conflict in de SWAPO de
Zambiaanse president Kaoen-
da een belangrijke rol.
Hij was het die in het conflict
binnen SWAPO de kant koos
van Sam Nujoma, ook nu nog
de waarnemend president van
SWAPO. Vreemd genoeg was
het conflict ontstaan doordat
Nujoma - op advies van Ka-
oenda - wilde samenwerken
met de Angolese bevrijdings
beweging Unita, van dr. Jonas
Savimbi, terwijl Shipanga en
de zijnen vonden dat de SWA
PO niet kon samenwerken met
een organisatie die werd ge
steund door Zuid-Afrika.
Kaoenda liet Shipanga en een
aantal van zijn medewerkers
arresteren. Korte tijd later, be
gin 1976, liep Nujoma alsnog
over van de Unita naar de
MPLA van Agostinho Neto,
toen bleek dat die beweging,
met steun van Russen en Cu
banen, de strijd om de heer
schappij in het door de Portu
gezen verlaten Angola ging
Eén van die misverstanden was
volgens Katjavivi het „dreige
ment" van de SWAPO dat men
alle journalisten die de verkie
zingen in Namibië bijwoonden,
op een „dodenlijst" zou zetten.
Ik kan persoonlijk getuigen dat
dat best meeviel. „Ook al door
die misverstanden zijn wij een
voortdurend doelwit van de
Zuidafrikaanse propaganda,
die probeert onze image te fal
sificeren", meent Katjavi-
„Wij zijn helemaal niet die ene
radicale partij die er op uit is
exclusief de macht te grijpen.
Wij streven naar de totale be
vrijding van het land. Na die
bevrijding zal het volk de
macht hebben, en kunnen be
palen hoe de toekomst van het
land zal zijn".
Door
Fred Sanders
Oorlog
In de huidige situatie voert de
SWAPO oorlog met het Zuid
afrikaanse bewind in Namibië.
Gek genoeg bestaat de SWAPO
ook binnen Namibië nog
steeds, als een knarsetandend
door de Zuidafrikanen toege
stane, maar voortdurend
dwarsgezeten partij. De leiders
zijn pas weer vrijgelaten, nadat
ze één dag voor de verkiezingen
waren gearresteerd. De oorlog,
voornamelijk gevoerd in
Ovamboland en de Caprin-
strook, is voorlopig nog Wein-
schalig, een guerrilla, maar
vereist toch een massale inzet
van het Zuidafrikaanse leger.
Bijna elke Zuidafrikaanse fa
milie heeft wel een „boy on the
border", een jongen die aan de
grens van blank Zuidelijk Afri
ka, in Namibië of ook wel
Rhodesië) vecht tegen „de ter
roristen".
De SWAPO-mensen spreken te
gen, dat een VN-oplossing van
het probleem altijd automa
tisch een SWAPO-oplossing zal
zijn. Zuidafrikanen hadden mij
gezegd dat „hun" verkiezingen
in Namibië misschien bein-
vloed waren door het feit dat
zij, als Zuidafrikanen, de macht
in handen hebben, maar dat de
VN-ver kiezingen ongetwijfeld
bij de bevolking van Namibië
zouden worden opgevat als
„SWAPO-verkiezingen". „Dat
is toch onzin", meent Katjavivi.
„Hoe kunnen wij nu een orga
nisatie van 150 landen onze wil
opleggen".
De vrees van Zuid-Afrika geldt in
de eerste plaats een Namibië,
grenzend aan Zuid-Afrika, dat
gerekend kan worden tot de
radicale Afrikaanse landen.
Wanneer de SWAPO in Nami
bië aan de macht komt is zo een
ontwikkeling, een stap dichter
naar de insluiting van het
„aparte" Zuid-Afrika door ver
bitterde radicale zwarte regi
mes, bepaald niet uitgeslo-
Nationaliseren
Voor de Namibiërs zelf, met na
me voor de blanken onder hen,
is de grote vraag wat voor een
binnenlands beleid een onaf
hankelijke regering van Nami
bië zal gaan voeren. Daarbij
wordt de keuze meestal vrij
simpel voorgesteld: nationali
seren of niet nationaliseren,
ook wel: chaos of geen cha-
Katjavivi zegt daarover „Wij zijn
bij sommige industrieën voor
nationalisatie, en wel op een
ordelijke manier. Het volk zal
daarover op een democratische
wijze beslissen. Het wordt heus
niet zo dat de SWAPO binnen
marcheert en direct alles maar
nationaliseert. Wij vinden dat
bepaalde industrieën het beste
kunnen worden beheerd door
het volk, door de staat. Maar is
dat nu zo gek? Dat bestaat toch
in veel landen, in Europa, in
Afrika, in Amerika?".
„Wij gaan heus niet stelen, we zijn
geen wildemannen! Maar ons
land, Namibië, is in econo
misch opzicht altijd vogelvrij
geweest. De kolonisten hebben
altijd maar-kunnen doen wat zij
wilden, met ons land. Daar zijn
nu natuurlijk wel wat correc
ties nodig".
Conflict
Dat verhangen van de bordjes
kostte overigens volgens de
SWAPO-D vele honderden
SWAPO-mensen, die waren
gestationeerd in kampen van
de Unita, het leven. Want Sa
vimbi had weinig consideratie
met deze strijders, die van de
ene dag op de andere door hun
leider, Nujoma, waren gemaakt
tot bondgenoten van zijn
doodsvijand Neto.
Op het ogenblik lijkt het erop dat
Savimbi langzaamaan de strijd
definitief aan het verliezen is.
De MPLA-troepen zijn door
gedrongen tot in het grensge
bied tussen Angola en Nami
bië. Het feit dat dat gebied werd
beheerst door de Unita was
aanvankelijk de overweging
voor Nujoma om met Savimbi
een akkoord te sluiten. In
Windhoek gonst het van de ge
ruchten over SWAPO-aanhan-
gers die door de Angolezen
zouden zijn vermoord, omdat
zij niet voldoende aanhankelijk
zouden zijn aan Nujoma.
Andreas Shipanga en zijn SWA-
PO-D vormen duidelijk een
belangrijke bron voor deze be
richten. Zeker is in elk geval
dat Shipanga, die dit voorjaar
na een gevangenschap van en
kelejaren in Zambia en Tanza
nia in vrijheid werd gesteld en
nu weer woont in Windhoek,
aan het gebeurde een hevige
afkeer heeft overgehouden van
Nujoma met wie hij destijds
samen de SWAPO opricht
te.
Fictie
„De erkenning van de huidige
SWAPO als vertegenwoordiger
van Namibië, door de Verenig
de Naties, is niet meer dan een
fictie", aldus Shipanga. „Die
verklaring is ooit uitgegeven
door de Algemene Vergadering
van de VN, maar iedereen weet
dat de AV niet telt. Het gaat in
New York om de Veiligheids
raad. En die heeft zich nooit
uitgesproken".
Shipanga en de zijnen zijn door
de ontwikkelingen van de laat
ste jaren terechtgekomen in de
hoek van de „gematigden".
Toen, aan de vooravond van de
verkiezingen van begin de
cember, de binnenlandse top
van de SWAPO werd gearres
teerd, bleven Shipanga en de
mensen van SWAPO-D buiten
schot.
Maar Shipanga heeft ook welbe
wust de gematigde weg geko
zen. Zo sloot hij een bondge
nootschap met het Namibisch
Nationaal Front, een partij
waarin liberale blanken sa
menwerken met de gematigde
bevrijdingsbeweging SWANU.
„Het is een heel moeilijke posi
tie, die wij innemen", geeft
Shipanga toe. „Hoe kun je de
vrede preken, in een situatie
die fundamenteel zo geweld
dadig is als wat er hier in Nami
bië gebeurt. Wij verkeren in een
precaire positie".
Die positie van Shipanga c.s. is
ook precair, doordat zij zich in
de ogen van radicaal zwart-
Afrika steeds meer afgeven met
het gehate Zuidafrikaanse be
wind. „Wij zijn naar Pretoria
gegaan, en we hebben gepraat
met P. W. Botha, de premier.
We hebben hem precies verteld
wat wij vonden, dat we niet aan
zijn verkiezingen wilden deel
nemen, dat we verkiezingen
wensten onder VN-toe-
zicht".
„Toen zei Botha: ook Zuid-Afrika
geeft de voorkeur aan een op
lossing die internationaal
wordt aanvaard. Wij hebben
ook gevraagd: wat gebeurt er
als die Grondwetgevende Ver
gadering die begin december
werd gekozen, inderdaad voor
de dag komt met een grond
wet? Daarop zei Botha: als er
iets dreigt te gebeuren dat te
gen de belangen van zuidelijk
Afrika is, dan zal rechter Steyn
(vertegenwoordiger van het
Zuidafrikaanse gezag in Nami
bië) ingrijpen".
Verbittering
Ondanks de verheviging van de
guerrilla, met alle verbittering
en ellende van dien, verwacht
Shipanga toch dat er voor Na
mibië een vreedzame oplossing
mogelijk zal zijn. Ook nu de
MPLA steeds grotere stukken
van het grensgebied tussen
Angola en Namibië beheerst,
zodat de SWAPO kan beschik
ken over goede uitvalsbases,
wat zeker zal leiden tot verhe
viging van de strijd, gelooft
Shipanga nog in een vreedza
me regeling.
„Dit land is enorm groot, ruim.
Dat werkt ontspannend. Er is
ruimte genoeg voor iedereen,
natuurlijke hulpbronnen ge
noeg. Ook de mensen zijn best
geschikt. Je hebt hier twee
soorten blanken: Zuidafrika
nen, die hier tijdelijk zijn neer
gestreken omdat ze een goede
baan konden krijgen (die heb
ben trouwens wel mogen mee
stemmen in de recente verkie
zingen) en de echte Zuidwes
ters, meestal van Duitse af
komst".
„Die Duitsers, dat zijn mensen
met wie ik het politiek bepaald
niet altijd eens ben. Vaak zijn ze
politiek rechts. Maar racisten
zijn het meestal niet. Het zijn
mensen die iets voelen voor het
land, en die het vaak jammer
vinden dat door het Zuidafri
kaanse bewind de tegenstellin
gen zo op de spits worden ge
dreven. Zij zijn bereid de over
gang mee te maken van „Sud-
West" naar Namibië".
„Volgens mij zal er in de toe
komst zeker een rol zijn weg
gelegd voor de blanken in Na
mibië. Het gaat erom dat we het
land opbouwen, dat we de ach
terstand, opgelopen door 60
jaar Zuidafrikaans bewind in
lopen. Daarvoor hebben we de
blanken nodig, ik hoop dat ze
zullen blijven, mits ze tenmin
ste bereid zijn naast de zwarte
mensen te staan, in plaats van
er boven. Ze moeten volledig
meedraaien, als Namibiërs".
„Laten we gespaard blijven
voor toestanden zoals in Kenia
of Zambia, waar duizenden du
re tijdelijke blanke werkkrach
ten moeten worden aangetrok
ken, om de economie draaien
de te houden".
De opinie-weekbladen hebben
ditmaal niet zó verschrikkelijk
veel schokkends te melden. Dat
enigszins opgeblazen oliebollen-
gevoel van de eerste weken in een
nieuwjaar duurt in deze categorie
media kennelijk wat langer. Dus
wel veel sjah en Iran. maar ner
gens tut-tut-tut nou-nou.
Voorts veel interviews in het
tijdloze. Andy Warhol (in de Tijd)
zij geloofd en geprezen, maar
over een half jaar zou het ook
goed zijn geweest.
Het meeste plezier beleefde ik deze
week aan de Haagse Post en dat
was niet voor het eerst. Zelfs in-
deze stille tijd (wat is de winterse
evenknie van een komkommer?)
smakelijke en verrassende kost.
Ischa Meijer's Weekboek over
Jaap Fischer, de Leidse bard met
broekomslagen en gaatjesschoe
nen uit de jaren zestig. Toch nog
goed terechtgekomen, als leraar
op een middelbare technische
school en zeer geleerd in de niet-
Westerse sociologie en economie.
Hij zegt "als je één god hebt,
neem je natuurlijk gelijk aan dat
dat ook de beste is. Dat kan niet
anders. Dus het monotheïsme
bergt in zich een kern van onver
draagzaamheid. En dat zit ook in
die christelijke cultuur van ons.
Die Grieken hadden dat veel be
ter bekenen". Jaan heet tegen
woordig Joop en éépeetjes ma
ken ze niet meer in zijn genre. Dat
wordt élpee werk. Jaap, we wor
den oud.
Wiecher Hulst start een veelbelo
vende serie over Indonesië. Ook
Ed van Westerloo, chef van het
NOS-journaal, komt terdege aan
het woord. Over een lang onder
werp in zijn programma, meer
dan vijf minuten: "dat vindt ie
dereen dan zó lang behandeld, zo
tot op het bot uitgemolken. Maar
vijf minuten, dat is ongeveer zes
honderd woorden, dat is een
klein stukkie in de krant, dat is
niks".
mene vragen voor. De belang
rijkste: "vindt u dat sommige
meisjes aamleiding geven tot het
plegenvan seksuele/ misdrij
ven?" Hierop reageerden 40 pro
cent van de ondervraagden met
'ja' en 48 procent met 'soms'.
Pas op oom agent, of ik haal m'n
grote zus erbij!.
hervormd
nederland
Een interessant stuk rond de zeven
tigste verjaardag van de West-
duitse theoloog Helmut Gollwit-
zer, hoogleraar in Berlijn, le
venslang op zoek naar een on
vermijdelijke ontmoeting van
christendom en marxisme: "alles
is genade: je moet nu het evange
lie altijd zo radicaal mogelijk ver
staan en daar ook voor uitko
men." Over marxisme: "het heeft
mij geholpen, niet als intellectu
eel werktuig, maar emotioneel:
het opende mij de ogen ervoor,
dat mijn klasse haar bestaan
handhaaft ten koste van anderen,
en dat het evangelie zich daarte
gen, dus ook tegen mij keert".
Een indrukwekkende man.
NCRV's lakonieke Catherine
Keyl in haar rubriek over de ijze-
renheinige opening van het Jaar
van het Kind met een paar echte
kinderen als décor en ook nog
prinses Beatrix. Eén van de klei
nen trekt de stoute schoenen aan,
een handtekening. Prinses
Glimlach boog zich voor over.
"Nee, jongens", zei ze "dat kan
echt niet. Ik zet mijn handteke
ning alleen onder hele belangrij
ke stukken".
Zo leren die kinderen nooit
schoonschrijven!
Behalve het al genoemde interview
met Andy Warhol, waar de tape
recorder van de vragensteller
misschien iets te veel toeren
maakte, is er niet veel bijzonders
te melden. De redacteur in kwes
tie is zeker naar de wintersport,
want over binnenlandse politiek
ontbreekt in deze aflevering van
De Tijd elk spoor. Jeanne Doo
rnen gaat in op een scriptie van
een student aan de Nederlandse
Politie Academie, gewijd aan de
Zedenpolitie. De auteur, Evert
Ter Mors, verricht al zestien jaar
recherchewerk, is dus niet onbe
kend met de materie. Ria Doo
rnen staat sympathiek tegenover
Ter Mors 'doelstelling', de ver
trouwens band tussen politie en
publiek positief te willen beïn
vloeden. Ze heeft haar twijfels of
Ter Mors geslaagd is. Opzienba
rend en verbijsterend: Ter Mors
legde rechercheurs enkele alge
Met de steeds maar langer worden
de stukken gedraagt Vrij Neder
land zich als of de 35-urige
werkweek al een feit is. Maar die
moeten we nog bevechten, kame
raden! Vermakelijk heet te zijn
een anonieme brief van dr. Anne
Vondeling met ingesloten vlieg
ticket Amsterdam-Griekenland
vice versa, waarin hij doet voor
komen dat hij gratis met de KLM
reisde. Humor zullen we maar
denken. De minister van land
bouw en blended whisky Van der
Stee is het middelpunt van een
zeer lange reportage van Rudie
van Meurs over de onwelrieken
de jumping-industrie. Dat heeft
met paarden, oppepmiddelen,
status en slecht gezelschap te
maken. Er vallen enige balken
van de hindernis.
De kleurenbijlage is grotendeels
aan Egypte gewijd, ("het maag
denvlies bepaalt het lot van de
Arabische vrouw"). In het jeugd
gedeelte van de bijlage een voor
treffelijk mini-interview met
twee gehandicapte kinderen van
een mytylschool. Daarvoor lever
ik weer met graagte de nodige re
feraten van getitelde heren of
dames over dat onderwerp in.
Veel Iran, gesloten oliekranen,
energie-onheil. We hebben het
allemaal reeds vele malen gele
zen in deze weken, maar nu horen
we het ook nog eens van de heren
Simon Henderson en David Ull-
man, geen Nederlandse namen
en ze staan evenmin bij de lijst
van medewerkers van Elsevier.
Ook is er weer zo'n stuk over
ufo's, die vliegende objecten van
heel ver voor de stille uren. Die
professor doctorandus Henri van
Praag heeft er ook weer mee te
maken. Ik heb u dus van tevoren
gewaarschuwd.
HAN MULDER
