Vondeling lijsttrekker PvdA
voor EG-
parlement
«safest
iffiiÖl &29&mma
Nazi-succes door Brits falen
Tilburger doodt
vrouw en kinderen
Steun buitenland voor schippers
„Pokkenvirns
is hier veilig"
I toegelicht
DR. LOU DE JONG OVER „ENGLANDSPIEL"
MAANDAG 8 JANUARI 1979
BINNENLAND
PAGINA 5
1
1
1 ^~~ni
AMSTERDAM (GPD) - Niet ver
raad maar menselijke fouten die
door de omstandigheden uit
groeiden tot kapitale blunders,
zijn de oorzaak geweest van het
sinistere verloop van het ,J2ng-
landspiel" dat aan honderden
verzetsmensen het leven heeft ge
kost. Dat is de concliLsie van de
directeur van het Rijksinstituut
voor Oorlog sdocumentaie, dr.
Lou de Jong in een lezing die hij
vanmiddag heeft gehouden voor
de Koninklijke Nederlandse
Academie van Wetenschap
pen.
Het Englandspiel - de grootste
spionagetragedie die Nederland
tijdens de Tweede Wereldoorlog
heeft gekend-staat de laatste tijd
opnieuw in het centrum van de
belangstelling. De NCRV-televi
sie begint vanavond met een vijf
delige serie over dit drama, dat
ook in de affaire rond Pieter Men-
ten en in niet-bewezen beschuldi
gingen aan het adres van prins
Bernhard herhaaldelijk is opge
doken.
Dit ,J5piel" begon twee jaar na de
bezetting van Nederland, toen de
Duitse contraspionage gebruik
ging maken van de geheime zen
der van een gearresteerde Ne
derlandse spion, Hubert Lau-
wers, die boven ons land gedropt
was. Hoewel alle geheime agenten
naast hun speciale code ook nog
een extra veiligheid kenden in de
vorm van een zogenaamde ,$ecu-
rity-check", een veiligheidscode
die zij moesten gebruiken in geval
zij waren gearresteerd, werd, aan
het ontbreken daarvan door de
Nederlandse sectie van Special
Operations Executive, de SOE,
geen aandacht besteed. Zodoende
konden de Duitsers gedurende
twee jaar lang zenders van ge
dropte agenten blijven benut
ten.
Zij waren daardoor al die tijd vol
ledig op de hoogte van alle nieuwe
spionnen die door de SOE naar
Nederland werden gezonden. De
ze speciale agenten vielen bijna
allemaal, onmiddellijk na hun
landing in Nederland met hun
apparatuur in handen van de
Duitsers. Zij werden allen ge
dwongen om voor de Duitsers te
werken in het kader van het
Englandspiel.
Dit sinistere spel heeft het leven ge
kost aan 55 geheime agenten, aan
28 andere Nederlandse verzets
mensen en aan de bemanningen
van 12 transporttoestellen die
werden neergeschoten. Tenminste
132 mensen kwamen in Neder
land om het leven terwijl dit Spiel
een dodelijke nasleep had voor
bijna duizend Franse en Belgi
sche verzetsmensen.
De vraag hoe dit alles, gedurende
een zo lange tijd mogelijk is is
aanleiding geworden tot vele
veronderstellingen en verdacht
makingen. Voor velen kon het niet
anders dan verraad zijn, waar
door de Britten in de door de
Duitsers opgezette val zijn gelo
pen. Anderen meenden dat de
Engelse geheime dienst een dub
bel spel speelde en de Nederlandse
agenten heeft opgeofferd om de
Duitsers te misleiden.
Evenals direct na de oorlog de par
lementaire enquêtecommissie
kwam later ook dr. Lou de Jong
tot de conclusie dat er van ver
raad geen sprake is geweest,
maar louter van menselijke fou
ten, van kapitale blunders.
Inmiddels is nieuw materiaal door
de Engelsen vrijgegeven omtrent
de handel en wandel van de SOE.
In zijn lezing heeft dr. De Jong
vandaag verklaard dat bestude
ring van dit materiaal hem niet
van gedachten heeft doen veran
deren; integendeel, hij is beves
tigd in zijn overtuiging dat er
sprake is geweest van „verre
gaande incompetentie, op basis
van een gebrekkig en bovendien
nog slecht gehanteerd veilig
heidssysteem".
De Jong is zich ervan bewust dat dit
een conclusie is, die in haar nuch
terheid elk prikkelend element
ontbeert. ,JIier en daar zal er dan
ook wel iemand overblijven die
dat moeilijk verteren kan en zich
wenst vast te klampen aan ver
onderstellingen welke, zij mogen
dan onbewezen en zelfs onbewijs
baar zijn, in de voor velen aan
trekkelijke sfeer liggen van het
mysterie, van het sinistere. Maar
daarmee doet men onrecht aan
het gebeurde, niet door verraad
maar door falen aan Engelse
kant werd het Englandspiel een
succes voor het Derde Rijk van
Hitier".
Op de decodeerafdeling van SOE
zaten, zo acht hij bewezen, veel
jonge en onervaren mensen die de
dikwijls zeer subtiele security-
checks gemakkelijk over het hoofd
konden zien.
Lou de Jong is in het geval van de
agent Hubert Lauwers, die de
oorlog wist te overleven, nauw
keurig nagegaan hoe het mogelijk
is geweest dat zijn duidelijke
waarschuwingen dat hij in han
den van de Duitsers was gevallen,
in de wind konden worden gesla
gen. Hoewel dat niet had mogen
gebeuren, maakt De Jong het
aannemelijk. ,JJiemand kan er in
redelijkheid de in de ontvangst
centrale van de Britse geheime
dienst werkzame jeugdige krach
ten een verwijt van maken dat
geen van de drie waarschuwin
gen van Lauwers tot hen is door
gedrongen". Het is een bescha
mende conclusie, maar een on
vermijdelijke.
ZEIST (GPD) -Tweede-Kamervoorzitter dr. Anne Vonde
ling zal de PvdA aanvoeren bij de eerste directe verkie
zingen voor het Europese Parlement, die in juni zullen
worden gehouden. De partijraad van de PvdA koos Von
deling zaterdag in Zeist boven de andere kandidaat,
PvdA-voorzitster Ien van den Heuvel. Vondeling kreeg 88
stemmen, Ien van den Heuvel 51.
De partijraad ging met deze keuze
in tegen de adviezen van het par
tijbestuur en van een onafhanke
lijke commissie, die beide had
den aanbevolen de Europese
verkiezingen met twee lijsttrek
kers in te gaan, Vondeling en
mevr. Van den Heuvel. De Twee
de-Kamervoorzitter zou stem
men kunnen trekken door zijn
grote landelijke bekendheid,
terwijl de PvdA-voorzitster meer
de PvdA-ideologie naar voren
zou moeten halen. Indien de par
tijraad zo'n gedeeld lijsttrekker
schap niet zou aanvaarden, advi
seerden zowel het partijbestuur
als de bijzondere commissie om
dan Ien van den Heuvel als lijst
trekker te kiezen.
Het was vooral de linkervleugel in
de PvdA die niet voelde voor
Vondeling als'enig lijsttrekker.
Deze PvdA-ers vinden dat Von-
BILTHOVEN (GPD) - „De We
reldgezondheidsorganisatie
(WHO) is nog niet bij ons op in
spectie geweest om te onderzoe
ken hoe wij het pokkenvirus
hebben opgeslagen. Het gekke is
dat ik (laar juist vorige week om
gevraagd heb. Ik begrijp abso
luut niet hoe de WHO nu kan zeg
gen dat onze opslag niet veilig
genoeg is. We hebben al twee jaar
niet met pokkenvirus gewerkt,
het ligt in de diepste kluis achter
slot en grendel, en alleen de di
recteur-generaal heeft de sleu
tel'*.
Verwonderd reageert dr. H. H. Co-
hen, directeur van het rijksinsti
tuut van de volksgezondheid in
Bilthoven op het bericht van za
terdag, dat het RIV niet zou vol
doen aan de veiligheidseisen
voor de opslag van het uiterst be
smettelijke pokkenvirus. Dit vi
rus wordt op tien plaatsen in de
wereld bewaard. Behalve Biltho
ven zouden ook laboratoria in
München, Moskou, Rockville
(VS) en Zondringham (Zuid-
Afrika) niet veilig genoeg zijn. De
WHO wil alle virus samenbren
gen op drie plaatsen, in de Ver
enigde Staten, Engeland en
Rusland.
Cohen is ervan overtuigd dat het
RIV voldoet aan de normale vei
ligheidseisen uit het oogpunt van
gezondheids techniek. Dat sluit
overigens niet uit dat de Wereld
gezondheids organisatie aanvul
lende eisen stelt met het oog op
acties van buitenaf, zeker voor de
drie definitieve opslagplaatsen
voor het pokkenvirus.
deling niet voldoende in staat zal
zijn om het nogal radicale Euro
pese programma van de PvdA
naar voren te brengen. In de so
cialistische fractie in het Europe
se Parlement zal dat programma
zeker wel eens tot standpunten
leiden, die afwijken van die van
de socialistische zusterpartijen in
Europa, en Ien van den Heuvel
werd beter in staat geacht die op
positie dan te leiden.
Vondeling sprak later uitdrukke
lijk tegen dat hij niet in staat zou
zijn het Europese programma
van de PvdA te verdedigen. Hij
zei zich van harte achter dat pro
gramma op te kunnen stellen en
vond zijn parlementaire ervaring
voldoende waarborg om in het
Europese Parlement goed mee te
draaien.
Andere kandidaten zijn zaterdag
nog niet gekozen. Dat moet op
een volgende partijraad gebeu
ren. Nederland mag voor het Eu
ropese Parlement 25 afgevaar
digden leveren. Naar verwach
ting zullen acht a negen daarvan
uit de PvdA komen. De partijraad
besloot zaterdag wel een lijstver-
binding aan te gaan met D'66 en
PPR, wat betekent dat eventuele
restzetels uit de linkse hoek door
deze partijen verdeeld worden.
De PSP heeft geen lijstverbin-
ding willen aangaan.
De partijraad besloot voorlopig lid
te blijven-,van de Europese Be
weging. Eventuele besluiten over
beëindiging van het lidmaat
schap worden genomen als dui
delijk is welke rol de beweging
bij de Europese Verkiezingen
gaat spelep. De partijraad deed
ten slotte ook nog uitspraken
over enkele andere problemen.
Zo kregen de Duitse metaalar
beiders die ijveren voor een 35-
urige werkweek de steun van de
PvdA en sloten de socialisten
zich ook aan bij de acties van de
binnenschippers in eigen
land.
De twee kandidaten: dr. Anne Vondeling (links) e
drs. Joop den Uyl.
imevrouwlen van den Heuvel (midden). Rechts: oud-premier
TILBURG (ANP) - Ver
moedelijk in een vlaag van
verstand sverbij stering
heeft de dertigjarige Til
burger A. J. Moonen zijn
vrouw, hun drie kinderen
en de hond omgebracht.
Het drama speelde zich af
gelopen zaterdagmorgen
af maar werd pas 's mid
dags ontdekt.
De kinderen waren twee, vijf en zes
jaar oud. De man heeft hen met
een bijl gedood, waarna hij ook
de hand aan zichzelf sloeg. Vol
gens een verklaring van de Til-
burgse gemeentepolitie hebben
de kinderen niet gemerkt wat
hun overkwam.
De politie uitte ook het vermoeden
dat gezinsproblemen en moei
lijkheden op het werk de achter
gronden vormen van het drama.
De man was leraar op een nijver
heidsschool in Oosterhout. Dit
werk had hij slechts kortgeleden
aanvaard. De politie vermoedt
De drie kinderen die in Tilburg om het leven zijn gekov
vijfjarige Pim, de zesjarige Bas en de tweejarige Loes.
dat hij te kampen had met aan
passingsproblemen door de
werkwisseling.
De man was al eens eerder over
spannen geweest. Toen het dra
ma zich voltrok was hij echter
niet als zodanig onder behande
ling.
De eerste melding die de gemeen
tepolitie kreeg over deze zaak
Het
was zaterdag om twaalf u
betrof een buurman die
gens om half zeven had gezien dat
de man zijn hond met een bijl
doodde. Pas toen de buurman
omstreeks twaalf uur nog niets
van het gezin had gehoord en ook
de kinderen op straat miste werd
besloten de politie te waarschu
wen.
ROTTERDAM (ANP) - Schippers-
organisaties in Frankrijk en Bel
gië hebben besloten hun leden op
te roepen tot een boycot van alle
internationale vervoer. Het be
sluit is gisteren genomen in
Brussel op een vergadering van
de ESO, de Europese schippers-
organisatie. De Belgen en Fran
sen voeren hun actie uit solidari
teit met de stakende schippers in
Nederland.
Volgens ONS-bestuurder J. de
Vries is nog niet besloten tot een
schippersstaking in het binnen
landse vervoer van België en
Frankrijk. De Vries is één van de
vice-voorzitters van de ESO.
Het besluit van de ESO betekent
volgens De Vries dat de Neder
landse actie nu Europees is ge
worden. Van belang vindt hij dat
schippers die de staking probe
ren te breken, in België en Frank
rijk geboycot zullen worden. Ze
krijgen daar geen vracht.
De federatie van schippersbonden
is niet van plan om in de komen
de week tegenacties te organise
ren om de vrachtboycot te door
breken. Volgens secretaris S. Ve-
ninga wordt er door werkwillige
schippers wel gebroed om acties
om het vervoer te hervatten, maar
de federatie vindt dat iedere
schipper zelf de risico's moet
beoordelen en geeft haar leden
geen advies om massaal te gaan
Geruchten over een tegenactie
doen vrij hardnekkig de ronde in
Rotterdam. Volgens Veninga zijn
veel werkwillige schippers het
eens met een boycot van het ver
keer op België en Frankrijk. Maar
ze vinden volgens hem dat een
dergelijke actie niet het binnen
landse verkeer en de Rijnvaart
mag blokkeren.
Het solidariteitscomité dat de
vrachtstaking organiseert, be
sloot daar afgelopen week toe,
omdat anders niet te controleren
valt of een boycot op de noord
zuid route effectief is.
De boycot is volgens actieleider J.
de Vries nu wel effectief. Hij
hoopt dat er geen tegenacties
komen, omdat de actie dan zal
verharden.
NEDERLAND I-
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Kortweg (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Wonder der natuur, natuurfilm (AVRO)
19.25 - Soms wint de zee, documentaire (AVRO)
20.15 - The Rainbow Train, muziekprogramma (AVRO)
20.45 - Hier Parijs, hier Jan Brusse (AVRO)
21.00 - Wie van de drie (AVRO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Terugkeer van de Saint, tv-serie (AVRO)
22.45 - AVRO's Sportpanorama presenteert W.K. tennis heren-
dubbel (AVRO)
23.15 - Film van de Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SO-
CUTERA)
23.30 - Journaal (NOS)
NEDERLAND II -
18.25 - Biologie, les 7 (OS-TELEAC)
18.40 - Natuurkunde, les 4 (OS-TELEAC)
18.55 - Journaal
18.59 - Dik Voormekaar Show (NCRV)
19.25 - Heidi (NCRV)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Englandspiel, documentaire serie (NCRV)
21.30 - Showroom - Vreemd, leerzaam en ontspannend!
(NCRV)
22.30 - Hier en nu (NCRV)
23.10 - Ander nieuws vandaag (NCRV)
23.30 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
MAANDAG 8 JANUARI
DUITSLAND I
WDR: 18.00 Amuse-
mentsprogr. 18.30 Amusements-
progr. 18.40 Reportage. 19.15 Actual.
19.45 Amusementsprogr.). 20.00
Journ. 20.15 Liebe zu Lydia, tv-serie.
21.05 Reportage. 21.45 Filmreporta
ge. 22.30 Actual. 23.00 Harold und
Maude, speelfilm. 0.30 Journ.
DUITSLAND II
18.30 Die Protokolle des Hem M, tv-
serie. 19.00 Journ. 19.30 Licht
:.-progr. 20.15 Medisch magaz.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterserie. 18.30 Tv-cursus.
19.00 Reportage. 19.45 Journal 3.
20.00 Journ. 20.15 Inform, serie.
21.00 Actueel magaz. 21.15 Die Fin
ger im Kopf (Les doigts dans la tete),
speelfilm, ca. 22.55 Journ.
BELGISCHE TV
MAANDAG 8 JANUARI
BELGIË VLAAMS
18.00 Kinderfilmserie. 18.05 Rebec
ca, jeugdserie. 18.35 Informatieve
serie. 19.05 Informatief progr. 19.35
Meded.: Morgen. 19.45 Joum. 20.10
Weerber. 20.15 Spelprogr. 20.50 Lil-
lie, Engelse tv-serie. 21.40 Documen
taire serie. 22.30 Joum. en Wet-
De televisie-actualiteitenrubriek "Hier en Nu" van de NCRV is
vanavond geheel gewijd aan hel werk van Simon Wiesenthal. die
onlangs 70 jaar is geworden. De reportage van Jules Huf en Cees
Labeur is toegespitst op de verjaring van oorlogsmisdaden.
Aan het woord daarover komen behalve Wiesenthal, zijn vrouw en
zijn dochter, ook prof. De Jong van het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie, profBastiaans uit Leiden, de Duitse minister Speer
van bewapening onder Hitier, de eerste aanklager in het na-oorlog-
se Neurenberg-proces, Kempner en de huidige Duitse minister van
justitie Vogel. Voor deze 45 minuten durende reportage is gefilmd in
Nederland, Israël, West-Duitsland en Oostepirijk.
(Nederland 2, 22.30 uur).
k De NCRV zendt vanavond het eerste deel uit van de documentai
re-serie "Englandspiel"om 2027 uur via Nederland 2. Dit eerste
deel draagt de titel "Huib Lauwers" (of hoe het Spiel begon).
k Het NCRV-programma "Showroom' laat vanavond zien, dat
kinderen zich soms willen gedragen als kleine volwassenen. In deze
"toonkamer van menselijke curiosa" zoals de makers Jan Fillekers
en Henk van der Horst hun programma graag noemen, dansen
namelijk paartjes van tien tot twaalf jaar, uitgedost als bij echte
danswedstrijden: in wijde rok, rugnummers e.d.
Sommige volwassenen stoeien graag als vorm van sportief bezig-
zijn. Drie Nederlandse worstelaars is het een doorn in het oog, dat
hun sport het in belangstelling moet afleggen tegen judo en karate.
Op de mat geven zij een show.
En dan is er ook de Belg Marcel Raymaekers uit het Belgische Genk.
Hij is eigenaar van een restaurant, maar Showroom haalde hij
dank zij het feit, dat hij ook "ontwerper van huizen" is. Voor die
huizen kan hij veel gebruiken van wat het slopen van andere huizen
oplevert.
(Nederland 2, 2120 uur)
MAANDAG 8 JANUARI
HILVERSUM I
EO': (S) Daar waar de molens staan.
P.P.: 18.19 Uitzending van de PSP.
18.30 Nws. EO: 18.41 (S) EO-Metter-
daad. 19.00 (S) Ronduit. 19.40 (S) De
bij bel open. 20.00 (S) Ga er eens voor
zitten. 20.45 (S) Wij hebben een
woord voor de wereld. NOS: 21.05
(S) Hobbyscoop. 21.30 Voor blinden
en slechtzienden. 21.40 Open
School: Communicatie (5). 22.25
Bond zonder Naam. 22.30 Nws.
VOO: 22.40 (S) Radioshow. 23.55
HILVERSUM II
NOS: 18.00 Nws. NCRV: 18 11 Hier
en nu. 18.50 NCRV-Leerhuis. 19.00
(S) Muz. in vrije tijd. 19.45 (S) Psalm
van de week. 20.00 Nws. 20.05 (S)
Klassiek in NCRV Studio 2: Bariton
en piano. 21.35 (S) Literama. 22.11 (S)
Poerama. 22.31 (S) De laatste ronde
of sluitingstijd?. NOS: 23.00 (S) Met
het oog op morgen. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vacaturebank. 18.10
(S) Avondspits. AVRO: 19.02 (S) 13
Speciaal. 20.02 Radiojourn. 20.05 (S)
Folk Live. 20.30 (S) Country Wes
tern. 21.02 (S) Vierkleur. 22.02 Ra
diojourn. 22.05 (S) Tien Uur Jazz
Show. 23.02 (S) Blues, Ballads
Beat. 0.02 Radiojourn. 0.05 (S) Pla-
tenscala. EO: 1.00-7.00 (S) True
Light.
DINSDAG 9 JANUARI
HILVERSUM I
NOS; 7.00 Nws. AVRO: 7.02 (S) Muz.
en verkeersinformatie (7.30 Nws.
7.41 AVRO.s Radiojourn.). 8.30 Nws.
8.36 Gym. voor de vrouw. 8.45 De
Groenteman. 8.50 Morgenwijding.
9.00 (S) Divertimento, klassieke
muz. 9.15 Open School: Leren, hoe
doe je dat? (15). 9.30 Cursus Biologie.
9.45 Cursus Aardrijkskunde (4).
10.00 De Zandbakshow. 10.10 Ar
beidsvitaminen. (10.30 Nws. 10.33
AVRO's Radiojourn.). 11.30 (S)
Rondom Twaalf. 12.2b Mcdea. vooi
land- en tuinb. 12.30 Nws. 12.41
AVRO's Radiojourn. 12.55 (S) Pia-
nomuz. 13 10 Europa van morgen.
13.25 Beursplein 5. 13.30 (S) 'n Mid
dagje AVRO. (15.30 Nws. 15.33
AVRO's Radiojourn.). 16.00 Hersen-
gym. 16.30 De Zandbakshow 16.40
(S) De AVRO diligence. 17.00 Kat in
de zak. OVERHEIDSVOORL 17.20
De Nederlandse Antillen. 17.30 Nws.
17.32 AVRO's Radiojourn.
HILVERSUM II
NOS: 7.00 Nws. KRO: 7.11 Ochtend-
gym. 7.20 Het levende Woord. 7.27
Badinerie. 7 54 Overweging. 8.00
9.40 De letter M. 11.00 Nws. 11.03
Schoolradio. 11.30 Ouder worden we
allemaal. 12.00 Ratel. OVER
HEIDSVOORL: 12 49 Uitz. voorde
landb. KRO. 13.00 Nws. 13.11 Echo
magaz. 13.40 Naderen om te horen,
bijbeloefening. 14.00 Lange vingers,
schoolradio. 15.00 Het melodrama
van de maand: Menschenhaat en be
rouw, hoorspelserie (11). 15.25 Geen
verboden toegang. 16.00 Nws. 16.03
Spreekuur. NOS: 17.00 Het zal mijn
tijd wel duren. 17.20 (S) Eurolight.
17.40-Knollen voor citroenen. 17.55
Meded.
HILVERSUM III
(Ieder heel uur nws.). VARA: 7.02 (S)
Gesoclemeurders. 8.03 (S) Lichte
muz. 11.30 (S) Zoekplaatje. 13.30 (S)
Spitsbeeld. 15.38 (S) Popkrant. 16.30
(S) Beton.
HILVERSUM IV
NOS: 7.00 Nws. TROS: 7.02 (S) Ca
priccio. 9.00 Nws. 9.02 (S)Muzin. 9.30
(S) Van heinde en verre. 10.00 (S)
Opus tien tot twaalf: Klassieke or-
kestmuz. 12.00 (S) Intermezzo: Ope
rettefragmenten. 13.00 (S) De meest
verkochte klassieke tien. 13.30 (S)
Koren-Korpsen 14.00 Nws. 14.02 (S)
Coulissen op4, kunstprogr 14.30 (S)
Guitariteiten. 15.00-17.00 (S) Belcan-
torium: Koormuz.
