"We
zijn
met
z'n
allen
gezonder
gaan
eten"
[PUBLIEK
Knal alleen nieuwjaarsnacht
Bejaarden restaureren
WV in Hillegom
heeft het moeilijk
De ruimte in de woonboot is eigenlijk te beperkt.
Af en toe maakt ze zich enorm
boos. Bijvoorbeeld op de or
ganisatoren van de vogel
tentoonstelling die niet even
de moeite hebben genomen
haar een aankondiging of
aanplakbiljet toe te sturen of
ze windt zich op over de
winkeliers die zich in Hille
gom vestigen maar nalaten
haar daar even van op de
hoogte te stellen. Sofia van
Heyningen, ze viert haar
vierde lustrum als directrice
van de Hillegomse WV, kan
er met haar pet niet bij.
"Wij doen er alles aan om de
Hillegommers zo optimaal
mogelijk te informeren over
allerlei zaken maar ander
som vertikken veel Hille
gommers het om ons bepaal
de informatie toe te spelen.
Je moet ze gewoon achter d'r
vodden aan zitten om dingen
aan de weet te komen. Dat is
wel eens het frustrerende
van dit werk".
Voor Sofia van Heyningen zijn
er eigenlijk redenen te over
om na twintig jaar een punt
te zetten achter haar WV-
werk. De Hillegommers in
teresseren zich maar matig
jes voor wat zij en haar assis
tente aan informatie in huis
hebben gehaald, de inkom
sten zijn zo gering dat er
maar net een minimum-sa
laris aan wordt overgehou
den en de behuizing is ook al
niet om over naar huis te
schrijven. De VVV houdt
kantoor in een woonboot.
Daarin is het erg improvise
ren. Men zou bijvoorbeeld
graag wat ruimte hebben om
folders uit te stallen. Bij ge
brek daaraan blijft veel ma
teriaal in dozen opgeslagen
liggen. Er zijn wel bespre
kingen gaande met het ge
meentebestuur maar een
nieuw onderkomen voor de
VVV lijkt er voorlopig niet in
te zitten.
"Noem mijn werk gerust maar
een brokje idealisme", zegt
de VVV-directrice. "Een an
der had het misschien al lang
voor gezien gehouden onder
deze omstandigheden. Voor
al de financiën baren mij
zorgen. Elk dubbeltje moet
twee keer worden omge
draaid.
De financiën. De Hillegomse
VVV, een stichting, krijgt
jaarlijks een gemeentelijke
subsidie. Daarvan alleen kan
men lang niet rondkomen.
Een nevenbron van inkom
sten is de (vrijwillige) bij
drage van plaatselijke win
keliers en bedrijven. Die zijn
ook niet erg scheutig. En dan
verdient de VW nog wat bij
aan de bemiddeling bij het
verschaffen van onderdak
aan toeristen in het bloem
bollenseizoen.
"Vroeger hielden we daar re
delijk wat aan over", zegt
Sofia van Heyningen, „maar
de laatste jaren lopen die in
komsten sterk terug".
"Steeds minder Hillegommers
zijn bereid mensen te slapen
te nemen. Op de eerste plaats
hebben ze het geld niet meer
zo hard nodig. Bovendien le
nen veel nieuwbouwwonin
gen er zich niet meer voor.
Ik verwacht
dat binnen een paar jaar de
hele particuliere bedden-
verhuurderij plat ligt. En
niet alleen in Hillegom", zegt
ze.
Een klein salaris, een bevol
king die niet erg meewerkt
en ook weinig interesse
toont, een behuizing die te
wensen over laat. "Ik ben
nogal optimistisch van
aard", zegt Sofia van Hey
ningen. "Er zal een tijd ko
men dat het allemaal beter
gaat. Bovendien, ik heb er al
te lange tijd krom voor moe
ten liggen om dit werk nu zo
te laten schieten".
Een groot aantal bejaarden en
arbeidsongeschikten uit
Nieuw Vennep brengt sedert
een maand of twee veel vrije
uren door in de lokalen van de
voormalige St. Antonius-
school aan de Venneperweg.
Op vrijwillige basis repare
ren ze daar speelgoed, leren
creatief bezig te zijn en ze
hebben er nu ook een andere
bezigheid bij: het restaureren
van werktuigen zoals die
vroeger door tuinders en boe
ren uit de Haarlemmermeer
zijn gehanteerd.
Alle werktuigen zijn eigendom
van de stichting Meerhistorie.
Veel tuinders en boeren, die in
de afgelopen jaren hun be
drijfjes hebben opgedoekt of
op moderner materiaal zijn
overgestapt hebben spullen
afgestaan aan de historische
vereniging. Diverse typen
ploegen, eggen, zaaimachi-
nes,een hekeldorsmachine, en
wat boerenwagens en klein
gereedschap zoals bieten
schopjes en -messen.
En omdat in een deel van de
Haarlemmermeer ook bloem
bollen worden geteeld kwa
men bij de vereniging ook
binnen truffels voor het rooien
van bollen, stroburries. hor
ren om het zand van de bollen
af te schudden) en allerlei
soorten sclwffels. De voorraad
groeit nog bijna wekelijks. De
meeste spidlen stonden tot
voor kort opgeslagen in een
schuur in Hoofddorp. Tot ech
ter het bestuur van de Stich
ting Creatief Contact uit
Nieuw Vennep op het idee
kwam het historisch mate
riaal te laten restaureren
door mensen die er vroeger
zelf ook op een boerderij of in
de bloembollen mee hebben
gewerkt.
Opgeslagen
Mede-initiatiefnemer Tamboer,
hij is bestuurslid van de histo
rische vereniging: "Het is een
bekend feit dat veel bejaarden
zich doodongelukkig voelen
bij de gedachte dat ze voor
taan hun dagen moeten slij
ten met het leggen van een
kaartje of zitten op een bank
je. De meesten zouden dol
graag iets om handen hebben
dat in het verlengde ligt van
wat ze voor hun pensionering
hebben gedaan. Nou en dan is
dit natuurlijk een pracht ge
legenheid".
In de school per dag zijn er ge
middeld zo'n man of twintig
bezigworden de aangevoer
de werktuigen (uit de periode
1880-1950) van roest ontdaan
en opnieuw geschilderd en het
houtwerk geconserveerd. Wat
gereed is verhuist voorlopig
naar de bovenverdieping van
de school, om later een vaste
plaats te krijgen in de eigen
museumboerderij van de
stichting Meerhistorie.
Vlot
Zo vlot als het nu met de restau
ratie van de landbouwwerk
tuigen verloopt,zo traag gaat
het met de uitvoering van het
plan van de stichting om na
bij de molen in Hoofddorp het
oude landarbeidershuisje
neer te zetten, dat een jaar of
zeven geleden in brokken is
gezaagd en sindsdien in een
loods opgeslagen heeft gele
gen.
Tamboer: "In Hoofddorp staat
een technische school. Ons leek
het een prachtige gelegenheid
voor de leerlingen van die
school behulpzaam ie zijn bij
het weer opbouwen van dat
huisje. Ze kunnen er aan
timmeren, metselen en er zit-
In Nieuw-Vennep
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Met veel plezier gaan ze elke dag
ten ook de nodige loodgie
terswerkzaamheden aan
vast. Het voormalige school
hoofd zag er destijds wel wat
HAA
dac
spa
liss
schi
Bri
jeu
tee i
ter
Ste
hel
gec
An
get
te g
Br
wc
de
Sc
al
vc
d(
OJ
te
di
in maar het is er toen niet van
kunnen komen. De huidige di
recteur, een jonge vent, voelt
er niets voor. Die vindt zoiets
niet belangrijk. Die brengt
zijn leerlingen waarschijnlijk
liever bij hoe ze moeten sta
ken".
weer aan de slag
in de grond of, als deze bevro
ren is, vul ze met zand.
- Bepaal vooraf de plaats, zo ver
mogelijk van de ontstekings
plaats, vanwaar huisgenoten
kunnen toekijken. Houd
daarbij rekening met eventu
eel optredende gladheid.
- Gebruik voor het afsteken
geen lucifers, maar een
gloeiende sigaret of sigaar.
Steek niet per abuis het
vuurwerk in de mond terwijl
gelijktijdig de sigaret wordt
weggeworpen.
- Experimenteer niet met
vuurwerk. Probeer niet zelf
vuurwerk te maken.
- Bundel geen vuurwerk ter-
wille van effectverhoging, dat
is levensgevaarlijk, maar ont
steek ieder stuk apart.
- Bereid kinderen zorgvuldig
voor, wanneer ze oud en wijs
(voorzichtig) genoeg zijn om
vuurwerk te mogen ontste
ken.
Telefoonnummers van
brandweer, arts en politie bij
de hand, voorkomen dat in
geval van nood kostbare tijd
verloren gaat met zoeken.
En ten slotte: overtuig u, dat
geen onontploft of half ver
brand vuurwerk achterblijft.
Dat levert gevaar op voor
kinderen, die de volgende
ochtend op zoek gaan.
DEN HAAG - Knallend vuur
werk, soms letterlijk en fi
guurlijk brandend in de han
den van degenen, die het
middernachtelijk uur van de
jaarwisseling niet kunnen
afwachten. Eind deze maand
is het weer zover. De meeste
mensen zullen weinig be
zwaar hebben tegen het af
steken van vuurwerk - dat
hoort er eenmaal bij. Maar
geknal dagen voor en na
nieuwjaarsnacht is overbodig
en ergert velen. De Neder
landse Stichting Geluidhin
der is daarom een actie be
gonnen onder het motto:
„Knal alleen op nieuwjaars
nacht".
De stichting ijvert voor een
vermindering van de geluid
soverlast door vuurwerk,
door de periode, waarin
vuurwerk mag worden ont
stoken, te beperken. In een
rondschrijven aan de burge
meesters van alle gemeenten
in het land bepleitte de Ne
derlandse Stichting Geluid
hinder landelijke uniformi
teit door het hanteren van de
modelverordeningen om
trent vuurwerk, zoals deze
door de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten (VNG)
worden geadviseerd. Naar het
publiek gericht verschijnt de
ze maand een campagne in de
dagbladen onder het motto:
„Wees zacht, knal alleen op
nieuwjaarsnacht". Boven
dien stelt de NSG gratis pos
ters beschikbaar, die eventu
eel ook verkrijgbaar zijn bij
de gemeentehuizen of poli
tiebureaus.
Op initiatief van TNO zijn on
langs geluidmetingen ver
richt aan knallend vuurwerk.
Doel van het onderzoek was
de kans op gehoorschade te
bepalen. Wanneer het ge
luidsniveau van vuurwerk
wordt vergeleken met dat van
andere geluidsbronnen, dan
scoren sommige soorten
vuurwerk zeer hoog met 160
decibel op 2 meter afstand.
Bij dit niveau treedt acute ge-
hoorbeschadinging (springen
van trommelvlies) op. De
pijngrens ligt op 140 dB; een
landend straalvliegtuig op
250 meter hoogte produceert
bijvoorbeeld ongeveer 100
dB. Voor een normale woon
wijk ligt het geluidsniveau
overdag, buiten, op gemid
deld 50 dB. Een vallend blad
scoort slechts 10 dB.
Ervan uitgaand dat men met
een onbeschermd oor al gauw
blootgesteld wordt aan een
tiental knallen, dan moet men
minstens 4 meter als veilige
afstand tot het vuurwerk
aanhouden. Voor 100 knallen
wordt dit ten minste 14 me
ter.
Kies een veilige ontstekingsplaats.
Een dergelijke hoeveelheid
vuurwerk zal op 1 meter af
stand van het oor dan mis
schien nog geen verwondin
gen aan het gezicht ten gevol
ge hebben, maar in een op de
twintig gevallen al een merk
bare gehoorbeschadiging
veroorzaken. Het oplopen
van een gehoorbeschadiging
kan merkbaar worden door
oorsuizen of oorfluiten. Een
gehoorbeschadiging bouwt
zich in het algemeen lang
zaam op. Wanneer men zijn
handicap bemerkt is er niets
meer aan te doen.
Huisdieren
Het vuurwerkplezier van en
kelen betekent een kwelling
voor huisdieren. Veel dieren,
opgeschrokken door vuur-
.werkknallen, lopen in paniek
van huis weg, gaan zwerven
of komen om in het verkeer.
De dierenbescherming advi
seert dan ook uw huisdier in
de vuurwerkperiode zoveel
mogelijk binnen te houden.
„Laten we zacht zijn voor el
kaar" en laten we onze huis
dieren daarbij niet verge
ten.
Het Veiligheidsinstituut uit
Amsterdam heeft een aantal
veiligheidsregels op een rij
gezet. Elke liefhebber van
vuurwerk, hoe goed naar zijn
mening ook bekend met de
gebruiksaanwijzingen (in het
Chinees?) en het effect, doet
er volgens dat Veiligheidsin
stituut wijs aan de volgende
„tien geboden" eens zorgvul
dig door te nemen.
Vuurwerk is van tijdelijke aard.
Een verkeerde of onzorgvul
dig gebruik heeft echter vaak
blijvende gevolgen. Dit zijn
enkele punten waarop moet
worden gelet:
- Koop alleen vuurwerk dat is
voorzien van een duidelijk
leesbare, in de Nederlandse
taal gestelde, handleiding, bij
officiële vuurwerkwin
kels.
- Bewaar het vuurwerk in bij
voorkeur een metalen trom
mel op een veilige en droge
plaats, zo mogelijk buitens
huis.
- Kies een veilige ontstekings
plaats, in verband met brand
gevaar. Denk aan mens en
dier. Let op rieten daken en
ander brandbaar materiaal.
Sluit ramen en deuren vóór
het vuurwerk begint.
- Lees de handleiding ruim vóór
het ontstekingstijdstip. Het
zelfde geldt voor het klaarzet
ten van de te gebruiken
hulpmiddelen, zoals flessen
voor het plaatsen van vuur
pijlen. Plaats de flessen half
UTRECHT - Uit allerlei publi-
katies en meer nog uit ver
spreide, incidentele berich
ten, krijgt een argeloze lezer
soms de indruk dat de enige
manier om tegenwoordig ge
zond te eten is: van de honger
doodgaan. Want overal zit wel
„iets" in dat funest is voor de
gezondheid. Plezierige afwis
seling tussen al die kommer
en kwelgeluiden: een des
kundige aan het woord te ho
ren die op grond van ervarin
gen in zijn vakgebied tot de
conclusie komt dat onze voe
ding de laatste 50 jaar gezon
der is geworden.
Zo'n deskundige is dr. A. Rui
ter, die vandaag aan de Rijks
universiteit Utrecht zijn ambt
heeft aanvaard als lector in de
faculteit der diergeneeskun
de m onderwijs te geven in de
levensmiddelenchemie. Dr.
Ruiter: „Het mag wel eens
worden geconcludeerd dat
we met ons allen gezonder
zijn gaan eten, en dat geldt
ook voor de ontwikkelings
landen".
Maar hoe zit het dan met die
alarmerende berichten over
kwik in vis, over arseenresten
in vlees, over de verwoesten
de werking onder bepaalde
omstandigheden van lood en
cadmium? En als ogen
schijnlijke bevestiging van de
stelling datje niets leuks met
eten kan doen of er is wel iets
kwalijks mee aan de hand
noemt dr. Ruiter in de rede
waarmee hij zijn ambt aan
vaardde, dat sinds kort be
kend is dat door roosteren of
schroeien van eiwithoudend
materiaal (vlees dus bijvoor
beeld), kankerverwekkende
stoffen kunnen ontstaan. En
niet maar zo'n beetje kanker
verwekkend, maar heel
erg.
Gevaar valt mee
Uit een toelichting van dr. Rui
ter blijkt dat het wel meevalt
met dat grill- en roosterge-
vaar. Schadelijke verbindin
gen in levensmiddelen kun
nen uiterst gevoelig worden
bepaald en dank zij chemi
sche methoden die veel
nauwkeuriger zijn dan de nu
veelal toegepaste microbio
logische technieken zal dat in
de toekomst nog veel sterker
het geval zijn. Maar dat bete
kent nog niet dat het zin heeft
de grenzen waarbinnen scha
delijke stoffen aanwijsbaar
zijn ook als basis te hanteren
voor nog vast te stellen to
leranties.
Als voorbeeld noemt hij de his
torie van het benzpyreen in
gerookte levensmiddelen.
Het komt voor in houtrook,
het komt in grotere hoeveel
heden voor in roet en het
heeft kankerverwekkende
eigenschappen.
Gedacht is dat de aanwezigheid
van benzpyreen in gerookt
voeel de hoge frequentie zou
kunnen verklaren van maag
darmkanker in een land als
IJsland. Experimenten met
ratten die grote hoeveelheden
gerookt schapevlees en ge-*
rookte forel kregen toege
diend leken dat te bevesti
gen.
Primitief
Maar het is twijfelachtig of der
gelijke experimenten maat
gevend zijn, want vlees en vis
waren heel traditioneel, ui
terst primitief en langdurig
behandeld met rook afkom
stig van een met turf en ge
droogde schapenmest ge
stookt vuur en de kwaliteit
was zo slecht dat sommige r<
ratten eraan bezweken voor.
Zij ook maar de kans kregen
tumoren te ontwikkelen. j]
t
Kortom: het ging om bizar v
voedsel - voortkomend uit 1
bittere armoede - dat geluk- 1
kig vrij we niet meer op IJs-
land voorkomt, aldus dr. Rui-
ter. 1
Het is trouwens nog maar de
vraag of benzpyreen de grote
boosdoener was, want door
langdurige roosteren van 1
vlees of vis kunnen stoffen 1
met kwalijke eigenschappen
ontstaan waarbij die van
benzpyreen in het niet vallen.
Maar ook voor die stoffen
geldt dat roosteren dan wel
uitzonderlijk lang en onder
uitzonderlijk slechte om-
standigheden moet gebeuren
en dat er heel veel van het al
dus ontstane produkt gecon
sumeerd moet worden voor
de kwalijke effecten zich gaan
voordoen. Allemaal totaal
andere omstandigheden dus
dan zich voordoen in een sa
menleving waarin mensen
zich gezelligheidshalve bij
tijd en wijle bezighouden met
grillen, roosteren, barbecuen
en wat er aan primitieve mo
derne keukentechnieken
maar te bedenken valt.
Omlaag
Niet alleen in IJsland, over de
hele wereld is, sinds om
streeks 1920 de systematische
metingen begonnen zijn,
reeds de frequentie van maag-
darmkanker voortdurend
omlaag gegaan en dat proces
gaat nog steeds door, aldus dr.
Ruiter. Moderne koeltech
nieken mogen dan energie
kosten, ze maken allerlei toe
voegingen overbodig en
daarnaast heeft gestegen
welvaart het mogelijk ge
maakt gevarieerder te gaan
eten wat op zichzelf ook een
goede ontwikkeling is.
De moderne levensmiddelen- i
chemie maakt het mogelijk
tot steeds nauwkeuriger con
troles te komen. Resultaten:
eerder voldoening gevend
•dan verontrustend.
Met kwik, een jaar of wat gele
den aanleiding tot wijdver
breid „vialarm" is helemaal
niets aan de hand, conclu
deert dr. Ruiter. Voor arseen-
vroeger wel toegepast als
groeibevorderend middel in
de veeteelt-geldt Met lood en
cadmium ligt het wat moeilij
ker, maar door verbetering
van de toegepaste analyse
technieken is gebleken dat de
vóór 1974 voor vlees gehan
teerde gehalten veel hoger
zijn geweest dan de werkelij
ke gehalten.
