Saint Nicolas Cantate
opnieuw bij Con Amore
DINSDAG 12 DECEMBER 1978
VARIA
PAGINA 23
Een Leidse hoogleraar of iemand
van gelijke strekking sprak
tijdens een souper dat ik in
Leiden bijwoonde de hoop uit
dat ik niet al te lang meer zou
doorgaan met mijn Zweedse
wittebroodserieomdat ieder
een daar toch dezelfde herin
neringen aan had. Ik heb nu
meer dan honderd reacties
binnen, waarbij enkele tien
tallen heel uitvoerige brieven,
en wat me daarin opvalt is
juist hoe persoonlijk, en
daardoor hoe levendig de her
inneringen van de meeste
briefschrijvers zijn, en hoe
zeer zij van persoon tot per
soon kunnen verschillen. Wat
me ook gefrappeerd heeft is,
hoe goed de mensen in staat
zijn hun herinneringen onder
woorden te brengen, ook als
dat hun dagelijks werk niet is.
Als de herinnering maar
scherp genoeg in het geheugen
is geëtst, kost het blijkbaar
weinig moeite haar weer on
geschonden op te diepen en
onder woorden te bren
gen.
En zelfs als de herinneringen
samenvallen (het steeds weer
terugkerende: „het smaakte
als cake", en het zwaaien
naar de piloten die terug-
zwaaiden), geven die juist
daardoor een onvergetelijk
beeld dat ook de jongeren, die
noch de oorlog noch het
Zweedse wittebrood hebben
geproefd, sterk moet aanspre
ken. Wie nu 37 jaar of jonger
is, kan geen reële herinnering
meer aan het Zweedse witte
brood of de voedseldroppings
hebben. Dat zijn nu toch al
gauw een 4.500.000 Neder
landers. Toch moeten ook zij
iets van de vreemde atmosfeer
van die laatste oorlogsmaan
den kunnen opsnuiven als zij
lezen dat bommenwerpers,
die zij alleen kennen als hoog
overvliegende fantomen, zo
laag en zo langzaam overvlo
gen, over nog steeds door
Duitsers bezet gebied terwijl
de oorlog nog in volle gang
was, dat je de bemanningsle
den als in een open tram kon
zien zitten en zelfs kon zien te-
rugzwaaien.
Als cake
Intussen blijken verschillende
zaken uit de oorlog nog wel in
het geheugen verankerd te
liggen, maar aan de verkeer
de kade. De voedseldroppings
kwamen pas na het witte
brood. De vliegtuigen gooiden
harde Engelse biscuits uit,
chocolade, blikjes bonen,meat
and vegetables en eierpoeder
Het Zweedse meel voor de wit
tebroden werd per schip aan
gevoerd in Delfzijl en met
binnenvaartschepen naar het
hongerende westen vervoerd
Het waren gewoon Neder
landse bakkers die de
Zweedse" wittebroden bak
ten mevrouw Van Bentem uit
Utrecht weet nog dat haar
vader als schakelbordwach
ter in de oorlog clandestien
stroom geleverd heeft aan
bakkerij De Korenschoof, op
dat de wittebroden daar ge
bakken konden worden; hij
k^eeg daar een zak meel voor
die hij met zijn collega's ge
deeld heeft). En dat witte
brood smaakte als cake..
Dood
Nee, ik geloof niet dat ik al stop
met de Zweedse wittebroodse
rie, al zal ik haar af en toe
onderbreken voor iets anders.
Ik heb nog de ervaringen lig
gen van een bakker, die het
wittebrood bakte, en van de
leider van een verzetsgroep
die het meel etcetera bewaak
te. Ik heb een mooi verslag van
de wijze waarop de Chinezen
in een door de Jappen verla
ten concentratiekamp met
,Jiun" Zweedse wittebrood, te
weten bami, de honger kwa
men stillen, en ik kan een hele
Trijfel vullen met de verschil
lende ceremoniën die men bij
het eten van het brood in acht
nam. Ik zal dat ook"Zeker
doen, al was het maar als op
voedkundige maatregel in
deze tijd van welvaart. Ik heb
ook nog een reeks calamitei
ten die met het wittebrood ge
paard gingen, twee gedichten
van mevrouw C. Jansen-Ca-
landt,dat op schrijnende wij
ze het gezegde: „de een zijn
dood is de ander zijn brood"
illustreert. Ik neem het in alle
letterlijkheid voor u over:
„Geachte heer Scheepma
ker,
Geregeld lees ik uw artikelen in
de courant,maar gisteravond
gingen toch wel even de grie-
bels over me rug. U vroeg na
melijk of we wilde reageren
over het Zweeds Witte
brood". En dat is nu juist wat
ik wel eens op papier wil zet
ten. Ik heb het vaak aan de
kinderen verteld maar na
tuurlijk luisteren ze wel,
maar ik geloof niet dat ze be
grijpen wat het voor ons bete
kende. Mijn reactie:
Ik was 25 jaar en getrouwd. Va
der kwam 's morgens bij me,
met de boodschap Moeder is
gestorven. Op weg naar huis
zegt Vader ik loop deze straat
even in, wacht even. We liepen
daarna door en thuis lag Va
der drie mooie witte broden
op tafel en daar stond ik aan
de ene kant drie mooie hoge
witte broden, aan de andere
kant Moeder nog in bed, ge
storven door ondervoeding.
Na zoveel jaar huil ik als ik
daar aan denk"
LEIDEN - Juist voor het begin van het nieuwe seizoen het
Bert Lassing zijn koor weten, dat hij niet meer beschik
baar was. "Con Amore" deed gelukkig niet tevergeefs een
beroep op zijn vroegere dirigent, Jan Pasveer, om het
koor uit de moeilijkheden te helpen. Een goede gedachte
was de heruitvoering van de Saint Nicolas Cantate van
Benjamin Britten, waarvan "Con Amore" in 1972 in Lei
den de eerste uitvoering gaf
De componist schreef pakkende
muziek bij het gedramatiseerde
verhaal over de heilige Nicolas,
beschermheilige van zeelieden
en kinderen. Het is gebaseerd op
een legende, waarvan Eric Cro-
zier het libretto leverde. Aanvan
kelijk bedoeld voor het eeuw
feest van het Lancing College in
Sussex, waar het in 1948 voor de
eerste keer werd uitgevoerd, be
werkte Britten zijn cantate in
1965 vooreen breder gebruik. De
eenvoudige opzet bleef echter
behouden.
Wel heeft de componist een hand
leiding gegeven, wie van de uit
voerenden de beroepsstatus
moeten hebben. Dit zijn de tenor
solist (woensdag hier David
Johnston), en degenen die de eer
ste plaats bezetten in het strijk
orkest (eerste en tweede viool,
altviool, cello en bas). De ande
ren, en ook de slagwerker, de
beide pianisten, alsmede de or
ganist, en niet te vergeten de jon
genssopraan, mogen amateurs
zijn. "De jongenssopraan", zo
schrijft Britten", moet bij voor
keur de jongste van het jongens
koor zijn".
Over het leven van Nicolas is wei
nig bekend. Hij werd in Patara
geboren, en stierf na een lange
ambtstijd als bisschop van Myra,
de hoofdstad van zijn geboorte
land Lycia, in de eerste helft van
de vierde eeuw. Zijn stoffelijke
resten werden in 1067 naar Bari
overgebracht, waar een kerk aan
hem werd gewijd. Men schreef
hem wonderen toe, hetgeen er toe
leidde dat Bari een pelgrimsoord
werd.
De cantate bestaat uit negen delen,
waarin het leven en sterven van
Nicolas beschreven wordt.
Britten doet dit met grote ernst, of
schoon hier en daar een tikkeltje
humor ook wel om de hoek komt
kijken.
In de inleiding roept het koor Ni
colas op te verschijnen, alle sym
bolen behorend bij zijn waardig
heid af te leggen en "Vertel ons
wie je als mens bent." Volgt de
eerste tenorsolo, waarin Nicolas
vertelt over het gebeuren in zijn
tijd, over de vervolging van de
kerk en over de martelaren.
Na dit overzicht begint het eigen
lijke verhaal met de geboorte van
Nicolas en het verloop van zijn
jeugd. Het (gemengd) koor heeft
een verhalende taak, maar wordt
enige keren onderbroken door de
jongenssopraan (Nicolas als
kind) met het op één toon gezon
gen: "God be glorified", een rol
die wat later wordt overgenomen,
en op dat moment heel effectvol
door de tenorsolist, ten teken dat
Nicolas volwassen is. Daarop
volgt een levendig geïnstrumen
teerd slot.
In deel drie wordt de tenorsolo
sprekend ingevoerd. De strijkers
begeleiden hem met lang aange
houden akkoorden. Nicolas ver
telt waarom hij zijn leven aan
God heeft gewijd en in feite is dit
zijn geloofsbelijdenis. Levendig
en dramatisch is het volgende
deel met zijn dialogiserende tek
sten. Het is een realistisch verslag
van de bootreis van Nicolas, op
weg naar het heilige land (te ver
gelijken met die van Paulus). Ni
colas waarschuwt voor een drei
gende storm, maar het scheep
volk lacht hem uit (gezongen
door tenoren en bassen). Op emo
tionele wijze beleeft het koor de
gebeurtenissen wanneer de
storm inderdaad uitbreekt. Het
gebed van Nicolas doet deze be
daren.
Schepen
(GROTE VAART)
Alkmaar 9 vn Cadiz nr Lissabon,
Amersfoort 11 te Cutuco.
Amstelland 9 vn Kp Verd. eil. nr Ham
burg.
Chevron Eindhoven 11 te New York.
Chevron The Hague 11 vn Rotterdam nr
Kopenhagen,
Deltadrecht 10 te Augusta.
Dordrecht 8 vn Port Carlier nr Seaforth,
Duivendrecht 9 te Montreal,
Eemhaven 9 te Rotterdam,
Esso Nederland 10 te Rotterdam,
Gooiland 9 vn Italqui nr Amsterdam.
Nedlloyd Amsterdam 9 vn Whangarei nr
Tauranga,
Nedlloyd Delft 9 vn Hongkong nr Sin
gapore.
Nedlloyd Merwe 11 te Tauranga.
Nedlloyd Steenkerk 11 te Orange,
Nedlloyd Wissekerk 11 te Cohin,
Salland 11 te Rotterdam,
Trident Amsterdam 9 te Bremen.
Trident Rotterdam 9 vn La Guicra,
Winsum 9 te Djibouti
(KLEINE VAART)
Aardenburgh 9 v Rotterdam nr Vent-
Annette 11 360 o Sicilië nr Napels,
Arbon 11 dw Matla nr Alexandne.
Barendsz 11 te Rotterdam.
Bastiaan Broere 10 v Rotterdam nr Mil-
fordhaven,
Breehees 11 230 z Panama Kan. nr Porto
Barrios,
Calandplein 11 20 no Algiers nr Pasajes,
Dutch Faith 11 in Ierse Zee nr Antwer
pen,
Dutch Master 9 v Rotterdam nr Soeder-
telje,
Dutch Mate 11 te Rotterdam,
Electron 9 te Rotterdam,
Elisabeth Broere 10 v Rotterdam nr
Tees,
Esbeek 10 dw Tarifa nr Safi,
Fairlaine 10 400 w Balboa nr New Or
leans,
Frisian Siderum 11 in Golf van Oman.
Jacobus Broere 10 te Rotterdam.
Karin pass 11 Bosporus nrGalati.
Kortenaer 11 45 no Dublin nr Belfast,
Lauriergracht 11 te Halstarnik verw.
Leidsegracht 11 160 no Viliano nr Las
Palmas,
lo
Mare Novum 9 v Rotterdam nr Londen.
Maria Smits pass 10 Ouessant nr Ham
burg.
Marie Christine 10 te Amsterdam,
Marijke Smits pass 11 Kp Finisterre nr
Tanfa,
Mediterranen Express 10 t.a. Harwich,
Merak pass 11 Schiermomkoog nr Am
sterdam,
Midsland 10 te Rotterdam,
Neeltje Broere 11 te Rotterdam,
Pacific Queen 9 60 zo Abidjan nr Sche-
veningen,
Plancius 11 v Rotterdam nr Montrose,
Realengracht 9 te Mostaganem,
Reguliersgracht 9 v Harwich nr Antwer
pen,
Rochab 10 35 n Pal ma nr Castillon.
Schippersgracht 10 v Casablanca nr
Ro:
In muzikale zin vormt deel vijf het
hart van de cantate. Het speelt
zich af in de kathedraal van Myra,
waar Nicolas tot bisschop wordt
gewijd. Hier komt voor het eerst
het publiek in actie, dat samen
met het koor een bekend koraal
zingt, eerst unisono, later als can-
tus firmus, met tegenzang van
sopranen, alten en jongenskoor,
in het derde couplet weer uniso-
Na de tenorsolo ip het volgende
deel, waarin Nicolas een be
schrijving geeft van de vervol
ging van de kerk, zijn gevangen
neming. en Zijn bevrijding, be
reikt het verhaal het ogenblik van
de wonderdoening. Nicolas
treedt op als beschermheilige van
kinderen. Britten geeft dit gebeu
ren veel effect, met een grimas
naar de opera. Hij laat het koor
het hongerende volk vertegen
woordigen, dat om voedsel
smeekt. Dat komt er: een over
vloedige vleesmaaltijd.
Als de mensen Nicolas vreugdevol
aan tafel nodigen, zingt het jon
genskoor dat er drie jongetjes
vermist worden. Het is het ver
haal van de drie "pickled boys"
(de drie ingemaakte jongetjes).
Nicolas roept: "Don't taste", en
hij zou zijn faam niet waardig ge
weest zijn, als hij de drie knaapjes
niet in levende lijve weer ten to
nele had gevoerd. Als alles vol
gens de regel gaat, komen zij zin
gende, en begeleid door strijkor
kest en pauken, in marstempo de
zaal binnen.
Het voorlaatste deel is een voorbe
reiding en een bezinning op de
dood van Nicolas. Onstuimig in
geleid door orkest en pauken,
vormt het laatste deel de conclu
sie. Nog één keer in het voorlaat
ste deel wordt het publiek weer
betrokken bij de uitvoering, met
een bekende koraalmelodie
"God moves in a mysterious
way", samen met de sopranen en
met tegenzang van het mannen
koor.
Het is een effectvol, pakkend werk.
Vóór de pauze zingt "Con Amo
re" van Honegger de "Canatate
de Noel" met Bernard Kruysen
als solist.
BEP RIJNDERS
Al ABBA'S
A-DU!E£:
■MOE V/A/P IK
I PEASTTE IT"
voor. z.ovee i<- je
HEM ZOU IK
qsFBLici tBetzp
FRED BASSET
aTisoEMooeoeuAAii! oe
politie - inspecteur i «aas hj
15 cok niet CC ÉCHTS inspec
teur! hu behoort tot OS
bende «mr
STRAKS WW 0£ ÉCHTE INSPECTEUR
ae INTUSSEN! WE» ONTSNAPr is...
De avonturen van Jommeke JOMMËKË I\ BOBBEJAMLAND
PFff, ik moet me inhouden om
het niet uit te proesten
r Ik kan er tegen,jonaens
Wacht ,)k tracteer Bill Cactus
nog op 'n deuntje, dan
ontploft hij helemaal'.
ENGELSE KRUI-
DENKAAS
Vermeng 250 gr gerasp
te kaas met 4 eetlepels
room en 6 eetlepels
sherry. Gebruik vooral
versgeraspte kaas!
Smelt 50 gr boter en roer
er telkens een theelepel
dragon, tijm, salie en
rosmarijn door, een
eetlepel versgehakte pe
terselie. snufje zout,
versgemalen peper naar
smaak en wat verse ker
vel en bieslook als u de
ze kruiden kunt verove
ren. Laat het mengsel
boven laag vuur 10 mi
nuten trekken. De boter
mag vooral niet gaan
bakken. Voeg het
kaasmengsel toe en roer
het geheel tot een ho
mogene massa. Neem
hiervoor minstens 10
minuten. Verdeel het
mengsel over aarde
werk potjes en laat het
knackebrood of rogge
brood of op warme,
versgeroosterde
sneetjes witbrood. Voor
gebruik minstens drie
dagen laten staan. Niet
langer dan 2 maanden
bewaren.
WINA BORN
Leidse bioscopen
LUXOR: ••Grease", da. 2.30, 7.00 en 9.00
uur, zo. ook 4.30 uur, al.
CAMERA: "My name is nobody", da.
7.00 en 9.15 uur, 12 jr. Kindermatinee:
"Popeye festival", woe. en za. 2.30 uur,
zo. 2.00 en 4.15 uur. Nachtvoorstelling:
"Psycho, vr. en za. 11.30 uur. 16 ir.
LIDO 1: "Moord op de Nijl", da. 2.30 en
LIDO 3: "The Medusa touch'da. 7.00 en
9.15 uur, do., vr.,ma. en di. 2.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Donald Duck" za. en
woe. 2.30 uur. zo. ook 4.15 uur.
STUDIO: "Cet obscur objet du désir
da. 7.00 en 9.15 uur, behalve vandaag, 16
jr. Kindermatinee: "Peter en de draak
Elliot", za. en woe. 2.30 uur, zo.2.30 en
4.15 uur.
REX: "Vrouwenkamp", da. 7.00 en 9.15
uur, do., vr., zo., ma. en di. 2.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "De gelaarsde kat en de
krachtpatsers", za. en woe. 2.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Blonde hartstocht
in Afrika", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
Bioscopen in Alphen
EURO 1: "Diamonds are forever"da.
1.30,6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, za.
ook 12.15 uur. 12 jr.
EURO 2: "Opdracht voor vijf veroor
deelden", da. 1.45, 6.45 en 9.15 uur, zo.
ook 4.15 uur, 16jr. Nachtvoorstelling: De
slag bij Anzio", za. 12.15 uur. 12 jr.
EURO 3: "Game of death", da 1.45,6.45
en 9.15 uur, zo. ook 4.15 uur, 16 jr. Nacht
voorstelling: "The last detail", za. 12.15
uur, 12 jr.
EURO 4: "Death race 2000", da. beh.
woe., za. en zo., 2.15, 6.15 en 9.45 uur, zo.
ook 4.45 uur, 16 jr. Kindermatinee: "Old
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur
18.30-19.30 en 11.15-12 i
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten lbehalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders en grootouders).
Dag. van 14.30-14.45 uur
en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiëi
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
Ta
i Holwerda
Vanguard 9 v Rotterdam nr Goole,
Velox 10 te Rotterdam.
Willy Smits 11 50 n Algiers nr Napels,
Yolanda 9 v Rotterdam nr Tilbury.
1 Viliano nr Lis- Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Cannonball\ vr. 7.00
i. 4.00 en 7.00 uur. zo. 4.00 erj 6.15
uur, 12 jr. "The boys from Brasil",
9.15, za. 9.15, ma. 8.3Ö en woe. 8.00 uur, 16
jr. Kindermatinee: "Het huis in de prai-
ludA l
leuius.
12 december 1978
- Ongeveer een jaar geleden
had een belangrijke diefstal
plaa ts ten nadeele eener dame te
Parijs, diey een uitgebreiden
handel in kantwerk drijft. De
zer dagen nu ontdekte de dame
op een wandeling door de Rue
de Provence onder een winke
luitstalling een aantal voor
werpen, behoorende tot die
welke haar vroeger waren ont
vreemd. Zij diende een aan
klacht in bij de politie. Uit een
onderzoek bleek, dat de tegen
woordige eigenares der gestolen
kanten alles had gekocht op een
veiling. Het was nu niet moei
lijk meer den naam te achter
halen van den inbrenger, dat
wil zeggen van den dief. De poli
tie slaagde daarin, maar ont
ving tegelijkertijd van de aan
klaagster het dringend verzoek
niet verder te vervolgen. Geen
wonder. In den dief had de da
me een persoon herkend, met
wien zij eerstdaags in het hu
welijk hoopte te treden Maar
het was reeds te laat De zaak, m
handen der onverbiddelijke jus
titie. was te ver gekomen en
moet thans haar loop hebben.
Vijftig jaar geleden:
- Tijdens de Olympische Spelen
te Amsterdam werd een Engel-
sche dame, die in het Amstel-ho-
tel logeerde, bestolen van haar
juweelen en andere sieraden ter
waarde van 30.000 gulden. Deze
voorwerpen waren uit een kast
weggenomen. Later is een zeer
klein gedeelte bij een opkooper
te Amsterdam opgespoord,
maar de dader was met het
grootste deel van den buit ver
dwenen. De politie in andere
landen werd gewaarschuwd en
thans is deze hoteldief te Weenen
aangehouden. Het is een zekere
Joseph Dustura, Oostenrijker
van geboorte, die in Amsterdam
vertoefde onder den naam van
Max Price. Hij heeft bekend de
juweelen en andere gouden sie
raden te hebben gestolen. Deze
Dustura is een bekende hotelrat,
die eenige tientallen hoteldief-
stallen op zijn naam heeft
staan. Als Oostenrijker wordt
hij niet uitgeleverd, maar hij
zal in eigen land ook voor dezen
ditfstal zijn straf ondergaan.
-Uit Afghanistan wordt ver
nomen, dat de rebellen vijfhon-
derd man aan dooden hebben
verloren. In antwoord op een
decreet van de regeering, ei-
schenzij het sluiten van een wa
penstilstand voor 72 uur i,m gicfl
met andere stammen in verbin
ding te kunnen stellenDe regee
ring heeft dit aanbod eerst ver
worpen, maar later toch aan
vaard.
