Planten leven ook
met kunstlicht
Scheepsmodelbouw in de lift
Kookboeken in elke prijsklasse
Ook de Phoeniciërs deden het al
PAGINA 18
DINSDAG 12 DECEMBER 1978
De traditie van het machtige stuk vlees op tafel bij het kerstdiner
staat de laatste tijd zeer wankel. Want behalve de „gewone" vege
tariërs, die alle dierlijke voedsel afwijzen, zijn er ook nog de
„halve" vegetariërs, die niet principieel tegen dierlijk voedsel
zijn, maar alleen tegen vlees, omdat zij ernstige ethische bezwa
ren.en misschien ook wel gezondheidsbezwaren legen de moderne
fokmelhoden hebben - zij eten dan ook wel vis-en tenslotte zijn er
nog degenen die het hele jaar door wel met mate vlees eten, maar
die juist voor het kerstdiner iets hebben tegen een groot stuk vlees
of wild. Hoe dan ook, en hoe men hier ook over moge denken: er
bestaat behoefte aan een vegetarisch kerstdiner.
Het „halve" vegetarische kerstdiner zal dit jaar praktisch onuit
voerbaar zijn: eerste kerstdag valt op maandag, en vis is van
zaterdag op maandag niet vers te houden. Vegetarisch zal dus
geheel vegetarisch moeten zijn.
Vooral voor wie nog maar pas vegetarisch eet, of wie voor deze ene
gelegenheid vegetarisch wil eten, en wie dus nog niet veel erva
ring heeft op dit gebied, zal het moeilijk zijn om een heel menu op
deze manier samen te stellen. Een hoofdgerecht gaat nog, een
toetje gaat natuurlijk altijdmaar om het een beetje feestelijk en
uitgebreid te maken, zal toch wel wat hoofdbrekens kosten
Omu een eindje in de richting te helpenheb ik het volgende voorstel:
avocado met tau geh-salade; doperwtjessoep: Hongaarse paddes-
toelencasserole: bloemkool met sesam; hemelse rijst. Alle recepten
zijn, zoals gebruikelijk, bedoeld voor vier personen
AVOCADO MET
TAU GEH-SALADE
Twee avocado's, 200 g tau-geh, acht walnoten, één theelepeltje
karwijzaadjes, citroensap, olie. Was en droog de tau geh. Snijd de
avocado's in tweeën, verwijder de pitten en schep het
vruchtvlees uit de schillen. Snijd dit in kleine stukjes, vermeng
met de tau-geh, de fijngehakte noten en de iets gekneusde kar
wijzaadjes. Roer een sausje naar smaak van citroensap met olie
Schep het slaatje weer in de uitgeholde schillen en giet het sausje
erover. Garneer met halve walnoten.
DOPERWTJES
Een pak diepvriesdoperwljes van ongeveer 250 g, enkele blaadjes
sla, een theelepel gedroogde muntblaadjes, bouillonblokjes, vier
lepels koffieroom, eidooiers, peterselie. Kook de doperwtjes gaar
met de blaadjes sla en de muntblaadjes in een liter water. Verwij
der de sla, wrijf de erwtjes door een zeef en voeg ze weer aan het
vocht toe. Zet dit weer op, doe er de blokjes bij. Zorg dat room en
dooiers op kamertemperatuur zijn en klop dit te zamen los. Voeg
er wat van de hete soep bij tot een vloeibare massa en giet dit al
roerend en van het vuur af bij de rest van de soep. Wel goed laten
doorwarmen, maar met koken, want dan schift het. Zonodig nog
op smaak brengen, in koppen scheppen en er wat verse peterselie
over strooien.
HONGAARSE
PADDESTOELEN CASSEROLE
Anderhalve kilo aardappelen - 50 g boter of margarine -1 ui - 250 g
paddestoelen (als u ze krijgen kunt liefst de mooie grijze oester
zwammen, maar met champignons, eventueel voor de pittigheid
aangevuld met een zakje gedroogde paddestoelen, gaat het ook)-
peterselie - 3 eieren - 2 dl zure room -1 flinke theelepel paprika
poeder edelsuss - 1 theelepel gedroogde majoraan.
Boen de aardappelen goed af en kook ze gaar in de schil. Pel ze en
snijd ze in plakken. Snipper de ui. Maak de paddestoelen schoon:
lelijke plekjes wegsnijden, snel wassen en tussen keukenpapier
drogen, daarna in stukjes snijden. Gedroogde moet u eerst laten
weken. Fruit ui en paddestoelen in de boter met de paprika,
peterselie en de majoraan en laat dit in eigen vocht even sudde
ren. Klop de dooiers los met de zure room, voeg er de stijfgesla-
gen eiwitten bij en wat zout. Vermeng dan plakjes aardappel,
paddestoelen en het roommengsel met elkaar, schep dit in een
ingevette ovenvaste schaal en schuif deze in een goed voorver
warmde oven van ca. 200 graden en laat bakken tot de bovenkant
mooi goudbruin is.
BLOEMKOOL MET
SESAMZAADJES
Bij de paddestoelencasserole past heel goed dit zeer fijne bloem
koolgerecht. Eén bloemkool - 1 ui in zeer dunne schijfjes gesne
den - olie - 1 eetlepel rietsuiker - zout - 1 dl tomatensap - 2
eetlepels sesamzaa<|ips.
Fruit de ui in wat olie, voeg er de suiker aan toe, schep enkele malen
om. Voeg er dan de in roosjes gesneden bloemkool bij, wat zout
en het tomatensap en laat dit zachtjes koken tot de bloemkool nét
gaar is, maar nog enigszins knapperig. Het is de bedoeling dat het
tomatensap (of verdunde tomatenpuree) dan praktisch verkookt
is en de bloemkool in een klein beetje geurige saus ligt. De se
samzaadjes laat u even springen in een droge koekepan en u
strooit ze over de bloemkool.
HEMELSE RIJST
150 g ongeslepen rijst - 2 lepels dunne honing - 2 eetlepels fijnge
hakte hazelnoten -2 eetlepels gewelde rozijnen -1 blik ananas -1
sinaasappel.
Kook de rijst op de gewone manier gaar. Vermeng de nog warme
rijst met de honing, de nootjes (als u hazelnoten in het bruine
vlies hebt, moet u ze eerst even „broeien", in warm water leggen,
tot u de vliezen eraf kunt schuiven), de rozijnen, de fijngesneden
ananas en de in stukjes gesneden sinaasappel (de sinaasappel
zeer zorgvuldig pellen, zodat alle wit verdwenen is, dan in plak
ken snijden en vervolgens in stukjes). Verdeel de rijst dan over
vier glazen schaaltjes en zet deze koud weg. U kunt de rijst dan
nog garneren met bijvoorbeeld toefjes slagroom, stukjes a
WIJNEN
Er zijn vegetariërs die ook geheelonthouder zijn, maar wie geen
vlees eet uit protest tegen de bio-industrie, zal uiteraard weinig
bezwaar hebben tegen wijn. Wijn is één van de meest natuurlijke
produkten, en de grote Louis Pasteur heeft eens gezegd, dat wijn
de gezondste en meest hygiënische is van alle dranken. Wie een
glas wijn bij dit menu wil drinken, zou een witte of rosè-wijn
kunnen kiezen; beide smaken goed bij groentegerechten.
Maar het is tenslotte feest, dus we kiezen een goede. Als witte
bijvoorbeeld een fijne, droge en volle en geurige Tokay d'Alsace
(deze heeft niets met Tokajer te maken, de naam berust op een
vergissing, men dacht vroeger dat de druif voor deze wijn, een
pinot-variant, uit Hongarije afkomstig was). En als u dacht dat
witte Bordeaux altijd een wat zoetig Graves-wijntje moet zijn,
vraag dan eens naar een Sauvignon, een fijn, droog type wijn,
waarop de witte-wijnboeren van Bordeaux zich de laatste jaren
toeleggen. Voelt u meer voor rosé, probeer daar dan ook eens een
echt goede van te krijgen. Bijvoorbeeld deTavel, afkomstig uit de
buurt van Avignon, een heel mooie, droge, rijke rosé.
WINA BORN
TL-licht het beste voor de planten
Kamerplanten hebben licht nodig,
ook tijdens hun rustperiode. En
in de winter houden veel planten
rust. Echter niet allemaal; tropi
sche planten groeien weliswaar
langzamer, maar houden toch
geen echte rust. De hoeveelheid
licht die planten nodig hebben,
verschilt per plant. Er is echter
geen plant die in het halfduister
het eeuwige leven heeft, hoewel
sommige varens, de gatenplant,
de sansevieria en de aspidistra
het daar een hele tijd uithouden.
Weer andere planten zijn echte
zonaanbidders. Een yucca, cac
tus of passiflora heeft flink wat
licht nodig om in leven te blij-
We kunnen met onze ogen eigenlijk
onvoldoende de hoeveelheid
licht schatten. Daarvoor is een
zgn. luxmeter nodig, maar helaas
is de aanschafprijs van zo'n appa
raatje nogal hoog in verhouding
tot het geringe gebruik dat een
particulier ervan maakt. Dan zit
er niets anders op dan toch maar
onze ogen gebruiken nn letten op
de signalen die onze planten ge
ven. Als het nieuwe blad van de
plant kleiner blijft en donkerder
van kleur is, staat de plant zeker
te donker. Ook zal de bloei
meestal achterwege blijven en na
verloop van enige tijd zal de plant
toch dood gaan.
KUNSTLICHT
De enige oplossing voor deze
problemen is kunstlicht. Nu is
weliswaar alle licht beter dan
helemaal geen licht, maar met
bijv. zomaar een gloeilamp be
reiken we nog niet het gewenste
effect. Deze geeft te veel warmte
af, waardoor de plant slappe, lan
ge stengels zal gaan vormen en
bloemknoppen slecht tot ont
wikkeling komen.
TL-buizen beschikken over voor
planten veel gunstiger eigen
schappen. Ze geven praktisch
geen warmte af en zijn bovendien
goedkoop. Het meest gunstige ef
fect leveren de daglichtlampen
TL 33 en de iets rodere TL 30 of
27. De twee laatstgenoemde zijn
misschien voor gebruik in de
huiskamer meer aan te raden,
omdat ze een wat „vriendelijker"
licht uitstralen.
Men is echter verder gegaan met
onderzoeken en het resultaat is
een speciale lamp, die voor een
groot aantal kamerplanten wer
kelijk optimale resultaten geeft.
Bovendien zijn deze lampen aan
gepast aan onze huidige inte
rieur-wensen. De prijzen voor de
ze speciale planten-belichtings-
sets lopen nogal uiteen. Het is
dan ook wel zaak dat u tevoren
goed weet welk type u hebben
wilt. Een lamp die u in een spot
armatuur kunt gebruiken, kost
ongeveer f 15 en de hanglampen
variëren in prijs van ongeveer f 55
tot f 195 per stuk.
Ten slotte is het nog van belang hoe
groot de afstand tussen de plant,
en de lamp moet zijn. Globaal
kunt u ervan uitgaan dat die af
stand minimaal 40 cm en maxi
maal 80 cm mag zijn. Dat is af
hankelijk van de sterkte van de
lamp en de behoefte van de plant.
Voorts is het natuurlijk zaak dat u
de verlichting een groot aantal
uren per dag laat branden. Zo'n
twaalf uur per dag is wel noodza
kelijk.
Het maken van modelschepen is al een zeer oude hobbybezigheid. De Phoe
niciërs hielden zich er al mee bezig en uit de Egyptische beschaving is een
aantal fraaie en goed gedetailleerde modellen bekend, waarvan er en
kele bij het tot stand komen van de „Ra" van Thor Heyerdahl een belang
rijke rol hebben gespeeld.
Later vanaf de middeleeuwen,
maakte men modellen van het
schip waarmee men zich op zee
waagde om door middel van het
opdragen van deze modellen aan
de „Grote Schipper" zegen over
de hachelijke onderneming van
ALMANAK VOOR
DE VROUW '79
Voor de vierde keer is de Elsevier
Almanak voor de vrouw uitge
komen. Een agende met een he
leboel tierlantijnen. Tips voor het
huis, recepten, adressen voor
hulp en informatie enz. Er staat
ook vrij veel reclame in en daar
om is f 11,50 toch wel een beetje
aan de prijzige kant. Bovendien is
de almanak gewoon gelijmd. Dat
betekent dat hij open moet blij
ven liggen om er steeds in te kun
nen kijken en dan vrij veel plaats
inneemt. Een plastiek ringband
zou wat handiger zijn.
de zeevaart af te smeken. Derge
lijke votiefscheepjes zijn nu nog
in allerlei oude kerken terug te
vinden.
Nóg later heeft men, te beginnen in
Engeland, scheepsmodellen ge
bruikt om aan de hand daarvan
een betere indruk van te bouwen
schepen te verkrijgen. Onder de
roemruchte Oliver Cromwell
werd namelijk het voorschrift
uitgevaardigd dat van elk te
bouwen schip een model aan de
„Lords Commissioners" moest
worden getoond. Deze modellen,
die Admirality Models werden
genoemd, waren vaak slechts ge
deeltelijk van een huid voorzien,
zodat ook het inwendige en de
constructie goed beoordeeld
konden worden.
Tekeningen waren en zijn natuur
lijk onontbeerlijk, maar wie geen
behoorlijke ervaring heeft in het
lezen daarvan, verkijkt zich er
maar al te gauw op. Dat is na
tuurlijk nog steeds zo, daarom
worden ook nu nog vaak model
len gebruikt om te zien wat het
gaat worden.
Dat er in de loop van de historie
prachtige en merkwaardige mo
dellen zijn gebouwd, zult u na een
bezoek aan een scheepvaart- of
maritiem museum kunnen be
vestigen. Vrijwel al die oude of
zeer oude modellen zijn echter
slechts bedoeld om dienst te
doen als zogenaamd statisch mo
del, om ze te bekijken, niet om ze
te laten varen.
Weliswaar hebben vele generaties
„ferme jongens" voor dat laten
varen een klomp gebruikt, maar
een klomp met een zeiltje is nog
geen scheepsmodel. Echt varen
de en zo goed mogelijk op het
echte schip (prototype) gelijken
de modellen zijn een verschijnsel
van vrij recente datum. Vooral de
laatste decennia is, met het be
schikbaar komen en al gauw ook
redelijk betaalbaar worden van
radiobesturingsinstallaties, de
belangstelling voor het varende
scheepsmodel hand over hand
toegenomen.
Er zitten heel wat uurtjes werk in dit scheepsmodel..
Zo zijn er alleen al in Nederland
vele clubs en verenigingen die
zich hiermee bezighouden, over
koepeld door de ANSF. de Alge
mene Nederlandse Scheepsmo
delbouw Federatie, secr. Burg.
Elsenlaan 82, Rijswijk (ZH). Niet
temin bestaat er ook voor de sta
tische modellen een nog steeds
groeiende belangstelling, die
duidelijk blijkt uit het grote aan
tal bouwdozen voor deze (meest
al historische) schepen.
Hetzelfde geldt voor de varende
modellen; ook die zijn vaak als
bouwdoos verkrijgbaar, zij het
dat in deze sector de nadruk wat
meer op recenter modellen
ligt.
Wie in bouwdozen niet vindt wat hij
zoekt, of een schip wil bouwen
waarvan geen bouwdoos bestaat,
kan her en der tekeningen en
bouwbeschrijvingen kopen en
aan de hand daarvan zijn model
geheel zelf bouwen. Natuurlijk
kunnen we nog wel eens wat
dieper op dit vrijwel onuitputte
lijke onderwerp in gaan, maar
wie zich nu al wat meer in deze
materie wil verdiepen kan een
aantal boeken raadplegen; bij
voorbeeld:
8 Scheepsmodellen zelf maken -
(Kisling, ISBN 9060103440);
- Het scheepsmodel - (Curti, 2 dln.,
ISBN 9022819329 en 337) voor de
statische modellen, en voor de
varende:
- Handboek varende scheepsmo
dellen - (Veenstra, ISBN
9020108425)
- Varende scheepsmodellen - (Cur
ti, ISBN 9022819345)
- Radiobestuurde modelschepen -
(Rabe, ISBN 9020109510).
Zo de tweede week van november heelt er
op mijn bureau een ware invasie plaats.
Koks en wijnkenners verdringen zich om
te vertellen hoe goed ze eigenlijk wel zijn
en wat ze allemaal wel kunnen. Gelukkig
is het in boekvorm maar je vraagt je on
derhand wel af of er eigenlijk nog wel iets
nieuws te brengen valt. Soms krijg je een
teleurstelling maar ook weieens een aar
dige verrassing. Zo ben ik een fan van Hu-
brecht Duijker omdat hij zo gewoon over
wijn schrijft. Zijn boekje Wijn met een
glimlach uitgegeven bij Luitingh (prijs
9,90) is erg leuk al zijn niet alle verhalen
nieuw, een deel heeft in het Parool ge
staan. Vooral aardig zijn zijn verhalen
over de onbekende wijngebieden in Tu
nesië, Israël, Griekenland en Californië.
Het boekje heeft niet de pretentie alles
over wijn te vertellen en daarom juist wel
zo gezellig.
Fondue en barbeque zijn de laatste jaren
bijzonder populair geworden. Boeken
met recepten daarvan zijn dus niet meer
weg te denken. In samenwerking met het
"voorlichtingsbureau vlees en vleeswaren
en vleesconcerven heeft Luitingh voor
9,90 een boekje Feest met vlees op de
markt gebracht, geschreven door Anton
Coppoolse. Naast recepten ook adviezen
voor het „gereedschap" dat bij fondue en
barbeque nodig is. Verder nog wat raad
In de duurdere serie Luitingh Gourmet ver
schenen drie boeken. Voor de kaaslief
hebber "Alles over kaas" van Ursula
Grüninger bewerkt door Nancy Eekhof-
Stork. Nu eens niet een lyrische verhan
deling over de Franse kaas maar een goed
overzicht over de kazen in Europa en hun
samenstelling. Natuurlijk geen beschrij
ving van al die duizenden kazen die ge
maakt worden maar een keus uit de be
langrijkste. Lang niet alle kaassoorten uit
dit boekje zult u in de winkels kunnen
kopen, sommige verlaten hun "geboorte
streek" nooit maar het zijn leuk "weetjes"
De kazen die in de recepten worden ge
noemd zijn natuurlijk wel in een goede
kaashandel verkrijgbaar. De mogelijkhe
den met kaas zijn legio van ontbijt tot di
ner met alles wat daar tussen zit.
Naast de recepten een kennismaking met
beroemde kaasmaaksters en beroemde
kazen. Prijs 29.90.
Wie met St. Nikolaas een snelkookpan heeft
gekregen zal er even mee moeten leren
omgaan. Het is wel een heel andere tech
niek dan de potten en pannen die door
gaans op het fornuis staan. Het boek Ge
rechten uit de snelkookpan besteedt uit
voerig aandacht aan het principe en het
gebruik van de pan. Het geeft bovendien
een schat aan recepten waarmee het snel-
kookrepertoire kan worden uitgebreid.
Prijs 22,90. De grill en de grill-bakoven
zijn geen nieuwtje meer. Alleen de moge
lijkheden worden niet altijd optimaal be
nut. Zoals bij ons thuis bijvoorbeeld waar
de grill alleen maar voor de dag komt als er
kip op het menu staat. Marja Kruik geeft
in haar Elektrisch grill-bakovenboek
ruim honderd bladzijden suggesties voor
een veelvuldig gebruik van grill en bako
ven. Vooral de kleine hapjes zien er erg
aantrekkelijk uit. (prijs 22,90).
In de serie van "grote" kookboeken is nu
ook bij Luitingh Het groot seizoenen
kookboek verschenen (prijs 35.90) Dit
kookboek is geschreven door Martin Wil-
lemsen chefkok van de Korenburg in Til
burg. Willemsen winnaar van de zilveren
koksmuts in '68, '72 en '76 en lid van het
Nederlandse kokteam dat op de Culinaire
Olympiade in Frankfurt goud in de wacht
sleepte, is op kookgebied geen kleine jon
gen.
Zijn meest succesvolle recepten, die voor
iedereen die in de keuken een beetje thuis
is zeker na te maken zijn verzamelde hij
naar het seizoen waarin ze het best gege
ten kunnen worden. Wat dan ook vaak wil
zeggen de grondstoffen het voordeligst
zijn. Hij houdt in zijn boek rekening met
bv. moederdag, Pasen, de vakantie en
kerstdagen. Zoveel mogelijk geeft hijj
Nederlandse vertalingen voor de Franse
namen waarmee de menu's in restaurants
meestal zijn versierd, vooral gemakkelijk
is bij het opzoeken van een gerecht want
dan wil de Franse naam je weieens niet te
binnen schieten.
Het zelf je potje klaarmaken aan tafel wint
steeds meer terrein. Nieuw of betrekkelijk
nieuw is het begrip "gourmet" een klein
pannetje boven een spiritus-vlammetje en
je kunt de heerlijkste gerechten klaarma
ken. Er zijn van dat soort stelletjes te koop
voor 1, 2 en vier personen. Je zou dus bij
gelegenheid ieder zijn eigen gourmet
setje cadeau kunnen doen. In de winkels
van Albert Heyn is voor 9,95 het boek
gezellig kokkerellen aan tafel van Hans
Belterman te koop. Er is een speciaal
hoofdstuk aan gourmet gewijd waarmee u
voorlopig wel uit de voeten zult kunnen.
Daarnaast is er een hoofdstuk bistro thuis.
Menu's die van de bistro naar uw keuken
zijn "getransporteerd", een erg leuk idee
van Hans Belterman. Voor dezelfde serie
schreef Wina Bom een richtwijzer voor
wijndrinkers Een gezellig boek kleurrijk
geïllustreerd. Het is een eenvoudig begin
naar wijnplezier. Titel Rood wit en rosé.
HENRIETTE V. D. HOEVEN
