Arrestatie Swapo-top voert
spanning
Namibië op
Wie zoet is
wie stout is
trouwens ook
JAMIN
El Salvador:
kruitvat dat op
springen staat
Ook twee Britten in
El Salvador ontvoerd
Bomaanslagen vlak voor verkiezingen
Opnieuw
onlusten
in Teheran
MAANDAG 4 DECEMBER 1978
SAN SALVADOR (UPI) - De ont
voering van twee Britse Bank-
employé's Ian Massie en Machael
Chatterton kan de spoedige vrij
lating van de ontvoerde Philips-
directeur Frits Schuitema be
moeilijken, zo is gisteren van
kringen rond de onderhandelaars
Philips heeft de geëiste advertentie
in 39 kranten in 32 landen ge
plaatst om aan de eisen van de
strijdkrachten van Nationaal
Verzet, een van de drie linkse
guerrillagroepen in El Salvador
te voldoen.
Philips zou ook minstens één mil
joen dollar losgeld hebben be
taald voor Schuitema, die pas een
maand geleden uit Hongkong
naar San Salvador was overge
plaatst.
Philips verwacht nu vrijlating van
Schuitema binnen 48 uur, maar
het in niet duidelijk wanneer die
periode van 48 uur is ingegaan.
De ontvoering was op 24 november.
President generaal Carlos Humber-
to Romero heeft dit weekeinde te
verstaan gegeven dat zijn rege
ring "de structuur van ondermij
ning, terrorisme en opruiing" wil
breken.
Linksen moeten niet over schen
ding van mensenrechten door de
regering praten, zij zijn zelf de
grootste schenders", zei hij.
TEHERAN (Reuter/DPA/UPI) -
Iraanse troepen zijn gisteren in
de hoofdstad Teheran opnieuw
slaags geraakt met groepen joe
lende en vernielende betogers te
gen de sjah. De militairen vuur
den, meest in de lucht salvo's uit
hun automatische wapens af.
Radio-Iran meldde gisterochtend
dat bij de ongeregeldheden van
zaterdag vijf mensen om het le
ven zijn gekomen en 20 zijn ge
wond.
Daarmee is het aantal doden sedert
vrijdag officieel op 12 gekomen
terwijl er 55 gewond zouden zijn.
In oppositie-kringen houdt men
het echter op tegen de 1.000 do
den alleen vrijdag al.
Met 145 arrestaties zaterdag is het
totaal sedert vrijdag, volgens de
officiële mededelingen, op 260
gekomen.
Zaterdagochtend waren betogin
gen losgebarsten in Teheran, met
name in het centrum en de omge
ving van de Bazaar, het grote
winkelcentrum van de hoofdstad
dat nog steeds geheel gesloten
was. De militairen kwamen tus
senbeide met traangasgranaten
en schoten in de lucht.
De demonstranten riepen leuzen
ten gunste van de leider van de
Sji-itische leider Khomeini die
had opgeroepen tot het vergieten
van stromen van bloed "ter be
scherming van de islam en voor
de omverwerping van de tiran en
zijn parasieten". Op zeker 15
plaatsen in de hoofdstad kwamen
mensen bijeen om met spreekko
ren tegen het bewind van de sjah
te demonstreren. In bijna alle ge
vallen traden politie en militai
ren, eerst met traangas en daarna
met wapens tegen de betogers op.
De ongeregeldheden van vrijdag
werden door politici van de op
positie en stakende journalisten
een bloedbad genoemd. In de
nacht zouden alleen al in Teheran
500.000 mensen ondanks het uit
gaansverbod op straat zijn ge
weest. Hun spreekkoren zouden
ondersteund zijn door vele bur
gers die op de daken van hun hui
zen stonden.
Volgens woordvoerders van oppo
sitiepartijen is het in andere be
volkingscentra hetzelfde toege
gaan.
Damdoorbraak
in Duitsland:
vier doden
KOBLENZ (DPA) - Een doorbraak
in de stuwdam van het Hummel-
meer bij Linz in de Duitse deel
staat Rijnland-Pfalz heeft giste
ren aan vier mensen het leven ge
kost.
Twee huizen, waarin zes mensen
zich bevonden, werden door het
water meegesleept.
Het stoffelijk overschot van een
kind is geborgen. De lijken van
drie vermisten zijn later gevon
den. Over de oorzaak van de
doorbraak zei de politie, dat ver
zakking niet uitgesloten wordt
geacht.
Israël antwoordt Egypte
- JERUZALEM (AFP/Reuter) - Premier Begin van Israël heeft gisteren na
een vergadering van het kabinet meegedeeld dat hij vandaag het ant
woord klaar zal hebben op Sadats laatste boodschap over de vastgelo
pen vredesonderhandelingen.
De premier zei tot de pers dat de twee landen hebben afgesproken Sadats
boodschap en het Israëlische antwoord daarop geheim te houden. De
boodschap van Sadat is vrijdag afgegeven.
De brief die Sadat aan Begin geschreven heeft, is 'zeer opbouwend' en kan
dienen als basis voor hervatting van de onderhandelingen. Dit heeft
premier Chalil van Egypte gisteren verklaard.
WINDHOEK - Met de onverwachte arrestatie van de vol
tallige leiding van de bevrijdingsbeweging SWAPO
heeft de Zuidafrikaanse bewind in Namibië (Zuidwest-
Afrika) gisteren de spanningen rond de interne verkie
zingen in deze voormalige Duitse kolonie nog verhe
vigd.
Vice-voorzitter Daniel Tjongarero
en drie andere leiders van de be
vrijdingsorganisatie werden gis
termorgen aangehouden op
grond van de terrorristenwet wat
wil zeggen dat zij zonder vorm
van proces voor onbepaalde tijd
in isolatie kunnen worden ge
houden. Later op de dag werd
nog een onbekend aantal Swapo-
aanhangers gearresteerd.
De aanhoudingen volgden nadat
zaterdagmorgen Windhoek zelf
voor het eerst werd geconfron
teerd met terreurdaden: twee
zware bomaanslagen (in gepar
keerde auto's), die onmiddellijk
werden toegeschreven aan de
Swapo, ondanks ontkenning van
die kant. Enkele uren later barst
ten felle gevechten uit tussen
Swapo-demonstranten, die zich
eerst vreedzaam hadden laten
wegsturen uit het stadscentrum,
maar die later, in de zwarte wijk
Katutura, slaags raakten met de
Zuidafrikaanse veiligheidstroe
pen.
Enkele tientallen gewonden moes
ten worden afgevoerd, terwijl
bovendien ongeveer 35 Swapo-
demonstranten werden gearres
teerd. De spanning onder de
blanke en zwarte inwoners van
Windhoek (in het stadscentrum
wonen alleen blanken, kleurlin
gen en zwarten wonen in eigen
wijken) kwam ook 's middags tot
uiting tijdens een verkiezingsbij
eenkomst van de Democratische
Turnhalle Alliantie (DTA), de
zeer rijke, agressief propaganda
voerende conservatieve partij.
Hier ontstond een plotselinge
schietpartij waarbij een zwarte
werd aangehouden.
Door aan de vooravond van de ver
kiezingen de hele binnenlandse
top van de Swapo te arresteren
heeft het bewind van de door
Zuid-Afrika aangewezen admini
stratie-generaal Steyn de enige
sterke oppositie in Namibië ont
hoofd. De voorzitter, Sam Nujo-
ma, en de militaire commandan
ten van de Swapo leven al in bal
lingschap, oprichter Herman
Toivo zit op Robbeneiland ge
vangen en Daniel Tjongarero, die
altijd zeer zorgvuldig heeft ge
tracht de zeer strenge Zuidafri
kaanse terrorismewet niet te
overtreden, zit nu ook gevangen.
Hoe moeilijk het voor de binnen
landse Swapo is de Zuidafrika
nen niet tot arrestaties te provo
ceren, bleek gistermiddag tijdens
een massabijeenkomst van de
Swapo in Katutura. Hoewel de
Swapo de verkiezingen, die van
vandaag tot en met vrijdag wor
den gehouden, met kracht ver
werpt (men wil alleen verkiezin
gen die zijn georganiseerd door
de Verenigde Naties), hebben de
binnenlandse Swapo-lciders
nooit openlijk opgeroepen tot
een boycot van de verkiezing,
want dat zou hun op een celstraf
van acht maanden komen te
staan.
Niet alleen de Swapo, ook de pro
gressieve partij NNF en de Swa-
po-afsplitsing Swapo-D hebben
geweigerd mee te doen aan de
verkiezingen. De leider van Swa
po-D, Andreas Shipanga. zei gis
termorgen: "Dit zijn verkiezin
gen die worden gewonnen door
degene die de macht in het land
in handen heeft, dus door de
handlangers van Zuid-Afrika.
Men hoeft ook helemaal niet in
spanning te zitten over de op
komst: ze zullen heus wel zorgen
dat die hoog is. Het is een heel
slechte zaak, deze verkiezingen.
De spanning is erdoor vergroot,
ik ben bang dat er ongelukken
gebeuren"
Wat betreft de opkomst, willen de
organisatoren van deze verkie
zingen onder Zuidafrikaanse toe
zicht inderdaad weinig aan het
toeval overlaten. Niet alleen is
met alle macht gewerkt aan de
registratie van de kiezers, maar
men heeft de verkiezingen ook
over vijf dagen uitgestrekt, opdat
iedereen maar zal kunnen stem
men. terwijl bovendien in dun
bevolkte gebieden mobiele
stembureaus de kiezers gaan op
zoeken.
De partijen die bij de verkiezingen
de dienst uitmaken, zijn de al ge
noemde DTA en Aktur, een partij
die nog wat rechtser is en nog wat
meer scheiding van de bevol
kingstroepen (zeg maar apart
heid) wil handhaven. Dat ook de
DTA bepaald geen "kleurenblin
de" partij is, werd aardig geïllu
streerd door de woede waarmee
de leider van die partij, Dirk
Mudge, enkele dagen geleden ge
ruchten ontkende, als zou een
van zijn dochters zwanger zijn
van een zwarte.
Overigens is er volgens betrouwba
re bronnen, zoals het Christelijk
Centrum in Windhoek, druk op
grote schaal uitgeoefend op de
bevolking; eerst om zich te laten
registreren, nu om te gaan stem-
Zo wordt DTA ervan beschuldigd
haar aanhangers met de beproef
de methoden van honing en slaag
de mensen naar de stembus en
naar het goede hokje te jagen. In
elk geval is Ovambo-opperhoofd
Ndjoba een van de leiders van de
DTA. die immers is gebaseerd op
de gescheiden ontwikkeling van
de bevolkingsgroepen. Zijn
woord is wet voor de kapiteins
van de dorpen, die op hun beurt
weer de macht over hun stamle
den hebben.
Met dat al verwacht men in Wind
hoek een week van angst, aansla
gen en een verkiezingsuitslag die
nationaal noch internationaal
veel gevolgen zal hebben. Want
niemand buiten Zuid- en Zuid-
west-Afrika zal de uitslag erken
nen Zuid-Afrika blijft, in de per
soon van administrateur generaal
Steyn, voorlopig in Windhoek
aan de touwtjes trekken.
(Van onze correspondent)
SAN SALVARDOR - Op grote reclameborden in de drukke hoofd
stad San Salvador van de roerige Middenamerikaanse staat El
Salvador, is een televisietoestel afgebeeld met het opschrift Phi
lips, de zuivere waarheid. La pura veridad
Tot nu toe zwijgt de directie van de Philips gloeilampen- en as
semblagefabriek in San Salvador, met 100 tot 200 arbeiders, in
alle talen over de ontvoering van haar 32-jarige directeur Schui
tema, die pas drie maanden in dienst is. „Jong, energiek en ge
liefd bij het personeel", aldus een personeelslid.
Op een groot bord in de fabriek, waar niemand zonder vergunning
wordt binnengelaten uit angst voor bedrijfsspionage, hebben de
arbeiders hun solidariteit met de ontvoerde directeur betuigd.
Onder de vorige directeur waren enkele tientallen arbeiders ont
slagen. Volgens een personeelslid betekende dit geen sanering,
maar heeft het wel kwaad bloed gezet. Een geregistreerde vak
bond bestaat officieel niet bij Philips, wel een soort personeels
vereniging die gezellige avondjes organiseert. Het bedrijfskli-
maat, de lonen en de sociale voorzieningen worden bij Philips
hoger aangeslagen dan bij Amerikaanse en Salvadoreense on
dernemingen, zegt een bedrijfsleider trots.
In een afgelopen zaterdag verschenen twee pagina's grote adver
tentie in enkele Nederlandse dagbladen hebben de ontvoerders
van Schuitema uiteengezet waarom juist een Philips-directeur
werd gekidnapt. Met deze in het Spaans gestelde publikatie in De
Volkskrant, Algemeen Dagblad en De Telegraaf lost Philips één
van de eisen van het FARN (Strijdkrachten van Nationaal Verzet)
in. Deze organisatie, die vrijwel zeker de Philips-directeur ont
voerde, wenste dat de Nederlandse multinational in de 30 landen
waar zij vestigingen heeft soortgelijke advertenties in de dagbla
den zou plaatsen.
Volgens het FARN wordt de militaire dictatuur van generaal Ro
mero in El Salvador door de multinationals in stand gehouden.
Schuitema is ontvoerd omdat hij een bedrijf vertegenwoordigd
dat „de werkende klasse in de hele wereld onderdrukt", aldus de
FARN-publikatie. De Derde Wereld moet onafhankelijk worden
van de imperialistische landen, en daarvoor is het nodig dat in El
Salvador de „strijd tussen bourgeoisie en proletariaat wordt op
gevoerd", zo meent het FARN.
De ontvoering van Schuitema is de 18de in vier maanden tijd in dit
land; een record dat waarschijnlijk slechts door de „kidnapin-
dustrie" in Columbia wordt overtroffen. Waarom duren de on
derhandelingen zo lang en wat is de reden dat directeur Schuite
ma nog niet vrijgelaten is? Sommige kringen in San Salvador
geloven dat de guerrillaorganisatie FARN politieke eisen op tafel
gelegd zou hebben, in de vorm van vrijlating van een aantal
politieke gevangenen, welk probleem Philips doorschuift naar
de regering van president Romero. Anderen denken aan vak-
bondswensen, zoals het weer te werk stellen van ontslagen ar
beiders of het officieel toelaten van een geregistreerde vakbond
binnen de onderneming. Bezorgd commentaar van een Neder
landse zakenman: Als dit zo doorgaat, zit er niets anders voor ons
op dan El Salvador te verlaten. Een ander Dit gaat de richting
van Nicaragua uit.
Een vakbondsleider geeft enkele cijfers, die laten zien dat deze
ontvoering van de Philips-directeur (de tweede in Latijns-Ame-
rika na de Van der Panne-affaire in Buenos Aires drie jaar gele
den) niet zomaar uit de lucht is komen vallen. In 1978 zijn onge
veer tien vakbonden in nationale en internationale ondernemin
gen in dit land opgerold; via het omkopen van arbeiders, het in
dienst nemen van nieuw personeel, of het aanbieden van ge
schenken, reisjes en premies aan de arbeiders. Op deze manier
lukt het veel ondernemers Curagao tendens naar zelfstandig
vakbondswerk (onafhankelijk van de regering en de industrie) de
grond in te boren.
Op de 146 belangrijkste ondernemingen in El Salvador bestaan in
30 fabrieken vakbonden. Nederland heeft een aantal onderne
mingen in El Salvador. Shell, Unilever, Curacou en Philips. De
meeste ondernemers beschouwen vakbonden als een commu
nistisch gevaar en schermen met het argument dat ze hun fabrie
ken moeten sluiten of failliet zullen gaan als ze toegeven aan de
eisen van de vakbonden.
Nobelprijs
Behalve de ontvoering van de Philips-directeur en de daarop vol
gende kidnapping van twee Engelse bankiers (om de onderhan
delingen te bespoedigen?), zit de regering in haar maag met het
voorstel van het Engelse Lagerhuis om de aartsbisschop van San
Salvador, monseigneur Oscar A. Romero, voor te dragen als kan
didaat voor de Nobelprijs voor de vrede van 1979. Als waarschu
wing aan de initiatiefnemers van dit plan, werden afgelopen
dinsdag een priester en drie andere Salvadorenen in een vier uur
durend vuurgevecht door de veiligheidsafdeling van de politie
neergeschoten. Een van tevoren in scène gezette show van de
politie, aldus commentaren in kerkelijke kringen.
Aartsbisschop Romero heeft direct hierop een onderzoekcommis
sie ingesteld, die inmiddels heeft vastgesteld dat de vermoorde
priester tevoren was mishandeld en gefolterd en dat twee van de
drie slachtoffers vakbondsleden bleken te zijn. In vakbonds
kringen is men van mening dat dit duidt op een intiatief van de
regering om schoon schip te maken met de vakbonden.
De situatie in El Salvador lijkt op een patstelling, waarbij de partij
en in het geding van geen wijken weten. Vooral op het platteland,
waar de terreurpolitie iedere dag meer slachtoffers maakt. Ont
voeringen en aanslagen zullen met de regelmaat van de klok
blijven doorgaan, omdat de aan het bewind zijnde regering niet in
staat schijnt een oplossing te vinden voor de uitbarsting van
sociaal, politiek en economisch geweld.
ADVERTENTIE
^aaog«P«,V,0^Wn99e'
k\oTZ
l.b.v. Nat. Puzzelactie „Het Gehandicapte Kind"
w&umtKm w IA vmxx» hkswm.
tftUk MBinitia
mmm
de hele wereld op last van de
De advertentie over twee pagina's zoals die zaterdag in tientallen kran ten
ontvoerders van Philips-directeur Schuitema verscheen.
ADVERTENTIE
