C&A gaat in de kamermuziek...
fgnrfl»
ZATERDAG 2 DECEMBER 1978
PAGINA 23
Spanje is het land van de
numerieke symbolen. Be
tekende 18-J ruim veertig'
jaar lang de heerlijke da
tum van 18 juli 1936, de
dag waarop Franco naar
de macht greep, voor bij
na twee procent van de
bevolking is 20-N de
droevige dag dat de Gc-
neralisimo op 20 novem
ber 1975 zijn laatste adem
uitblies. Spanje heeft er
sinds kort een nieuw
symbool bij: 6-D ofwel 6
december 1978, de dag
waarop het referendum
over de nieuwe democra
tische grondwet wordt
gehouden. Om precies te
zijn moet 6-Ó eigenlijk
aangevuld worden met 7-
C, de zevende constitutie
in de Spaanse geschiede
nis, die 10-D inluidt, de
tiende democratische pe
riode op het Iberisch
Schiereiland. Voor de ab
stracte denkertjes in
Spanje is dit de formule
voor de toekomst: 6-D
plus 7-C is 10-D. Een hint
voor extreem rechts na 6
december: 18-J min 20-N
is O.
'?:v.
MADRID - De campagne voor het referendum over de
nieuwe Spaanse grondwet, die een massaalja" voor
de constitutie moet uitlokken, is in volle gang. De
Spanjaarden worden bedolven onder grondwettek
sten, die in het Spaans, Catalaans, Mallorcaans, Bas-
kisch en Galicisch als sinterklaassurprises zijn uit
gedeeld. „Een grondwet tegen niemand, en vóór ie
dereen" of „Eén stem is meer waard dan duizend
kreten" vertellen honderdduizenden affiches op
straat.
De regering, die 20 miljoen
gulden in de reclamecam
pagne voor het referendum
heeft geïnfesteerd, houdt
zich wijselijk neutraal en legt
het accent in zijn propaganda
op het stemrecht en op ach
tergrondinformatie. Het is
aan de politieke partijen om
een Ja of Nee te advise-
De Spaanse burgers zijn gevoelig
voor garantie. Om de kiezers te
overtuigen van de degelijkheid
van de grondwet, ziet men op
alle affiches en tv-spots een
soort waarmerkstempel, dat de
duurzaamheid van de grond
wet moet garanderen. Dit
embleem slaat aan, want ieder
bedrijf dat zichzelf respecteert
en ook officiële instanties voor
zien hun brieven van een rond
stempel dat vertrouwen moet
opwekken. Opiniepeilingen
hebben uitgewezen dat het
percentage van de Spaanse
burgers dat op 6 december gaat
stemmen, binnen twee weken
van 50 naar 60 procent is geste
gen. Ongetwijfeld heeft het
waarmerk, dat de indruk wekt
dat de Spaanse grondwet is
goedgekeurd door de „Kema",
reeds zijn vruchten afgewor
pen.
Alle politieke partijen houden
honderden bijeenkomsten, om
hun volgelingen via een gezon
de partijdige voorlichting tot
stemmen aan te sporen. Voor
op loopt de Socialistische Ar
beiders Partij PSOE, die bij
zonder actief is in het Basken
land. Deze partij, wiens secre
taris-generaal Félipe Gonzalez
onlangs opmerkte dat Koning
Juan Carlos na het referendum
onmogelijk langer gezien kan
worden als de opvolger van
Franco, staat helemaal achter
de grondwet en voert zelf een
agressieve reclamecampagne.
Het bloemetje van het partij
embleem - de vuist met het
roosje - is er afgevallen en het
steeltje stelt de I van SI
'La Pasionara'
Twaalf ministers van de rege
ringspartij Unie van het Demo
cratisch Centrum reizen het
land door om hun partijleden
tot een massaal Ja tegen de
grondwet aan te zetten. De
Communistische Partij PCE
doet niet voor de andere partij
en onder. De 83-jarige „La Pa-
sionara", voorzitster van de
partij, houdt vitale redes, die
allemaal met een Ja op de
grondwet eindigen. De conser
vatieve Volksalliantie AP, die
sinds kort zijn meest reactio
naire vleugel kwijt is, verzoekt
ook om een ja-stem, maar het
gaat wat aarzelend. Voor deze
gematigde neo-francisten is het
mocratisch confectiepak te
dragen.
De nieuwe democratische
grondwet - de eerste in de
Spaanse geschiedenis die niet
door een elitegroepje is samen
gesteld, maar door bijdragen
van machthebbers en oppositie
- is een lijvig werk geworden.
169 artikelen in 10 hoofdstuk
ken vormen vanaf 6 december
de nieuwe basis voor de demo
cratische samenleving. Voor
bijvoorbeeld de Engelsen, die
het helemaal zonder grondwet
doen, is het een ongelooflijk
dik boekwerk, maar voor de
Spanjaarden, die nu toch in een
politieke reorganisatie zitten,
had er nog best wat bij ge
kund.
Het unieke van de Spaanse
grondwet is, dat hij onpartijdig
is en geen overleefde reli
kwieën uit het verleden bezit.
Eén levend Spaans relikwie is
echter wel de grondwet bin
nengeslopen. De Katholieke
Kerk wordt met name in de
constitutie genoemd. Niet dat
de katholieke kerk een bevoor
rechte positie inneemt, want er
is volledige scheiding van staat
en kerk, maar later zag men in
dat men het conservatieve deel
van het Spaanse volk niet te
veel tegen het hoofd moest sto
ten. Spanje wordt dus een le
kenstaat met een katholieke
kerk en nog wat andere ker
ken.
moeilijk
Conservatieve Spanjaarden heb
ben het erg moeilijk met het ar
tikel over onderwijsvrijheid,
een onderwerp dat door de
emotionele benadering ervan
in een aantal landen leidde tot
een schoolstrijd voor bijzonder
onderwijs. In Spanje hebben
staatsscholen met gratis on
De Socialistische Arbeiders Partij stac.t helemaal achter de nieuwe grondwet .wc
nctar de stembus gaat .Op de 'aanbeveling' om 'ja' te zeggen is zelfs het bloemetje va
met het roosje - afgevallen. Het steeltje van de roos stelt nu de i van SI voor
r Spanje woensdag a s
art i jembleem - de vuist
derwijs leken in dienst die, als
de ouders dit willen, gods
dienstonderwijs kunnen ver
zorgen.
Voor menig diep gelovig katho
liek, opgevoed op een „fijn" ka
tholieke particuliere school en
die nog niet verlicht is door het
tweede concilie van Paus Jo
hannes XXIII, betekent dit dat
de deur in het onderwijs ge
opend wordt voor de Satan, die
in de vorm van Marx de klas
kan binnensluipen. Alsof de
duivel ermee speelt, krijgt deze
groep nog een zware teleur
stelling: de democratische
grondwet maakt echtscheidin
gen mogelijk. Weg is die veilige
francistische pilaar, die Spanje
groot maakte met in de wet ge
vangen gezinnen!
De nieuwe democratische
grondwet, die tamelijk pro
gressief is en liberaal, breekt
met het francistische verleden,
maar de campagne voor het re
ferendum brengt dit diploma
tiek, om de Spaanse trots van
vroeger niet te beschamen.
„Vroeger had het staatshoofd
het voorrecht om alles voor het
volk te doen zonder dat hij de
burgers hoefde te raadplegen.
Dat kwam omdat Spanje in een
uitzonderingstoestand verzeild
was geraakt. Het staatshoofd
maakte een aantal fundamen
tele wetten om het land te be
sturen, maar door de uitzonde
ringstoestand hadden deze
fundamentele wetten niet het
karakter van een grondwet.
Welnu, de nieuwe democrati
sche constititutie vervangt alle
vroegere fundamentele wetten,
want deze zijn niet meer nodig
in een samenleving waarin de
burgers te kennen hebben ge
geven de souvereiniteit zelf in
handen te willen nemen", zegt
de juffrouw op de tv bijna da
gelijks.
Als koek
Deze presentatie gaat er in als
koek, behalve bij extreem
rechts en enkele extreem
linkse groeperinkjes. Extreem
rechts, dat maar niet kan ver
kroppen dat God niet meer
over Spanje regeert, heeft het
moeilijk. Onoverkomelijk
probleem, naast de democratie
in zijn geheel, is voor deze ex
tremisten de grondwetsbepa
ling die het recht op zelfbestuur
van de „nationaliteiten" en re
gio's garandeert. Volgens de
geest van de grondwet worden
met de term „nationaliteiten"
de streken aangeduid die vroe
ger over zelfbestuur hebben
beschikt of op het punt stonden
erover te beschikken.
De term „nationaliteiten", die na
een eindeloos heen en weer ge
praat is bedongen door de
volksvertegenwoordigers van
Catalonië, het Baskenland en
Galicië, houdt niet meer in dan
dat deze regio's eens histori
sche rechten hadden of bijna
bezaten. Voor extreem-rechts
gaat dit veel te ver en staat de
term „nationaliteiten" gelijk
met separatisme. Dat hetzelfde
artikel vermeldt dat de Spaan
se staat een gemeenschappelijk
en ondeelbaar geheel is en
daardoor een misverstand over
het begrip „nationaliteiten'
volledig uitsluit, gaat de pet
van extreem-rechts te bo-
Extreme partijen moeten na het
referendum over de grondwet
op hun tellen passen. Volgens
de consititutie is iedereen vrij
om de ideologie te kiezen die
hij wil, maar de politieke partij
en moeten wel een democra
tisch karakter hebben. Ooit een
democratische fascistische
partij gezien? Bias Pinar, de
leider van de extreem-rechtse
politieke partij Fuerza Nueva,
verklaarde enige tijd geleden
op de Eurofascistische bijeen
komst te Madrid, dat hij bereid
is Fuerza Nueva op te doeken
als het vaderland daarmee ge
diend is. Betekent dit dat het
Spaanse fascisme als martelaar
in de illegaliteit duikt om de
held uit te hangen?
De nieuwe grondwet beschermt
het recht op leven. De dood
straf wordt in de constitutie af
geschaft, behalve voor militai
ren in oorlogstijd. Op het eerste
gezicht lijkt abortus zonder
grondwetswijziging uitgeslo
ten, maar.de Carlistische Partij
van Carel Hugo de Bourbon
Parma schijnt een formule ge
vonden te hebben die vrucht
afdrijving mogelijk zou ma
ken. In tegenstelling tot de
francistische wetgeving, zullen
alle Spanjaarden gelijk worden
behandeld voor de wet. Onge
huwde moeders en kinderen
die niet uit een huwelijk af
komstig zijn, zullen dezelfde
status bezitten als alle andere
Spaanse burgers.
De geografische grenzen van
Spanje worden niet in de
grondwet aangegeven. Wel
spreekt men over het aantal ze
tels dat elk eiland van de Balea
ren en van de Canarische ar
chipel, evenals de twee Spaan
se enclaves in Marokko, de ha
vensteden Ceuta en Melilla, in
het parlement hebben. Koning
Hassan II van Marokko heeft
begin november verklaard dat
hij zijn aanspraken op Ceuta en
Melilla zal doen gelden als Gi
braltar Spaans wordt. Als Has
san voet bij stuk houdt, dan be
tekent dit op zijn zachtst ge
zegd een grondwetswijziging
als Ceuta en Melilla in Marok
kaanse handen vallen.
Het is echter veel waarschijnlij
ker dat Spanje zijn twee encla
ves aan de Noordafrikaanse
Middellandse-Zeekust met
hand en tand zal verdedigen.
De grondwet spreekt niet over
Gibraltar. De geografische
grenzen van het Spaanse
vasteland kunnen niet ingekort
worden, maar de constitutie
laat de mogelijkheid tot lands-
uitbreiding open.
In de toekomst zal er alleen maar
een gekozen parlement be
staan. De bij de algemene ver
kiezingen van vorig jaar door
koning Juan Carlos aangewe
zen 40 senatoren gaan naar
huis, en de Eerste Kamer krijgt
een regionaal karakter, waarin
naast de in de provincies geko
zen volksvertegenwoordigers
ook kamerleden uit de ver
schillende regio's zitting krij
gen. Net zoals in Nederland,
kan de rechter de Grondwet
niet toetsen. Een constitutio
neel gerechtshof gaat erop toe
zien dat uitgevaardigde wetten
niet in strijd zijn met de
Grondwet.
Extreem linkse partijen, zoals
sommige maoistische en trotz-
kistische partijen, moeten niets
van de democratische grond
wet hebben. Volgens deze
groeperingen is het vrije on
dernemersinitiatief en de vrije-
marktpolitiek. die in sommige
gevallen gecorrigeerd kan
worden door staatsplanning,
veel te liberaal en staan deze
mechanismen ten dienste van
de kapitalistische multinatio
nals, die alleen maar als doel
hebben de medemens uit te
buiten. De trotzkisten vinden
de plicht van de overheid om de
participatie van de werkne
mers in de bedrijfsvoering te
stimuleren, veel te gering.
De Baskische Nationalistische
Partij PNV is niet erg gelukkig
met de nieuwe grondwet, om
dat de historische provincie
rechten uit de vorige eeuw van
de provincies Viscaya en Gui-
puzcoa niet volledig zijn er
kend. Men had graag gezien dat
alle rechten, ook de rechten die
tegen de grondwet indruisen,
zoals het aangaan van federa
ties met andere regio's, in ere
waren hersteld. Hoewel de
PNV de grondwet globaal als
positieve democratische
mijlpaal ziet, raadt de partij zijn
kiezers aan om niet
ferendum deel te r
De extreem linkse Baskische na
tionalisten, de abertzales, heb
ben zich vierkant tegen de
grondwet verklaard en zullen
zich op het referendum „actief'
van stemming onthouden. Dit
kan betekenen dat de abertza
les op 6 december de bevolking
in het Baskenland zullen ver
hinderen om naar de stemlo
kalen te gaan. De abertzales,
die uitmonden in de Baskische
afscheidingsbeweging ETA,
willen alleen maar een onaf
hankelijk marxistisch-leninis-
tisch Baskenland.
Zoals altijd, huist de geest van de
tijd in de interpretatiezin van
de wetgeving. Zo ook in Span
je. Om het ja" op het referen
dum over de nieuwe democra
tische grondwet massaal te
doen klinken, verlaagde men
de meerderjarige leeftijd van 21
tot 18 jaar. Dat scheelt ruim
1.300.000 stemmen. Hiervoor
ging men op een democratisch-
juridische wijze de francisti
sche adder onder het gras te lijf:
de Wet op het referendum van
1945, bepaalt dat de meerdeija-
nge leeftijd 21 jaar is. Deze fun
damentele wet, die zelf alleen
maar door een referendum ge
wijzigd kan worden, verwijst
enige malen naar een paar arti
kelen in het Burgerlijk Wet
boek, waarin de meerderjarige
leeftijd van 21 jaar genoemd
wordt. Bovendien vermeldt
deze Wet op het referendum
zelf eenmaal de meerderjarige
leeftijd van 21 jaar.
Geïnspireerd door de geest van
een democratische herfst gin
gen de juristen aan het werk.
Men wijzigde de leeftijd in de
artikelen van het Burgerlijk
Wetboek waarnaar de Wet op
het referendum verwijst, van 21
in 18 jaar. Daarna verklaarde
men vol trots dat de Wet op het
referendum met de meerdeija-
rige leeftijd van 21 jaar die van
18 jaar bedoelde, zoals die nu in
het Burgerlijk Wetboek staat.
Resultaat: iedereen dik tevre
den en een referendum over de
referendumwet omzeild. Een
voorbeeld van hoe een naar il
legaal riekende juridische foef
de democratie kan dienen.
ARNHEM - Grootwinkelbedrij
ven gaan zich steeds meer bezig
houden met het sponsoren van
klassieke muziek. Albert Heijn
organiseert al enkele jaren in
Amsterdam en Arnhem een
reeks concerten met het Am
sterdams Philharmonisch Or
kest. Nu heeft ook het modehuis
C&A zich op de (kamer)muziek
gestort.
AH-concerten kunnen zich tot nu
toe steeds verheugen in tot de
nok toe gevulde zalenvanwege
de uitgekiende programmering
die, gevoegd bij de lage toe
gangsprijzen, een geheel nieuw
concertpubliek op de been heeft
gebracht. Of dat met het C&A-
initiatief ook het geval zal zijn,
moet worden afgewacht, maar
op papier heeft het er alle schijn
van. Er zijn voorlopig twee en
sembles geformeerd, die onder
de vlag van het modehuis in de
komende maanden ieder zeven
concerten zullen geven. Het
gaat om het Dubinsky Piano
kwartet en het Paganini En
semble.
Het Dubinsky Pianokwartet be
staat uit het echtpaar Rostislav
Dubinsky (viool) en Lu ba Edli-
na (piano), altviolist Jacques
Holtman en cellist Marien van
Staalen. Het echtpaar Dubins
ky woont sinds 1976 in Neder
land. Dubinsky was in Rusland
de eerste violist van het be
roemde Borodin Kwartet. Zijn
vrouw is een van de meest ge
zochte begeleidingspianis
ten.
Jacques Holtman heeft deel uit
gemaakt van het Concertge
bouworkest en was leider van
het Amati Kwartet. Momenteel
is hij concertmeester van het
Rotterdams Philharmonisch
Orkest. De cellist Marien van
Staalen bekleedt bij hetzelfde
orkest de solo-plaats. Voor de
C&A-tournee is aan dit viertal
de solo-bassist van het RPhO,
Anthony Woodrow, toegevoegd.
Het Dubinsky Kwartet speelt
het Pianokwartet in c, op. 60
van Brahms, het Pianokwartet
in g, KV 47S van Mozart en het
Forellen-kwintet in A op. 114
van Schubert.
Het Paganini Ensemble is sa
mengesteld uit zes musici, die
allen deel uitmaken van het
Nederlands Kamerorkest. Het
zijn de violisten Jean-Jacques
Kantorow, Jacques Hartog en
Alma Badings, de altist Misha
Gelier, de cellist Herre-Jan Ste-
genga en de contrabassist Her-
bert Siegers.
Kantorow won in 1964 het Paga-
nini-concours in Genua en be
hoorde ook tot de eerste finalis
ten van het Elisabeth-concours
in Brussel. Hij is eerste con
certmeester van het NKO sinds
september van dit jaar. Boven
dien is hij docent aan het Con
servatoire National in Straats
burg.
Jacques Hartog heeft kamermu-
ziekervari ng als pri manus van
het Dekany Strijkkwartet,
waarmee vele tournees in Eu
ropa en Amerika zijn gemaakt.
Hij is aanvoerder van de twee
de-violen in het NKO. Alma
Badings heeft bij Herman
Krebbers gestudeerd en heeft in
verschillende kamermuzieken-
sembles en orkesten een plaats
gehad.
Misha Geiler is evenals Lu ba Ed-
lina en Rostislav Dubinsky uit
Rusland naar Nederland uit
geweken en was voorheen de a l-
tist van het Glinka Kwartet.
Tegenwoordig is hij solo-altist
van het NKO. Herre-Jan Ste-
genga, thans solo-cellist van het
NKO, heeft gestudeerd bij Paul
Tortelier en maakte deel uit
van het kamerorkest Les Musi-
ciens de Paris. Herbert Siegers
ten slotte studeerde piano en
contrabas in Den Haag. Hij
leidt als dirigent verschillende
ensembles.
Het Paganini Ensemble speelt
tijdens de tournee door Neder
land de Sonate nr. 3,in C van
Rossini, Cantabile en La Cam-
panella van Paganini, Sara
bande et Tambour in van
Leclair, de Duivelstrillersonate
van Tartini, de Winter uit Vi
valdi's Vier Jaargetijden, Le
Papilion van Popper, Scherzo
Tarantelle van Wieniawski en
de Roemeense Volksdansen van
Bar lok.
Initiatiefnemer van deze concer
tenreeks is de heer J. H. L. Wolf
uit Amersfoort. De heer Wolf:
Kamermuziek is niet subsi
diabel door de overheid, al
thans niet in die mate dat er
echt dingen gebeuren die ikzelf
erg de moeite waard vind. Dat
is wel het geval met het Dubins
ky Pianokwartet en het Paga
nini Ensemble. Omdat ik ook in
Amerika heb gewoond en daar
heb gezien dat sponsoring door
het bedrijfsleven in de klassie-
ke-muzieksector de gewoonste
zaak van de wereld is, ben ik me
gaan afvragen waarom zoiets
in Nederland niet zou kun-
,Jk ben dus op zoek gegaan naar
een bedrijf dat niet alleen in ons
landmaar vooral ook interna
tionaal sterk gespreid is en
kwam zodoende terecht bij C&
A. Gelukkig vond ik daar een
gewillig oor voor mijn initia
tief. Er worden overigens geen
speciale acties onder het klan
tenbestand gehouden om de
zalen geforceerd vol te krijgen.
We willen eerst eens afwachten
hoe dit initiatief, gesteund door
de normaal gangbare propa
ganda, bij het publiek aan
slaat".
De heer J. Ots, namens het mode
huis: .Als bedrijf worden we
voortdurend benaderd voor
giften. Toen de heer Wolf bij ons
kwam, leek ons dat een prima
aanleiding om het geld eens ge
richt aan een bepaald project
uit te geven. Commerciële mo
tieven hebben in eerste instan
tie geen gewicht in de schaal
gelegd. Want met kamermu
ziekconcerten valt er op dat ge
bied vooralsnog niet veel te
doen. Wel hopen we op deze ma
nier een veel groter publiek
voor deze muziekvorm te inte
resseren". Het Dubinsky Pia
nokwartet en het Paganini En
semble treden in de volgende
steden op: Arnhem (4 dec., 20
feb.J, Maastricht (22 maart. 22
april). Eindhoven (9 april, 22
feb.), Middelburg (16 dec., 20
feb.), Rotterdam (8 mei, 19
april)Amsterdam (18 april,27
maart). Den Haag (17 april,28
maart).
