I
India heeft een offensief
ingezet tegen het anal
fabetisme. Twee derde
van de bevolking kan
niet lezen of schrijven,
hetgeen neerkomt op
ongeveer 400 miljoen
mensen. Mahatma
Ghandi had al als één
van zijn lijfspreuken:
„each one, teach one",
iedereen moet elkaar
onderwijzen en helpen.
Na dertig jaar onaf
hankelijkheid dus nog
een immens aantal on-
geletterden. Dat mon
stercijfer wil men in de
komende vijf jaar met
honderd miljoen ver
minderen, met name in
de leeftijdsgroep van
15 tot 35 jaar.
Op 2 oktober - de ver
jaardag van Mahatma
Ghandi - van dit jaar is
het startsein gegeven
voor een alfabetise
ringsproject, dat an
derhalf miljard gulden
kost. In 575.000 scho
len, tempels en open
bare gebouwen is een
reusachtig leger van
vrijwilligers aan het
werk gegaan om hun
mede-burgers de vaar
digheid in lezen en
schrijven bij te bren
gen. Het zijn onderwij
zers, studenten, men
sen met een opleiding
die werkloos zijn, ex-
ambtenaren, gepen
sioneerden enz. Zij ge
ven les op basis van
part-timewerk. Hun
vergoeding ligt tussen
de f 15,- en f 35,- per
maand. De organisatie
is in handen van over
heid en particuliere
organisaties.
Het analfabetisme
werkt sociale mis
standen in de hand.
Lieden die wel kunnen
lezen en schrijven
misbruiken hun ken
nis. Ze eisen geld voor
werk, dat ze uit hoofde
van hun functie gratis
moeten doen. Een anal
fabeet moet maar af
wachten hoe hij bij
moeilijke zaken (ban
ken, rechtszaken enz.)
behandeld wordt. Hij
kan het zelf niet volgen
of voorbereiden. Voor
al nu de bureaucratie
zich steeds verder uit
breidt, neemt de af
hankelijkheid van de
analfabeten toe. Daar
wil men zo snel moge
lijk een eind aan ma
ken. Maar die snelheid
moet natuurlijk niet
met westerse maatsta
ven worden geme
ten.
ZATERDAG 18 NOVEMBER l!)/8
BOMBAY - India - toch al
geen land waar vrede en
rust regeren - lijkt op de
drempel te staan van nog
grotere onrust en geweld-
pleging. Politiek is er de
strijd tussen de aan de
macht zijnde Janata-partij
van premier Dessai en de
Congrespartij van de uit
de „as van de corruptie
schandalen" herrezen In
dira Ghandi. Politieke on
rust, want men spaart el
kaar niet. Maar veel drei
gender is de groeiende op
stand van de kaste er „on-
aanraakbaren", de uitge
stotenen, de harijans.
Slaven
Vijftien procent van de bevolking
van het hindoeïstische India, wat
neerkomt op zo'n 90 miljoen in
woners, wordt door de hogere
kasten - met de Brahmanen aan
de top-als slaven beschouwd; als
de lieden, die het vuile en zware
werk moeten doen voor een be
dragje dat nog niet eens de naam
van hongerloon verdient. Als
men weet, dat zeker de helft van
dë Indiase bevolking (ongeveer
300 miljoen) onder de armoe-
grens leeft - d.w.z. geen twee
povere maaltijden per dag heeft
noch voldoende kleding en huis
vesting - kan men nagaan hoe de
status van de uitgestotenen is.
Deze harijans, hebben genoeg
van eeuwen vernedering en on
derdrukking. Ze komen steeds
meer in beweging om hun rech
ten als volwaardig staatsburger
op te eisen. Gevolg: wrede tegen
acties van de hogere kasten, die
hun rijkdom en privileges be
dreigd zien. Er zijn al veel doden
gevallen. Het zullen er nog veel
meer worden.
De cijfers liegen er niet om. In 1976
werden er 5968 misdrijven tegen
de harijans bedreven. In 1977 wa
ren dat er al 10.879; tot augustus
van dit jaar was het cijfer 5952. In
1976 werden 126 harijans ver
moord, van wie alleen al in de
staat Uttar Pradesh 84, in Madhya
Pradesh 30, in Andrha. Pradesh
en Bihar ieder 3, in Karnataka,
Orissa en Kashmir ieder 2. En die
cijfers geven bepaald niet alle
geweldpleging tegen de „onaan-
raakbaren" weer, want er zijn
zeer veel interpretaties van het
Indische strafrecht mogelijk. En
lang niet alle zaken worden aan
hangig gemaakt.
Agressiever
De sfeer in India is de laatste maan
den agressiever geworden. Je
leest het in de kranten. Je merkt
het op straat. Naast oude leuzen
van de verkiezingen zie je op de
gebouwen nieuwe kreten gekalkt
zoals „Wij eisen rechtvaardig
heid", „Wij eisen werk", „Wij ei
sen eten", „Maak een eind aan de
honger", „Sluit je aan bij de vak
bonden".
Wat dat werk betreft: hoewel de ha
rijans 15 procent van de bevol
king uitmaken komt nauwelijks
6,5 procent van hen in aanmer
king voor een goede baan. Vol
gens het blad „India Today" heeft
82,3 procent van de uitgestotenen
slecht betaalde baantjes, als ze al
werk hebben.
Hoewel het in eerste instantie wel
licht vreemd klinkt, werken de
rampen, die India regelmatig
treffen en die velen het leven
kost, ten gunste van het tot nu toe
zwaar vernederde volksdeel. Ik
heb dat zelf kunnen waarnemen
in Andrha Pradesh. In het
vruchtbare Krishna-district leef
de de plattelandsbevolking
(waarvan velen tot de harijans
behoren) op een triest niveau-
simpele hutten, geen eigen stukje
land, tekort aan voedsel, tekort
aan medische verzorging, nau
welijks of geen schoolopleiding.
De mensen legden zich erbij neer,
wisten amper dat het ook anders
kon. Totdat in combinatie met
een wervelstorm een enorme
vloedgolf het land overspoel
de.
Vele tienduizenden mensgp kwa
men om het leven, niet zo ver
wonderlijk, omdat de hutten
geen weerstand tegen het water
konden bieden. In aller ijl tracht
te men hulp te verlenen. Men
ontdekte de armoe van de bevol
king daar. Er werden hulppro
gramma's opgezet. Van alle kan
ten stroomde geld toe om (ste
nen) huizen te bouwen, om de
boeren en vissers werkmateriaal
te verschaffen, om de mensen de
eenvoudigste vormen van medi
sche verzorging te bieden. De
Krishna-Indiërs wisten ineens,
dat ze niet alleen stonden. Ze
merkten aan den lijve dat het ook
anders kon.
De „eerste hulp"-verleners zijn ver
trokken, maar er zijn teams ach
tergebleven om de mensen ook
structureel te helpen. Dat houdt
in dat nieuwe wegen worden
aangelegd, die de bevolking meer
kans geven op contact met ande
re dorpen en steden; dat medi
sche consultatieposten in de wat
grotere dorpen zijn ingericht; dat
kleine streekziekenhuizen wor
den gebouwd; dat de boeren ad
vies wordt gegeven over een be
tere bewerking van de grond; dat
de waterhuishouding wordt ver
beterd; dat scholen en schooltjes
worden opgericht.
van uitbuiting van de „onaan-
raakbaren" (de term komt van de
vrees, dat hogere kasten bij aan
raking van de lageren onrein
worden) in groot gevaar zien.
De hindoes gaan daarbij niet zacht
zinnig te werk. Neem de staat Bi-
har. Daar werden tot juli van dit
jaar 41 harijans gedood. Tiental
len van de uitgestotenen (ze mo
gen niet in hetzelfde dorp wonen,
uit dezelfde waterput scheppen)
werden ernstig gewond. Het to
tale cijfer van dit eerste halfjaar
voor heel India: 249 moorden, 304
berovingen en verkrachtingen
In Villupuram, waar een harijans-
meisje door een hindoe werd ge
treiterd, kwam het tot ongere
geldheden. Veertien harijans
werden gedood.
Toen de universiteit van Auranga-
bad de naam Marthawada zag
veranderd in Bhimrao Ambed-
kar, een van de grondleggers van
de grondwet in India en voor
vechter van de harijans (waarbij
hij in het excellente gezelschap
was van Mahatma Gandhi), ont
stonden er enorme rellen. Ook
hier vielen doden. Vooral de
middenkasten grijpen kennelijk
naar geweld in hun strijd tegen de
„onaanraakbaren".
De uitbarstingen zijn te verklaren
uit het feit, dat godsdienst en tra
ditie altijd de „onaanraakbaar
heid" hebben gepredikt; dat nu
ook de zwakkeren duidelijk
wordt, dat het land niet alleen
maar aan de rijken hoort; dat nu
ook de sociaal-zwakkeren geld
kunnen lenen en niet als slaven
hoeven te leven; en ten slotte dat
er een grote politieke rivaliteit
Dat laatste aspect is een duidelijke
zaak: de armen gaan zich richten
op die partijen of groeperingen,
die in ieder geval betere levens
omstandigheden beloven. Ze ap
pelleren ook aan de spreuken van
de lijsttrekkers van de laatste
deelstaatverkiezingen. Het is
geen wonder dat de communis
ten grote activiteiten ontwikke
len. Het Bhojpur-district in de
staat Bihar staat bekend als het
„rode gebied". In Bihar zijn de
harijans erg actief. Zie het aantal
doden... De grondbezitters noe
men iedereen die zich tegen het
kastensysteem keert een Naxali-
te (een communist), wat hun -
menen zij - het recht ontleent om
ze neer te schieten.
Godsdienst
De godsdienst speelt - dat is duide
lijk - een belangrijke rol in deze
situatie. Het hindoeisme stoelt op
het kaste-systeem. Vandaar dat
vele harijans hun heil zoeken in
andere geloofsrichtingen. Het
christendom - en dan in vele pa
tronen - haakt hierop in. Maar
wat ziet men ook bij Indiase
christenen: het standsverschil
komt hiermee over. In het zuiden
bijvoorbeeld treft men hier en
daar gescheiden begraafplaatsen
en gescheiden vleugels aan in de
kerk. Er zijn kaste-christenen en
harijanschristenen. Men verjaagt
nu eenmaal niet een ingeboren
traditie door een christelijke
muts op te zetten.
Ook het boeddhisme maakt in In
dia een stevige groei door. Deze
andere grote oosterse godsdienst
kent geen kaste-systeem, waar
door haar aantrekkingskracht op
de onderliggende laag van de In
diase bevolking groot is. Een
vooraanstaand Indisch boed
dhist, Shantirakshak, meent dat
er zo'n vijftig miljoen nieuwe
boeddhisten in zijn land zijn bij
gekomen. Officieel zijn het er
echter ongeveer vier miljoen;
toch ook nog een aardig aantal.
Als Shantirakshak zegt, dat het
hindoeisme verdwijnt als het
kaste-systeem wordt afgeschaft,
komt hij daarmee tot èèn van de
belangrijkste achtergronden van
de agressie tegen de harijans. Een
ander bijkomstig probleem is
dan nog, dat ook het leger vol
gens het kaste-systeem is opge
bouwd en dat het merendeel van
de politiemacht bestaat uit leden
van hogere kasten.
In een rapport van een commissie
voor „onaanraakbaren" vindt
men veel voorbeelden van dis
criminatie van harijans. Zo meldt
men, dat in sommige dorpen jon
gens worden gedwongen in een
hoek van de schoolklas te zitten.
Ze mogen geen water drinken uit
de gezamenlijke kan. Datum:
september 1977. Harijans moch
ten niet in de tempel en op de
markt werd een strikte scheiding
doorgevoerd.
Thee
Uit het dorp Tamil Nadu werd ge
rapporteerd, dat de harijans thee
werd geweigerd aan de stalletjes.
In datzelfde Tamil Nadu heb ik
de onderworpen en vernederen
de toestand van de harijans van
nabij meegemaakt. Tijdens de
cycloon was een wijk van hen in
een stadje - ze moeten apart wo-
nen - volledig weggespoeld. Oor
zaak: de harijans mochten slechts
op het laagste en slechtste deel
van dat gebied hun armzalige
hutten neerzetten.
Men hoeft geen koffiedikkijker te
zijn om te voorspellen, dat de J
worsteling van de „onaanraakba
ren" om een meer menswaardig
bestaan India nog veel proble-
men en bloedvergieten zal ople-
veren. En dat in een staat, die
toch al zwaar gebukt gaat onder
de zorgen van honger, ondervee-
ding, analfabetisme en werk
loosheid.
De har ijayis krijgen meestal de slechtse plekken voor het bouwen van hun
hutten. Hier loopt het water het 'huis' binnen.
De Nederlandse verpleegster Margreet Stoeckart: medische verzorging
voor de armsten. In februari van dit jaar liep zij bij dit werk tyfus op.
De 'onaanraakbaren' aan de afwas. Op straat...
Met open armen
In Nagayalanka heb ik zo'n ont
wikkelingsteam (dat ik in het
voorjaar als „eerste-hulp"-ploeg
had ontmoet) in actie gezien. Elke
dag trekken de medewerkers de
omgeving in om op hun specifie
ke gebied onderricht en hulp te
geven. Ik trof daar ook weer de
Nederlandse verpleegster Mar
greet Stoeckart aan, dezelfde die
in februari met tyfus naar ons
land" moest terugkeren, aan de
dood ontsnapte en nu dus weer
medische verzorging biedt aan de
armsten in dat gebied. Ze kan
zich aardig redden in het Telegu,
de streektaal, en wordt met open
armen in de dorpen ontvan
gen.
Toen ik er was had ze een inentings
tournee op het programma staan.
Ze moest honderdtwintig kinde
ren inenten, onder primitieve
omstandigheden. Toen de naal
den gebruikt waren moesten ze
boven een houtvuurtje ter ont
draaien. Per maand kosten die
vier balawardi's, met ieder veer
tig kinderen, een kleine duizend
gulden. Men zoekt ijverig naar
sponsors. Met die balawardi's
hoopt men de kindersterfte daar
van 70 naar 30 procent te kunnen
terugdringen..
Het belangrijkste van al deze activi
teiten is echter, dat de bevolking
haar gevoel van eigenwaarde te
rugkrijgt. Dat men in de gaten
krijgt, dat men ook rechten heeft.
Dat een schatrijke grootgrondbe
zitter niet maar alles kan doen en
laten en hen als koelies (het
woord bestaat nog) kan laten
Stroomversnelling
Een sprekend voorbeeld van hoe
een natuurramp de sociale ont
wikkeling in een stroomversnel
ling heeft gebracht. Tot groot on
genoegen natuurlijk van deleden
van hogere kasten, die hun onbe
perkte invloed en hun systeem
smetting weer uitgekookt .wor
den. Dankbare vrouwen haastten
zich om wat eetbaars klaar te ma
ken.
Dezelfde organisatie - in dit geval
onder leiding van jezuieten -
heeft balawardi's, peuterschool
tjes, opgericht in vier dorpen.
Daar komen de kleintjes bij el
kaar, krijgen van een vrijwillig
ster les, ontvangen medische ver
zorging en vitaminerijk eten.
Maar de moeilijkheid is die
schooltjes financieel te laten
