Hollandse raketten
op Kreta afgevuurd
Coupon-actie
voor Aantjes
verwerft
sympathie
van ruim 100
Rijnsbnrgers
Winters uit oude kronieken
Zweden
werkte aan
eigen
atoombom
VARIA
Via nil
Kunt u zich ih bovenstaande verklaring vinden, vuFdan de
onderstaande strook in en geef die VANDAAG nog af bij
één van de genoemde adressen en wij zullen voor de door
zending zorgdragen.
Ja,
ook ik vind dat de afgelopen week door de wijze van voorstelling
van zaken aan Mr. Willem Aantjes onrechtis aangedaan. Hetheeft
mijn vertrouwen in hem echter niet geschaad. Dat hij en zijn gezin
Gods nabijheid daadwerkelijk mogen ervaren.
naam:
I adres:
I handtekening:
De coupon uit de sympathie-advertentie 1
100 Rijnsburgers.
Aantjes: de actie verkreeg de steun van. i
Acht Rijnsburgse AR-leden, onder wie de gerefor
meerde predikant Damsma, het schoolhoofd Buyze
en de raadsleden Verheij, Van Delft en Vianen, heb
ben middels een grote advertentie in het plaatselijke
weekblad alle dorpsbewoners opgeroepen sympa
thie te betuigen met de inmiddels van het politieke
toneel verdwenen CDA-voorman Willem Aantjes.
De dorpsgenoten wordt ge
vraagd een in de advertentie
voorkomende coupon uit te
knippen, die na invulling snel
te bezorgen bij één van de
acht met naam genoemde
AR-leden, waarna die op zeer
korte termijn voor doorver
zending aan Aantjes zorg
zullen dragen.
In de coupon moeten de Rijns
burgers hun handtekening
zetten onder de volgende
tekst: "Ja, ook ik vind dat de
afgelopen week door de wijze
van voorstelling van zaken
aan mr. Willem Aantjes on
recht is aangedaan. Het heeft
mijn vertrouwen in hem ech
ter niet geschaad. Dat hij en
zijn gezin Gods nabijheid
daadwerkelijk mogen erva-
Naar
Aantjes gaat ook mee
de adverten-
afgedrukte verklaring
de acht onder meer
schrijven dat zij, "totdat het
tegendeel klaar en duidelijk is
bewezen, onverlaat blijven
geloven in de uitleg, de over
wegingen en de doelstelling
zoals die door mr. Aantjes zijn
verwoord in zijn op 7 novem
ber gehouden persconferen
tie". En zij vervolgen nog:
"Het grote vertrouwen dat wij
tot 6 november 1978 in hem
hadden, is door de gebeurte
nissen van de afgelopen we
ken niet geschaad. Integen
deel". Zij danken Aantjes
voor zijn "vele en waardevolle
werk" eh wensen zijn vrouw
en kinderen veel sterkte toe in
de moeilijke tijd die nu voor
hen ligt
Kritiek
Aanvankelijk zou in de verkla
ring ook kritiek worden gele
verd op de manier waarop
historicus prof. dr. De Jong
de affaire naar buiten heeft
gepresenteerd. Op aandrin
gen van dominee Damsma
echter, die de ontwerp-ver-
klaring ter beoordeling onder
ogen heeft gekregen, is van
een dergelijke passage afge-
Vorige week donderdagavond
werd tot de sympathiebetui
gingsactie besloten. In Rijns
burg sprak toen op de CDA-
bij eenkomst CRM-minister
mevrouw Gardeniers. Aan
het slot van die vergadering
(de minister was toen al ver
trokken) werd het idee geop
perd "iets voor mr. Aantjes te
doen". Daar bleek niet ieder
voorstander van te zijn.
Sommige CDA-leden vonden
dat "een stil gebed" beter op
zijn plaats zou zijn. Omdat de
ze laatste suggestie in de ver
gadering onvoldoende bijval
kreeg hebben AR-leden later
op eigen houtje het idee ver
der uitgewerkt.
In Rijnsburg, waar de AR erg
sterk in het zadel zit, hebben
tot nu toe niet al te veel inwo
ners (tijdens de laatste ver
kiezingen stemden er 3627 op
het CDA) gereageerd op de
oproep van het comité van
aanbeveling. Afgelopen
woensdag is het weekblad
verspreid. In de advertentie
werd de Rijnsburgers ge
vraagd indien mogelijk nog
dezelfde dag de coupon bij
een van de acht langs te bren
gen.
Tot gistermiddag vielen er bij
raadslid Verhey 15 coupons
in de brievenbus, bij school
hoofd Buyze in de 30, domi
nee Damsma kreeg er 20 bin
nen, CDA-fractievoorzitter
Van Delft ook 15, raadslid
Vianen 10 en de drie anderen
bijna 40. Bij elkaar dus dik
100. Negatieve reacties waren
er nauwelijks. Alleen Verhey
heeft er één gekregen.
"Op zich geen slechte score",
meent Vianen. "Vergeet niet
dat de ergste emoties alweer
achter de rug zijn". En zijn
collega-raadslid Verwey:
"Het is helemaal niet ons
streven zoveel mogelijk cou
pons binnen te krijgen. We
hoeven niet zo nodig te laten
zien dat Rijnsburg Aantjes-
gevoelig is. Veel of weinig
reacties; we doen nu gewoon
wat we van tevoren hebben
afgesproken. En dat is dit
weekeinde nog even afwach
ten en dan maandag alles op
de post doen"
Steun
Mosterd na de maaltijd? "Be
paald niet", vindt Vianen. "Je
mag aannemen dat menselijk
gezien voor Aantjes nu pas
echt een moeilijke tijd aan
breekt. Hij zal nu waarschijn
lijk pas goed gaan beseffen
wat er is gebeurd. Daarom
kan hij nu best wat steun ge
bruiken".
Mede dank zij notities over de trekvaart tussen
Haarlem en Leiden (door de Leidsevaart) over het
tijdvak 1657-1757 heeft het meteorologisch insti
tuut KNMI in de Bilt zich een vrij exact beeld
kunnen vormen van de winters in die tijd. Tot
voor kort ging die kennis niet verder in de historie
terug dan 1734. Bekend was wel dat die bewuste
periode, die wordt aangeduid met "het, einde van
de Kleine IJstijd" zich kenmerkte door strenge
Trekschuit
Het fijne wist men er echter niet van. Tot enige tijd
geleden een medewerker aan de universiteit in
Californiè in Haarlem het archief uit de tijd van de
Republiek der Verenigde Nederlanden doorsnuf
felde. Voor zijn economisch studieproject zocht
hij in dat archief naar gegevens over de invloed
van het weer (stormrampen, overstromingen door
landurige regenval etc.) op de vaderlandse huis
houding.
Onder meer trof hij in het archief de boekhouding
aan van de Maatschappij Trekschuit over de pe
riodes 1634-1682 (Haarlem-Amsterdam) en
1657-1757 (Haarlem-Leiden.) Uit die boekhouding
viel te lezen wanneer destijds in de winterperio
des geen trekvaart plaats vond. Met andere woor
den dus: wanneer het ijs belette dat er kon worden
gevaren. Uit die informatie heeft men ongeveer
kunnen afleiden hoe streng de winters toen zijn
geweest.
Uit oude kronieken was bijvoorbeeld al bekend dat
tussen 1655 en 1685 Nederland tien bar koude
winters doormaakte. Die gegevens heeft het
KNMIooit als vaststaand aangenomen omdat het
waarheidsgehalte van de kronieken niet al te hoog
wordt aangeslagen. Maar wat nu de Amerikaan in
Haarlem uit het archief heeft opgedoken wordt
door het instituut wél als feit aangemerkt.
Dank zij de accurate boekhouders van de Maat
schappij Trekschuit is de KNMI nu een belangrijk
stuk verder op weg in het onderzoek naar kli
maatschommelingen in Noordwest Europa. Er
kan een eeuw verder terug worden gekeken (was
1743 is nu 1634).
De vondst in het Haarlems archief is inmiddels we
reldkundig gemaakt op eén in Nice gehouden
klimaatconferentie
Terugloop
Er is een overigens terugloop te zien in het aantal
strenge winters per eeuw. In de 17e (gerekend
vanaf 1634) waren het er nog 17. in de 18e noteerde
men er 12, in de 19e weer een kleine opleving tot
14 en de 20e eeuw is nog niet verder gekomen dan
5 strenge winters
IJspret uit de
17e eeuw. Dit
tafereel is van
Jan van Goyen
(paneel uit het
Leidse
Lakenhal-museum)
Het aantal
strenge winters
lijkt in de loop
der eeuwen
overigens te zijn
teruggelopen. In
deze 20ste eeuw
hebben we nog
maar 5 barre
winterseizoenen
achter de rug
CHANIA (Kreta) (GPD)- „Five, four, three, two, one, fire!!"
Op enkele honderden meters afstand verheft de „Kneut'
zich op een zuil van vuur in de lucht. Na enkele seconden
bereikt ons het bulderende lawaai van een enorme explo
sie, vermengd met de knal wanneer de „Kneut" door de
geluidsbarrière breekt. Maar dan is het ding al met een
snelheid van 2500 kilometer per uur vrijwel uit het gezicht
verdwenen
Op een kleine tribune, tegen de rot
sen gebouwd, breekt een bijna
hysterisch vreugdegehuil los
Een veertigtal Nederlandse
vrouwen en kinderen barst uit in
gejuich. De vrouwen vallen el
kaar om de hals alsof I^tederland
zojuist wereldkampioen voet
ballen is geworden. Het duurt
minuten voor de rust is weerge
keerd.
Het enthousiasme van de vrouwen
geldt de lancering van een wa
pen, een raket met een dodelijke
lading, die op weg is om een vij
andelijk vliegtuig hoog in de
blauwe lucht tot ontploffing te
brengen. Met grote wijte letters is
de naam „Kneut" op de zijkant
van de raket gekalkt. Het tafereel
speelt zich af op het schiereiland
Akrotiri. een puist aan de noord
westelijke kust van het witte
Griekse eiland Kreta.
De vrouwen zijn de echtgenotes
van een tachtigtal Nederlandse
luchtmachtmannen die in deze
laatste weken van oktober voor
enige tijd naar deze parel in de
Middellandse Zee zijn verhuisd
om zich onder een helblauwe
hemel en in een heerlijke tempe
ratuur te bekwamen in het lance
ren van raketten.
Het gaat om de mannen van het
118e en 220e squadron van de ge
combineerde eersteen tweede, in
West-Duitsland gestationeerde
groep geleide wapens van de Ko
ninklijke Luchtmacht. In oor
logstijd hebben zij de taak, met
hun Nike-Hercules-raketten het
luchtruim boven de Bondsre
publiek te vrijwaren van vijan
delijke indringers.
Aangezien het ondoenlijk is om bo
ven het dichtbevolkte Duitsland
met raketten te gaan spelen, wij
ken deze luchtmachtmannen,
evenals hun collega's van het
120e en 223e squadron en de
mannen van de vlak bij de grens
met de DDR gestationeerde vijf
de groep geleide wapens (met
Hawk-raketten), eenmaal perjaar
uit naar Kreta, om daar de tijdens
de eindeloze theoretische oefe
ningen in Duitsland opgedane
Namfi
Medio oktober werden de 86 man
van de squadrons 118 (uit het
Duitse Vörden) en 220 (uit
Schöppingen) met trans
portvliegtuigen van de Konink
lijke Luchtmacht naar het eiland
in het oosten van de Middelland
se Zee gevlogen. Ook hun raket
ten, een voor elk squadron, gin
gen mee.
De oefeningen vinden plaats op de
NATO Missile Firing Installation
(NAMFI), een NAVO-basis waar
van gebruik wordt gemaakt door
raketeenheden van Nederland
West-Duitsland, Griekenland,
België en de Verenigde Staten
Andere NAVO-landen hebben
hun eigen raketschietbaan, zoals
Italië op Sardinië en Groot-Brit-
tannië in Schotland.
De raketlanceerinrichting op Kreta
bestaat dit jaar tien jaar en ook de
Nederlandse luchtmacht maakt
er voor het tiende jaar gebruik
van. Het is nog een van de weini
ge actieve militaire bijdragen van
Griekenland aan de NAVO sinds
dit land zich buiten de militaire
organisatie plaatste, en zij zijn er
trots op. Aan het hoofd van de
basis staat nota bene een luite
nant-generaal, die een soort ope-
reltefiguur blijkt te zijn en luis
tert naar de fraaie naam van Spi-
ros Politis.
Tijdens een briefing laat hij een on
dergeschikte tot driemaal toe
vertellen hoeveel burgemeesters,
politici, generaals, andere hoog
waardigheidsbekleders en „ge
wone bezoekers" de afgelopen ja
ren zijn NAMFI hebben be
zocht.
Ontspannen
Wat die mensen tijdens een bezoek
aan NAMFI zien, zijn de lance
ringen van enkele luchtafweer-
raketten. Op de ochtend van ons
bezoek zal door de Nederlandse
militairen tot tweemaal toe een
Nike-raket worden afgevuurd,
terwijl Duitsers en Amerikanen
twee Hawk-raketten en een Lan
ce de blauwe lucht in sturen.
De Nikes en Hawks zijn de stan
daard luchtverdedigingsraketten
van de Nederlandse luchtmacht
Zij zijn in gordels opgesteld in
West-Duitsland om binnendrin
gende vliegtuigen onschadelijk
te maken. De Nikes - die ook met
atoomkoppen kunnen worden
uitgerust - zijn bedoeld tegen
zeer hoog vliegende toestellen,
terwijl de Hawk wordt ingezet te
gen laagvliegers. Beide raketten
worden met radar naar hun doel
geleid.
De Nederlandse luchtmachtmen
sen bevalt het verblijf op Kreta
wel. De ontspannen sfeer blijkt
uit het feit dat zij met witte verf
alle namen van de leden van het
squadron op de 12 meter lange
Nike-raket hebben geschilderd
De Duitsers en Amerikanen die
deze week ook op de NAMFI zijn,
kijken daar wat gek tegen-
De grootste opwinding voor de mi
litairen vormt het feit dat zij nu
eindelijk eens echt een raket
kunnen lanceren. In Duitsland
worden alle procedures tot in de
finesses geoefend, maar alleen
dat laatste punt: die druk op de
knop, blijft dan altijd achterwe
ge. Maar nu op Kreta kunnen zij
eindelijk laten zien hoe het
gaat.
Zelf zien kunnen ze het echter niet
Er zijn squadronleden die ook na
deze weken op Kreta nog nooit
een raket de lucht in hebben zien
gaan. Vlak voor de lancering
moeten alle manschappen na
melijk de schuilkelders naast het
lanceerplatform in. Het enige dat
tot hen doordringt, is het lawaai
van de explosie van de twee
trapsraket, dat tot in het 15 kilo
meter verderop gelegen Chania is
te horen.
Hun opwinding wordt in elk geval
gedeeld door hun vrouwen, die
zien wat zelfs hun mannen zelden
zien. De vrouwen van de squa
drons 118 en 220 hebben hutje bij
mutje gelegd om een vliegtuig te
kunnen charteren, om nu einde
lijk eens te kunnen zien waar hun
mannen al die jaren dagelijks
over praten. Op ons als buiten
staander komt hun opwinding
wat vreemd over, maar zij zelf le
ven mee alsof het om een wereld
kampioenschap gaat. „O, fantas
tisch, het zweet stond in mijn
handen. We zaten maar: zal-ie
gaan, zal-ie niet gaan?", roept een
■K
de
uit.
Hij ging! Rechtstandig omhoog en
daarna het duizelingwekkende
snelheid naar het doel, een fictief
punt ergens boven de Egeïsche
Zee. Drie minuten nadat de
vluchtleiding het sein „raket is
ontploft" heeft gegeven, dringt
een doffe dreun tot de wachten
den door. Die tijd had het geluid
van de explosie nodig om de 60
kilometer af te leggen.
De Hawk-raketten, die ook door
Nederlanders op Kreta worden
afgevuurd, gaan op een echt doel
af, een radiografisch bestuurd
mini-vliegtuigje dat enkele minu
ten voor de lancering de lucht in
wordt geschoten. Beide Hawks
die deze dag op deze vliegtuigjes
worden afgevuurd, treffen doel.
En dat is jammer voor de firma
Northrop, die ze bouwt.
De NAVO heeft met Northrop een
contract gesloten voor de leve
ring van deze vliegende doelen.
Voor 34.000 dollar (f65.000) per
stuk zorgt Northrop op Kreta zelf
voor het lanceren en vliegen van
deze dingen. Schiet een Hawk
raak, dan is het: weg vliegtuigje.
Mist de raket, dan kan het doel
weer worden geborgen en nog
eens worden gebruikt... en steekt
Northrop een fiks deel van de
34.000 dollar in de zak.
De Nederlandse luchtmachtman
nen schieten deze week zeer goed
met hun Nike. Uit de maximaal
100 te halen punten scoort het
Vordense squadron er 96,50 en de
mannen uit Schöppin-
gens .ijv 96,75. Kolonel Pieter
van de Weerdt, commandant van
de l-2e groep geleide wapens, is
een tevreden man. „De NAVO-
norm voor dit schieten is 70 pun
ten. Maar door de goede resulta
ten, waarbij natuurlijk ook een
stuk rivaliteit speelt, is die norm
in de praktijk nu al op zo'n 90
punten komen te liggen.
Het verblijf van de Nederlandse
mannen op Kreta duurt één
week. Zondags komen zij aan,
maandag en dinsdag wordt het
schieten voorbereid, woensdag
tot vrijdag wordt geschoten en
zaterdag is men vrij. Op zondag
wordt dan de thuisreis weer aan
vaard. Omdat het schieten zo
voorspoedig is gegaan, hebben
de mannen deze keer twee vrije
dagen. Die worden samen met de
vrouwen op het fraaie eiland Kre
ta doorgebracht.
Sommigen van hen zijn hier al voor
de tiende keer. Volgend jaar zijn
ze er weer. Dan zullen ook voor
het eerst Nederlandse land
machtmilitairen naar Kreta gaan,
om daar te leren schieten met de
nieuwste tactische raket, de om
streden Lance, die ook met
atoomkoppen wordt uitge
rust.
STOCKHOLM (GPD) - In ten min
ste vijf verschillende laboratoria
heeft het neutrale Zweden zich se
dert het begin van de jaren vijftig
beziggehouden met experimeriten
met plutonium, uranium en ver
rijking van uraniumafval en dit
volledig geheim gehouden voor de
bevolking.
In de technische laboratoria van het
ministerie van defensie bijvoor
beeld, werd gewerkt aan de ont
wikkeling van een Zweedse
atoombom, terwijl de andere la
boratoria zich bezighielden met
kernreactorprojecten. Zweden
heeft inmiddels zes reactoren in
gebruik, terwijl nog zeven andere
zijn gepland. Daarover is een
enorm debat aan de gang.
Ook is nu bekend geworden dat in
januari 1969 een hele vrachtwa
gen met kernafval is verdwenen
die op weg was naar België, waar
het materiaal verrijkt zou wor
den in de kerncentrale in Mol. De
verdwenen hoeveelheid was ge
noeg voor een paar bommen van
de grootte die in Hirosjima en
Nagasaki werden gebruikt. De
vrachtwagen is nooit terugge
vonden.
Het is onmogelijk om van rege
ringswoordvoerders in Stock
holm een verklaring hierover te
krijgen. Twintig jaar lang heeft
men verzwegen wat in Zweden op
kernenergiegebied eigenlijk ge
beurt. Door het uitlekken van dit
nieuws, uit parlementaire bron
nen, is ook bekend geworden dat
men plutonium en uranium heeft
verkocht aan West-Duitsland en
EraziliëOver de samenwerking
tussen deze twee landen op
atoomgebied is inmiddels genoeg
bekend.
Volgens Sipri.het Zweedse interna
tionale vredesinstituut in Stock
holm, zou de ontwikkeling van
kernwapens voor beide landen in
Brazilië momenteel aan de gang
zijn. Beweerd wordt ook dat
Zweden plutonium heeft verkocht
aan Zuid-Afrika, maar hierover
ontbreken voldoende bewijzen,
terwijl alles door de betrokkenen
wordt ontkend.
Duidelijk is geworden dat er vrij
wel geen behoorlijke controle is op
dit gebied. De geheimhouding is
vrijwel volledig
