Grenen past
jn elk
interieur
Leuke taken voor weinig geld
Kaf moeilijk van koren
te onderscheiden
Nieuw middel om verf
laag te verwijderen
IN EN OM HET HUIS
Geloogd en beschermd door een dikke laag was worden
blankhouten kasten, commodes, tafels en bureaus uit de
tijd van koningin Victoria met bakken vol ons land bin
nengebracht. Afkomstig uit Engeland, Duitsland en
Scandinavië vindt het geloogde grenen in ons land gretig
aftrek. Het lichte 'boeren'spul, lange tijd stiefkind van het
antiek, trekt kopers van allerlei slag. Jonge mensen met
een krappe beurs. Mensen met een modaal inkomen.
Welgestelden die het „pine" in hun tweede huis neerzet
ten. Er valt geen peil op te trekken.
De vraag naar dit antiek-zonder-
opsmuk is niet meer bij te benen;
ze overtreft het aanbod vele ma
len. De kwaliteit waarin het lichte
grenen te verkrijgen is wordt dan
ook steeds slechter en de prijzen
stijgen. Want zelfs in het antiek-
minnende Engeland, waar de
meeste pine vandaan komt, is de
voorraad meubels van om en na
bij de Victoriaanse tijd niet on
beperkt voorradig. Opkopers
moeten vaak hele partijen, dus
inclusief de rommel, kopen. De
klant in Nederland krijgt dan
vaak die rommel in handen ge
stopt: kasten die door het loog-
bad zijn kromgetrokken of die
veel actieve houtwormen her
bergen. Meubels die poten of be
slag missen of gedeeltelijk uit
nieuw hout zijn opgebouwd.
Grenen kasten die voor antiek
moeten doorgaan maar slechts
enkele tientallen jaar oud zijn.
Loogbad
Het komt niet alleen door de grote
vraag naar dit soort meubels dat
het grenen vaak in slechte staat
verkeert als het in een Neder
landse winkel staat. Om die blan
ke onschuldige kleur te krijgen
moeten de grenen meubelen van
hun oude verflagen zijn ontdaan.
Tijdens het loogbad wordt het
hout blootgesteld aan water en
verzepende stoffen. Het water
doet het hout rekken, de chemi
caliën hebben een vernietigende
werking op hout. Geen wonder
dat, als het geloogde meubel
eenmaal bij de centrale verwar
ming staat te pronken, de pane
len kromtrekken.
Betrouwbaar
Heeft het grenen zich na de strip
partij blootgegeven dan blijkt het
een zachte, vrij goedkope hout
soort te zijn die in vroegere tijden
waarschijnlijk met dikke lagen
verf werd besmeerd om het op
een duurdere houtsoort (eiken) te
laten lijken.
Veel ergernis kan worden voorko
men als de koper zijn grenen
meubels bij een betrouwbare an
tiquair koopt in plaats van bij cu
riosa-winkeltjes. Een in grenen
antieke en oude meubelen ge
specialiseerde zaak is bijvoor
beeld NeeltjeTwiss (Dennenweg,
Den Haag) die jaren geleden als
eerste begon met het importeren
van grenen meubelen.
Twiss heeft in Engeland zijn „cor
respondenten" die het pine op-
Een grenen interieur bij Neeltje Twiss: bureau, stoelen en
ongeveer 550 gulden, die van de kast ongeveer 1500 gulden.
ladenkast. De prijs van het bureau bedraagt
kopen. In het land zelf wordt het
geloogd en vervolgens - een se
cuur werkje als het goed gebeurt
- in de was gezet.
De klant moet er bij aankoop op
letten dat het hout niet wit uit
slaat. Is dat het geval dan is het
meubelstuk verkeerd afgeloogd.
Aan een kleurverschil kan men
zien of er verschillende (nieuwe
re?) houtsoorten in het meubel
stuk zijn verwerkt. Een originele
achterwand van een grenen kast
is herkenbaai-aan de brede delen.
Oudere meubels zijn niet in delen
uiteen te nemen, de wat jongere
exemplaren wel. Voor oudere
meubels geldt ook dat ze oplig-
gende scharnieren hebben in
plaats van ingewerkte en wat
minder tierelantijnen dan de
veertig a vijftig jaar jonge meu
belen. De allerjongste meubels
uit Engeland en Duitsland zijn
weer helemaal glad afgewerkt.
Voor wie echt antiek in huis wil
te we
de Victoriaanse tijd (ongeveer
1840) echt zijn. De meeste grenen
meubels echter komen uit de pe
riode van 1840 tot 1900. De echte
liefhebber zal het weinig uitma
ken of hij nu wel of niet met an
tiek te doen heeft. Het gaat om de
sfeer die het meubelstuk uil-
straalt. Bovendien hoeft een gre
nen stuk over tien jaar niet op de
kraakwagen te eindigen. Een
handelaar zal er tegen die tijd
waarschijnlijk het bedrag dat er
nu voor werd betaald voor willen
teruggeven.
Overigens is het vaak moeilijk
schatten naar de leeftijd van gre
nen meubelen. Zelfs Neeltje
Twiss (naar haar werden de win
kels in Amsterdam, Den
Haag en Brussel ge
noemd) heeft er af en toe moeite
mee. Dat komt omdat in sommi
ge streken van Engeland een ka
rakteristieke manier van meu
belmaken tientallen jaren kon
worden gehandhaafd. Wel heeft
elke streek eigen kenmerken aan
grenen meubels meegegeven.
Exemplaren uit Ierland bijvoor
beeld zijn ruiger afgewerkt en
doorgaans uit éen stuk hout ge
fabriceerd. Duits grenen is logger
en meer bewerkt dan het Engel-
Voor elk grenen stuk geldt dat de
stijl niet bepalend is voor zijn
waarde. De koper kan beter af
gaan op zijn eigen voorkeur dan
op de eventuele kostbaarheid van
het meubelstuk.
Het komt maar al te vaak voor dat een grenen meubelstuk de tand
des tijds niet zonder kleerscheuren heeft weerstaan. Toch is niet
alles verloren als een deel van een kast vermist is of als de hout
worm zijn intrek in het meubel heeft genomen.
Zo houdt de Leidse firma Arnoldus aan de Herenstraat zich bezig
met het vervaardigen van ontbrekende poten, knoppen, hang- en
sluitwerk. Bleijs (Morsweg) is een specialist op het gebied van de
bestrijding van houtworm. Helaas zijn middeltjes van de drogist
om houtworm te verdelgen vaak niet afdoende. Kleine gaatjes in
het meubel wijzen op eerdere of huidige aanwezigheid van de
houtknagers. Wanneer er bij het kloppen tegen het hout stof uit
de gaatjes opdwarrelt is de houtworm nog steeds actief.
Grenen meubels dienen met was te worden ingesmeerd. Niet alleen
ter bescherming, ook om het meubel zo goed mogelijk uit te laten
komen. Het aanbrengen van de was is een verhaal op zich. De was
kan het beste met een kwast worden ingesmeerd. Wil men het
echt goed doen dan behandelt men de kast eerst vóór een lichte
was. Voor en na de inwerkperiode en ook nadat de was is uitge
wreven brengt men een harde was op. De was moet er licht met
zeer fijne staalwol worden ingewreven.
Kleurverschillen in licht hout zijn bij te werken met waterbeits. Het
gebruik van kneedbaar hout om gaten in een grenen meubelstuk
te dichten is niet aan te bevelen. Kneedbaar hout neemt namelijk
geen kleurstof op. Beter is het om een gat met stopwas onzicht
baar te maken.
Men kan het meubelstuk eventueel ook zelf logen, maar dat logen is
een precies en beslist geen ongevaarlijk karweitje. Loog is een
oplossing van natronloog of caustic soda en moet in de verhou
ding van één deel op acht delen water worden gebruikt. Het
aanbrengen van het mengsel mag niet met een nylon borstel
gebeuren, want die lost, evenals een rubberen handschoen in het
zuur op. De behandeling moet enkele malen worden herhaald.
Het geloogde stuk moet nagespoeld worden met warm water
opdat de oorspronkelijke houtkleur niet wordt aangetast. Twee
uur nadat het hout is nagespoeld moet het worden bewerkt met
een oplossing van een deel water en een deel azijn. Dit is om te
voorkomen dat een witte zoutuitslag ontstaat. Na een droogtijd
van (minimaal) een week wordt het meubel behandeld met brui
ne drogistenwas, waardoor de originele kleur wordt versterkt.
Overigens is er een nieuwe vinding, uit Amerika overgewaaid,
waarmee hout ongevaarlijker en tegelijk effectiever van verf kan
worden ontdaan. Het is een vloeistof, "Paintex", die hout van
verf, vernis, politour en waslagen afkan helpen. Het middel bevat
geen zuur, water of loog. Het lost door zijn speciale samenstelling
de lagen gewoon op en laat lijmverbindingen intact. "Paintex" is
niet in de handel verkrijgbaar. Het middel wordt door Carlo
Andreoli (de man die "Paintex" naar Nederland haalde) in een
speciaal schoonmaakstation gebruikt. De meubels die men daar
brengt worden helemaal in een bad gedompeld, waarna ze met
een hoge drukspuit worden schoongespoeld en eventueel nabe-
handeld worden met een houtschoonmaakmiddel.
Het aardige van "Paintex" is dat het middel ook vat heeft op meu
bels die jonger zijn dan pakweg 25 jaar. Met loog is het onmoge
lijk om nieuwe verfsoorten van hout te verwijderen. De impor
teur hoopt binnenkort naast de vestiging in 's Graveland filialen
te openen in Amsterdam en Antwerpen. Voorlopig moet de klant
met zijn meubel naar 's Graveland, waar Blankhout, zoals de
naam van het bedrijf luidt, is gevestigd aan het Zuidereinde 377
(telefoon 035-62599).
Met een beetje zelfwerkzaamheid
Een lange tafel, bij uitstek geschikt om. lang aan te vergaderen. De spiegellijst is oud, het glas zelf (uiteraard)
niet. De servieskast in de hoek kost ongeveer 1200 gulden.
Vele mensen verlangen naar leren
meubelen, maar laten zich af
schrikken door de hoge prijzen.
Toch mag relatief gezien zo'n
duur leren bankstel eigenlijk
goedkoop worden genoemd,
want leren meubelen gaan lang
mee en vragen weinig onder
houd. Een leren meubel van een
goede kwaliteit rundleer gaat ze
ker 30 tot 40 jaar mee. Het mate
riaal is bovendien makkelijk in
onderhoud. Regelmatig flink in
vetten is bijvoorbeeld beslist niet
nodig, want hetzelfde vettige
laagje dat zich na verloop van tijd
afzet op het glas van de ramen
komt ook op het leren bankstel
terecht.
Wel heeft leer een paar maal per jaar
Leer gaat lang
mee en vraagt
weinig onderhoud
een lauw sopje van toiletzeep no
dig. Als het leer met een vochtig
doekje is afgenomen moet het
goed worden drooggewreven
met een zachte, liefst katoenen
doek. De doek waarmee de aan
slag wordt verwijderd mag vooral
niet te nat zijn.
Alleen in kamers waar de lucht
voortdurend zeer droog is is het
aan te raden de leren meubelen
één keer per jaar schraal in te
wrijven met een fijne leercrème.
Deze is verkrijgbaar in zaken
voor fijne lederwaren. Men moet
nooit schoensmeer, wonderolie,
teakolie of meubelwas gebrui
ken.
Omdat leer poreus is zijn vlekken
wel moeilijk te verwijderen. Ben
zine, tri, terpetijn en aceton ma
ken het leer hard. Beter kunnen
eventuele vlekken worden be
handeld met 'een speciale
leercleaner. Daarna worden de
plekken ingewreven met fijne
leercrème. Als de meubelen na
een halve mensenleeftijd wat
kaal beginnen te worden kan
men ze een opknapbeurt geven
met een gekleurde leercrème in
dezelfde tint als de bekleding.
Als het aan fabrikanten van kant
en-klare keukens zou liggen had
heel Nederland een luxieuze gro
te woonkeuken tot z'n beschik
king. Helaa^ moeten de meeste
mensen het met een krap keu
kentje doen*. Een keukentje dat
wat de afmetingen betreft zo'n
kant-en-klare keuken uit de fa
briek niet eens zou kunnnen her
bergen. Bovendien zijn er meest
al niet genoeg financiële midde
len voorradig om zo'n keuken aan
te schaffen. Er moet dan een al
ternatief worden gevonden om
die doorgaans zo steriéle keuken
wat minder kil te laten lijken.
Om te beginnen kunnen de fronten
van de keukenkastjes voor wei
nig geld worden geverfd of ver
vangen. Het verven van houten
keukenkastjes is meestal geen
probleem. Moeilijker wordt het
bij de kunststoffen exemplaren.
Met fijn (waterproof) schuurpa
pier moeten kunststoffen kast-
deurtjes eerst worden opgeruwd.
Na het ontvetten met een oplos
sing van ammonia en water moe
ten de deurtjes in de autoprimer
worden gezet. Daarna kan gewo
ne verf worden gebruikt. Even
tueel kan over de verf een laag
zijdeglanslak worden aange
bracht.
Ook de ijskast kan zo'n verfbeurt
ondergaan. De koelkast moet dan
eerst worden geschuurd, waarna
een laag, tien procent verdunde,
verf wordt aangebracht. Daarna
verven met onverdunde verf.
Het is belangrijker om bij het ver
ven van de keuken altijd slechts
één basiskleur aan te houden. De
keuken wordt, met alle atributen
die in het oog hangen, toch al snel
rommelig. Om een "eenheid" te
creëren kunnen keukenattribu
ten, als ze eenmaal aan vervan
ging toe zijn, in één kleur worden
aangeschaft.
Een ware metamorfose ondergaat
de keuken als de kunststoffen
deurtjes door houten fronten zijn
vervangen. Bij de doe-het-zelf
zaken zijn houten jalouziedeur-
tjes voor weinig geld te koop. Ze
kunnen aan de bestaande schar
nieren van het keukenblok wor
den vastgezet. Ladenfronten
worden ook door houten exem
plaren vervangen. Ze kunnen van
binnen uit worden vastge
schroefd. Mochten de oorspron
kelijke deurtjes afwijkende ma
ten vertonen dan kunnen de la
denfronten worden ingekort. Een
handige oplossing voor
die gaan verhuizen, want de deur
tjes kunnen zo weer ir
keuken aan de scharnieren i
den bevestigd.
Door
Miep de Graaft
Plakken
Het is natuurlijk ook goed mogelijk
om de deurtjes te beplakken met
plakplastic, kurk of triplex. Kurk
is in rollen en tegels verkrijgbaar
voor wand en vloer. Op keuken
kastjes zijn 3 mm dikke vloerte
gels goed bruikbaar. De prijs van
kurktegels varieert van 20 tot 25
gulden per vierkante meter. Na
dat de tegels met impregneerlak
tegen vocht en vuil zijn be
schermd kunnen ze met lijm op
de deurtjes worden bevestigd.
Ook jute kan ter verfraaiing van
de kastjes worden gebruikt. De
stof moet dan ook met impreg
neerlak worden behandeld.
Tegels
Over de tegels van de keukenmuur
kunnen mooiere (gekleurde)
exemplaren worden geplakt. Is
plakken niet mogelijk dan kun
nen nieuwe tegels op een onder
grond van gipsplaten worden be
vestigd. Oude tegels kunnen na
tuurlijk ook worden weggehakt,
maar dat hakken is een moeizaam
karwei. Tegels kunnen ook met
rabatdelen worden weggewerkt.
De delen moeten wel eerst met
beits tegen vocht worden behan
deld. Een andere mogelijkheid is
het bevestigen van een latwerk
over de tegels heen. De latten
moeten met pluggen in de muur
worden geschroefd en daarop
worden of platen triplex of
schootjes^geplakt of geschroefd
Het voordeel daarvan is dat de
leidingen ook meteen uit zicht
zijn.
Een roestvrijstalen aanrecht ten
slotte kan door een kant-en-klaar
exemplaar van kunststof of hout
worden vervangen. Multiplex is
een geschikt materiaal om als
aanrech#>lad te fungeren. Som
mige houtsoorten (grenen bij
voorbeeld) zijn te zacht om als
aanrechtblad dienst te doen. Es-
senhout is goed bruikbaar, maar
heeft als nadeel dat het erg duur
is. Multiplex (drie dunnen lagen
hout) is veel goedkoper, en als het
met een goede lak is afgewerkt
doet het niet onder voor een
hardhouten blad.
i de kunststoffen kastjes door jalouziedeurtjes werden i
ieren worden opgehangen.
