lal Van krot tot droomhuis In
Verbouwing met plezierige en onplezierige verrassingen
IN EN OM HET HUIS
"De meeste mensen zijn snel ge
charmeerd van een oud huis
je, maar kunnen niet overzien
wat er allemaal bij komt kij
ken om het aan de eisen van
deze tijd aan te passen. Een
aardige richtlijn voor mensen
die een krotje kopen om het te
verbouwen is het bedrag van
vijfhonderd gulden per ku
bieke meter."
Bovenstaande is afkomstig van
archtitect Bob van Beek, de
gene die ook de restauratie
van het pand in de Voorstraat
begeleidde. Hij restaureert
o.m. het huisje bij de ruïne
van Dever in Lisse en is mo
menteel bezig met het op
knappen van de panden aan
hel Noordeinde in Leiden.
De verbouwing van het monu
ment aan de Voorstraat moest
volgens hem echt zo ingrij
pend als nu is gebeurd: "Zo
dra je gaat breken moet er een
bouwvergunning komen. Wil
je die krijgen dan moet het
huis een toetsing aan de hui-
Foto 1: Zó zag de achterka
mer eruit nadat er was ge
sloopt. Het dak is eraf, de mu
ren zijn kaal en de grond ligt
bezaaid met puin. Rechts ach
ter de deur is de keuken.
dige bouwverordening kun
nen doorstaanOmdat dit een
monument was moest het aan
nog meer eisen voldoen, na
tuurlijk ook subsidie in de
wacht te slepen."
Subsidie die volgens de archi
tect uit drie bronnen is te put
ten. Gemeente en provincie,
het ministerie van volkshuis
vesting en dat van CRM waar
Monumentenzorg onder valt.
Bij elkaar kan dat oplopen tot
zo'n 63 procent van het bedrag
dat men voor een monument
verklaard huis kwijt is. Dit tot
een maximum van 94.000
gulden. Overigens moet de ei
genaar wel met een door de
overheid erkende architect in
zee gaan, anders geeft Monu
mentenzorg niet éen twee drie
toestemming voor een ingrij
pende verbouwing. Een al te
Door
Miep de Graaff
Foto's
Lex Klimbie
optimistisch beeld van het be
drag dat hij subsidie kan
krijgen moet de huiseigenaar
niet hebben, zo meent Van
Beek. "De pot van CRM ver
toont de bodem Het stuk van
Volkshuisvestingdat kan
maximaal 45.000 gulden zijn,
is er wel. Nog wel. "Rekenin
gen kunnen pas worden inge
diend" vervolgt de architect
"als men over de helft van de
verbouwing heen is."
Volgens hem is het beslist niet zo
dat er aan een monument he
lemaal niet getornd mag
worden. "Je mag het karakter
niet aantasten. Voor een mo
nument is het juist van groot
belang dat het wordt bewoond
en onderhoudenDan heeft het
een functie. Als het alleen
maar móói staat te zijn ver
gaat het ook.
Foto 2: De smalle gang werd
door het uitbreken van een
kamertje tweemaal zo breed.
De trap kreeg er een plaatsje.
De vloer werd opgesierd met
oude geglazuurde plavuizen.
De luiken voor de ramen wer
den hersteld. Andere luiken
waren tot grote spijt van Lex
en Inge tot kastplanken ver
werkt.
Twee maanden hadden Lex en
Inge Klimbie uitgetrokken om
hun drie eeuwen oude huisje
aan de Voorstraat in Voorscho
ten enigszins bewoonbaar te
maken. Uiteindelijk werden de
twee maanden ruim anderhalf
jaar. Voordat ze hun spullen op
de daarvoor bestemde plaat
sen in huis konden neerzetten
moesten Lex en Inge het huis
van alle franje ontdoen.
Slechts de klokgevel en wat
muren konden blijven staan,
voor wat de rest betreft ging er
rigoreus de slopershamer in.
Maar liefst achtentwintig con
tainers puin haalden ze uit het
huis. Het werd een verbou
wing vol verrassingen.
Het bescheiden klokgeveltje
aan de Voorstraat doet het niet
vermoeden, maar het is het
front van vijfhonderd vierkante
meter grondoppervlak dat ruim
zestig meter naar achteren
doorloopt tot aan het Vinkens-
lootje. Voor Lex - hij is indus-
trieël fotograaf - bood het pand
een zee van woon- en tegelijker
tijd werkruimte. Ruimte die
zelfs de zeskamerflat die hij
voor het monument inruilde
hem niet te bieden had. Wonen
en werken in één onderkomen:
het leek hem een ideale combi
natie. De romslomp die een
verbouwing met zich mee
brengt namen ze dan ook graag
voor lief.
Ze wisten, toen ze in december
1976 van het huisje gechar
meerd raakten, dat ze met de
aankoop alléén nog lang niet
waren. Het dak zou er wel af
moeten, want de draagbalken
waren verrot. Verder zouden de
betengelde muren wel afgebikt
moeten worden en moest het
zeventiende eeuwse huis, dat
op de monumentenlijst staat,
worden aangepast aan de eisen
van deze tijd. Dachten ze. Het
liep allemaal heel anders. Ter
wijl ze vol ijver bezig waren met
het verwijderen van de beten-
geling kwam er iemand van
Monumentenzorg een kijkje bij
hen nemen. "Een leuk huis"
waren de woorden van ambte
naar Van Hemert. "Maar stop
maar met slopen. Ga zo lang
maar kamperen".
Zak en as
Lex en Inge zaten in zak en as,
want hun flat was inmiddels
verkocht. Ze zagen echter wel
in dat ze met subsidies van
CRM, de gemeente en het mi
nisterie van volkshuisvesting
heel wat meer aan het huis kon
den laten doen dan uit eigen fi
nanciële middelen. Dus werden
de muren in een weekeinde
haastig weer betimmerd, met
gipsplaten ditmaal, en trokken
ze zó in hun huis. In afwachting
van de benodigde papieren
voor de grootscheepse verbou
wing. Ze namen een architect in
de arm, Bob van Beek, die al
snel constateerde dat vervan
ging van het dak alleen niet kon
blijven. Op het oog zag het er
allemaal nog redelijk uit, maar
het huis bleek het moeilijk te
hebben. Zo waren de balklagen
te licht om het gewicht van het
huis te dragen. Het dak werd
slechts door één spant "gedra
gen", voor de rest moesten de
gammele wandjes het gewicht
zien op te vangen. De gordingen
bogen aardig door. De kozijnen
rotten onder een dikke laag verf
vrolijk weg. En tenslotte was de
indeling van het huis - kleine
kamertjes - uit de tijd.
Omdat Van Beek zijn sporen op
het gebied van restauratie van
monumenten al had verdiend
kwam de benodigde toestem
ming voor de verbouwing snel
af. In juni 1977 kon de aannemer
Foto 34 De achterkamerna de intensieve verbouwing. In het midden de schouw die achter het puin tevoorschijn
kutam. compleet met zeventiende eeuwse tegeltjes. Links zijn de deuren naar de tuin. rechts is een stukje van de
keuken zichtbaar.
Deze foto's tonen aan dat de ar
chitect de vloeiende lijn van het huis
ook aan de buitenkant heeft weten
te herstellen. Vroegere bewoners
hadden die lijn aan de achterkant
verstoord door stukjes bij te bou-
aan de slag. In de maanden tus
sen de aanvraag en de toe
stemming had Lex de 180 vier
kante meter grote bedrijfsruim
te achter het huis bewoonbaar
gemaakt. Daar trokken ze zo
lang in.
Zelfwerkzaamheid
De aannemer trof een half afge
broken huis aan. Met behulp
van vrienden en op aanwijzin
gen van de architect hadden
Lex en Inge namelijk alles ge
sloopt dat maar gesloopt kon
worden. De vloeren lagen open,
het dak lag er al half af en de
muren waren kaalgebikt. Door
die zelfwerkzaamheid bespaar-
den ze zichzelf zeker 20.000 gul
den. De aannemer vertrok in
maart van dit jaar, toen de vol
tooiing van de grofbouw een
feit was. Balken liepen weer
recht en zouden sterk genoeg
zijn om het huis, dat anno 1978
heel wat meer te torsen heeft
dan in 1650, te dragen. Het ge
heel had al een strak aanzien
gekregen. Wandjes die geen
dragende functie hadden waren
gesloopt, op de begane grond
was beton gestort.
Aan Lex en Inge de eer om de
kale grofbouw te verfraaien.
Dat betekende voor hen zelf
centrale verwarming (smalle
con vectoren) aanleggen, alle
muren plamuren en schilderen,
sanitair en keuken inbouwen en
vloeren leggen.
Foto 6: Lexen li
aanduiding op de
vervangen, maar
\ge Klimbie vóór hun lldeeeuws pandje. De klokgevel van het monument stamt - zo blijkt uit de
gevelsteen - uit 1794. Destenen van de gevel werden gevoegdde deur en de grote ruiten werden
de gevel zelf behield zijn eigen gezicht.
Ze wilden zoveel mogelijk de
oude lijn van het huis in ere her
stellen; de nieuwe indeling
moest door het huis zelf worden
aangegeven. Zo week het plan
om de keuken naar de bijkeu
ken door te trekken door een
bakkersoven, die daar onder de
puinhopen te voorschijn kwam.
Een stille getuige van het feit
dat mensen vroeger zelf hun
brood plachten te bakken. De
oven werd intact gelaten. Van
de resten van het luikje dat zij
vonden maakte een smid een
nieuw exemplaar. In de schouw
die de keuken sierde werd een
afzuigkap weggemoffeld. Inge
was van mening dat, hoe oud
het huis ook was, voorzieningen
van deze tijd niet gemeden
moesten worden ("Ik zag me
zelf niet meer achter een was
tobbe staan"). Het sanitair is
dan ook splinternieuw. Het
toilet - dat ook van een plavui-
zenvloer werd voorzien - kwam
op de plaats waar zich vroeger
een wankele douche bevond,
naast de achterkamer. De bad
kamer kreeg een plaatsje op
zolder.
In de keuken, die Lex eigen
handig van grenen kastjes en
een essen aanrechtblad voor
zag, kwamen handgemaakte
witte tegeltjes aan de muren. Ze
benadrukken de leeftijd van het
huis - hoewel ze splinternieuw
zijn - door hun ongelijkmatige
Kleuren
De authentieke kleuren van het
huis werden ook teruggevon
den en opnieuw gebruikt. Oud-
groen en okergeel waren de
kleuren die bij het afschrapen
van de deuren werden ontdekt.
Eén van de van roeden en glas
voorziene deur die in de schuur
werd gevonden kreeg een
plaatsje in de achterkamer. De
grote ruiten in de voorkamer
werden vervangen door kleine
ruitjes met roeden, toen sporen
aantoonden dat die daar vroe
ger in hadden gezeten. Jan en
alleman had vroeger roeden,
eenvoudig omdat er geen grote
re ruiten gemaakt konden wor
den. Later wilde men ruiten
grote ruiden en werden roeden
ouderwets.
Verrassing
De verrassing van het huis was
de schouw in de achterkamer
die tijdens de sloop achter be
hang en betengeling tevoor
schijn kwam. Een deel ervan
was nog intact, compleet met
zeventiende eeuwse tegeltjes,
en het geheel werd dan ook in
ere hersteld. De tegels werden
voorzichtig verwijderd, op
nieuw bewerkt en teruggemet-
seld. De houten vloer in de ach
terkamer bleek een nog gave
plavuizenvloer te herbergen.
Voordat de nu weer zo gewilde
plavuizen opnieuw dienst kon
den doen moest er namelijk
eerst een betonnen vloer (met
daaronder isolatie) in het huis
komen te liggen. Daarop kwa
men de gebikte plavuizen te
liggen.
De "sprong" die het plafond in
de verbrede hal maakt duidt op
twee verschillende gevels die
voor het huis hebben gestaan.
De oorspronkelijke gevel werd
waarschijnlijk vervangen om
dat vroegere bewoners hem te
laag vonden. Het laagste ge
deelte in de hal is nu dus precies
even laag als de oude gevel ge
weest moet zijn. Lex en Inge
hadden de grootste moeite met
het zoeken naar oude materia
len. Bij slopers wisten ze het
nodige hang- en sluitwerk te
befonachtigen en sleepten ze ou
de plavuizen en "witjes", die
vroeger als plinten dienden bij
plavuizen vloeren, weg. Witjes
haalde Lex ook uit hotel Huis
der Duin in Noordwijk, dat toen
onder de slopershamer viel.
De oude lijn is in de achterka
mer nog zichtbaar door een ver
springing die de muur er maakt.
In de hoek waar nu Inge's vleu
gel staat stond vroeger een trap.
Daaronder bevond zich een
bedsteekelder. Kasten waren er
in het hele huis niet te vinden.
Lex loste dit probleem op door
tegen de schuine muren op zol
der houten deurtjes te timme
ren. Zo was hij ook meteen van
de loze ruimte af. Overigens
werd de eerste verdieping, te
vens de zolder, niet betimmerd.
Lex en Inge vonden het leuker
om tegen de nok van het dak
aan te kijken. De slaapruimte
kwam aan de achterkant; de
voorkamer, die een prachtig
uitzicht biedt over de Voor
straat, wordt als logeerkamer
gebruikt.
Lex kan na maanden van ver
bouwen nog volop enthousias
me opbrengen voor het restau
reren van huizen. "Ik zou zo
weer willen beginnen", zegt hij
beslist. "Tenslotte weet ik nu
precies hoe alles in z'n werk
gaat en heb ik de gereedschap
pen in huis".
Inge Klimbie is wat bedenkelij
ker Ze heeft zo langzamerhand
wel genoeg van de puinhopen
en wil voorlopig alleen maar
genieten.
