Daktuin aanleggen niet zo moeilijk
Muren sterk
bepalend voor
sfeer in huis
Bewoners van bovenwoningen
met een plat dak gaan steeds
meer over tot het aanleggen
van een daktuin. De alterna
tieve tuin die met bloem
bakken en kuipen, waarin
boompjes en heesters
groeien wordt ingericht
hoeft niet onder te doen voor
een tuin op de begane grond.
Bij het ontwerpen van een dak
tuin kan men beter niet over
een nacht ijs gaan. Voorzich
tigheid is geboden. Wanneer
geen nauwkeurig vooronder
zoek van de dakconstructie
heeft plaats gehad kunnen
lekkages en zelfs instorting
van het dak tot gevolg zijn.
Want het gewicht van bak
ken, grondlaag en beplanting
is niet gering. Pleeg van tevo
ren dan ook liever overleg
met een bouwkundige over
de maximale belasting die het
dak kan hebben.
Een tuin-op-drie-hoog vraagt
een ander karakter dan eén op
de begane grond. Men kan het
best een Japanse tuin als
voorbeeld nemen. Een een
voudige vorm, evenwichtige
beplanting en de juiste mate
riaalkeuze moeten centraal
staan bij de aanleg van een
daktuin. De meest simpele
manier om een daktuin vorm
te geven bestaat uit het leggen
van styroporlaag. Langs de
kanten en in verschillende
vakken worden dan decora
tieve bakken neergezet.
Die moeten goed bereikbaar
zijn voor het water. Want ook
al zijn die bakken flink van
afmeting, de grond droogt
sneller uit dan in een normale
tuin.
Hydrocultuur
De industrie komt de liefhebber
van daktuinen tegemoet met
hydrocultuur. Het systeem is
al bekend bij kamerplanten.
Men heeft geen potgrond no
dig, want de voeding komt via
korrels in de wortels terecht.
Dat kan al aanzienlijke ge
wichtsbesparing op het dak
betekenen. Goedkoop zijn die
systemen echter niet. Per
vierkante meter is men zo'n
150 gulden kwijt. Ook met
minder dure middelen en wat
meer werk kan men een licht
gewicht tuin op het d&k aan
leggen. Voorwaarde is dan
dat men vooral wateroverlast
voorkomt. Er moet dus aan
dacht worden besteed aan de
drainage. Dat gebeurt door
het aanbrengen van een dun
ne laag kiezel of - beter nog -
van doorlaten styroporplaten.
Het dak zelf dient een helling
te hebben van twee tot drie
procent om overtollig water
te kunnen lozen via een putje
of dakgoot? Soms zal zo'n hel
ling kunstmatig aangebracht
moeten worden door het stor
ten van een betonlaag.
Het gebruik van styroporplaten
heeft de voorkeur boven
grint. Er ontstaat geen be
schadiging van het dak door
harde kantige delen. Het ge
wicht is minder dan wanneer
er stenen worden gebruikt
Een plaat van 70 x 30 x 6 cen
timeter weegt slechts 600
gram. De aanschaf is ook niet
zo'n kostbare geschiedenis
als wanneer grind zou worden
gebruikt. Men kan er boven
dien makkelijk mee werken:
het materiaal laat zich
probleemloos toepassen
Grondmengsel
Voor wat de samenstelling van
de grondlaag betreft kan het
beste een mengsel worden
gekozen dat voor de helft uit
zware tot middelzware grond
bestaat, die voldoende voe
dingsstoffen en humus bevat
De andere helft is dan van
synthetische schuim stoffen;
35 procent hygromull en 15
procent styromull. Met die
stoffen wordt de zware grond
wat lichter gemaakt. Hygro-
mull-balletjes kunnen meer
dan de helft van hun volume
aan water opnemen. Dit vocht
wordt later aan de planten
doorgegeven. Styromull kan
het beste worden omschre
ven als "verpakte lucht". De
ze samenstelling zorgt dan
ook voor voldoende lucht in
het grondmengsel.
Het onderhoud van de daktuin
bestaat voornamelijk uit gie
ten en sproeien. Door een
goed vochthoudende bodem
structuur wordt dit werk heel
wat minder tijdrovend. In
plaats van dit mengsel van
aarde en schuimstof kan ook
een speciaal turfsubstraat in
aanmerking komen. Deze
potgrond met turf als basis,
gemengd met voedingsstof
fen, is licht in gewicht en zeer
geschikt voor de meeste plan
tensoorten. Een nadeel is dat
hier steeds intensief ge
sproeid en gegoten moet
worden. De laag grond hoeft
niet dik te zijn. Vijf centime
ter is al voldoende om bij een
juiste keus in planten een
goede begroeiing te krijgen.
Gewassen die voor een dak
tuin in aanmerking komen
zijn degenen die langere
droogteperioden zonder
aparte besproeiing kunnen
doorstaan. Dat zijn bijvoor
beeld sedumsoorten (muur
peper), daslook. thijmsoorten
en kruipende heesters.
Wie gazongras wil zaaien kan
met een dunne grondlaag
goede resultaten krijgen. Ge
bruikt men turfsubstraat dan
dient die met gewone pot
grond of tuinturf gemengd te
worden in verband met de
ontwatering. Grotere strui
ken en kleine boomsoorten
kunnen alleen een plaats in
een daktuin krijgen als ze niet
te zwaar worden en goed ver
ankerd kunnen staan. De
Fluweelboom (rhus), Japanse
esdoorn en olijfwilg of zelfs
een sering zijn goed toepas
baar. Bamboesoorten en
pampasgras zorgen voor
markante begroeiing in hoe
ken. Gras heeft een bodem
laag van vijf centimeter aarde
nodig. Zomerbloemen ver
langen tien centimeter wor
teldiepte. Voor vaste planten
moet men 15 centimeter aan
houden en voor kleine hees
ters 20 centimeter. Klimplan
ten, hogere heesters en klein-
kronige bomen moeten min
stens 40 centimeter grond
hebben. Waterplanten ten
slotte kunnen gekweekt wor
den in polyster- of eternit-
bakken.
De muren in huis worden wat hun ver
fraaiing betreft wel eens stiefmoeder
lijk bedeeld. Niet helemaal terecht,
want al die vierkante meters
muurvlakken in huis zyn sterk bepa
lend voor de sfeer. Een kamer kan er
ineens heel anders uitzien als de muren
een andere kleur hebben gekregen,
liet belangrijkste voor wie in huis wil
gaan schilderen is een evenwichtige
kleurkeus. De tinten moeten combine
ren met de rest van het interieur, zodat
muren en meubels samen één geheel
vormen. Het beste kan men éen hoofd
kleur nemen waarbij alle elementen in
het vertrek goed combineren.
De kleuren op zich gaan een heel eigen
leven leiden Zo zal een kamer met
groene wanden rust uitstralen. Het
vriendelijke karakter wordt nog ver
sterkt door er veel blank hout, rotan en
manou in te verwerken. Bruin roept de
sfeer van bossen. Beige maakt een
sombere kamer zonnig. Let er op dat
bij de combinatie van lichte en donke
re kleuren het evenwicht blijft ge
handhaafd. Een derde deel donker en
twee derde licht is de beste verhou
ding.
Een vertrek met veel hoeken en korte
muren vraagt om donkere, korte
wandjes. Grote lange vlakken moeten
zo licht mogelijk worden gehouden.
Houtwerk dat opnieuw geschilderd
wordt dient men altijd eerst af te schu
ren. Eventuele spijkergaten en andere
beschadigingen vult men op met pla
muur. Daarna wordt met grof schuur
papier en vervolgens met fijn schuur-
linnen de oppervlakte glad gemaakt,
waardoor de grondverf beter „pakt"
Structuurverf
Structuurverf is bij uitstek een geschikt
materiaal om de muren wat meer in het
oog te laten springen. Flexa brengt vier
soorten op de markt. Wandfaser is een
structuurverf die speciaal is vervaar
digd voor het bekende Rauhfaser-be-
hang. Het brengt behang en kleuraf-
ser is boen- en stootvast en is in ver
pakkingen van 2,5 en 5 liter verkrijg
baar. De verf kan met een kwast of rol-
borstel op de muur worden aange
bracht. Wandfaser is in zes kleuren
verkrijgbaar.
Schuurwerk is de naam van een struc
tuurverf die zowel binnen- als buitens
huis kan worden gebruikt. Het mate
riaal kan wel op gebarsten muren maar
niet op behang worden aangebracht.
Het is alleen in de kleur wit verkrijg
baar. Schuurwerk kan verwerkt wor
den met de kwast, blokwitter ofrolbor-
stel. Door een draaiende beweging van
de kwast ontstaat het gewenste schuu-
reffect. Wanneer met een rolborstel
wordt gewerkt ontstaan er fijnkorreli
ge effecten. Strakke wanden kunnen
daardoor meer gaan leven.
Sierpleister is een verf waarvan het effect
mede wordt bepaald door de opge
brachte hoeveelheid sierpleister.
Speelse effecten maken is mogelijk
door bijvoorbeeld de lijm kam. het
plamuurmes of de spons te hanteren.
Muurdecor tenslotte is een decoratieve
muurverf die met kwast of rolborstel
op de muur kan worden gesmeerd.
Door de gekleurde schilfers die er in
zitten geeft Muurdecor de wand een
meerkleurig effect. Deze structuurverf
(die ook op behang kan worden aange
bracht) moet dik worden opgezet en
niet teveel worden uitgestreken.
Voor alle vier de structuurverven geldt
dezelfde voorbehandeling voor de mu
ren waarop ze worden aangebracht.
Stof. vuil en losse delen moeten eerst
worden verwijderd. Eventuele gaten in
de ondergrond kunnen gerepareerd
worden met Ceta-bever polykwarts.
Voor sterk zuigende muren geldt dat ze
eerst behandeld moeten worden met
een gronderingsmiddel.
De prijzen van structuurverf variëren
van drie gulden per vierkante meter
(kwartsverf) tot ongeveer tien gulden.
De prijs is afhankelijk van de ruwheid
van de verf.
Met bijvoorbeeld een
lijmkam kunnen speelse effec
ten in de opgebrachte sierpleis
ter worden aangebracht
Wandfaser is een
structuurverf die speciaal is
ontworpen om over Rauhfaser-
behang aan te brengen.
Een vijver is een aanwinst voor ie
dere tuin. Het geeft afwisseling
en is voor de ware tuinliefhebber
een extra dimensie voor zijn
hobby. Het onderhoud hoeft echt
niet veel werk te zijn; een goed
aangelegde waterpartij vergt
zelfs minder tijd dan een gras
veld. Maar het is wel zo, dat bij
een verkeerde aanleg of bij het
achterwege blijven van onder
houd een mooie vijver snel ver
andert in een smerig moeras.
De plaats
Om te beginnen is het heel belang
rijk de plaats van de vijver goed
uit te kiezen. Een open plek op
enige afstand van bomen en
struiken verdient de voorkeur.
Niet alleen om de overlast van
gevallen bladeren in de tuin te
beperken, maar meer nog omdat
de meeste waterplanten, en ook
waterlelies, het het beste doen bij
ruim zon. Omdat warm water een
weelderige plantengroei bevor
dert, moet een vijver ook niet in
de wind liggen. De beschutting
van huis, schuur, schutting of heg
is dus gewenst. Uiteraard hoeft
de vijver niet er tegenaan te lig
gen. het gaat er maar om dat de
wind gebroken wordt. Bladval in
de vijver is zelden helemaal te
vermijden. Daarom kan men de
vijver eventueel gedurende de
paar weken in de herfst dat de
bladeren vallen, afdekken met
kippegaas. Voor het uitscheppen
van bladeren wordt ook gebruik
gemaakt van kippegaas, vastge-
stoken op een greep
De vorm
Er zijn vele verschillende typen
tuinen en bij ieder type tuin past
een ander type vijver het best.
Natuurlijk aangelegde tuinen
vragen om een vijver met een
grillige, in natuurlijke bochten
rond gaande rand. Daarentegen
kan men in een meer conventio
nele omgeving beter voor strak
kere lijnen kiezen, zoals geome
trische vormen als vierkant, cir
kel, rechthoek, enz. die hebben.
Wil men de strakke lijnen be
klemtonen, dan moet men de
rand verhogen of er een brede
strook tegels omheen leggen.
Behalve van onze esthetische
voorkeur, is de vorm van een vij
ver natuurlijk ook afhankelijk
van de manier waarop hij gecon
strueerd wordt. Voordat we ech
ter verder op de constructie in
gaan. eerst nog wat opmerkingen
over de diepte van vijvers.
De diepte
Behalve de plaats en de vorm van
de vijver dient ook de diepte de
nodige aandacht te krijgen. Is de
vijver te diep, dan kan de water
temperatuur te laag worden, ter
wijl een te ondiepe vijver daaren
tegen in de winter dicht- en ka-
pot-vriest. Evenwel gedijen
sommige planten het best in on
diep water. Voor moerasplanten
bijv. is een ondiepe bak nodig
met een goed drainerende laag op
de bodem en dan 10 cm grond.
Uit bovenstaande blijkt wel dat het
beste is een vijver zo aan te leg
gen, dat er verschillende dieptes
zijn: 15 cm grond plus 50 cm wa
ter is niet te diep vqor goede bloei
en beschermt de wortels in de
winter tegen de vorst. Een ander
gedeelte van de vijver kan men
dan ongeveer 15 cm diep maken:
7.5 cm grond en 7,5 cm water bij
voorbeeld. Hier kunnen dan
moeras- en oeverplanten goed
gedijen. In het diepe gedeelte
kunnen manden geplaatst wor
den, eventueel op een verhoging
van stenen. Het kweken in man
den is een veel gebruikte metho
de voor bijv. waterlelies.
Constructie
Er zijn verschillende basismetho
den voor de constructie van een
vijver te onderscheiden. Ten eer
ste de meest gebruikte methode:
ter plaatse storten in beton, even
tueel met wanden van metsel
werk. Ten tweede: het in een kuil
aanbrengen van plasticfolie of as-
faltpapier. De derde methode is
het eenvoudigst: het ingraven in
de tuin van een voorgevormde
vijver van plexi- of fiberglas. Er is
een grote variëteit aan vormen en
maten in de handel, hoewel zel
den zo groot en diep dat ze vorst
bestendig zijn. Goed inpakken in
de winter mag dus nooit vergeten
worden. De vaak minder mooie
randen worden weggestopt on
der graszoden of terrastegels, zo
dat een goede aansluiting wordt
verkregen. Tegenover de snelle
aanleg, de variëteit en de duur
zaamheid van deze prefabvijvers
staan natuurlijk wel de relatief
hoge aanschafkosten.
Betonnen vijvers
De meest kenmerkende eigen
schap van beton is dat het in ie
dere gewenste vorm kan worden
gegoten. Dit maakt beton zo ge
schikt voor het bouwen van vij
vers. Gebogen en rechthoekige
lijnen, zowel in het oppervlak als
in de doorsnede, zijn heel goed te
construeren, en ze hebben een
lange levensduur. Op de tekening
zijn verschillende mogelijke
doorsneden te zien, die voldoen
aan de hierboven omschreven
wens tot diepe en ondiepe ge
deelten. Speciaal het diepe ge
deelte moet goed waterdicht zijn,
omdat de planten en vissen al
daar absoluut niet tegen droogte
bestand zijn. Daarom verdient
het aanbeveling dit deel als een
vierkante of rechthoekige bak te
construeren. De uiteindelijke
vorm van de vijver kan dan be
paald worden door het ondiepe
gedeelte rondom deze bak. Hier
voor hoeft ook veel minder grond
uitgegraven te worden, hetgeen
enorm scheelt in tijd en geld.
Voor de vierkante bak moet een
kuil uitgegraven worden van mi
nimaal 80 cm diep. Zorg dat de
bodem horizontaal en glad is en
verwijder losse aarde. Stort daar
na in een keer de hele bodem van
min. 15 cm dik. Maak aan de ran
den van de vloer een strook van
20 cm ruw van oppervlak, door
deze te bewerken met een schop
of een troffel. Hierop kunnen dan
de wanden stevig aangesloten
worden.
De wanden kunnen gemetseld
worden en daarna met een laag
beton afgedekt, maar het is beter
de wanden ook in beton te stor
ten. Daartoe moet op de gestorte
betonvloer een stevige kist zon
der bodem of deksel getimmerd
worden (zie tekening). De afstand
tol de wanden van de kuil moet
minimaal 15 cm bedragen. Het
beton wordt dan in deze tussen
ruimte gestort, waarbij rondom
gelijkop gewerkt moet worden
Dus laag voor laag en absoluut
niet wand voor wand! Het ondie
pe gedeelte van de vijver wordt
op dezelfde manier gemaakt,
maar de grond hoeft hier slechts
25 cm uitgegraven te worden en
een betondikte van 10 cm voor
vloer en wanden is voldoende.
Het beton
De samenstelling van het beton
mout met zorg geschieden, wil
een waterdichte vijver het resul
taat zijn. Pas de mengverhouding
1:2:3: toe voor porüandcement,
grof zand en schoon grind. Beton
toegepast voor een vijver heeft
een duidelijk nadeel, dat niet
over het hoofd mag worden ge
zien. Dat is het sterk alkalische
karakter van nieuw beton, dat
zeer schadelijk is voor vele plan
ten en vissen. Bouwt men de vij
ver nu in de herfst, dan is de op
lossing heel eenvoudig. Laat de
vijver gedurende de winter
maanden vol water staan, laat
hem in het voorjaar leeglopen,
maak hem goed schoon en begin
pas daarna met het planten.
Een andere oplossing is het beton-
oppervlak af te dekken met een
isolatielaag. Hiervoor zijn allerlei
isolerende substanties in de han
del, die bovendien vaak garant
staan voor de waterdichtheid van
de vyver. De meest principiële
methode is natuurlijk het alkali
sche karakter van beton, van het
cement in feite, te neutraliseren
Geeft de lakmoesproef na 24 uur
zuur aan, dan is voldoende toege-
