Succesvol
overleg
in Moskou
Rest van Arabische
wereld zenuwachtig
Opmerkingen en
debat over
vredesverdrag
NAAST HET NIEUWS
Beroep paus op
wereldleiders
Zambia doet
niet mee
aan gesprek
DINSDAG 24 OKTOBER 1978
BUITENLAND
PAGINA 9
CAIRO (AFP/Reuter) - Moustapha Chalil, de Egyptische
premier, heeft gisteren op een persconferentie gezegd, dat
Egypte het definitieve ontwerp-vredesverdrag met Israël
niet heeft verworpen.
De minister preciseerde, dat Egyp
te wel enkele opmerkingen had,
maar dat waren "uiteraard tech
nische opmerkingen".
Deze opmerkingen betroffen "het
verband" tussen het verdrag over
de Sinai en over de toekomst van
de westelijke Jordaan-oever en
de strook van Gaza. De Egypti
sche premier voegde eraan toe,
dat van Egyptische zijde de tekst
gedurende 48 uur was bestu
deerd. Daarbij was van gedach
ten gewisseld met de Egyptische
delegatie in Washington.
Chalil was overigens van oordeel,
dat er geen onoplosbare essen
tiële vraagstukken zijn bij de on
derhandelingen tussen Israël en
Egypte. Hij legde er de nadruk
op, dat deze onderhandelingen
normaal verlopen.
De Israëlische regering had giste
ren nog geen besluit genomen
over het ontwerpverdrag tussen
Egypte en Israël.
Na afloop van de kabinetszitting
verklaarde premier Begin kort na
middernacht dat het kabinet een
gedetailleerde uiteenzetting had
gekregen van de ministers van
buitenlandse zaken en defensie,
Dajan en Weizman, de belang
rijkste Israëlische onderhande
laars bij de vredesbesprekingen
tussen Egypte en Israël in Was
hington.
De regering zette vanochtend de
besprekingen over het ontwerp
verdrag voort, aldus Begin.
President Carter heeft de toezeg
ging gedaan dat de Verenigde
Staten een groot deel zullen be
talen van de onkosten die Israël
maakt bij zijn vertrek uit het
schiereiland Sinai, zo verluidde
gisteren van diplomatieke zijde
in Washington. De belofte zou
President Kaoenda:
LUSAKA (Reuter/UPI) - President
Kenneth Kaoenda van Zambia
heeft gisteren een slag toege
bracht aan de Brits-Amerikaanse
pogingen, vredesbesprekingen
over Rhodesië te organiseren. Hij
wees verontwaardigd het denk
beeld van de hand van een confe
rentie van alle partijen, waaraan
ook de Rhodesische premier Ian
Smith vorige week zijn goedkeu
ring hechtte.
Kaoenda verklaarde zich nog
steeds bereid tot bijwoning van
een conferentie van alle partijen,
maar dan op basis van de 13
maanden oude Brits-Amerikaan
se vredesvoorstellen. In Was
hington was slechts overeen
stemming geweest over vredes
besprekingen zonder voorwaar
den vooraf en daarbij zouden de
Britten en Amerikanen voor
Smith door de knieën zyn ge
gaan.
De guerrillaleider Nkomo heeft
reeds gezegd, dat hij niet zal
meedoen aan een conferentie van
alle partijen. Zowel hij als de an
dere Rhodesische guerrillaleider
Moegabe hebben duidelijk ge
maakt, dat zij de overgave van het
Rhodesische bewind door mid
del van Engeland wensen.
De Zambiaanse president reageer
de tevens voor het eerst openlijk
op de overvallen van vorige week
van Rhodesische strijdkrachten
op zwarte nationalistische kam
pen in Zambfa. Kaoenda gispte
de V.S. en Engeland wegens hun
'lauwe reactie op de overvallen'.
De president sloot Zambiaanse
vergeldingsaanvallen uit, maar
hekelde vooral de V.S., omdat
Smith een bezoek aan de V.S.
bracht toen de aanvallen begon-
De V.S. hebben gisteren verklaard,
het vooral te betreuren, dat de
aanvallen op Zambiaans en Mo-
zambicaans gebied plaats von
den terwijl de Rhodesische pre
mier Smith en zijn politieke deel
genoten in de V.S. waren.
Het Amerikaanse misnoegen over
de aanvallen was rechtstreeks
aan Smith en de zwarte leden van
zijn uitvoerende raad te kennen
gegeven voordat zij vrijdag Was
hington verlieten.
Smith heeft gisteren gewaar
schuwd, dat commando-aanval
len in Zambia en Mozambique
kunnen voortduren en zelfs toe
nemen als de guerrilla-activiteit
wordt voortgezet.
Amerika op een rekening van 4
miljard dollar kunnen komen te
staan.
Reeds zouden Amerikaanse en Is
raëlische diplomaten besprekin
gen zijn begonnen over de hoogte
van het door de Verenigde Staten
te vergoeden bedrag.
De belofte van Carter zou de impas
se hebben doorbroken die in de
Israëlisch-Egyptische vredes
conferentie in Washington was
ontstaan en zou de fundering
hebben gelegd voor de overeen
stemming over de tekst van het
vredesverdrag.
De Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties heeft gisteren met
12 stemmen voor en geen tegen
bij onthouding door de Sowjet-
Unie en Tsjechoslowakije en
niet-deelneming van de Chinese
Volksrepubliek, besloten de VN-
bufferzone in Sinai voor nog eens
negen maanden te handhaven.
De VN-vredesmacht van 4.178 man
zal daarmee een van elementaire
factoren blijven bij de handha
ving van de rust in het gebied tij
dens de momenteel aan de gang
zijnde onderhandelingen tussen
Egypte en Israël.
VATICAANSTAD (UPI/DPA/
Reuter) - Paus Johannes Paulus
II heeft gisteren aan de wereld
leiders gevraagd de vooruitgang
van het mensdom en de. vrede te
bevorderen door nauwer samen
te werken met hun onderdanen.
Hij beloofde dat de kerk zou doen
wat in haar macht lag om hen
daarbij behulpzaam te zijn.
De nieuwe paus deed zijn oproep
op een bijeenkomst voor de dele
gaties uit 125 landen en van in
ternationale organisaties die
zondag zijn ambtsaanvaar
dingsmis hebben bijgewoond.
De paus zei dat de wereldleiders als
eerste prioriteit het welzijn van
hun burgers op het oog dienden
te hebben en dat dat welzijn in de
vorm van echte menselijke voor
uitgang en duurzame vrede, niet
verwezenlijkt kon worden zon
der moedig, trouw en onzelfzuch
tig zoeken naar samenwerking en
eenheid onder alle volken.
Onder degenen die de bijeenkomst
met de paus bijwoonden waren
voorzitter Thomas O'Neill van
het Amerikaanse huis van af
gevaardigden en president Car
ters veiligheidsadviseur Zbig-
niew Brzezinski.
Voorafgaande aan de bijeenkomst
had paus Johannes Paulus II 15
delegaties naar zijn ambtsaan-
BEIROET (GPD) - Terwijl Egypte
en Israël de laatste diplomatieke
uitputtingsslag zijn begonnen,
alvorens tot het tekenen van een
vredesverdrag over te gaan,
maakt de rest van de Arabische
wereld-zowel de gematigdeals
de „radicale" landen-zich op om
definitief de tegenaanval in te
zetten. Plaats van handeling zal
de Iraakse hoofdstad Bagdad
zijn, waar op 30 oktober de minis
ters van buitenlandse zaken van
20 Arabische landen bij elkaar
zullen komen om de agenda vast
te stellen voor de top van staats
hoofden en regeringsleiders, ge
pland voor 2 november. Soedan
en Egypte zijn de enige Arabische
landen die niet uitgenodigd zijn
op de Bagdad-top.
De positie van Saoedi-Arabië en in
mindere mate Jordanië is bij de
top van doorslaggevend belang.
Aanvankelijk toonden de Saoe-
di's zich niet zo enthousiast om
naar Bagdad te gaan,omdat men
ervan uitging dat de Israëlisch-
Egyptische vredesonderhande
lingen in Washington zich we
kenlang zouden voortslepen, en
dat Egypte gevoelig zou blijven
voor Saoedische druk om de
Camp David-akkoorden dan wel
niet te verwerpen, maar het teke
nen van een afzonderlijke vrede
met Israël in elk geval op de lange
baan te schuiven. Daarom gaf
Saoedi-Arabië er nog geen week
geleden blijk van de Bagdad-top
niet als ideaal middel te zien om
de Camp David-akkoorden te
torpederen. De Saoedi's voeren
hierbij aan dat een Arabische top
zonder Egyptische deelname al
leen maar kon uitlopen op een an-
ti-Sadat-scheldpartij zonder dat
een constructieve Arabische anti-
Camp-David-politiek zou kun
nen worden geformuleerd.
Maar door persoonlijke interventie
van de Amerikaanse president
Carter is er in Washington een
ontwerp-Egyptisch-Israëlisch
vredesverdrag uit de bus geko
men. De Saoedi's en Jordaniërs
zijn door de overwegend positieve
vaarding die werden geleid door
staatshoofden en hun vrouw af
zonderlijk ontvangen. Ook ont
moette hij nogmaals informeel de
Poolse afvaardiging onder lei
ding van president Henryk
Jablonski.
De orthodoxe patriarch van Con-
stantinopel, Dimitrios, heeft de
nieuwe paus gisteren voorgesteld
"meteen" een theologische dia
loog te openen tussen de rooms-
katholieke en de orthodoxe kerk.
Paus Johannes Paulus de tweede
heeft verder tegen zijn vierdui
zend Poolse bezoekers gezegd
dat hij een bezoek wil brengen
aan zijn geboorteland in mei van
het komende jaar.
Kardinaal Stefan Wyszynski van
Warschau zei tegen de paus dat
hij de bergen, bossen en dalen
van Polen zou missen. "Wij weten
hoeveel u ervan hield. We zullen
geregeld Poolse bergbewoners
naar u toesturen om de bergliede
ren voor u te zingen die u vandaag
hier hebt gehoord", zei hij.
"Er zou nu geen Poolse paus zijn",
antwoordde Johannes Paulus de
tweede, "als u niet dat onwankel
bare geloof dat geen aarzeling
kende had gehad, dat u zelfs niet
in de steek liet in gevangenschap
en lijden". Kardinaal Wyszynski
zat in de jaren vijftig gevangen.
berichten uit Washington als het
ware overdonderd, vandaar hun
toenemend enthousiasme om als
nog aan de Bagdad-top te gaan
deelnemen. Volgens de Iraakse
regering is het nu zeker dat Saoe
di-Arabië van de partij zal zijn in
Bagdad.
In Westerse diplomatieke kringen
in Beiroet meent men echter dat
de machthebbers in Riad en Am
man toch nog een slag om de arm
houden, en wel omdat men wil
afwachten wat precies de juridi
sche en politieke relatie zal zijn
tussen het Egyptisch-Israëlische
vredesverdrag en de „kaderrege
ling" wat betreft de toekomst van
de Palestijnen op de Westelijke
Jordaanoever en de Gazastrook.
President Sadat van Egypte heeft
dan ook voorzichtig gereageerd
op het ontwerp-vredesverdrag en
het naar zijn onderhandelings
delegatie in Washington terugge
stuurd.
De Egyptenaren beschouwen deze
relatie tussen beide verdragen als
cruciaal. Sadat heeft juist op dit
punt zijn bedenkingen tegen het
ontwerp-vredesverdrag met Is
raël, waarin (niemand kent de
juiste tekstsprake zou zijn van
een aanwijsbare politiek-juridi-
sche band tussen het Egyptisch-
Israëlische akkoord en vooruit
gang bij de besprekingen over de
toekomst van de Westelijke Jor-
Een woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken verklaarde na af
loop van de onderhandelingen,
dat minister Vance deze als „nut
tig en constructief' beschouwde.
De woordvoerder kon echter niet
zeggen of er al of niet een nieuw
akkoord uit de bus was gekomen
tijdens de onderhandelingen van
de afgelopen twee dagen. Hij zei
wel dat verdere stappen pas be
kendgemaakt zouden worden
nadat minister Vance president
Carter in Washington zou hebben
ingelicht over de onderhande
lingsresultaten.
Volgens sommige politieke waar
nemers kan deze formulering er
op duiden dat alle technische
kwesties nu geregeld zijn en dat
er alleen nog principiële politieke
beslissingen genomen moeten
worden. Het is ook niet uitgeslo
ten dat beide partijen het al he
lemaal eens geworden zijn en dat
minister Vance de tekst van het
ontwerpverdrag nog met de
Amerikaanse president en diens
naaste adviseurs moet doorne
men. Tenslotte bestaat er nog de
mogelijkheid dat men al zover is
dat er al over een Russisch-Ame-
rikaanse topontmoeting is ge
sproken.
Afgehouden
De Russen hebben een dergelijke
ontmoeting altijd afgehouden
zolang zo'n bijeenkomst niet be
kroond zou worden met de on
dertekening van een nieuw stra
tegisch verdrag. Het is mogelijk
dat men nu zover is, maar het kan
ook zijn dat beide presidenten
zelf de laatste obstakels die een
nieuw Salt-verdrag' in de weg
staan, tijdens een topontmoeting
uit de weg willen ruimen. Minis
ter Vance en president Brezjnjev
hebben ook nog over ontwape
ningsvraagstukken gesproken,
die buiten het kader van de Salt-
onderhandelingen vallen.
De Amerikaanse minister kwam
zaterdag naar Moskou en begon
zondag aan zijn onderhandelin-
gen met minister Gromiko. In
twee gespreksrondes werd voor
uitgang geboekt, maar beide par
tijen weigerden na de eerste dag
om nadere details bekend te ma
ken over de vooruitgang en over
de nog onopgeloste problemen.
daanoever en Gaza. Het zou niet
langer om het principe van die
relatie gaan, maar om een dui
delijk interpretatie van sommige
van de juridische omschrijvin
gen. De Egyptenaren willen zo
doende „misverstanden" met Is
raël voorkomen.
De politieke ondertoon is duidelijk:
Cairo wil een verwijzing naar de
Palestijnse kwestie in het vredes
verdrag met Israël opgenomen
zien, omdat zoiets essentieel is om
andere Arabische landen (Saoe
di-Arabië en Jordanië) over te
halen om hun oppositie tegen de
Camp-David-akkoorden op te
geven. De kwestie zal uiteindelijk
bepalend zijn voor Saoedische
deelname aan de Bagdad-
top.
Voor Syrië en de Palestijnen is deze
kwestie niet meer zo belangrijk:
eventuele verwijzing naar de
Westelijke Jordaanoever en Gaza
in een Egyptisch-Israëlisch vre
desverdrag is voor hen onvol
doende, zolang een onafhankelij
ke Palestijnse politieke identiteit
in die gebieden op de lange duur
blijft uitgesloten. De Camp-Da-
vid-akkoorden voorzien hier op
zettelijk niet in en daarom zoeken
de Syriërs en Palestijnen naar
een nieuwe strategie .Hierbij is de
Syrisch-Iraakse-Palestijnse toe
nadering het meest opvallend:
gisteren ging de Syrisch-Iraakse
De Amerikanen en de Russen
zijn indertijd overeengekomen
tijdens de onderhandelingen
geen informatie aan de buitenwe
reld te verstrekken. Tijdens de
eerste besprekingen in Moskou
van Vance als minister van bui
tenlandse zaken (maart '77) wek
te zijn openheid tegenover de
pers grote ergernis bij de Russi
sche machthebbers.
De afsluiting van een nieuw strate
gisch verdrag kan een sterke ver
betering met zich meebrengen
van de Amerikaans-Russische
betrekkingen, die de afgelopen
zomer een dieptepunt bereikten.
In Moskou veroorzaakte Carters
kritiek op de schending van men
senrechten in de Sowjet-Unie
grote irritatie, ter wil de zware
straffen uitgesproken tegen en
kele prominente dissidenten en
de Russisch-Cubaanse interven
ties in Afrika bezorgdheid ver
oorzaakten in Washington.
grens en luchtcorridor voor het
eerst in twee jaar weer open. Het
Syrisch staats)persbureau Sana
meldt dat de Syrische leider As
sad vandaag of morgen een be
zoek zal afleggen aan zijn Iraak
se collega Al Bakr: het eerste Syri
sche staatsbezoek aan Bagdad in
tien jaar. Syrië heeft al aange
kondigd de Bagdad-top volgende
week bij te wonen.
Een interessante ontwikkeling is
dat de elkaar in de haren zittende
vleugels van de Baath-partij -die
zowel in Syrië als Irak aan de
macht is - elkaar tien jaar lang
op leven en dood bestreden: de Sy
riërs tapten water af uit de Euf-
raat-rivier, zodat duizenden
Iraakse boeren met uitgedroogde
akkers kwamen te zitten; de Sy
riërs zetten de Koerden op tegen
het regime in Bagdad; door
gaand verkeer over Syrisch
grondgebied naar Irak werd
lamgelegd; diplomaten werden
gemolesteerd over en weer; bom
men geplaatst en Irak trok troe
pen samen aan de Syrische grens,
toen de Syriërs de Palestijnen in
de Libanese burgeroorlog dreig
den onder de voet te lopen.
Bagdad heeft Syrië altijd van „ca
pitulatie" beschuldigd, omdat
Damascus in 1973 VN-resolutie
338 - en daarmee een vreedzaam
vergelijk met Israël - heeft geac
cepteerd. Zelfs Sadats bezoek aan
Jeruzalem vorig jaar kon Irak
niet overhalen zich bij het anti-
Sadat-front i'an standvastigheid
(Syrië, de PLO. Algerije, Lybië en
Zuid-Jemen) aan te sluiten. Pas
toen de politieke omvang van de
Camp David-akkoorden de Ara
bische wereld op zijn grondvesten
deed trillen en een afzonderlijke
Egyptisch-Israëlische vrede voor
de deur stond, lanceerden de Ira
kezen hun anti-Camp-topgedach-
te, die als alles volgens plan ver
loopt, de meest uiteenlopende
Arabische politieke schakeringen
in Bagdad zal verenigen.
Bij de top hebben de Irakezen zelf
drie doelen voor ogen: het formu
leren van een strategie die de
Can^p-David-akkoorden onge
vaarlijk maakt; het stationeren
van Iraakse troepen aan het Sy-
risch-Israëlische front (als com
pensatie voor het wegvallen van
het Egyptische leger als afschrik
kingsmacht tegen Israël) en het
creëren van een Pan-Arabisch
fonds (door de Arabische oliegi
ganten) van negen miljard dollar
per jaar ten behoeve van Syrië,
Jordanië. Libanon, de PLO en
natuurlijk Egypte als het de
Camp-David-akkoorden her
roept.
Volgens het Koeweitse dagblad ,Al
Qabaas" wordt een speciale
commissie in het leven geroepen
om Sadat te „overtuigen".
Dezelfde krant speculeert dat tij
dens de Bagdad-top een Pale
stijnse regering in ballingschap
wordt uitgeroepen en dat een ver
zoening tot stand zal komen tus
sen Marokko en Algerije en tussen
Noord- en Zuid-Jemen. Maar het
dagblad 'Al Siassa' meent dat
Sadat een geweldige stunt in pet
to heeft door op het laatste mo
ment onuitgenodigd en onaange
kondigd naar Bagdad af te rei
zen om daar zijn verbaasde te
genstanders, critici en geheime
sympathisanten ervan te over
tuigen dat hij de Palestijnse en
Arabische zaak niet heeft verra
den.
MANNETJESPUTTER
In de Israëlische plaats Petah Tikva heeft een papagaai zich met
succes verdedigd tegen een dief die hem uit zijn kooi wilde halen.
De eigenares van het dier hoorde in het weekeinde een luid misbaar
in haar tuin. Zij durfde echter niet te gaan kijken. Toen het rustig
was geworden, ontdekte ze dat de kooi was opengebroken en dat
de papagaai was verdwenen. In de ochtend bleek echter dat de
vogel in de buurt zat. Zijn klauwen en veren zaten onder het
bloed. Aangezien het dier zelf geen verwondingen vertoonde,
moet zijn aanvaller er geducht van langs gekregen hebben.
DOORGESPOELD
Bij een onderhoudsbeurt van een Brits lij nvliegtuig op de Londen-
se luchthaven Heathrow heeft een monteur in een toilet in de
eerste klasse een pakje edelstenen ter waarde van 8.000 pond
(ongeveer 33.000) gevonden.
Volgens British Airways heeft niemand aanspraak op de stenen
doen gelden. De douane vermoedt dat een smokkelaar de edel
stenen vanuit het verre Oosten heeft meegenomen en dat hij bij
aankomst in Londen in paniek is geraakt en toen zich van het
pakje heeft ontdaan.
De monteur kreeg voor zijn eerlijkheid een beloning van 700 pond
(ongeveer 2.900). De luchtvaartmaatschappij wil de stenen gaan
verkopen.
BETAALD VOOR LEUGENS
De Amerikaanse onderneming Westinghouse Electric corp. heeft
erin toegestemd, 300.000 dollar boete te betalen wegens het af
leggen van valse verklaringen over het betalen van smeergeld
aanbeen buitenlandse regeringsfunctionaris, zo heeft het Ameri
kaanse ministerie van justitie gisteren bekendgemaakt.
De verklaring met de toestemming van Westinghouse is bij de
Amerikaanse arrondissementsrechtbank in Washington inge
diend, samen met de beschuldigingen van regeringswege, dat de
grote onderneming 'willens en wetens' valse verklaringen heeft
gedaan tegenover federale bureaus en wel in de periode van 1975
tot 1977.
Ambtenaren van het Amerikaanse ministerie van justitie hebben
verklaard, dat de naam van het betrokken land geheim gehouden
is met het oog op de instabiliteit van de regering ervan en met het
oog op de veiligheid der V.S.
REUZENBIET
Boeren in Cotesti in Roemenië hebben een suikerbiet geoogst van
24 kilo, berichtte gisteren het persbureau Agerpres.
Twee jaar geleden hadden boeren van dezelfde coöperatie ook al
eens een reuzensuikerbiet uitgegraven, al woog die 'maar' 14 kilo.
LOS ANGELES - Een inwoner van de Amerikaanse stad Los Angeles brengt spullen naar zijn auto. als
voorbereiding om zijn huis te ontvluchten. Hevige bosbranden teisteren de stad en een aantal huizen is al in
vlammen opgegaan. Het bluswerk wordt bemoeilijkt door een sterke wind.
MOSKOU (GPD) - De Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie zijn het vrijwel eens over de inhoud van een twee
de strategisch Salt-verdrag. Dit blijkt na twee dagen
van onderhandelingen tussen de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Cyrus Vance en diens Russische
collega Andrei Gromiko. Deze besprekingen werden
gistermiddag afgesloten met een onderhoud van ander
half uur in het Kremlin tussen Vance en Sow jet-partij
leider en president Brezjnjev.
Paus Johannes Paulus de tweede voorkomt dat de Poolse kardinaal
Wyszynski voor hem knielt tijdens een ontvangst door de paus van buiten
landse delegaties.
Kardinaal Wyszynski werd door de paus geprezen om het otiwankelbare
geloof dat hij tijdens zijn gevangenschap in de jaren vijftig heeft getoond.
