circus moeite waard
DE
IU1PPEM>00J
WmSÊÊSÊ^mm^ÊÊÊ^^ÊKS^^^S0t^^^^^SÊBSKmmÊSÊÊÊSmSsÊISKSKÊIKÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊIÊÊÊÊÊÊm
op tocfat
3 o^kotr&R
SpL\ SS
vlainrrtA rv
^U. u. R. MO N STA 02.
A/zB£
DE REUS
DAT KOMT ERVAN
ZATERDAG 21 OKTOBER 1978
MOSKOU - „Een, twee, hop!"
„Denk aan je linkerschouder, die moet naar boven wijzen."
„De volgende!"
„Uitstekend!"
De een na de ander buitelen toekomstige circusartiesten door het oefenlokaal van Mos-
kou's enige circusschool, waar met geduld en volharding nieuwe talenten rijp worden
gemaakt voor het circusleven.
Met groot enthousiasme springen, zwaaien en draaien de adspirant-circushelden rond
allerlei toestellen, trapezes, touwen en touwladders. Daartussendoor wordt gejongleerd
met ballen en kogels. Ondertussen worden de inspanningen voortdurend onderbroken
door kritische leermeesters, die na een leven in de piste hun kennis en ervaringen aan de
jongere generatie doorgeven.
Wie de vier jaar training met goed
gevolg doorloopt, is verzekerd
van een dankbaar publiek. Het
Russische circus mag zich name
lijk in een grote populariteit ver
heugen. En niét ten onrechte.
Want afgezien van de „rode
boodschap", die ook in het circus
blijkbaar niet mag ontbreken, is
het geboden programma ge
woonlijk de moeite waard. Af
wisselend, met vaart gebracht en
met een kundigheid die door het
enthousiasme van de artiesten
wordt geëvenaard.
De Moskouse circusschool werd in
1926 gesticht door circusman
Loenacharsky en zijn vrouw. Het
ging in die beginjaren eigenlijk
nog niet om een echt opleidings
instituut. Het was Loenacharsky
er meer om te doen de artiesten te
leren hun eigen benodigdheden
zelf te maken en verder om wat
lijn te brengen in hun kunsten en
grollen. Het gebodene moest een
achtergrond, een idee, een filoso
fie krijgen.
Intensieve training
Intussen is Loenacharsky's schep
ping uitgegroeid tot een bekend
opleidingsinstituut, dat zijn ge
lijke in de Sowjet-Unie niet heeft.
In Tbilisi en Kiev zijn ook wel cir-
cusscholen, maar die hebben
meer het karakter van een studio
dan van een allround oplei
dingsinstituut. Met grote intensi
teit wordt er in Moskou gewerkt.
Dat is niet verwonderlijk wan
neer men kijkt naar de verhou
ding van 110 leraren die beschik
baar zijn voor 384 leerlingen.
Het enthousiasme voor de circus
school is groot. Voor het cursus
jaar dat net is begonnen, meldden
zich 2673 kandidaten, voor wie
maar 80 plaatsen beschikbaar
waren. Die kandidaten zijn ge
woonlijk 11 tot 12 jaar oud en
hebben dan de eerste vier jaar
van de lagere school achter de
rug. Toelatingseisen zijn onder
andere een goede lichamelijke
ontwikkeling en een zekere sou
plesse, elegantie, kortom een
goede coördinatie van bewegin
gen.
In de circusschool krijgen de aan
komende artiesten een voortge
zette opleiding, die sterk wordt
gericht op hun toekomstige be
roep. Daarnaast wordt er begon
nen met de intensieve training
van diverse disciplines, zoals
gymnastiek, ballet, acrobatiek,
evenwichtsoefeningen, jongle
ren en zelfs de elementaire begin
selen van het clownsvak worden
beoefend.
Na het eerste jaar beslissen leerling
en leraar welk specialisme voor
de betrokken cursist het meest
geschikt is. Het tweede jaar
wordt dan besteed aan de vereis
te basis-kundigheden die voor
het uitgekozen specialisme zijn
vereist, terwijl in het derdejaar al
wordt begonnen met de beoefe
ning van dit specialisme. In het
vierde en laatste jaar wordt het
specialisme tot een programma
verwerkt, dat tevens zal dienen
als eindbeoordeling van de aan
staande circusartiest.
Geen voorkeur
„Wat ga jij straks doen?", vroegen
we aan een lieftallige, schuchtere
cursiste. „Dat weet ik nog niet",
was het antwoord. Lang niet alle
nieuwe kandidaten hebben een
uitgesproken voorkeur voor een
of ander specialisme wanneer ze
worden toegelaten. Dat gold ook
voor sommigen die inmiddels tot
de groten behoren en wijd en zijd
bekendheid genieten. Onder hen
Oleg Popow, de wereldberoemde
clown.
.,Het waren moeilijke tijden in 1944
- tijdens de oorlog - toen ik bij de
drukkerij van de Prawda (Sow-
j et-partij blad) ging werken als
leerling-handwerksman. De cir
cusschool was toen op een paar
honderd meter afstand. Ik kende
enkele acrobatische toeren,
waarin ik me vaak uitleefde. Ik
kwam in contact met de school en
werd er uitgenodigd. Ik vond het
heerlijk. Het volgende jaar werd
ik officieel leerling", aldus Oleg
Popow.
Popow verliet de school na vier jaar
als „kóorddansende clown". De
ervaring uit de tijd waarin hij in
de drukkerij van de Prawda
werkte, kwam later goed van pas.
„Tot op heden maak ik al mijn
instrumenten en benodigdheden
eigenhandig. Verder komen alle
kundigheden die ik op de circus
school heb geleerd zeer goed van
pas bij allerlei variaties in mijn
huidige vak".
Popow geeft geen les aan de Mos
kouse circusschool, waar hij zelf
zijn opleiding kreeg. Daarvoor is
te weinig tijd in het drukke leven
van deze succesvolle circusar
tiest, die veel optreedt in de
Sowjet-Unie en daarbuiten. De
heer Makarow, directeur van de
Moskouse circusschool, kan het
drukke leven van circusartiesten
met een vloed van cijfers illustre
ren. „Onze (circus)organisatie telt
20.000 functionarissen onder wie
6000 artiesten; de 7000 dieren ui
teraard niet meegerekend"
Nieuwe circussen
Het „Sowjet-circus" bezocht alleen
al in 1978 niet minder dan 25 lan
den en vermaakte daar acht mil
joen bezoekers. Nog bescheiden
vergeleken bij de bezoekersaan
tallen in de Sowjet-Unie zelf, die
jaarlijks de 70 miljoen halen. Er
zijn de laatste jaren 74 nieuwe
circussen gebouwd in het hele
land, deels ter vervanging van
oude circusgebouwen. Het totaal
aantal circussen is volgens offi
ciële opgaven 80, waarvan twee
rondtrekkende ijs-c:
Moskou heeft twe
melijk het „oude circus" midden
in de stad en het „nieuwe circus"
naast de Lomonosow-universi-
teit op de zogeheten Lenin-heu-
vels. Er is een verschil in sfeer
Oleg Popow
tussen beide. Het oude circus
riekt meer naar zaagsel en bees
ten. Dat laatste klopt overigens,
want in het oude Moskouse cir
cus wordt meer met beesten ge
werkt dan in het nieuwe circus,
waarvan het programma overi
gens zeker de moeite van het be
kijken waard is.
Het dresseren van dieren is geen
onderdeel van het trainingspro
gramma van de circusschool. Het
werken met dieren wordt uitslui
tend in de praktijk van het cir
cusleven geleerd en daarna ge
perfectioneerd. Dat betekent, dat
men een acrobaat enkele num
mers na zijn optreden plotseling
bewonderenswaardige kunsten
ziet maken op de rug van een
voortjakkerend paard of op een
sjokkende olifant. Men legt min
der nadruk op exclusieve specia
lismen en lijkt zo een economi
scher gebruik te maken van het
beschikbare talent.
Een economischer gebruik van ta
lent of uitbuiting van de mense
lijke arbeidskracht is een ver
schijnsel dat toch juist in de
communistische maatschappij
afgeschaft zou worden? Het
vraagstuk blijft onopgelost.
Sommige bezoekers van de cir
cusschool hebben ook enige
moeite met het verschijnsel dat
jonge kinderen van 11 en 12 jaar
al aan hun vakopleiding begin
nen. Kan iemand op zo'n jeugdi
ge leeftijd al zo'n definitieve be
slissing nemen? Men kan er later
natuurlijk uitstappen, maar om
scholen is nu ook niet zo'n een
voudige zaak in de Sowjet-
Plezier bezorgen
Voor velen is dat echter niet nodig.
De beroemde Russische clown
Oleg Popow is blij met zijn vak.
Zou hij in een volgend leven ook
weer clown willen worden?
„Tja, zie je, dan moet ik natuurlijk
wel eerst als mens terugke-
Wat is het boeiende aan het
clownsbedrijf?
„Het is leuk om de mensen plezier
te bezorgen. Het is aan de andere
kant ook moeilijk, omdat je ei
genlijk geen tijd meer hebt voor
jezelf. Al je gedachten en bezig
heden zijn gericht op het creëren
van nieuwe dingen".
Popow heeft de bijnaam van „zon
nige clown". Wat is Popow's filo
sofie?
„In de eerste plaats wil ik mensen
laten lachen. Maar een lach moet
geen domme lach zijn. Ik vecht
voor de vrede met behulp van
mijn clowneske manieren". Al
dus Popow in zijn enige uit
spraak die in de buurt van de
(verplichte?) politiek komt. Wie
Popow ziet optreden, herkent in
hem algemeen menselijke eigen
schappen, en wel in de eerste
plaats de aardige en sympathieke
daarvan.
Popow brengt een onverwoestbaar
optimistisch clownstype op het
tv-scherm en in de piste. Ge
kroond met een grote geruite pet
gaat hij onmogelijke opgaven te
lijf, waarvan de uitvoering soms
een lach en soms een traan te
voorschijn roepen. Het blijft het
belangrijkste voor de begaafde
potsenmaker dat er gelachen
wordt. „Ik geloof, dat de lach
verdwijnt als er geen zon meer is
en dat we daarom voor de zon
moeten vechten", aldus Oleg Po
pow over zijn nummer waarin hij
probeert een zonnestraal te pak
ken.
De belangrijkste interesses van de
circusman uit Oost en West zijn
het brengen van amusement, ple
zier en het verschaffen van aflei
ding. In dit opzicht is er dus heel
weinig verschil tussen beide we
relden. Een van de demonstra
tienummers tijdens een bezoek
aan de circusschool wordt uitge
voerd op het" strak ritmische
„Manhatten Skyline" van David
Shire uit „Saturday Night Fe
ver". Muziek die nergens in Mos
kou is te krijgen.
En dat duidt wel op een verschil
tussen het Westerse circus en het
Russische circus. Dit populaire
staalsfenomeen is namelijk ge-
privilegeerd. Het zij alle artiesten
van harte gegund wanneer zij
avond aan avond enthousiast,
hard en creatief werken om hun
medeburgers de beslommerin
gen van alledag voor een paar uur
te laten vergeten. Beslommerin
gen die, ondanks het marxisme-
leninisme, (nog...?) niet tot het
verleden behoren.
Redactie:
Astrid Guns
en
Henk de Kat
7 JtXftA
Wij wonen op het hoofd van dé
De wereld is het hoofd van de
Als het regent dan staat de reus
onder de douche.
;En schijnt de zon dan gaat de
reus zijn haar föhnen.
En waait het dan is de reus ver
kouden. Hij niest dan.
De planten en bomen zijn ha-
Wij zijn de vlooien van de reus.
(8 jaar)
Goejestraat 1
Frits heeft lucifers gevonden. Hij duikt in de kast op de rommelzol
der. Hij pakt er een fornuisje uit. Hij stopt er een opgepropte
krant in. En steekt hem aan.
Lies zijn zusje is ook op de rommelzolder. Ze speelt met haar
vrindinetje. Frits zegt nu kun je echt koken. Lies zegt dat wordt
leuk. Maar haar vrindinetje zegt mag dat van je mama. Frits zegt
natuurlijk mag dat.
Lies gaat koekjes en limonade halen. Frits gaat nog wat kranten uit
de kast halen. Als Lies terug komt zijn de vlammen al tot het dak.
Lies begint te roepen help, help, brand. Mama komt boven en ziet
het gelijk. Ze belt de politie op en de brandwer. Die komen
metten. De politie zet de straat af. En de brandweermannen blus
sen het huis. De politie vraagt hoe het kwam. Frits vertelt het hele
verhaal. De politie zegt dat komt er van.
Als je lucifers vind geef het aan je vader of aan je moeder.
Patricia Schaafstra, (9 jaar)
Olmenrode 9, Leiden.
SiluCtVKA
Nofke de Gunst (6 jaar)
Lambrechtsveld 10, Valkenburg
