Van onthoofding tot geseling
Opnieuw dode
na aanrijding
Ook hij artsen
onbegrip over
stoma-patiënt
Criminele vonnisboeken van Leiden over 1533-1811
Harry Bacon Club
beslaat 12!4 jaar
MAANDAG 16 OKTOBER 1978
ADVERTENTIE
Zoekt U een goed
Ankerhorloge
reeds vanaf 40.- of
Electronic-QUARTS
SEIKO-CASIO-CERTINA-
PRISMA - CITIZEN -
JUNGHANS - EWE - ANKER
Horloger v. d. Water
Haarlemmerstraat 181
Altijd voordelig
EIGEN ATELIERS
LEIDEN - De Leidse hengelsport
vereniging "Zaalberg" viste in de
Dwarsvliet de zesde wedstrijd
van het seizoen. De resultaten
waren zeer mager. Uitslag: 1. J.J
v.d. Went 1500 gram (6 stuks), 2.
G. van Iterson 775 (2), 3. J. Philip-
po 600 (6), 4. G.P. v.d. Vaart 570
(7), 5. J. Gorlee 275 (2).
"De Gulden Voorn" viste in het
Rijn-Schiekanaal. Ook bij deze
wedstrijd was de vangst matig.
Uitslag: 1. W. Lardie 2460 gram
(37 stuks), 2. F. Pieters 1650 (34), 3
S. de Bruijn 1410 (13), 4. H v. Al
phen sr. 1240 (19), 5. H. v. Alphen
jr. 1070 (18), 6. C. Lardee 630 (16),
7. B. Velthuijzen 610 (7), 8. J.
Schouten 270 (1), 9. G. Harland
190 (2), 10. G. Klein 160 (4)
paar honderd jaar geledenzoals in scène gezet tijdens de viering van he
itEr werd in die tijd gestraft met allesbehalve zachtzinnige methoden
LEIDEN - De 60-jarige r
Wolvers uit Leiden is in de nacht
van vrijdag op zaterdag overle
den aan de verwondingen die ze
vrijdagmiddag opliep bij een
verkeersongeval op de Hoge
Rijndijk. Het was het derde do
delijke ongeval na een aanrij
ding in Leiden in drie dagen.
Het ongeluk gebeurde nabij de
Wilhelminabrug. De vrouw
stapte uit de bus en wilde het
aangrenzende rijwielpad over
steken. Ze werd daarbij aange
reden door een bromfietser die
in de richting Zoeterwoude
reed. De vrouw werd eerst over
gebracht naar het Elisabethzie-
kenhuis en vervolgens naar het
Academisch Ziekenhuis waar ze
in de loop van de nacht overleed.
Op de hoek Hoge Rijndijk-Burg-
gravenlaan raakte zaterdagavond
de 35-jarige mevrouw I.v.D. uit
Leiden gewond toen ze met haar
auto twee verkeerszuilen omver
reed. De vrouw moest met een
hoofdwond in het ziekenhuis
worden opgenomen.
De vrouw reed om ongeveer half
acht over de Hoge Rijndijk in de
richting Zoeterwoude. Ze raakte
de macht over het stuur kwijt
toen ze iets wilde pakken dat
naast haar op de vloer van de auto
lag. Ze kwam op de linkerweg
helft terecht en ramde de ver
keerszuilen.
ft De 17-jarige N.Z. uit Leiden raak
te gistermiddag gewond toen hij
op het kruispunt Burggraven-
laan-Roomburgerlaan op zijn
bromfiets werd aangereden door
een personenauto. Dejongen, die
geen voorrang had verleend aan
de auto, werd met een verbrijzel
de voet en een hoofdwond naar
het Academisch Ziekenhuis ver
voerd.
LEIDEN - Op 29 september 1648dus ruim drie eeuwen
geleden, werd een zekere Dirck Willemszlantaarnmaker
van beroep, door schout en schepenen van Leiden wegens
diefstallen veroordeeld tot geseling en twaalf jaar ver
banning uit Holland en West-Friesland. Een pittige straf
voor deze Dirckalias Jonkheer Droogbrood"maar
daarbij zal wel rekening zijn gehouden met het feit, dat hij
al vaker was gestraft.
Men treft deze en dergelijke straffen aan in de Criminele
vonnisboeken van de Sleutelstad, waarvan de Leidse
genealoog H.M. van den Heuvel over de periode 1533 tot
1811 uittreksels heeft vervaardigd.
In een "pil" van bijna zeshonderd
bladzijden vindt men, in korte
samenvattingen, het criminele
doen en laten van de Leidenaren
over een tijdvak van bijna drie
eeuwen. Een zeer omvangrijke
arbeid, want de samensteller
heeft niet minder dan 68 delen
van het oud rechterlijk archief
van Leiden moeten doornemen
en puntsgewijze moeten samen
vatten. Na naam, geboorteplaats
en beroep volgt de aard van het
misdrijf, dan de eis, daarna het
vonnis en tenslotte bijzonderhe
den, zoals de bijnaam "Jonkheer
Droogbrood" in het hierboven
genoemde geval.
Tienduizend
Zo'n tienduizend gevallen zijn in
dit boek bijeengebracht, aange
vuld met een register van fami
lienamen en patronymica (fami
lienamen, afgeleid van de naam
van de vader, zoals Hendriksen,
Anthonissen e.d.). Het werk is
uitgegeven door "Rijnland", tijd
schrift voor sociale genealogie en
streekgeschiedenis voor Leiden
en omstreken. De uitgave is mo
gelijk geworden door verschei
dene subsidies: van het Weten
schappelijk Fonds der provincie
Zuid-Holland, de Stichting Ge
meentelijk Cultuurfonds te 's-
Gravenhage (opgericht door de
Bank voor Nederlandse Gemeen
ten). de gemeente Leiden en de
Stichting "E.M. Meijers-Fonds"
te Leiden. Het boek is verkrijg
baar door overmaking van f 46,50
op postrekening 359374 ten name
van C.W. Delforterie, Haagweg
128 te Leiden of door afhalen aan
dit adres tegen betaling van
f39,50.
Leidse auto- Niet zachtzinnig
dief gepakt
LEIDEN - Surveillerende agenten
hebben vrijdagnacht de 16-jarige
Leidenaar J.J.B., die uit een in
richting was ontsnapt, achter het
stuur van een gestolen auto ge
haald en ingerekend.
De politiemannen ontdekten op de
Hooigracht dat de auto, die toe
behoorde aan een collega, niet
door die collega werd bestuurd.
Ze gingen er achteraan en reden
de wagen klem op de Lange-
gracht. In de wagen zat behalve
de 16-jarige Leidenaar ook de 20-
jarige M.E., eveneens uit Leiden
De auto was gestolen in de Bea-
trixstraat.
Kinderziekten
Buurtcentrum Het Vijfhoven-
huisbegint maandag (16 ok
tober) met een maandelijkse
informatieavond. Elke derde
maandag van de maand zid-
len in het Vijfhovenhuis alle
mogelijke onderwerpen wor
den behandeld. Maandag
gaat het over kinderziektes
De Leidse huisarts dr. Engel
en wijkverpleegster mevrouw
Goddijn zullen vragen van
wijkbewoners over alle mo-
gelijke kinderziektes beant
woorden. Voorts vertellen ze
hoe kinderziektes zijn te voor
komen en te bestrijden. De
avond begint om acht uur
Mensenrechten
Amnesty International organi
seert woensdag 18 oktober een
informatieavond over de
schendingen van de mensen
rechten in Oeganda. Centraal
op deze avond staat het sys
teem van onderdrukking in
dit land. Dat systeem heeft er
volgens A. I. in korte tijd toe
geleid dat de hele samenle
ving in Oeganda is veranderd
in een dictatuur. Een - ille
gaal in Oeganda gemaakte -
film zal de situatie daar toe
lichten. De informatieavond
wordt gehouden in de ontmoe
tingsruimte van de Pelikaan
hof (Pelikaanstraat) en is
vanaf half negen voor ieder
een toegankelijk.
Filmhuis
In het kader van de Poolse film-
cyclus vertoont het Filmhuis
van het Leids Vrijetijdscen
trum donderdagavond 19 ok
tober (aanvang 21.00 uur) de
film "Familie-situaties" van
Krysztoff Zanussi uit 1971.
Pov-theater
Vrijdagavond 20 oktober slaat
voor het Leids Vrijetijdscen
trum in het teken van popmu
ziek en theater. Het pro
gramma voor die avond ver
meldt de R.K. Veulpoepers,
Django Edwards en pianist
Stanley. De R.K. Veulpoepers
is een Brabantse folk-, rock-en
vunkinformatie, die de show
doorspekt met grappen en
grollen. Django Edwards pre
senteert een show van sket
ches, mime, muziek en acroba
tiek
Sveurtocht
Buurthuis Groenoord/Boei or
ganiseert donderdag 19 okto
ber een speurtoch t voor ieder
een door Leiden Jonge kinde
ren gaan onder begeleiding
De deelname is gratis en de
starttijd is 9.30 uur
Film
In het Kijkhuis, Vrouwenkerk-
koorstraat 17, wordt maan
dag 23 oktober voor de derde
maal een film vertoond van de
Poolse regiseur Walerien Bo-
rowczyk. namelijk "La béte"
Aanvang 20.00 uur.
Rozekruisers
Het Rozekruisers Genootschap
belegt op dinsdag 24 oktober
een openbare lezingavond
met als thema "De gnosis in
actuele openbaring". Zalen
centrum 't Parlement.Nieuwe
Rijn 52, aanvang 20.00 uur.
Marktdag
't Huis op de Waard organiseert
woensdag 18 oktober een
marktdag die van 1030 tot 's
avonds 22.00 uur voor ieder
een toegankelijk is.
Kraampjes met handwerkre-
sultaten, boeken, grammo
foonplaten, huishoudelijke
artikelen, eet- en drinkwaren
en nog veel meer. Er zal o.m
een edelsteenbewerker te zien
zijn en s avonds draait het
rad van avontuur. De op
brengst is bestemd voor ont
spanningsactiviteiten ten be
hoeve van de bewoners, 't Huis
op de Waard, Kaarsenma
kersstraat 2.
Provincie
De streekcommissie voor Leiden
en omgeving organiseert op
23 oktober een discussieavond
over de "Basis voor het be
leid". Hierin wordt in grote
lijnen aangegeven wat pro
vinciale staten in de komende
vier jaar willen gaan doen,
o.m. op het gebied van wo
ningbouw, recreatie, werk
gelegenheid en inspraak. Be
zoekers kunnen op die avond
ook zelf onderwerpen aan
dragen. De avond wordt ge
houden in de stadsgehoor
zaal, Breestraat 60, en begint
om 20.00 uur.
Vrouwenraad
De Leidse Vrouwenraad en zijn
aangesloten organisaties
houden woensdag 25 oktober
een verenignigsmarkt in De
Waag aan de Aalmarkt. Door
middel van informatiestands
zal er voorlichting worden
gegeven over het werkterrein
en de activiteiten van de
vrouwenraad plus aangeslo
ten veren igingenDat gebeurt
tussen 10 en 16.00 uur.
Vakantie-activitei
ten
Voor morgen staan er bij de
Leidse club- en buurthuizen
de volgende vakantie-activi
teiten op stapel:
De Vrolijkcke Arke, Pieters-
kerkchoorsteeg Landenspel
van 14-1530 uur Mierennest,
Morsweg. Zwemmen in de
Overdekte, vertrek 930 uur;
ouderavond over kinderboe
ken 20 uur. Mirt Lage Rijn
dijk. Oefenen voor songfesti
val 9.30-12 uur schoonmaak
actie voor de buurt 14-16 uur.
Zoals gemeentearchivaris mr. W.
Downer in zijn "Ten Geleide"
opmerkt, is een boek als dit een
belangrijke bron van informatie
voor een ieder, die belangstelling
heeft voor de Nederlandse straf
rechtspleging en voor hen, die
zich interesseren voor genealo
gie. Dat eerste ligt nogal voor de
hand, want uit dit boek kan men
onmiddellijk aflezen hoe het oud-
vaderlandse strafrecht eigenlijk
functioneerde. In vergelijking
met de straffen, die tegenwoordig
gebruikelijk zijn, waren die in het
verleden allesbehalve zachtzin
nig. Een paar willekeurige voor
beelden: voor bedelarij in 1551:
tien jaar verbanning uit Leiden,
Rijnland, Den Haag en Haagam
bacht: voor diefstallen in 1554:
onthoofding: voor valse munterij
en meinedigheid in 1576: als eis
doodstraf doormiddel van koken
in olie en water, en confiscatie, als
vonnis: ophanging en confisca
tie.
Uit latere tijd nog de volgende
voorbeelden. Voor landloperij,
bedelarij en afpersing in 1598. ge
seling en driejaar galeistraf; voor
heling, smokkelen en tappen van
bier in 1618: geseling, brandmer
king en levenslange verbanning
uit Holland en West-Friesland:
voor overspel in 1678: vijftig jaar
verbanning uit Holland en WesV
Friesland; voor diefstallen met
braak in 1684: ophanging en con
fiscatie; voor kindermoord in
1764: wurging; voor prostitutie,
eveneens in 1764: twee jaar
tuchthuis en zes jaar verbanning;
voor het te vondeling leggen van
een kind in 1807: te pronkstelling
en tien jaar tuchthuis.
Beeldenstorm
Interessant zijn de vonnissen ter
zake van bekende historische ge
beurtenissen, zoals medeplich
tigheid aan de beeldenstorm in
1567, gestraft met levenslange
verbanning uit de Nederlanden.
Soortgelijke straffen vielen ook
ten deel aan beschuldigen we
gens ketterij.
In het midden van de zeventiende
eeuw heerste veel ontevreden
heid in de lakenindustrie. Ver
scheidene lakenwerkers werden
in 1644 wegens "oproerig gedrag
en het deelnemen aan een bij
eenkomst van ontevredenen in
de lakenindustrie" veroordeeld
tot drie weken hechtenis op wa
ter en brood en "het God en de
justitie bidden met gevouwen
handen en op de knieën om ver
giffenis, met de belofte deze over
treding nooit meer te zullen be
gaan". In 1807 stalen enige Lei-
denaars hout, lood e.d. uit inge
storte huizen na de buskrui-
tramp. Zij werden gestraft met
enige jaren verbanning uit Lei
den. Een andere profiteur van
bedoelde ramp kreeg veertien
dagen hechtenis op water en
brood, omdat hij ten onrechte
had opgegeven bij die ramp een
kind te hebben verloren en ver
der nog veel sehade te hebben
geleden.
Wie zich voor bijnamen interes
seert, komt er in dit boek heel wat
tegen: Leugenachtige Jenne,
Lichte -Elsje, Sotte Pietje, Clara
de dievegge, Cootje de Lied San
ger, Jacob de smokkelaer, enz.
Nut
Misschien vraagt iemand zich af
wat het nut van een boek als dit is
voor de genealogie. Want het aan
treffen van een voorouder in een
crimineel vonnisboek kan moei
lijk tot de aangename genealogi
sche verrassingen gerekend
worden. Men vergete echter niet,
dat een der grondregels van fa
milie-onderzoek is, dat men dit
voortzet (of laat voortzetten) on
geacht de resultaten. Die kunnen
verheugend zijn, omdat een der
voorouders het tot een belangrij
ke positie blijkt te hebben ge
bracht, maar ook kan blijken, dat
de familie een kortere of langere
tijd van verval heeft gekend.
Mij is een geval bekend van een af
stammeling van een gefortu
neerde Haagse familie, die het
onderzoek naar zijn familie-ver-
leden ogenblikkelijk staakte,
toen aan het licht kwam, dat een
van zijn voorvaderen gehuwd
was met de dienstbode van zijn
ouders
Dat staken van het onderzoek was
een genealogische doodzonde:
men dient immers naast het zoet
ook het zuur te aanvaarden. Ook
genealogisch is een boek als dit
dus belangwekkend, al is het
vooral van betekenis vooreen be
tere kennis van de praktijk der
oud-vaderlandse rechtspraak.
C.J. ROTTEVEEL
k Mevr. v.Eykf links) legt enkele
itoma-patiënten uit hoe de hulp.
niddelen werken.
LEIDEN - "Veel mensen
weten niets van stoma-pa
tiënten af. Ook bij artsen is
nog veel onbegrip. Veel
stoma-patiënten hebben
moeite geaccepteerd te
worden door de maat
schappij al is de situatie de
laatste jaren wel verbe
terd. De artsen weten er nu
iets meer van en er zijn be
tere technische hulpmid
delen gekomen. Ook de
patiënten zelf zijn hun
handicap beter gaan ac
cepteren. Velen zijn daar
door een gelukkiger leven
gaan leiden".
Dit zei zaterdagmiddag de maag
darm specialiste mevr. dr. I.T.
Weterman tijdens een vergade
ring van de afdeling Zuid-Hol
land van de Harry Bacon Club.
Deze vereniging van stoma-pa
tiënten bestaat 12V2 jaar en ter
gelegenheid van dit jubileum
werd in het Academisch Zieken
huis in Leiden een feestelijke bij
eenkomst gehouden.
De Harry Bacon Club werd op 16
april 1966 in Amsterdam opge
richt door 5 stoma-patiënten, een
chirurg, een uroloog en een dis-
trictsverpleegkundige. Het aan
tal leden bedraagt thans meer
dan 1800. Stoma-patiënten zijn
mensen die als gevolg van een
operatie een stoma (opening voor
ontlasting en/of urine) op de
buikwand dragen. De naam Har
ry Bacon Club is een eerbetoon
aan professor Harry Bacon, een
vooraanstaand Amerikaans chi
rurg die zich verdienstelijk heeft
gemaakt voor de nazorg van sto
ma-patiënten.
Moeite
Een stoma-patiënt kan nadat hij of
zij uit het ziekenhuis ontslagen is
in principe weer normaal aan het
dagelijkse leven meedoen. Men
kan normale arbeid verrichten,
aan sport doen, op vakantie gaan
enzovoorts. In de praktijk blijkt
echter dat veel stomapatiënten
grote moeite hebben om weer so
ciale contacten te leggen. Het ge
ven van nazorg aan deze r
is een van de doelstellingen van
de Harry Bacon Club. Men geeft
onder meer een verenigingsblad
uit, "de Vooruitgang" geheten.
'Het gebeurt nog steeds dat een
stoma-patient voor een bepaalde
baan wordt afgekeurd zonder ge
keurd te zijn. Men zegt gewoon:
hij heeft een stoma en kan niet
werken", aldus zaterdagmiddag
mevr. G. v. Eyk-Althoff van de
bezoekdienst van de Harry Ba
con Club. Zij kondigde aan dat de
vereniging wil gaan praten met
de verzekeringsmaatschappijen,
omdat nu nog vaak de stoma-pa
tiënten alle hulpmiddelen zelf
moeten betalen. Ook wil men een
uniforme regeling, die voor alle
ziekenfondsen zou moeten gel
den. Nu vergoedt het ene zieken
fonds een groter percentage dan
het andere.
T assendieven
actief in
de binnenstad
LEIDEN - In de omgeving van de
Haarlemmerstraat zijn zater
dagmiddag enige tassendieven
aan het werk geweest. Vijf win
kelende vrouwen raakten hun tas
of portemonnaie kwijt. In totaal
misten de vrouwen 435.-, 7 gi
robetaalkaarten en 3 giropassen.
Op het Stationsplein werd zater
dagnacht een 16-jarige jongen uit
Boskoop door de politie op he
terdaad betrapt toen hij probeer
de een auto te stelen.
Op de Langegracht zijn in dezelfde
nacht een groot aantal fietsen op
straat gegooid en werden ruiten
vernield van een tegelhandel en
een supermarkt. De vernielingen
werden aangericht door vier Lei
denaren tussen 16 en 25 jaar.
De politie kon twee van de vier
mannen meteen aanhouden; de
overige twee meldden zich later
in het politicbureau. Alle vier
hadden te Veel gedronken.
t Met de oud-leden voorop wandelde Kunst en Genoegen
LEIDEN - Harmonie Kunst en Ge
noegen heeft zaterdag een reünie
gehouden ter gelegenheid van
het 50-jarig bestaan. Ondanks de
dichte mist waren zo'n 800 men
sen zateragavond in de Stadsge
hoorzaal aanwezig. Onder hen
bevonden zich oud-leden die
speciaal voor dit feest uit België
en Duitsland waren gekomen.
De oud-leden werden eerst in de
Doelenkazerne ontvangen en
toegesproken door de oud-voor
zitter en een van de oprichters
van K en G, de heer H. J. v. d.
Broek. Daarna gaf de harmonie
een show weg. De stemming
werd nog beter toen vervolgens
de harmonie zoals ze in 1966 was
samengesteld een uitvoering gaf.
In dat jaar werd K en G wereld
kampioen in Kerkrade. De
"oudjes" bewezen zaterdag
avond dat ze het spelen nog niet
verleerd zijn.
Daarna gingen alle K en G-ers en
oud K en G-ers gezamenlijk naar
de Stadsgehoorzaal, waar van een
koud buffet werd genoten. Het
feest werd daar tot één uur 's
nachts voortgezet. Een van de
hoogtepunten was het optreden
van een uit 16 man bestaande Big
Band van K en G, die onder lei
ding van Hans Dubbelaar een
succesvol optreden afwerkte.
Ook werd Henk Hensen (samen
steller van het jubileumboekje
50 jaar K en G" gehuldigd. Hij
kreeg een speciale in een prachtig
leren band gestoken uitgave van
het boekje aangeboden.
