Bette Midler:
onvergetelijk
<&l
DWALING VAN
'KA-THEATER'
Verrassend Meloskwartet
MAANDAG 16 OKTOBER 1978
VARIA
Joop Sohne van de VARA, die in
lang vervlogen tijden nog eens
een radioprogramma heeft gehad
dat ,M'n grootste blunder" heette,
herinnerde zich nog twee mooie
flaters. De eerste werd door wijlen
Han Bentzvan den Berg begaan.
Als leraar op de Toneelschool had
hij zijn leerlingen altijd voorge
houden, dat zij „bij het stuk"
moesten blijven, ook als zij in een
der bedrijven niets te doen had
den. Je maakte toch onderdeel uit
van het gehele stuk, betoogde
Bentz van den Berg, dus ook als je
niet meespeelde, moest je in de
coulissen erbij blijven, blijven
meeluisteren, en niet in de koffie
kamer een sigaret gaan roken
totdat je weer het toneel op
moest.
Op een avond dat zal je altijd
zien) dat zijn leerlingen in de zaal
zaten, kreeg Han Bentz van den
Berg van een journalist het ver
zoek of deze hem even mocht in
terviewen. Omdat hij in het twee
de bedrijf van het stuk (,JEr komt
een vriend vanavond") niet op
het toneel hoefde te zijn, zei
,J$entz" dat de journalist dan
maar even naar de kleedkamer
moest komen.
U begrijpt wat er gebeurde. Han
Bentz van den Berg vergat de
tijd. Nu luisterde het moment
waarop hij weer ten tonele moest
verschijnen nogal nauw. Johan
Fiolet loopt, alleen gekleed in een
broek, de trap af en komt in
conflict met iemand wiens naam
verloren is gegaan. Juist op het
moment als er een handgemeen
dreigt te ontstaan, moet Han
Bentz van den Berg het toneel op
stormen en de twistenden schei
den. Maar al wie er verschijnt,
niet Han Bentz van den Berg.
Wanhopig roept Johan Fiolet, met
zijn bronzen stem, terwijl hij
dreigend zijn vuist schudt: „Ik zal
jou een BENTZ geven!", ,Jk zal
jou een BENTZ geven!!", ,Jk zal
jou een BENTZ geven!!!", steeds
luider, totdat Han Bentz in de
kleedkamer het onbestemde ge
voel kreeg dat heel in de verte zijn
naam geroepen werd en hij op-
Andere namen
De tweede flater die Joop Sohne
me vertelde, laat zich wat moei
lijk vertellen, als je tenminste de
ware hoofdpersonen zou willen
handhaven, want het gaat over
twee homofielen en een heter of iel.
Als homofielen zelf willen ont
hullen dat zij homofiel zijn vind
ik dat prima, maar als zij daar
geen behoefte aan hebben, zal ik
hen deze taak niet uit handen
nemen. Laat ik de ware namen
daarom even vervangen door
andere namen van ware perso
nen uit dezelfde werkomgeving
dan houdt het toch nog iets au
thentieks. Het gaat om twee musi
ci, die ik Malando en Pierre Palla
noem, en een journalist die ik
Martin van Amerongen noem. In
siders was het bekend dat Malan
do en Palla al jarenlang een hech
te homofiele verhouding onder
hielden, maar tijdens een radio
programma waarin Malando op
trad alleen was het dus een an
der dan Malando), vertelde Mar
tin van Amerongen (die dus ook
een ander was) in een der opna
mepauzes een penetrante flik
kermop. Later nam een der aan
wezigen hem even apart, en zei
hem dat het misschien niet zo
tactvol was geweest om die mop te
vertellen waar Malando bij was,
die immers ook een homo was.
Martin van Amerongen dacht dat
hij door de grond, ging van
schaamte, hij vond het buitenge
woon vervelend,en bleef er de hele
week over tobbendus toen hij de
week daarop in de trein van Am
sterdam naar Hilversum in de
zelfde coupé kwam te zitten als
Pierre Palla, vertelde hij deze dat
hem vorige week zoiets afschu
welijks was overkomen: flikker
mop getapt, niet geweten dat die
Malando ook, dus je begrijpt...
Pierre Palla begreep het, zei hij.
Alleen was het dus niet Pierre
Palla, en niet Malando, en zelfs
niet Martin van Amerongen,
maar dat heb ik geloof ik al uit
gelegd...
Analfabeet
Een intrigerend bericht uit ,JZcho
uit Afrika" (45e jaargang no. 5).
Mgr. Luis Munive, bisschop van
Tiaxcala (Mexico), is de ontdek
kervan Express"een nieuwe al-
fabetisatiemethode, waarmee
analfabeten in enkele dagen
kunnen leren lezen en schrijven.
„Na nauwelijks 9 lessen van on
geveer elk een uur is een analfa
beet in staat vloeiend te lezen en
schrijven". De onderwijzers kun
nen zich binnen drie uur al vol
doende eigen maken met de me
thode om een groep van 25 perso
nen met vrucht te onderwijzen.
Nederland, zo werd onlangs be
kend gemaakt, telt ook nog steeds
tussen de 100.000 en 400.000 anal
fabeten. Als het zo weinig tijd en
moeite kost die mensen te leren le-
zeii en schrijven en dan ook nog
vloeiend!), zou het misdadig zijn
als de methode-Express niet on
middellijk via de missie open
baar werd gemaaktHoewel ik de
onbestemde vrees koester dat je
na 9 uur les inderdaad, zoals het
blad het omschrijft, een analfa
beet overhoudt die vloeiend kan
lezen en schrijven.
LEIDEN - Hoewel het 'Katheater
in het verleden veel indruk maak
te met dramatische interpretaties
van o.m. 'Bouffons', 'De Monnik',
'Heliogabalus' en 'Rose' kon men
zaterdagavond in een bijna uit
verkocht LAK-theater nauwe
lijks spreken van een voortzet
ting van deze traditie. De meest
recente toneelproduktie van het
uit Amsterdam afkomstige Ka-
theater heet 'De Ongelofelijke
maar Droevige Geschiedenis van
de Onschuldige Eréndira en haar
hartloze Grootmoeder' van de au
teur Marquez. De verwachtingen
waren derhalve, afgaande op vo
rige voorstellingen, hoog ge
spannen. Maar zowel in de per
soonlijke toneelvoering als in de
collectieve uiting als toneelgroep
viel 'Eréndira' opvallend tegen.
Wellicht heeft de vliesdunne aan
spreekbaarheid te maken met het
feit, dat Gabriel Garcia Marquez
dit verhaal oorspronkelijk als
filmscenario heeft geschreven.
De toneelbewerking van dit ver
baal gegeven door het Katheater
bracht daarom onmiddelijk met
zich mee, dat het artistiek pro-
dukt van Marquez moest worden
aangepast en bijgeschaafd. Hoe
wel zowel Gian Paolo Pippa,
Kootje Wolschrijn, en Paul de
Leeuw hun uiterste best doen om
het stuk naar niveau te tillen, kan
het ontbreken van een daadwer
kelijke, duidelijke herleidbare
handeling het geëngageerde spel
nauwelijks de dramatische injec
ties geven, die het nodig heeft.
Bovendien is het Italiaanse ac
cent van de smokkelaarswedu-
we/ex-prostitué werkelijk niet
om aan te horen. Bij aanvang lijkt
het even leuk, maar zeer spoedig
werkt het uitermate irritant. Er
zijn in de décorvoering en de
aankleding een paar leuke vond
sten. De wolk (met lichtval), de
paraplue en de 'naakte aankle
ding' van de grootmoeder zijn
stuk voor stuk zeer origneel te
noemen. Ook de 'symbolische
copulatie' van Eréndira met zo
wel Odysseus als andere mannen
is een vondst op zich. Banaliteit
was in deze scènes gelukkig ver
te zoeken. De naakte gemeen
schap, zoals Gabriel Garcia Mar
quez die ongetwijfeld in zijn oor
spronkelijke gegeven bedoeld
moet hebben werd op die manier
door het Katheater meesterlijk
omzeild. Maar dat zijn werkelijk
de enige deelaspecten van de op-
AMSTERDAM (GPD) - „Ik ben
niet naar Nederland gekomen om
me een tijdje op te houden op de
mistige drassige oevers van de
Amstel, noch om weer eens over
de Zeedijk te kunnen tippelen,
neeIk ben hierheen gekomen
om tenminste eens in mijn leven
meneer Van Agt te ontmoeten. Ze
zeggen dat wanneer je hem één
keer hebt gezien, je rustig kunt
sterven. Wel, ik heb hem ge
zien Bette Midler pauzeert
even en valt dan als dood neer op
het podium van het hoofdstede
lijke theater Carré, waar zij het
afgelopen weekeinde de eerste
vier van de vijf, reeds lang tevo
ren uitverkochte, Nederlandse
voorstellingen gaf.
De overrompelingstactiek slaagt.
Het anders vaak zo stugge, de-
kat-uit-de-boom-kijkerige Ne
derlandse publiek, levert het
laatste restje nuchterheid in en
geeft zich ogenblikkelijk aan de
diva van het Amerikaanse enter
tainment gewonnen. Er wordt
gelachen, gejoeld, gejuicht en ge
schaterd om de overdonderende
directheid van Bette's dijenklet
sers, natuurlijk. Maar er is ook
een grenzeloze bewondering
voor de krachttoer die nodig is
om een twee en een half uur du
rende show tot een goed einde te
brengen. Tenslotte zal ook me
nige vaderlandse ster, die Midlers
verrichtingen heeft gadegesla
gen, benepen hebben moeten
toegeven dat een dergelijke,
kwalitatief hoogstaande vorm
van amusement hier niet voor
komt.
voering, die bewondering af
dwongen. De gehele voorstelling
getuigde van een gebrek aan
handeling (de circusnummers als
standaard-voorbeelden van obli
gate copieërkunst), waardoor een
ongemakkelijk visueel beeld
ontstond. Het is te hopen dat het
Katheater spoedig van haar artis
tieke dwalingen terugkeert.
BERT KOEKEBAKKER
OEGSTGEEST - Het (Stuttgarter) Melos Quartett bezocht weer voor K. en
O. de Groene Kerk. Het ruilde een beloofd Haydn-kwartet voor één van
Mozart. Niets tegen. Verder werd Bartok's vierde kwartet ingewisseld
voor Stravinski's 3 stukken voor Strijkkwartet" uit 1914. Denkelijk uit
hoofde van tijdwinning. Dit kwam wel neer op een programma-verar
ming. Hoewel kennismaking op zich zelf doorgaans niet te versmaden
valt. Als we bedenken dat Le Sacre du Printemps in de middelen gea
vanceerde mastodont in de muziek van 1913 is, mag de conclusie er zijn
dat het hier maar om wat experimentjes gaat voor timbre-verkenning en
integrering van de drie hogere strijkliggingen voor orkestgebruik. De
dirigent Ansermet heeft die drie dingen daadwerkelijk eens voor orkest
uitgevoerd, d.i. dan als vermenigvuldigd kwartet plus waarschijnlijk
contrabas. Toen kregen die drie stukken plotseling namen: dans, excen
triek en hymnus. Dat dansje plofte dan exentriek uit met de hemelvaart
van een notenstraaljager. Een kapitaal kunststuk. Doe het eens na met je
Mozart K. V. 589 in Bes (niet B) is een der drie "Pruisische Kwartetten", De
Prais is de opvolger van Frederik de Grote, koning Fred. Willem II. een'
amateur-cellist. Een muzikantesk opus, hoewel niet zo'n parel als K.V
585. Maar het Larghetto, feitelijk een begeleid duo le viool en cello, is
een bloeiende verrassing. Dit kwartet lag minder goed in de akoestiek en
ik kreeg niet de indruk dat het viertal dit kwartet doorvorst had, tot in de
laatste noot en wending, op de sublieme wijze als we dit wel geschonken
kregen in het kwartet van Ravel. Doodgeschreven termen als onge
hoord, onovertrefbaar zeggen hier te weinig. Melos is het Griekse woord
voor lyriek, harmonie, melodiek: ieder radertje was dat hier en in de
subliemste zinnigste timbrering.
KEES VERHOEF
Het behoeft geen betoog meer dat
Bette Midler iets heel bijzonders
en controversieels brengt. Het
succes van iemand die lomphe
den paart aan momenten van
melodrama en in muzikaal op
zicht spitsroeden loopt door lie
deren van zulke uiteenlopende
componisten als Tom Waits, Bob
Dylan, The Shangri-Las, Glenn
Miller, Kurt Weill te combineren,
laat zich bepaald niet makkelijk
verklaren. Ongetwijfeld staat zij
als zangeres in de schaduw van
vergelijkbare grootheden als Liza
Minelli, Barbra Streisand of zelfs
Shirley Bassey. Danstechnisch
houdt het ook allemaal niet veel
over.
Wat veroorzaakt dan wel de magi
sche vonk, waardoor de toe
gangskaarten voor haar shows op
de zwarte markt voor schandalig
hoge bedragen van de hand gin
gen? Het heeft waarschijnlijk te
maken met de hierboven be
schreven vrijmoedigheid, de eer
lijkheid om alles te geven waar
toe haar tengere gestalte in staat
is en de ambitie om elk element in
de show uit te bouwen tot een
nieuw hoogtepunt. Voeg daarbij
een kittig figuurtje, het ongege
neerde gedrag van een viswijf,
een grote dosis spontaniteit, drie
heerlijke zangeresjes (The Har-
lettes) en een stevige, maar afge
meten musicerende zevenmans
begeleidingsgroep, en je hebt de
ingrediënten van een onvergete
lijk avondje uit.
De Cleveland-tv-show, die dankzij
de VPRO Bette hier haar popula
riteit opleverde, vormt de basis
voor de huidige voorstelling, die
dinsdagavond nog in het Haagse
Congresgebouw komt en (waar
schijnlijk) op zaterdagavond 28
oktober op de buis te zien zal zijn.
Het betekent meezingen
crue „Hitier had only oi
ball" en het idiote „If you'r
kin' up", dat ingepast is
revue Tropical.
Tijdens dit tropische programma
onderdeel jaagt Bette, zittend in
een elektrisch invalidenwagentje
en in de verschijning van een
zeemeermin het publiek de lach-
stuipen op het lijf. Het betekent
ook ontroerd genieten van haar
versie van Tom Waits' .Shiver me
Timbers' of ademloos toekijken
naar de mime-act, waarin Midler
na de pauze een zwerfstertje
voorstelt. De finale komt dan met
warme en hese stem in „Mister
Rockefeller" en „I shall be relea
sed".
Telkens opnieuw verwacht je dat
Bette Midler op het punt van in
storten staat, want de emoties die
zij moet oproepen en de fysieke
kracht die zij moet opbrengen,
zijn onvoorstelbaar groot. Het
maakt het geven van veronder
stellingen dat deze Amerikaanse
in de toekomst alleen maar aan
kwaliteit zal kunnen inboeten,
verleidelijk. Toch zou zoiets aan
vechtbaar zijn, want Bette heeft
klaarblijkelijk een symbiotische
relatie weten op te bouwen met
de show waarvan zijzelf het mid
delpunt vormt. Niet alleen is ie
dereen afhankelijk van de presta
ties van de ster, maar omgekeerd
lijkt Bette Midler alleen maar te
kunnen functioneren bij de gratie
van het geheel. Dat is ongetwij
feld het grootste compliment dat
je een theaterdier kunt maken.
JOHN OOMKES
JU eeki-r MARVB zak^M
A\AM, fjANPA.' A\AAR MAMAAUe>
11> NOG> MAR PER! IK KR'je je,/
WÊU KLEIM' OPfeeHOePÊLD.'/
FRED BASSET
De avonturen van Jommeke JOMMEKE IN BOBBEJAANLAND
R/shsmooie
meisjes J
mei.tyn J
GARNALEN-GROEN
TESALADE
De garnalen laten ze
zich heel goed met be
paalde groenten combi
neren. Geschikte groen
ten zijn sperziebonen,
broccoli, tomaten
prei. Kook 100 g sper
ziebonen nét gaar
snijd ze in kleine stuk
jes. Verwijder van S
broccoli de dikke stelen
scheid steeltjes, bla
deren en roosjes. Kook
steeltjes en bladeren
kwartiertje.
roosjes laat u slechts z
minuten meekoken.
Snijd een halve prei i
plakjes (ook het licht
groene gedeelte gebrui
ken) en stoof deze ee
kwartier in 50 g boter e
twee eetlepels wate
Snijd een stevige, on
velde tomaat in kleine
dobbelsteentjes. Kook
twee eieren hard
snijd ze eveneens
stukjes. Laat alle ge
kookte groenten afkoe-
n vermeng ze luch-
iet 200 gram gepel
de garnalen, tomaat en
ei. Gebruik ook het
stoofvocht van de prei.
Voeg een eetlepel c
troensap toe en peper e
zout naar smaak. Geef
hierbij versgeroosterd
brood en boter.
WINA BORN
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR: "Grease, da. 2.30, 7.00 en 9.30
uur, zo. ook 4.30 uur, a.l.
CAMERA: "Play it again Sam", da. 7.00
en 9.15 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Pinkeltje",
2.30 c
2.00 en 4.15 i
big
Nachtvoorstelling: "Women in love", vr
en za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "The boys from Brasil", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 12 jr.
LIDO 2: "Peter en de draak Elliot", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. al.
LIDO 3: "La vie devant soi", da. 7.00 en
ook 2.30 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Donald Duck",
STUDIO: "High Anxiety", da. 2.30, 7.00
en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, a.l.
TRIANON: "Wie dan leeft, wie dan
zorgt", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur, a.l.
REX: „Erotische dromen van een nimF',
da. 7.00 en 9.15 uur, ma., di., vr. en zo. ook
2.30 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Alice in Wonder-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendien>t elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisaheth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur van 18.30 - 19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van 18.00 -
18.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dag. van 14-14.45 t
Kraamafd., dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot). 15-16 en 18.30-19.30 uur.
laatste kwartier avondbezoek kraamafd
ba by show.
Kinderafd., dag. van 15-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking), dag. van
14.15-14.45 en 19-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
zoek wordt toegest
Bezoektijden Kmderklimek
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kindcrafdelpia:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Kijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 utu Kraamafdeling
13.30-14 45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uur. Kinderafdeling voor ouders 18 -
18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
Schiphol (U2U-17500U).
Bioscopen Alphen
EURO 1: "Coma", ma., di. en woe 10.
uur, da. 1.30, 6 30 en 9.00 uur, za. en
4.00. 6.30 en 9.00 uur. 16 jr.
Kindervoorstelling: "De fluit met de z
EURO 2: "The Sw
6.45 en 9.15 uur, za. en zo. 4.15 uur. m,
woe. 1.45, 6.45 en 9.15 uur, za. ook 1
uur. 12 jr.
EURO 3: "Ben Hur", da. 1.30 en 8.00
16 jr.
Kindervoorstelling: "De fluit
de z
12.15 u
EURO 4: "Midnight express", do., vr. en
ma. tm. woe. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, za en
zo. ook 4.30 uur. 16 jr.
"The Poseidon adventure", ma. tm. woe.
10.30 uur, 12 jr
Nachtvoorstelling: "Meisjes die de kop
niet laten hangen", za. 12.15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Roller Coat
7 .00 en 9 15 i
4.00 en 6.15 u
"Rosemary's baby", do. en zo
8.15 uur, 16 jr
Kindervoorstelling: "Pinkeltje",
euius.
16 oktober 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Defeesltreindie gisterochtend
om halftwaalf uit Leiden ver-
t rok om den spoorweg Leiden-
Woerden in le wijden, werd op
het perron van het kleine
maar nette slation Hazers-
woude-Koudekerk opgewacht
door gemeenteraaden en bur
gemeester. Die van Hazers-
uoude wenschte den heer De
Bordes als vertegenwoordiger
van Maatschappij geluk met
het aanvankelijk slagen van
de onderneming. Hij ver
zweeg niet, hoe fel de tegen
werking is geweest die van
verscheidene zijden werd on
dervonden en sprak de hoop
uit dat de uitslag zal bewijzen
dat ook zij, die oppositie
voerden, door de nieuwe on
derneming zullen blijken ge
baat te zijn evenals geheel
Rijnland.. De heer De Bordes
sloot zich bij die laatste woor
den aanhet is de onwrikbare
overtuiging geweest dat de
onderneming den voorspoed
van de landstreek zal bevor
deren die hem de kracht heeft
geschonken hel eenmaal op
gevatte denkbeeld door te zet
ten Nadat den heer De Bordes
de eerewijn ineen reusachtige
bokaal was aangeboden,
stoomde de trein,onder het ge
juich van talrijke platte
landsbewoners, verder naar
Alphen, waar het zwart zag
van de belangstellenden, du-
den eersten spoortrein, die
hunne gemeente bereikte, met
groote geestdrift begroetten.
Het station van Alphen was
met groen, bloemen en vlag
gen uitbundig versierd. Het
muziekcorps van het regiment
Jagers fanfares hooren
Vijftig Jaar geleden:
De gezagvoerder van een
Grieksch stoomschip, dat te
Rotterdam is aangekomen,
heeft verklaard op 3 Oktober
ter hoogte van Vigo in botsing
te zijn geweest met een onder
zeeboot. Vergeefs werd ge
tracht hulp te bieden, doch
men kon den onderzeeër niet
terugvinden. Blijkens de
aangegeven positie moet de
onderzeeër de Fransche "On-
dine" zijn geweest, welk schip
bijna twee weken geleden als
vermist werd opgegeven. De
43 opvarenden moeten als
verloren worden beschouwd.
