Legermuseum uit Leiden
naar Delft
Coriolanus in een wat modernere aan
Zon- en maans
verduisteringen
in regelmaat
opdedoezastraat,
dinsdag 3oktober 930 uur.
Etalageruit
ingetrapt
Afbraak
vijftal
woningen
aan de
Maredijk
TOEGANG GRATIS!!!
ëaker: theo koomen/
LEIDSCH DAGBLAD, 'n aktieve krant
L.
Kalender
FRISSE WIND BU HAAGSE COMEDIE
MAANDAG 2 OKTOBER 1978
varia
PAGINA 9
Overplaatsing duurt nog aantal jaren
Wetenschap
en
technologie
door
P. Bok
10TAIE
ZON-ECLIPS
a MAN
N BISCMADWU'
"pASnitt
ttvfi N MAlfHOND MAAN
4 ?A?Tieu
ecu»» z.HAirao-!> MAAN
i
7#
01
S9
9)
92.
91)
96
97
99
O
Lr'il
w m *--*<3 Q-*o
De tweede zonsverduistering
van dit jaar heeft vandaag
plaats maar is in ons land
niet waar te nemen Slechts in
een deel van Scandinavië is
de verduistering na zonsop
komst te zien en hetzelfde is
het geval voor het noorden
van Azië. Veel missen wij er
overigens niet aan, want het
is geen spectaculair eclips: de
verduistering van de zon dooi
de maan is niet totaal maar
slechts bijna een zeven-tiende
(691 promille). De Nieuwe
Maan schuift om 5 uur en 31
minuten vroeg in de ochtend
voor de zon en dat verschijnsel
eindigt om 9 uur 25 minuten,
zeer kort na zonsopkomst.
Maar zoals gezegd: we missen er
niets aan. Daarom hoeven we
er ook niet nadrukkelijk over
te schrijven. Dat geeft ons wel
de gelegenheid, iets meer te
zeggen over het regelmatig
optreden van verduisterin
gen, de periodiciteit van
eclipsen zowel van zon als
maan, die nauw aan elkaar
verwant zijn en altijd in com
binaties optreden.
Totaal
Kort geleden, op 16 september,
konden wij genieten van een
totale maansverduistering,
die door voortreffelijke
weersomstandigheden in ons
land bijzonder mooi te zien
was. Toen kwam de maan om
1820 uur in de schaduw van
de aarde, was daar om 1924
uur geheel in gedoken, bleef
totaal verduisterd tot 20.44
uur en verliet de aard-scha-
duwweerom21.48 uur. Alleen
het begin van de eclips was
hier niet waarneembaar om
dat de maan pas om 18.45 uur
opkwam en de zon pas om
18.55 onderging. Maar het
verloop van het verschijnsel
was fantastisch goed te zien.
Verduisteringen van zon en
maan zijn jaarlijks terugke
rende verschijnselen. Per jaar
zijn er minstens 4 eclipsen,
dwz twee van de zon en twee
van de maan. Het maximum
per jaar bedraagt 7 zoals dat
in 1973 het geval was en in
1982 andermaal het geval zal
zijn. Een merkwaardigheid
in dat laatste jaar is, dat alle
drie maansverduisteringen
dan totaal zullen zijn, de vier
zonsverduisteringen echter
alle gedeeltelijk.
Deze eclipsen vallen, zoals altijd
wanneer er zeven per jaar
zijn, in de perioden direct in
het prille begin van het jaar,
in de maand rond 1 juli en in
de allerlaatste dagen van het
jaar. Zons- en maansverduis
teringen liggen altijd onge
veer 15 dagen uit elkaar. Dat
is logisch wanneer we de aard
van de beestjes in de gaten
houden.
Halve maan
Een zonsverduistering ontstaat
wanneer de maan zich tussen
de zon en de aarde bevindt,
een maansverduistering
wanneer de maan door de
schaduw van de aarde gaat,
dus wanneer de aarde tussen
zon en maan staat. Het eerste
is het geval bij Nieuwe Maan,
het laatste bij Volle Maan en
tussen deze beide schijnge
stalten ligt nu eenmaal onge
veer een halve maand.
Nu zou alles betrekkelijk een
voudig zijn, wanneer de baan
van de maan om de aarde
maar eenmaal precies in het
vlak lag van de baan van de
aarde om de zon. Dan zouden
wij bij elke Nieuwe Maan een
zonsverduistering en bij elke
Volle Maan een maan-eclips
hebben. Maar zo eenvoudig
ligt geen enkele zaak in het ge
compliceerde heelal.
Het vlak van de maanbaan en
dat van de baan van de aarde
om de zon maken een hoek met
elkaar van 5 graden en 9 mi
nuten, waardoor de voor ver
duisteringen werkzame scha
duwkolommen meestal net
worden gemist. Maar slechts
wanneer de 'knopenlijn'de
verbindingslijn van de pun
ten waar de maanbaan de
ecliptica (de baan van de
aarde om de zon) snijdt vrij
wel precies naar de zon is ge
richt, kunnen de kosmische
schaduwen hun werk doen en
verduisteringen veroorzaken.
Dit gebeurt slechts op twee dia
metraal tegenover elkaar lig
gende punten van de aard
baan, derhalve vrijwel zes
maanden na elkaar. Daarom
komen eclipsen alleen voor in
de eclipsseizoenen, die een
half jaar van elkaar zijn ge
scheiden.
Plotselinge eclipsen die bv een of
twee maanden van elkaar
zijn verwijderd komen dan
ook niet voor op grond van de
bewegingen van de hemelli
chamen, die de eclipsen ver
oorzaken. Het wordt allemaal
nog een beetje ingewikkelder
doordat de knopenlijn geen
vaste stand in de ruimte blijkt
in te nemen. Die lijn draait
eenmaal in de 18,6 jaar in het
rond in retrograde richting,
dwz tegengesteld aan de rich
ting waarin de maan om de
aarde beweegt.
Dat is dan ook de oorzaak van
het verschuiven van de sei
zoen-eclipsen in de loop van
18,6 jaar. Zonder die ver
schuivingen zouden de eclips
seizoenen steeds in dezelfde
maanden vallen.
In bovenstaande tekening heb
ben wij een en ander proberen
te verduidelijken door een
beeld van de eclipsen, die tot
het jaar 2000 te verwachten
zijn, te beginnen met het jaar
1978.
LEIDEN - Het Legermuseum 'Generaal Hoefer' verdwijnt
waarschijnlijk uit Leiden. Het museum wordt naar ver
wachting over een aantal jaren geconcentreerd in Delft. In
deze plaats is al een déél van het Legermuseum gehuis
vest. Het museum is in Leiden - in het vroegere Pesthuys
- al geruime tijd te klein en slecht gehuisvest.
De vermoedelijke verplaatsing
werd zondag bij het vijfenzestig
jarig bestaan van het Legermu
seum naar buiten gebracht door
brigade-generaal b. £1. J. E. A.
Post Uiterweer, de voorzitter van
de Stichting Koninklijk Neder
lands Leger- en Wapenmuseum
generaal Hoefer.
Volgens voorzitter Post Uiterweer
heeft minister Scholten van de
fensie in principe toestemming
verleend voor de verhuizing van
het museum van Leiden naar
Delft. De definitieve beslissing is
nog afhankelijk van ambtelijk
overleg tussen de ministeries van
financien, volkshuisvesting en
Voor de overplaatsing moest eerst
de huisvesting van het museum
in Delft, het zogenaamde Arma
mentarium gerestaureerd wor
den. Voor de restauratie van dit
zeventiende eeuwse gebouw,
oorspronkelijk het stadarsenaal
van Delft, moet in ambtelijk
overleg nog overeenstemming
bereikt worden.
Directeur W. Helder van het Le
germuseum verwacht dat met de
restauratie en daarmee met de
verplaatsing van het museum
van Leiden naar Delft zo'n zes a
zeven jaar gemoeid is.
Het Legermuseum is sinds 1940 in
Leiden gehuisvest. Enkele jaren
geleden werd echter een belang
rijk deel van de huisvesting in het
vroegere Pesthuys wegens
bouwvalligheid afgekeurd.
Plannen voor de restauratie zijn
ondanks pogingen daartoe zon
der succes gebleven.
In het Arsenaal in Delft is al de af
deling moderne wapens van het
Legermuseum ondergebracht.
Sinds kort wordt ook een deel
van de Leidse verzameling (oude
wapens en krijgshistorie) naar
Delft overgebracht. Deze verza
meling werd enkele jaren gele
den met de sluiting van een deel
LEIDEN - Een woedende man
heeft in de nacht van zaterdag op
zondag een etalageruit van een
snackbar aan de Steenstraat in
getrapt. De man wilde even na
twee uur 's nachts nog het een en
ander bestellen maar van de ei
genaar kreeg hij te horen dat de
snackbar gesloten was en dat hij
niets meer kon krijgen. De man
wond zich hierover zo op dat hij
bij het weglopen de etalageruit
aan scherven trapte.
van het Pesthuys opgeslagen in
de Doelenkazerne. Met de ont
ruiming van de kazerne moet de
museumverzamcling daar weg.
Volgens directeur Helder heeft de
bouwvallige staat van de huisves
ting in Leiden en het ontbreken
van uitzicht op restauratie een
belangrijke rol gespeeld bij de
keuze om het museum in Delft
onder te brengen. Daarnaast be
schikt het museum in Delft over
veel meer ruimte en het is ook
beter bereikbaar.Directeur Hel
der vindt het voor de bezoeker
een voordeel als het museum op
een plaats is ondergebracht. "Het
museum wordt voor de bezoeker
veel aantrekkelijker. We hebben
in Delft alles bij elkaar en kunnen
ook veel meer laten zien", aldus
de directeur van het Legermu-
Renovatie
onhaalbaar
LEIDEN - Vijf woningen aan de
Maredijk zullen waarschijnlijk
moeten worden afgebroken om
dat de bouwkundige staat waarin
ze verkeren zeer slecht is. Uit een
rapport van de dienst gemeente
werken blijkt dat renovatie van
de woningen geen haalbare kaart
De woningen behoren bij het com
plex waarin nog enkele weken
wasserij Nijssen gevestigd zal
zijn. Deze wasserij verhuist van
de Maredijk naar het industrie
terrein De Waard. De gemeente
en Nijssen bereikte na maan
denlange onderhandelingen
overeenstemming over de ruil
van het bedrijfscomplex aan de
Maredijk tegen een lap grond aan
Admiraal Banckertweg.
joningen aan de Mare
dijk die niet meer opgeknapt
kunnen worden en daarom
waarschijnlijk onder de slo
pershamer zullen vallen.
De mogelijkheid van verhuizing
naar de Waard kwam aan de orde
toen Nijssen bij de gemeente een
verzoek indiende om de bij het
complex behorende vijf wonin
gen aan de woonruimte te mogen
onttrekken om zijn achter de hui
zen liggende wasserij te kunnen
uitbreiden. Het college van B en
W voelde daar weinig voor. Vanaf
dat moment werd onderhandeld
over verkoop van het complex
aan de gemeente en verhuizing
naar het industrieterrein. Wet
houder Verboom stelde destijds
BROKX KOMT
OP BEZOEK
LEIDEN - Staatssecretaris Brokx
(Volkshuisvesting en Ruimtelij
ke Ordening) zal op dinsdag 7 no
vember een bezoek aan Leiden
brengen. Die dag zal er met ver
tegenwoordigers van de gemeen
ten Leiden en Zoeterwoude wor
den gesproken over de stimule
ring van de woningbouw en
huisvesting van alleenstaanden
en tweepersoonshuishoudens.
Met deelname van diverse ploegen uit Leiden en omgeving
Organisatie: Leidsch Dagblad in samenwerking met
de 3 October Vereeniging.
dat omwille van het behoud van
de huisjes uiteindelijk tot ruil is
overgegaan.
In opdracht van het college heeft de
dienst gemeentewerken een rap
port opgesteld dat inzicht moet
geven in de mogelijkheden om de
vijfhuizen te renoveren. Dpt rap
port heeft uitgewezen dat renova
tie niet meer haalbaar is. De ge
meente zal nu overwegen om de
oude woningen te vervangen
door nieuwbouw.
De grond van wasserij Nijssen is
inmiddels door de gemeente
aangeboden aan de Stichting
Leidse Studentenhuisvesting.
Deze stichting zou indien zij op
het aanbod van de gemeente in
gaat met de Stichting Huisves
ting Werkende Jongeren een ge
zamenlijk bouwplan maken.
De gemeente heelt de grond van
Nijssen aan de Stichting Leidse
Studentenhuisvesting aangebo
den omdat nieuwbouwplannen
van de Stichting aan de Oude
Singel geen doorgang kunnen
vinden. Aanvankelijk wilde de
studentenhuisvesting in combi
natie met renovatie van een drie
tal panden aan de Oude Singel
nieuwbouw realiseren in de
daarachter liggende tuinen. Om
dat deze grond nu door de ge
meente bebouwd zal gaan wor
den is ter compensatie het terrein
aan de Maredijk aangeboden.
De Stichting Studentenhuisves
ting laat weten dat de plannen
nog in een zeer vroeg stadium
verkeren. Wel wordt gesteld dat
renovatie van de monumentale
panden aan de Oude Singel af
hankelijk is van nieuwbouw el
ders omdat exploitatie van de
oude panden anders onhaalbaar
wordt geacht.
LEIDEN - Temidden van de grote
hoeveelheid kalenders, die de
komende maanden weer zullen
verschijnen is er ditmaal één, die
geheel aan de stad Leiden gewijd
is. Het is een kalender, die wordt
uitgegeven door Louis H. Los, ei
genaar van boekhandel De Kier
aan de Nieuwe Rijn.
Ter illustrering van de kalender
dienden zwart-wit foto's van de
Leidenaar Herman Kleibrink.
Een fotograaf, die onder meer
bekendheid kreeg door zijn his
torische fotoboeken over de stad
Leiden en naaste omgeving.
De foto's laten een aantal karakte
ristieke Leidse plekjes zien zoals
het Pieterskerkhof, de 2e Groe-
nesteeg, de Lange Mare, Hortus
Botanicus. Kaiserstraat en
Nieuwe Rijn. Verder zijn in de
kalender nog foto's opgenomen
van de 2de Gortestraat, de Zijl-
poortsbrug, de Oude Varken
markt en de Kooilaan.
De meeste foto's zijn nog dit jaar
gemaakt; enkele zijn van oudere
datum. Bijvoorbeeld een tweetal
winterfoto's uit 1946. De Leidse
kalender bevat in totaal 13 maan
den. Dat is geen vergissing, want
zowel december 1978 als van 1979
zijn in de kalender opgenomen.
Den Haag - "Maar als wij alles de
den naar oud gebruik, dan zou
het stof der eeuwen nooit wegge-
bezemd worden en een berg van
dwaling elke waarheid overstel
pen".
Aldus de hoofdfiguur in Shakes-
peares "Coriolanus" op een van
zijn meer diepzinnige momenten,
maar tevens een uitspraak die om
meer redenen karakteristiek ge
noemd kan worden voor de voor
stelling die de Haagse Comedie
afgelopen zaterdag op het reper
toire heeft genomen. Enerzijds
bleek uit deze "Coriolanus", ge
regisseerd door de Roemeen Di-
nu Cernescu, dat de Haagse Co
medie het eindelijk eens had
aangedurfd een frisse wind door
de statige Koninklijke Schouw
burg te laten waaien, maar ander
zijds kon men zich na afloop af
vragen of er wel genoeg stof was
weggebezemd.
Echt modern kan de enscenering
van Cernescu al niet meer ge
noemd worden en na de pauze
scheen de regisseur bovendien
zijn greep op de materie verloren
te hebben, zodat traditionalisme
en maniertjes daar weer de over
hand kregen.
Een aantal bezoekers van de gene
rale of de voorpremière, blijkbaar
geheel onkundig van de theater
ontwikkelingen die de afgelopen
jaren buiten de beslotenheid van
de Koninklijke Schouwburg
hebben plaatsgehouden, meende
echter tegen dit alles te moeten
protesteren door middel van
ronddelen van anonieme stencils
vol inhoudloze kretologie. Dit re
sulteerde echter niet in het boe
geroep waartoe werd opgeroe
pen, en terecht.
Uitgangspunt van Cernescu was
een psychologische actualisering
door het benadrukken van een
spiegelbeeldrelatie tussen Co
riolanus en zijn tegenhanger Au-
fidius. Technisch werd dit onder
steund door een strak decor, ge
stileerde en meestal tijdloze kos
tuums en "massascènes" die
geënt waren op een theatervorm
vol strakke bewegingen zoals die
ten onzent al sinds jaren bij o.a.
De Appel te zien zijn.
De uitgebreide maar bijzonder
functionele muzikale begelei
ding werd verzorgd door Fred
Vogels en Wim Vos, die met een
uitgebreid instrumentarium in
de loges hadden plaatsgenomen
en medeverantwoordelijk waren
voor een paar van de meest in
drukwekkende momenten van
de gehele voorstelling.
Vondst
denkend en als een kudde reage
ren, en van wanordelijke strijd
tonelen, altijd zo'n probleem in
een drama van Shakespeare, had
aan deze muziek evenveel te
danken als aan de minutieuze
stilering van Cernescu. Een
vondst was bovendien het trek
ken van een parallel tussen deze
menigte plebejers en primitieve
volksstammen.
De feitelijke actualisering die hier
tot stand werd gebracht, lag door
deze aanpak echter in het conflict
tussen het volk en de in zijn
hooghartigheid consequente Co
riolanus. die in deze conceptie
meer een door een zekere mate
van naïviteit overtuigend sym
bool werd dan een driedimensio
nale krachtfiguur, en het waren
ook deze aspecten die in de
scherpomlijnde karakterisering
van een uitstekend spelende
Guido de Moor het sterkst over
kwamen.
De grote inzet van Elisabeth An
dersen kon niet voorkomen dat
de moederrol in deze voorstelling
minder sterk naar Voren kwam
dan meestal het geval is en dit
werd nog bevorderd door de vele
coupures die van de rol van Vir-
gilia, Coriolanus' vrouw, zelfs
vrijwel niets meer overlieten.
Jammer voor Guusje Eybers, die
nu een soort veredelde figurante
werd, maar het feit dat Coriola
nus beslist niet tot de grote mees
terwerken van Shakespeare ge
rekend mag worden rechtvaar
digt deze aanpak alleszins.
Niet consequent was Cernescu in
zijn behandeling van Menenius.
de spo.tter die aanvankelijk door
Eric van Ingen op het scherp van
de snede werd neergezet, maar
die langzaam maar zeker verviel
in een ongeloofwaardige karika
tuur. Het uitgebreide spelersar
senaal van de Haagse Comedie
leverde op het tweede en derde
plan een aantal voortreffelijke
vertolkingen op met als uitschie
ters twee bange, op macht belus
te tribunen van Reinier Heide-
man en Gaston van Erven en een
bezadigde, ietwat vermoeide
Cominius van Leo de Hartog.
Voor het sobere, maar uitermate
bruikbare eenheidsdecor en de
functionele kostuums tekende
Octavian Dibrov terwijl de cho
reografie van de volksscènes was
verzorgd door Michaela Atana-
siu. Ondanks enkele zwakke
momenten toont deze "Coriola-
sterke invloeden doet
eden
de
gen
Chcn
Pedu
het Wagner-eentrum Bayreuth,
dat de Haagse Comedie met suc
ces getracht heeft de band met
het theater te hernieuwen.
PAUL KORENHOF
