Xanten laat er geen
gras over groeien
PAGINA 20
EXTRA
MAANDAG 2 OKTOBER 1978
Even pauzeren in de leeuwekuil
XANTEN - Er is een duide
lijk verschil in aanpak op
het gebied van historische
overblijfselen in Neder
land en in Duitsland. Als
hier fundamenten worden
bloot gegraven, worden ze
geconserveerd en als het
kan ingebouwd (Vreeburg
in Utrecht) of voor bezich-
tiging'open gesteld.
De fantasie van de kijker moet de
rest er maar bij maken. In Duits
land zeggen ze: Dit zijn de fun
damenten, we hebben geen foto's,
maar wel een enkele tekeningwe
weten hoe de Romeinen bouwden,
er zijn elders voorbeelden en dus
zou het er zo kunnen hebben uit
gezien. De herbouw van de Ro
meinse colonia in Xanten is van
die werkwijze een voorbeeld.
De Duitse grondigheid kennend,
weet je dat er geen fantasie-be
bouwing ontstaat. De architecten
hebben alles erbij gehaald wat te
vinden was en hebben op basis
van luchtfoto's van de terreinac-
cidentatie de bouwplaats in Xan
ten aangegeven.
Door Hans Melkert
De Romeinen hebben de plek in
120 na Christus in gebruik geno
men, in de jaren 200 de oorspron
kelijke houten bebouwing ver
vangen door steen en zijn er ge
vestigd geweest tot de instorting
van het Romeinse rijk. De colonia
heeft tot de instorting bestaan en
is toen in verval geraakt.
Op oogafstand bouwden d£ Duit
sers het stadje Xanten, daWit jaar
het feit viert, dat het 750 jaar
Een onneembare vesting
stadsrechten heeft. Evenals de
meeste plaatsen aan de Rijn (al
ligt het er enkele kilometers van
af) is Xanten in de Tweede We
reldoorlog verwoest. In het cen
trum bleven kenmerkende ge
bouwen gespaard, onder andere
de prachtige Dom met twee iden
tieke torens.
De overblijfselen van het histori
sche verleden worden gerestau
reerd en de open plekken worden
gevuld met nieuwe bebouwing
op die er oorspronkelijk heeft ge
staan (Woudenberg is bijvoor
beeld net begonnen met de her
bouw van een toren) of aangepas
te nieuwbouw (zoals een com
plex alleraardigst aan de histori
sche omgeving aangepaste wo
ningen voor bejaarden en onvol
ledige gezinnen).
Fors
Het gemeentebestuur van het
stadje heeft de hogere overheid
achter zich bij de reconstructie
van de Romeinse colonia, waarbij
het. plan is veel van de bebouwing
op de vroegere tachtig hectare
grote Romeinse vestiging terug
te brengen. Waar uitbreiding van
Xanten in latere eeuwen bebou
wing in de weg heeft gezet, wordt
de slopershamer fors gehan
teerd.
Voorlopig is er nog enkele jaren
werk aan de herbouw van het am
fitheater, het centrum van de co
lonia. Die is nu voor een kwart
klaar. En dat is genoeg om Ro
meinse sfeer te proeven. Ga maar
op de helling staan, waar de
12.000 zitplaatsen moeten ko
men, en kijk naar de 100 bij 90
meter grote zandellips, waar
vroeger mensen en dieren met
elkaar hebben gevochten. In
Xanten zijn grote plannen over
het gebruik van dit openlucht
theater.
De dikke muren van de onderaard
se gewelven van het stadion zijn
gebouwd zoals de Romeinen het
vroeger hebben gedaan. De ma
terialen zijn hetzelfde: steen uit
de Eiffel en het Zevengebergte.
Als je de stapels ziet, krijg je be
wondering voor het organisatie
talent van de mensen die bijna
2000 jaar geleden alles met
scheepjes moesten aanvoeren.
Net als toen worden de stenen
met kalkspecie tot muren ge
maakt. Cement is niet op de
bouwplaats te vinden. Dat is pas
van deze eeuw.
Boven water
Vijftig jaar geleden werd begonnen
met het eerste graafwerk om de
resten van de Colonia Ulpia
Traiana (gesticht in de tijd van
keizer Trajanus) boven water te
krijgen, maar pas de laatste jaren
laat men over het project geen
gras groeien. Waar iets wordt ge
vonden, komt een hek. En met
een worden plannen gemaakt om
het in te passen in het geheel. Be
halve het amfitheater staan er nu
al enkele stukken van de muur
die het hele complex heeft omge
ven, met indrukwekkende torens
op de hoeken.
Er is veel meer geweest, maar het
zal vele jaren - en marken - ver
slinden om dat allemaal opnieuw
op te bouwen. De Romeinen
hadden er een dicht bevolkte stad
met krijgslieden, maar ook hon
derden handwerkslieden. Die
woonden in huizen, waarvan een
dècorgeveltje nu een indruk wil
geven. Er waren gemeenschap
pelijke voorzieningen als het
theater, de tempel, maar ook een
badhuis.
Een stuk teruggevonden waterlei
ding zou voor dit laatste een aan
zet kunnen zijn. De Romeinen
haalden hun water niet uit de nu
verzande Rijnarm, maar acht ki
lometer verder uit de bergen. Ze
legden eén buis op een muur aan
over die lengte.
Mannetje
hijskraan nagebouwd,
'enorme steenblok
ken konden worden „gemand"
Bedrijfsleider Boell weet uit er
varing dat een steen ter grootte
van een dekenkist hiermee met
twee man met gemak kan worden
verplaatst. Hij is vol bewonde
ring voor de bouwkunst van de
Romeinen. Of je ook nu specialis
ten nodig hebt voor dit werk? Hij
aarzelt even en zegt dan, dat het
niet zou lukken met bouwvak
kers die zo uit de nieuwbouw
komen.
Waar eens tienduizend mensen ver
van hun stad Rome leefden, lo
pen nu elke dag duizend (en op
zondag het dubbele aantal) men
sen rond om te bekijken hoe het
vroeger moet zijn geweest. Ze
komen helemaal in de sfeer door
de oude bouwstenen en de oude
bouwstijl. Ze worden alleen kei
hard in de wereld van nu terugge
zet in het café (een modern nood
gebouw, dat ooit moet verdwij
nen), waar de pils uit de automaat
komt en bij de kiosk waar ver
diend wordt aan de verkoop van
olielampjes en andere gebruiks
voorwerpen, zoals de Romeiner.
die moeten hebben gehad.
r Hijswerktuig?? uit de Romeinse tijd
Alles wordt tentoongesteld
