Oliestaking in
Belgie voorbij
Groningse universiteit onderzoekt groei wao
BONDEN HALEN BAKZEIL
Rentes
hypotheek
hoger
geworden
MAANDAG 2 OKTOBER 1978
ECONOMIE
Aantal arbeidsongeschikten in zeven jaar bijna verdubbeld
Hoe komt het, dat het aantal
mensen dat een beroep
doet op de wet op de Ar
beidsongeschiktheid, ver
zekering (wao), zo sterk
toeneemt? In hoeverre is
die groei toe te schrijven
aan de geringe vraag naar
arbeidskrachten en de
grote werkloosheid? In
welke bedrijven komen de
meeste wao-ers voor?
Drie vragen, waarop drs. E. H. Bax
van de vakgroep Sociologische
Economie van de Groninger
Universiteit een antwoord zoekt
in opdracht van het ministerie
van sociale zaken. Begonnen
wordt met een vooronderzoek
van een halfjaar in een proefregio
en dat wordt om puur praktische
redenen waarschijnlijk de pro
vincie Groningen.
rDe wao wordt van toepassing als er
sprake is van een ziekteduur van
52 weken en een arbeidsonge
schiktheid van meer dan vijftien
procent. Bij het bepalen van die
arbeidsongeschiktheid moet in
gevolge artikel 21 van de wet,
„zoveel doenlijk" rekening wor
den gehouden met 'de vermin
derde gelegenheid tot het ver
krijgen van werk, met de situatie
op de regionale arbeidsmarkt
kortom. Verondersteld wordt nu.
Prof. C. de Gala»
schappelijke Medische Dienst
van de 26 bedrijfsverenigingen,
die met de uitvoering van de wao
zijn belast. Uit die dossiers wil
men gegevens halen zoals natio
naliteit. ras, leeftijd, woonplaats,
beroep, laatste werkgever, dag
uitkering en opleiding van een
groot aantal wao-gerechtigden.
Die gegevens wil men dan kop
pelen aan gegevens over de ar
beidsmarkt. En zo wil men zien of
de situatie op de arbeidsmarkt
invloed'had (en hoe groot die in
vloed was) op het bepalen van de
arbeidsongeschiktheid.
Als voorbeeld: als er in een regio
een gebrek is aan geschoolde
bouwvakkers, krijgen dan ook
weinig geschoolde bouwvakkers
daar een wao-uitkering? Üf juist
veel? In het eerste geval zou het
aantal wao'ers minder snel kun
nen groeien als de werkloosheid
afneemt. Er zouden zelfs wao'ers
kunnen terugkeren op de ai-
beidsmarkt.
dat dit tot een belangrijk stuk
„verborgen werkloosheid" leidt:
werkloosheid, die niet is terug te Scheiding
vinden in de officiële werkloos
heidscijfers van de gewestelijke
arbeidsbureau.
Drs. Bax en zijn medewerkers wil
len nu een steekproef nemen uit
de dossiers van de Gemeen-
Voor het onderzoek wordt aan de
hand van de dossiers een schei
ding gemaakt tussen wao'ers, die
volgens een objectieve beoorde
ling arbeidsongeschikt zijn be
vonden, en wao'ers, die op sub
jectieve of deels objectieve en
deels subjectieve gronden een
uitkering krijgen. De laatste twee
categorieën zijn voor het meten
van de invloed van de arbeids
markt voor de onderzoekers het
interessantste.
„We moeten nadrukkelijk stellen",
aldus prof. C. de Galan, die het
onderzoek begeleidt, „dat het
onderzoek volstrekt anoniem is.
Wij zijn niet in mensen geïnteres
seerd. maar in kenmerken van
mensen. We verzamelen geen ge
gevens op naam: het gaat ons om
statistische gegevens".
Drs. Bax: „Het is geen onderzoek
naar eventueel misbruik van so
ciale voorzieningen. Het doen
van het onderzoek houdt boven
dien ook geen kritiek in op de art
sen, die de keuringen verrich
ten".
Wat hem wel dwars zit is, dat aan
mensen die in een bepaalde mate
arbeidsongeschikt worden ver
klaard, niet wordt verteld welk
percentage daarvan wordt ver
oorzaakt door de situatie op de
arbeidsmarkt. Hij vertelt over
een man, die voor tachtig procent
arbeidsongeschikt is verklaard,
vreesde dat hij kanker had,
daarmee eerst niet naar zijn huis
arts dorst maar uiteindelijk van
die arts toch te horen kreeg dat
hem weinig mankeerde, hoewel
te veel om bij een zo grote werk
loosheid nog aan de slag te kun
nen komen.
„Het zou een hele verbetering zijn
als het de mensen wei werd ver
teld". aldus drs. Bax. „Ik ben er
van overtuigd, dat dit onnodige
sociale problemen met zich mee
brengt".
Prof. De Galan: „Het kan natuurlijk
ook van invloed zijn op de om
scholingssituatie. Het klassieke
voorbeeld is dat van de glazen
wasser, die evenwichtsstoornis
sen kreeg. Men zei terecht: die
man mag nooit meer op de lad
der. Maar dat betekent niet, dat
hij met die arbeidsongeschikt
heid niet zou kunnen worden
omgeschoold naar een ander be-
Bijna verdubbeld
Uit eerder onderzoek blijkt niet al
leen het aantal wao'ers van 1969
tot 1976 bijna verdubbeld (van
194.000 tot 377.000). ook blijkt de
gemiddelde leeftijd te dalen.
Verdeelt men de „nieuwe" wa
o'ers in leeftijdsgroepen, dan
neemt de groep 15-44-jarigen het
sterkst toe, de groep 45-54-jarigen
blijft vrijwel gelijk en de groep
ouderen wordt kleiner. De over
grote meerderheid van de „nieu
we" wao'ers (89 procent in 1976)
valt in de hoogste klasse van ar
beidsongeschiktheid.
De jaarlijkse groei van het aantal
arbeidsongeschikten kan blij
kens eerder onderzoek niet wor
den verklaard uit een verslechte
ring van de gezondheidstoe
stand. Andere mogelijke oorza
ken zijn de situatie op de ar
beidsmarkt en de veranderde op
vattingen over ziekte.
Eerder onderzoek geeft ook aanlei
ding tot de veronderstelling, dat
vooral mensen met „slechte" ba
nen (naar beloning, aard van het
werk, arbeidsvoorwaarden, pro
motiemogelijkheden en stabili
teit) meer kans maken om ar
beidsongeschikt te worden ver
klaard. Die banen worden vooral
bezet door leden van sociale
minderheden. gastarbeiders
vrouwen, ouderen, jongeren
zonder vaste baan en mensen met
een geringe opleiding.
Daarnaast kan dreigende werk
loosheid of onzekerheid over het
behoud van de arbeidsplaats tot
ziekte en uiteindelijk tot arbeids
ongeschiktheid leiden. Evenals
spanningen, die veroorzaakt
worden door een achterblijven
van de democratisering in be
drijven bij de verwachtingen die
buiten die bedrijven bij de werk
nemer zijn gewekt. Dat laatste
wordt ook aan de situatie op de
arbeidsmarkt toegeschreven:
verondersteld wordt dat werkge
vers bij een ruime arbeidsmarkt
minder snel zullen toegeven aan
democratiseringseisen van het
pers
„Ziekte", zo schreef drs. Bax eerder
in een artikel, „kan dan gaan fun
geren als een alternatief voor al
lerlei vormen van protest en actie
binnen het bedrijf. In dit soort si
tuaties werkt het sociale zeker
heidssysteem conserverend ten
aanzien van de bestaande ver
houdingen, omdat het systeem
mogelijke aanzetten tot sociale
verandering indamt en op
lost".
Bij de opdracht voor het vooron
derzoek in een proefregio, waar
mee drs. Bax rond Pasen gereed
hoopt te zijn. is slechts na te gaan
of het mogelijk is de invloed van
de arbeidsmarkt op de toene
ming van de wao-uitkenngen te
onderzoeken. Wat zit er in de ad
ministratie van de Gemeen
schappelijke Medische Dienst,
kan men daar wat mee doen, is
een koppeling van deze gegevens
met die van de arbeidsmarkt mo
gelijk? Dat zijn de eerste vragen,
die beantwoord moeten worden
en daarvoor heeft het ministerie
van sociale zaken f75.000 over.
Daarna zal worden beslist of een
landelijk onderzoek kan worden
gestart.
Prof. De Galan: „Als het niet lukt,
dan weet je zeker dat je nooit zult
weten hoeveel verstopte werk
loosheid er zit in de wao. Dan
zullen we daar slagen naar moe
ten blijven slaan. En dan weten
we ook niet wat er met een aantal
wao'ers gebeurt als de werkgele
genheid weer ruimer wordt".
KEES WIESE
BRUSSEL (ANP) - De poging van de Belgische vakbon
den om door de staking werkgelegenheid af te dwingen
in de raffinage-sector is mislukt. Na drie weken staking
zijn de werknemers in de olieindustrie vandaag weer
aan het werk gegaan. Wel blijft de RBP-raffinaderij in
Antwerpen, waarom alles was begonnen, bezet.
Bij een stemming onder de arbei-
WEERRAPPORTEN
van "hedenmorgen 7 uur w
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
'Athen?
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Luxemburg
Mallorca
München
Nice
Oslo
Stockholm
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
New York
geh. bew. 13 8 0
mist 12 3 1
motregen 13 9 3
onbew. 24 19 0
onbew. 20 6 4
geh. bew. 14 7 0
onbew. 13 4
zwaar bew 12 6
licht bew. 7 -3
zwaar bew. 6 4
geh. bew. 5 3
licht bew. 11 2
onbew. 22 11
zwaar bew. 18 5
onbew. 16 5
mist 8 4
half bew. 18 9
onbew 29 11
zwaar bew. 21 8
motregen 8 4
half bew.
half bew.
geh. bew
de vraag of doorge-
staakt moest worden, werd dit
weekeinde niet de vereiste twee
derde meerderheid verkregen.
Drie weken geleden, toen'de RBP-
raffinaderijen in Antwerpen, op
last, van de Amerikaanse eige
naar, haar poorten sloot en er
ruim vierhonderd man op straat
kwamen, eisten de Belgische
vakbonden dat de andere raffi
naderijen de RBP-mensen in
dienst zouden nemen.
De bonden baseerden zich daarbij
op afspraken, stammend uit 1959
en 1960, die pas in 1975 bij ko
ninklijk besluit bekrachtigd wa
ren, en waarbij de patroons in de
ze sector de verzekering hadden
gegeven de werkgelegenheid zo
veel mogelijk te zullen handha
ven. Dat was nog in een tijd dat de
olieraffinage in West-Europa en
dus ook in Antwerpen nog in
volle ontplooiing was en men
moeilijk arbeiders voor deze sec
tor kon vinden.
De Belgische petroleumfederatie,
overkoepelend orgaan van de raf-
finage-patroons, legde de eis van
de bonden echter naast zich neer
Wat de bonden nu bereikt heb
ben is een flauwe afspiegeling
van wat ze wilden: gedurende
negen maanden zal uit de ontsla
gen RBP-arbeiders een "wer-
vingspool' gevormd worden en
van de raffinaderijen wordt ver
wacht dat ze uit die pool het eer
ste zullen putten als ze personeel
nodig hebben. Ook zal bezien
worden in hoeverre de werktijd
verkorting die op 1 januari ingaat
Mislukt
De Belgische oliestaking (de eerste
maal dat een gehele sector werd
platgelegd om op te komen voor
werkgelegenheid) is in feite
mislukt. Een van de factoren van
die mislukking is ook dat de sta
king niet het gewenste effect
heeft gehad. Vrijwel nergens in
het land is er, sinds de arbeiders
het werk neerlegden, gebrek aan
benzine of stookolie geweest
Hier en daar bleek een enkele
pomp wel eens droog te vallen,
maar na een dag of wat was die
dan toch weer bevoorraad, het zij
uit eigen land hetzij uit Neder
land.
Bij de staking van de afgelopen drie
weken waren ruim vijfduizend
mensen betrokken. Die zijn in
dienst bij Belgische raffinaderij
en die maar op 50 tot 60 procent
van hun capaciteit draaien. Die
malaise in de olieraffinage is een
algemeen verschijnsel in West-
Europa, want de Europese raffi
naderijen draaien gemiddeld op
67 procent van hun capaciteit.
Pogingen van de Europese com
missie, het "dagelijks bestuur"
van de EG, om op Europees ni
veau tot een sanering te komen
zijn tot dusverre stuk gelopen op
onwil van Britten en Italianen.
TOKIO (ANP) - In Japan is een
elektronisch systeem ontwikkeld
dat piloten van verkeersvliegtui
gen moet helpen bij het voorko
men van botsingen in de lucht, zo
heeft het Japanse ministerie van
verkeer meegedeeld.
De apparatuur is voorzien van een
computer die in staat is snelheid,
koers en hoogte van een nade
rend vliegtuig te berekenen uit de
signalen die worden uitgezonden
door de zogeheten transponder
ROTTERDAM-Het Nederlandse bevoorradingsschip Smit Lloyd 10 (hierboven een
Internationale uit Rotterdam is zaterdagavond gezonken in de Golf van Suez. De z<
ningsleden zijn opgepikt door een nog onbekend bevoorradingsschip
Volgens de eerste berichten die bij Smit Internationale in Rotterdam zijn b
ring gekomen met een onverlichte boorinstallatie. De Smit Lloyd had juist e
form in de Golf van Suez en was op weg naar Ras-Shukheir .even ten zuiden i
gestationeerd.
ingekomen is het schip in aanva-
carwei geklaard op een boorplat-
SuezIn deze haven was het schip
10.50 Ned. 74
9.75 id 74
9.50 ld 76-1
9.50 ld 76-2
9 00 !d 75
8.75 ld 75
8.75 id 75-2
8 75 id 76-96
8.50 id 75
8.50 id 75-2
8.25 id 76-96
8.25 id 77-92
8 25 id 77-93
8 00 ld 69
8.00 id 70-95
8 00 id 71-96
8.00 id 701
8.00 id 7011
8.00 id 70111
8 00 id 76-91
8.00 id 77-97
8.00 id 77-87
7.75 ld 71-96
7.75 ld 73-98
7.75 id 77-97
7 75 id 77-92
7.50 ld 69-95
7.50 id 71-96
7.50 id 72-97
7.50 id 71-81
7.50 id 78-93
7.50 id 78-88
7.20 id 72-97
7.00 id 661-91
7.00 id 6611
7.00 id 69-94
110,50
109,50
106,50
107,00
105,20
104,80
103,50
104,20
103,30
103,00
102,30
101,70
102.00
100,70
101,00
100,80
101,50
101,80
101,80
100,90
100,00
100,70
99,40
99,50
99,40
99,70
98,00
96,80
94.80
96,30
119,00
108,50
105,30
106,50
104,30
103,00
103,00
103,00
102,00
i-12,20
101,00
101,00
101,20
100.00
100,00
100,00
102,00
102,00
102,00
100,50
99,80
100,20
98,00
98,00
98,00
98.70
97,00
95,70
95,70
97,20
97,50
99,40
94,00
96,20
96,30
94,00
6 50 ld 681-93
6.50 id 6811
6.50 id 68111
6.50 id 681V
6.25 id 66-91
6.25 ld 67-92
6 00 id 67-92
5.75 id 651-90
5 75 id 6511
5.25 id 641-89
5 25 id 6411
5 00 ld 64-94
4 50 id 58-83
4 50 id 59-89
4 50 id 601-85
4.50 id 6011
4 50 id 63-93
4 25 id 59-84
4 25 ld 60-90
4.25 ld 61-91
4.25 id 631
4.25 id 6311
4 00 id 61-86
4 00 id 62-92
3.75 id 53-93
3.50 id st. 47
3.50 ld 53-83
3.50 id 56-86
3.25 id 48-98
3.25 id 50-90
3.25 id 54-94
3.25 id 55-95
3 25 id 55-85
3.00 id Grb
90,20
75,20
83,00
11.00 BNG74-8
11.00 ld 74-84
10.50 ld 1974
9.50 id 75-82
9 50 id 74-99
9 50 id 75-85
9.50 id 76-01
9 00 id 75-00
8 75 id 70-90
8 75 id 70-95
8.75 id 75-00
8.75 id 77-02
8.50 id 70-85
8.50 ld 70-95
8.50 ld 73-98
8.25 id 70-85
8.25 id 70-96
8.25 id 76-01
8 00 id 69-94
8 00 id 71-96
8.00 id 72-97
8.00 id 73-79
8.00 id 75-00
7.75 id 70- 79
7.75 id 72-81
7.60 id 73-98
7 50 id 72-97
7.25 id 71-79
7 25 id 73-98
7.00 id 661-91
7.00 id 6611
105,70
103,60
107,40
106,10
111,40
105,90
105,20
105,20
105,40
105,40
103,30
100,30
100,50
100,50
102,10
100.90
100,60
100,30
98,00
97,00
99,80
95,4
77,50
89,80
48,10
111,20
104,40
102,60
106,50
104,60
108,90
104,90
103,80
103,90
103.70
103.50
101,90
101,50
101,60
101
101,20
101,60
99,50
99.10
99,30
100,20
99
100,40
100
96,50
95,20
99,30
93,90
95,30
95,20
AMSTERDAM/ROTTERDAM -
De maatregelen die de Neder-
landsche Bank de afgelopen
week heeft genomen om de posi
tie van de gulden te beschermen,
namelijk het verhogen van de
rentetarieven (disconto) heeft nu
ook zijn uitwerking op de hypo
theekrentes. De Rijkspostspaar
bank heeft de rentes verhoogd
met een half procent. Voor de
gewone hypotheken is de rente
nu 8,75 procent en voor de tophy-
potheken 9 procent. De Spaar
bank Rotterdam heeft eveneens
de tarieven verhoogd. De alge
mene verwachting is. dat de ove
rige hypotheekinstellingen ook
spoedig zullen volgen.
Deursoi erzichl:
Fors herstel
AMSTERDAM (ANP) - Aan het
begin van een nieuwe beursweek
heeft de obligatiemarkt op de
Amsterdamse effectenbeurs een
fors herstel te zien gegeven. De
dalende koersen van diverse va
luta's ten opzichte van de Neder
landse gulden, die sterker werd
op de valutamarkt, waren hier
van de oorzaak.
Veel steun ging volgens de beurs
uit van.de uitspraken van de mi
nister van financiën Andriessen
die heeft gezegd dat er geen aan
leiding bestaat dat onder het
nieuwe Europese monetaire stel
sel nieuwe koersverhoudingen
zullen ontstaan. Aankopen van
het publiek en ook zeer licht uit
het buitenland deden de koersen
snel stijgen op de obligatiemarkt.
Volgens de beurs zal er nu op korte
termijn mogelijk rust komen op
de valutamarkt daar een reeks
genomen maatregelen en de uit
spraken van de minister de spe
culatie wel zou doen eindigen.
"Zoiets is alleen maar gunstig
voor de beurs", zo werd gezegd.
Op de aandelenmarkt heerste een
goed prijshoudende stemming.
Het inzakken van de koers van de
dollar stond echter een vaste
stemming voor deze sector in de
weg, zo werd gezegd.
Ind. Maatsch.
IBB Kondor
Interlas
Intematio M.
Inventum
Kempen Beg.
Kiene S.
Kluwer
Kon. A. Volker
KBB
id. cert.
Landre G1
Leids. Wol
Macintosh
Maxw. Petr
Meneba
Metaverpa
MHV A dam
Moeara En
id. 1-10
id 1-4
Munb. W
Naarden
Naeff
Nat. Grondb.
NBM-Bouw
Nedap
92,80
72,00e
46,10
680,00
118,50
326,00
97,20
183,00e
98,80
98,50
14,30
45,00e
107,00
193,00
275,00f
66.60e
175.00
71,00
35,00
295,10
3760.00
782,00
645,00
29,40
32,80
431,00
100,20
56.50
260.10
201,00
215.00e
1240,00e
110.00
75,50
47,00
688,00
120,00
325,50
100,00e
184,00
98,80
98,50
38,40
298,00
3760,00
Oce vd Gr
OGEM Hold.
Orenstein
Otra
id cert.
Palembang
Palthe
Pont Hout
Porcel. Fles
Proost &i Br
Rademakers
Reesink
Reeuwijk
Keiss en Co
KIVA
id. cert.
Rchte Jisk
Rommelhol).
Rijn-Schelde
Sanders
Sarakreek
Schev. Expi
Sehlumberger
Schokbeton
Schuitema
Schuppen
Schuttersv
Slavenb Bank
Smit Internat
Stevin G'
1 lib Hyp bk
Tilb Wütorl
Tw KabelI
Ubbink
210,00e
42,10
39,50
75.00
45.00
239,50
140,00e
158,00
420,00
191,50
96,00a
127,50
393,00
390,00
57,00
300,00e
71,60
144.00
55,50
1,58
1260,00
135.00
358,00e
100,00
248,50
69,10
108,50
173,00e
32,00
236,00
145,10
209,00
44,90
42,90
75.00
45,00
239,50
143,80
162,00
422.00
194.00
94,00a
127,50
397,00
394,50
60,00
301,00
1,52
950,00
1300,00e
137.00
358.00e
104.00
248.50
69.50
109,50
132.00
96,00e
199.50b
v.d. Vliet-W
Ver Glansf
VMF Stork
Ver. Uitg.mij.
Verto eert.
Vezelverw.
Vihamij Bult
VRG Gem. Bez.
id eert
Wes san en c
W U Hyp
Wolsp. Ede
Wyers
Wijk e
Her
122,00
105,50
54,50
101,00
14,10
84,00
398,00
92.10
60.60
135,00
BELEGGINGS
INSTITUTEN
Asd. Belegdd D.
Binn Belf VG
BOG
Breevast
Converto
fcur Pr Inv.
Holland F.
1KA Belegg
124.00e
106,50
56,50
101.50
14,30
85,00
85,50
56,50
86,10
74,20
407.50e
Wereldhaven
Concentre
Europafonds
Unifonds
Chemical F.
Col. Growth
Dreyfus F.
Fedelty E
Lehman Corp.
Madison F
Manhattan
Massachus
Oppenheimer
Technology
31,00
16,80
23,80
24.20
28,50
101.50
145.50
103,50
BUITENLANDS
GELD
Amerikaanse dollar
Engelse pond
Belgische fr (100)
Duitse mark (100)
Ital lire (10 000)
Portugese esc (100)
Canadese dollar
Franse fr (100)
Zwitserse fr (100)
Zweedse kroon (100)
Noorse kroon (100)
Deense kroon (100)
Ooslenr sch (J00)
Spaanse pes (100)
Griekse drachmi
(100)
100)
y gosl dinar (100)
