Nota Pais
wekt vele
twijfels
Van Lent schrapt zwarte
lijst inlichtingendienst
Leerlingen
hielpen bij
promotie
PER JAAR 130.000 INBRAKEN
Aanleg crisisvoorraad
van aardolieprodukten
ACADEMISCHE RAAD:
BESLUIT MINISTER VAN AARDENNE
ANWB tegen plan
geldigheid rijbewijs
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 197;
BINNENLAND
AMERSFOORT - In Ne
derland vinden naar schat
ting ongeveer 130.000 in
braken per jaar plaats, dat
was althans het cijfer over
1976. Van die 130.000 in
braken zijn er 113.000 ter
kennis van de politie ge
komen. Een kleine 45.000
van de inbraken vonden
plaats in woningen.
De. R.J. Vader hoofd van de afde
ling Voorkoming Criminaliteit
van het ministerie van justitie,
heeft deze cijfers gisteren ge
noemd in een inleiding voor de
jaarvergadering van de Neder
landse-vereniging van Assuran
tie-adviseurs (nva) te Amers
foort.
Dr. Vader schat dat in 1976 de kos
ten voor de politie die verbonden
waren aan preventieve en repres
sieve werkzaamheden, zeventig
miljoen gulden of meer hebben
bedragen. Uit een recente slacht
offer-enquête van het weten
schappelijke onderzoeks- en do
cumentatiecentrum van het mi
nisterie van justitie valt af te lei
den dat de waarde van het gesto-
lene bij inbraak uit woningen
gemiddeld ruim 2500 gulden be
draagt. In zestig procent van de
gevallen ligt overigens de gemid
delde gestolen waarde veel lager
namelijk ongeveer 550 gulden.
Braakschade
Bij ongeveer zestig procent van alle
inbraken uit woningen wordt
braakschade toegebracht, die
vaak hoger is dan de gestolen
waarde. Dr. Vader schat voot
1976 de totale gestolen waarde bij
inbraken op voor miljoen gulden
en de totale braakschade. die bij
inbraken werd veroorzaakt, op
195 miljoen gulden.
Nog afgezien van de kosten van be
rechting en bestraffing van da
ders komt Dr. Vader op een totaal
aan kosten van ongeveer zeshon
derd miljoen gulden per jaar of
ruim vijfduizend gulden per in
braak.
Een inbreker krijgt op de zwarte
markt in het algemeen slechts
een-tiende van de gestolen waar
de voor wat hij aanbiedt, dat wil
zeggen voor elke gulden die hy
opstrijkt leggen het slachtoffer
en de samenleving er zo'n 17,5
gulden op toe.
Dr. Vader noteerde verder, dat het
deel strafrechtelijk minderjari
gen onder verdachte van inbraak
ruim een-derde van het totaal
aantal verdachten is. Het percen
tage opgehelderde inbraken is
bijna voortdurend gedaald en wel
van 48 procent in 1950 tot nog
maar iets meer dan twintig pro
cent in 1976. Inbraak, zo consta
teerde Dr. Vader, is een van de
meeste frequente en snelst stij
gende delicten in Nederland.
UTRECHT (GPD) - De Academische Raad heeft ernstige
twijfels over de realiseerbaarheid van de nota Hoger On
derwijs voor Velen (HOV) van minister Pais. Voordat de
voorgestelde structuurwijziging zal worden ingevoerd,
moet er eerst een duidelijk antwoord komen op een groot
aantal vragen die de raad heeft geformuleerd. De raad
dringt daarom „met klem" aan op invoering van de her
program meringsvoorstellen die door de universiteiten en
hogescholen zijn ingediend.
Dit commentaar leverde de Aca
demische Raad, het hoogste
overleg- en adviesorgaan van de
universiteiten en hogescholen,
gisteren op de voorstellen van
minister Pais.
De bewindsman publiceerde zijn
nota Hoger Onderwijs voor Velen
in mei van dit jaar. Dit als reactie
op de programma's die de facul
teiten hadden ingediend om te
komen tot eer. kortere cursus
duur. Die herprogrammerings-
voorstellen, die voor het overgro
te deel op vijf jaar uitkwamen,
konden in de ogen van Pais geen
genade vinden. De minister deed
in zijn HOV-nota het voorstel te
komen tot een tweefasenstruc-
tuur in het wetenschappelijk on
derwijs. De eerste fase zou vier
jaar moeten duren. Een minder
heid van de studenten zou daarna
nog èèn of twee jaar verder mo
gen studeren. Tevens werd na het
eerste jaar een selectieve en ver
wijzende propaedeuse voorge
steld.
Op de eerste plaats vraagt de Aca
demische Raad zich al af of uit
een oogpunt van kosten een
structuurwijziging noodzakelijk
is. Een commissie van de raad
heeft een vergelijking gemaakt
van de toekomstige kosten bij
een wijziging volgens de plannen
van Pais en bij een verdere uit
bouw van de huidige structuur
(dus met de herprogramme-
rings voorstellen). De raad
concludeert daaruit „dat op basis
van de kosten geen voorkeur kan
worden uitgesproken voor een
van beide structuren".
Studentenstop
Overigens zullen in de jaren '80
geen van beide structuren een
oplossing bieden voor een volle
dige opname van de verwachte
studentenstroom. Men zal daar
om rekening moeten blijven
houden met studentenstops, zo
stelt de raad. Deze verwacht ech
ter dat met de huidige structuur
de problemen met de capaciteit
eerder zullen zijn opgelost dan
met de plannen van Pais.
De raad ziet ook grote problemen
ontstaan met het overhevelen
van personeelsposten naar ande
re studierichtingen. Bij de plan
nen van Pais zal dat in sterkere
mate nodig zijn. De rechtspositie
van het personeel maakt dat ech
ter erg moeilijk.
De Academische Raad heeft ook
onderwijskundige vragen over
de HOV-nota. Volgens de raad „is
de aanvaardbaarheid van de
voorstellen van de nota afhanke
lijk van de antwoorden die op de
ze vragen gegeven worden". Men
vraagt zich onder meer af of het
mogelijk is de tweefasenstruc-
tuur overal toe te passen.
Ook is het niet duidelijk welke de
kansen op de arbeidsmarkt zijn
ZUTPHEN (ANP) - Het echtpaar
B., dat tot donderdagmorgen
vroeg in Groenlo de 21-jarige
verpleegster Yvonne Wassink-te
Braake in hun woning gijzelde,
zal maandag worden voorgeleid
aan de officier van justitie in Zut-
phen, mr. P. Kremer. Deze heeft
dat desgevraagd meegedeeld.
B. (40) en diens 29-jarige echtgenote
maken het naar omstandigheden,
zowel lichamelijk als geestelijk,
redelijk goed, aldus mr. Kremers.
Zij verblijven momenteel ge
scheiden van elkaar in de politie
bureaus te Zutphen en Groenlo,
waar zij verhoord worden.
voor degenen die alleen de eerste
studiefase van vier jaar hebben
doorlopen. De raad betwijfelt
voorts of de plannen van Pais met
het beschikbare geld realiseer
baar zijn. Tot 1981 zitten de uni
versiteiten en hogescholen op de
nullijn, maar moeten ze wel 30
procent meer studenten opne
men.
Tot slot wordt gesignaleerd dat de
eerstefaseprogramma's met een
cursusduur van vier jaar „in veel
gevallen op gespannen voet zul
len staan met de huidige interpre
tatie van" de officiële doelstelling
van het wetenschappelijk on
derwijs. De wet bepaalt dat we
tenschappelijk onderwijs mede
de vorming tot zelfstandige beoe
fening der wetenschap om
vat.
HAARLEM - Koningin Juliana heeft in het Teylers Fundatiehuis in Haarlem het eerste exemplaar
van een gedenkboek van de hand van de Leidse kunsthistoricus prof. Th. H. Lunshingh Scheurleer in
ontvangst genomen. Het boekwerk werd haar aangeboden door Tabitta Nouhuys. De bijeenkomst had
plaats in het gebouw van de Teylers Stichting ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de stichting
Afwijzing
Over èèn punt van de HOV-nota
had de Academische Raad geen
vragen, maar een duidelijke af
wijzing. Dat betrof het voorstel
om voor de eerste fase, bij een
cursusduur van vier jaar, de in
schrijvingsduur te beperken tot
vijfjaar. Gevreesd wordt dat een
student die een jaar extra over
zijn studie doet, onder grote druk
komt te staan in zijn doctoraalfa
se. Hij riskeert dan immers zijn
recht op inschrijving en zijn recht
op studiefinanciering.
Volgens een woordvoerster van het
Landelijk Overleg Grondraden
(LOG) moet de nota van Pais ge
heel van tafel verdwijnen. Opleg
gen van een 4-jarige cursusduur
achtte zij in strijd met „het demo
cratisch recht van studenten en
personeel om over een eigen stu
die- en werksituatie mee te be
slissen". Zij waarschuwde er ook
voor dat de selectieve propae
deuse „een soort uitgestelde
stop" wordt, aangezien Pais op
een uitval van 25 procent rekent.
Een woordvoerder van het Inte
runiversitair Studenten Overleg
vond „dat Pais voor een dubbel
tje op de eerste rang wil zitten"
Ook het ISO sprak zich uit voor
invoering van de ingediende her-
programmeringsvoorstellen.
DEN HAAG (ANP) - Minister Van
Aardenne van economische za
ken heeft besloten een voorraad
olieprodukten, voornamelijk su-
perbenzine, gasolie en zware
stookolie, aan te leggen voor tij
den van oliecrisis. Hij heeft daar
toe een stichting "Interim Cen
traal Orgaan Voorraad vorming
Aardolieprodukten - Icova", op
gericht, die een deel van de wet
telijke verplichting voor araffi-
naderijen en handel om voorra
den aan te houden, overneemt.
De raffinadeurs en de handel zijn
op grond van de wet verplicht een
voorraad, voldoende resp. voor
negentig dagen en zeventig da
gen afzet in Nederland, aan te
houden. De nieuwe stichting
ADVERTENTIE
neemt van de raffinadeurs vijf
tien dagen en van de handel 55
dagen over, wat neerkomt op een
hoeveelheid van ongeveer
560.000 ton.
Deze crisiscoorraad heeft een ander
karakter dan de voorraden bij de
voorraadplichtige raffinaderijen
-en handelaren, die voor een aan
zienlijk deel werkvoorraden zijn.
De kosten van opslag met inbegrip
van rente zullen ongeveer dertig
miljoen gulden bedragen, af
drachten van de raffinaderijen en
handelaren zullen deze kosten
dekken.
Als de vereiste wijziging van de wet
voorraadvorming aardoliepro
dukten haar beslag heeft gekre
gen, zal er een definitieve stich-
•tigng worden opgericht.
DEN HAAG (ANP) - De ANWB
wil niet dat de overheid na het
afleggen van het rijexamen en
de afgifte van een rijbewijs
alle relaties met de wegge
bruikers verbreekt.
De volgens de ANWB geld- en
tijdrovende administratieve
rompslomp die de vernieu
wing om de vijf jaar van een
rijbewijs met zich meebrengt,
mag best verdwijnen. Daar
moet echter tegenover staan
dat chauffeurs behalve een
regelmatige medische keu
ring tevens na een bepaald
aantal kilometers over hun
gemaakte en geregistreerde
verkeersfouten worden on
derhouden.
De ANWB reageert hiermee op
door het ministerie van ver
keer en waterstaat in de toe
lichting op de begroting aan
gekondigde plannen om een
rijbewijs onbeperkte geldig
heid te geven en de vernieu
wing om de vijf jaar te laten
vervallen.
AMSTERDAM (GPD) - De
commandant van de
Oranje Nassau-kazerne in
Amsterdam heeft in juni.
op verzoek van de militai
re inlichtingendienst
(CID) een lijst opgesteld
van een aantal Amster
damse burgerambtenaren
van het ministerie van de
fensie die hebben meege
daan aan de grote ambte-
narendemonstratie van 26
juni in Den Haag. Kort na
dien is door ingrijpen van
ADVERTENTIE
IBRINK Luditverwarming m
Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.- ALPHEN a/d RIJN
Postbus 337, Kalkovenweg 58,Telefoon (01720) 2 03 00
staatssecretaris Van Lent
van defensie deze lijst ver
nietigd.
Het ging bij deze lijst om de namen
van een tiental ambtenaren die
werken in het rijksmagazijn voor
geneesmiddelen, een defensie-
dienst in de hoofdstad. Het initia
tief voor het opstellen van de lijst
is uitgegaan van de CID. De
commandant, luitenant-kolonel
A. Dalhuisen, ging na welke bur
gerambtenaren die dag vrij had
den genomen en gaf die gegevens
door aan de CID.
Korte tijd nadat het bestaan van de
lijst tot de defensieleiding in Den
Haag was doorgedrongen, liet
staatssecretaris Van Lent de be
trokken papieren vernietigen. De
bewindsman vond het verzame
len van deze gegevens niet terza
ke doende. Tegen de betrokken
commandanten de CID zijn geen
disciplinaire maatregelen geno
men. Van Lent heeft hen wel dui
delijk te verstaan gegeven dat dit
eigengereide optreden niet dooi
de beugel kan.
De zaak is in de openbaarheid ge
komen door een brief van de Al
gemene Bond Van Ambtenaren
(ABVA), organisator van de de
monstratie in Den Haag. De AB
VA was op de hoogte gekomen
van het bestaan van de lijst door
opmerkingen van de comman
dant tijdens een vergadering van
de ondernemingsraad in de ka
zerne. Op 17 juli schreef het AB-
VA-bestuur al een brief daarover
aan minister Scholten van defen-
In die brief stelde de ABVA dat er
bij het vrijaf geven geen sprake
was van een normale registratie
in verband met buitengewoon
verlof. De bond noemt de han
delwijze van de CID en de kazer
necommandant daarom onjuist
en „in strijd met de in ons land
Onderzoek
Staatssecretaris Van Lent stelde
daarop een diepgaand onderzoek
in naar deze zaak. Op 11 septem
ber kon hij hel ABVA-bestuur
mededelen dat de lijst onmiddel
lijk al als ..niet relevant" was ver
nietigd. Volgens hem heeft er dan
ook verder geen registratie van
de demonstranten plaats gehad.
Hij schrijft de gebeurtenissen te
betreuren en de mening van de
ABVA te delen, dat hier onjuist is
gehandeld.
Overigens zou een deel van de be
trokken ambtenaren die dag
weliswaar vrijaf hebben geno
men, maar niet naar de demon
stratie zijn gegaan. Toch stonden
ook hun namen op de lijst van de
CID. Overste Dalhuisen heeft la
ten weten destijds geen bezwaren
te hebben gemaakt tegen het ver-
i de inlichtingen-
dii
AMSTERDAM (GPD) - Met de
„onbewuste" hulp van honder
den kinderen en de directe steun
van leerkrachten van tachtig tot
honderd scholen voor het kleu
ter- en lager onderwijs in Neder
land heeft drs. J. N. Zaal onlangs
aan de Vrije Universiteit in Am
sterdam kunnen promoveren tot
doctor in de sociale wetenschap
pen op het proefschrift „Beoor
deling van het sociaal-emotionele
gedrag van leerlingen in het kleu
ter- en basisonderwijs".
Zonder die hulp zou de ontwikke
ling van een lijst of signalerings
instrument voor het beoordelen
van het sociaal-emotionele ge
drag bij kinderen in de leeftijd
van vier tot zeven jaar niet van de
grond zijn gekomen. Zou boven
dien het onderzoek naar de ver
onderstelde relatie tussen het ge
drag van de leerling op school en
het intelligentieniveau, én de
veranderingen hierin over een
periode van twee jaar, niet zijn
aangetoond.
Door zijn werk als wetenschappe
lijk medewerker bij de vakgroep
arbeids- en organisatiepsycholo
gie van de Vrije Universiteit is
Jac. Zaal vooral betrokken bij de
testontwikkeling van intelligen
tie-onderzoek bij jonge kinderen.
Zijn persoonlijke belangstelling
voor het sociaal-emotionele ge
drag van het kind ten opzichte
van intelligentie-ontwikkelingen
doorwerking naar de sehoqlpres-
taties werd inzet van het onder
zoek. Waar in de Verenigde Sta
ten en Engeland doelmatige
„meetinstrumenten" bestaan bij
het beoordelen van de gedragin
gen van het kind, heeft het hier
aan in Nederland tot dusverre
ontbroken. Zaal noemt wel
beoordelingssystemen, maar de
ze hebben dan steeds betrekking
op een beperkte doelgroep.
De door hem ontwikkelde lijst kan
op redelijk grote schaal gebruikt
worden binnen het onderwijs,
kan een handvat zijn voor de
leerkrachten èn zij die zich be
zighouden met de begeleiding
van de school (schooladviesdien
sten).
Jac. Zaal is ervan uitgegaan, dat de
gegevens over het sociaal-emo
tionele gedrag van kinderen van
bijzonder praktische betekenis
kunnen zijn voor de onderwijs-
en leerprocessen in het kleuter
en basisonderwijs. Juist de leef
tijd van vier tot zeven, de periode
waarin het kind de gewichtige
stap moet doen naar de „grote
school" is een rijk gebied voor de
onderzoeker. Ook psychologen
hebben aan het eind van de jaren
zestig te kennen gegeven behoef
te te hebben aan een individuele
intelligentietest juist voor kinde
ren in de genoemde leeftijds
groep.
Zaal ging aan het werk met eigen
lijsten, legde deze in de fase van
vooronderzoek voor aan verte
genwoordigers van het onder
wijs. Nog slechts een beperkte
groep kinderen werd bij dat on
derzoek betrokken, maar later
werden met hulp van gegevens
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek scholen in Nederland
verzocht medewerking te verle
nen. Tachtig tot honderd scholen
werden bereid gevonden. Ver
spreid over het hele land. De
leerlingen, die via hun eigen leer
kracht op hel sociaal-emotionele
gedrag in de klas werden beoor
deeld, kwamen uit alle lagen van
de bevolking, woonden op het
platteland zowel als in de ste
den.
Representatief
De kersverse doctor in de sociale
wetenschappen heeft bewust ge
kozen voor een onderzoekme
thode, waarbij hijzelf niet bij elke
beoordeling betrokken kon zijn.
Via de leerkrachten heeft hij zijn
gegevens binnen moeten krijgen
met als winstpunt, dat door de
omvang van het onderzoek een
representatieve uitkomst kon
worden verkregen voor het ge
hele land.
De respons van de scholen was
groot. Zeventig proeent van de
uitgedeelde lijsten kwam terug
op het bureau van Jac. Zaal.
Scholen betrokken op hun beurt
weer de ouders bij het onderzoek,
kwamen zelf met aanvullin
gen.
Aan de hand van de beoordelings
lijsten hebben de leerkrachten
als het ware een plakkertjc kun
nen plakken op hun lcerling(en).
Een subjectief waardeoordeel
van de betreffende beoordelaar is
door de onderzoeker opgevangen
door een herhaling van de beoor
deling op een later tijdstip. Soms
ook werden nieuwe leerkrachten
gevraagd te oordelen over het so-
ciaalemotionele gedrag van de
zelfde leerling, zonder op de
hoogte te zijn van de eerste gege-
Welvaart
In 1970 startte aan de Vrije Univer
siteit in Amsterdam overigens
een project naar de culturele ver
schillen in het gezin, ook wel het
„pedagogisch klimaat" ge
noemd. Inzet van dit onderzoek
was te analyseren in hoeverre dc
omgeving een stimulans kan be
tekenen voor de intellectuele
ontwikkeling van het kind. Het
onderzoek waaruit dat van Jac.
Zaal een uitvloeisel werd, begon
in 1968. Zaal heeft moeten
concluderen dat, extreme om
standigheden daargelaten, de ge
zinsomgeving niet van bijzonde
re invloed is op de intelligentie
ontwikkeling van het kind. Ook
milieus, waarin de welvaart welig
tiert, hebben weinig invloed op
de intelligentie van het kind tus
sen vier en zeven jaar.
Begrippen
De relatie tussen het gedrag en de
intelligentie heeft Zaal aange
pakt met behulp van een aantal
begrippen. In hoeverre zo heeft
hij zich afgevraagd, vinden ge
dragingen. aangeduid als „vrij
moedigheid", „werkhouding",
„sociale omgang" en „emotiona
liteit" hun weerklank in de ont
wikkeling van de intelligentie
van het kind.
Wat indien een jongen of meisje van
zich doet spreken, initiatief ont
plooit, op de voorgrond dringt,
spraakzaam is. anders gezegd een
vrijmoedig gedrag vertoont? Bij
de beoordeling is gebleken, dat
juist dat jongetje een snelle ont
wikkeling van het verbale (taal)
aspect van zijn intelligentie
doormaakt. Daartegenover laat
hij andere aspecten wat achterop
raken. Bij een latere beoordeling,
wanneer datzelfde jongetje wat
ouder is geworden, blijkt de
vooruitgang in zijn intelligentie
niet minder te zijn geworden
Bij meisjes kan vrijmoedigheid in
het gedrag niet in gelijke mate de
verandering in intelligentie
„voorspellen', zegt Zaal in zijn
proefschrift. „Meisjes die hoog
scoren op vrijmoedigheid gaan
weliswaar iets vooruit in verbale
(taalkundige) ontwikkeling,
maar verlegen en teruggetrokken
meisjes gaan evenzo vooruit. Dat
meisjes op de voorgrond treden,
zich vrijmoedig gedragen, moet
wellicht te wijten zijn aan de psy
chologische betekenis hiervan,
Dat specifieke gedrag van het
meisje is meer afhankelijk van de
situatie rondom, van de omstan
digheden in de klas, van haar
medeleerlingen, van de leer
kracht. Haar gedrag vertoont een
minder constant beeld dan dat
van de jongen op dezelfde leef
tijd".
Meer algemeen verklaard, gaan
vrijmoedigheid en sociale om
gang samen met een vooruitgang
in de intelligentie. Vrijmoedig
heid hangt weer niet samen met
algemene intelligentie, maar doet
slechts èèn van de intelligentie
factoren. het omgaan met de taal,
in ontwikkeling toenemen.
De werkhouding van het kind
(concentratie, langer met iets be
zig kunnen zijn. het ontdekken
van verbanden) heeft in het on
derzoek van Zaal niet tot opmer
kelijke verschillen geleid tussen
de jongens en meisjes. De werk
houding hangt nauw samen met
de ontwikkeling van de algemene
intelligentie. De sociale omgang
en emotionaliteit hebben geen
beslissende rol ten aanzien van
de intelligentie, aldus weer een
ander resultaat van het verrichte
onderzoek.
Boekhouding
De praktische betekenis van het
door Zaal ontwikkelde systeem
ter beoordeling van het sociaal-
emotionele gedrag bij kinderen
van vier tot zeven jaar is, dat leer
kracht en andere deskundigen
binnen het onderwijs hun eigen
beoordeling beter kunnen toet
sen. Zaal: ..De leerkracht houdt
ook een boekhouding bij van de
leerprestaties van het kind,
waarom dan niet van zijn gedra
gingen, met dien verstande dat
het hanteren van de lijst met vra
gen over het gedrag van zijn leer
lingen met de nodige omzichtig
heid dient te gebeuren".
De lijst van Zaal kan niet „zomaar"
verkregen worden, maar kan
eerst na goed overleg tussen
school en adviesdiensten voor
onderwijskundige zaken ge
bruikt worden. En dan nog zal hot
gebruik op basis van een hand
leiding van Jac. Zaal moeten ge
schieden. Er mag vooral geen pa
niek ontstaan, wanneer de resul
taten van de gedragsbeoordeling
opmerkelijk zijn. De beoordeling
mag niet beperkt blijven tot een
momentopname. Zou. als het
even kan, moeten gebeuren op
momenten dat zich nog geen bij
zonderheden voordoen in het so
ciaal-emotionele gedrag van de
leerling. De leerkracht krijgt ech
ter een goede gelegenheid zich
bewust met een leerling bezig te
houden wanneer hij zijn lijstje
met beoordelingen van het ge
drag moet invullen.
