Bouwvakkers zijn vaak bereid
vak eerder
te verlaten
Eis van vijf jaar en TBR voor moord
Kritiek op troonrede
doet kabinet weinig
De schoolgaande
jeugd kwetsbaar
in het verkeer
(BRINK Luchtverwarming [m
GEEN SEX IN DE KERK
Zijlstra vindt
grenzen bereikt
Meer dan de helft vroeger met pensioen
Verlies Shell
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1978
ZUTPHEN (GPD) - „Zo gauw ik
mijn rijbewijs heb zal ik ze krij
gen". Met deze belofte aan zijn
broer zou de 19-jarige J. C. de J.
uit Apeldoorn, door kennissen
Anies genoemd, de dood van zijn
plaatsgenoot W. Timisela hebben
voorspeld. Anies stond vrydag
terecht voor de Zutphense recht
bank, verdacht van moord en po
ging tot moord op twee ande-
Op 17 maart van dit jaar reed hij in
Apeldoorn met een auto een fiets
omver waarop de drie jongens
onder wie het slachtoffer zaten.
De officier van justitie omschreef
het gebeurde nogal dramatisch.
„Hij reed door terwijl mensen
bloedend en stervend op straat
lagen", waren zijn woorden.
De verdachte kon zich gisteren
weinig van het geval herinneren.
Maar zijn verklaring tegenover de
Apeldoornse politie was duide
lijk geweest. „Ik heb in het verle
den vaak gedacht hoe ik die jon
gens uit Apeldoorn-Zuid zou
pakken", zou hij op het bureau
gezegd hebben. Toch merkte
Anies vrijdag op dat hij geen haat
had gevoeld tegenover de drie,
ook al was hij eens door een van
zelfs zijn beste vriend ge
weest.
Raadsman mr. H. de Ruiter ging in
op de achtergronden, die aanlei
ding tot de fatale handeling moe
ten zijn geweest. Hij wees erop
dat er een conflict was ontstaan,
toen de familie De J. van kerk
veranderde. Van een kerk met
een bepaalde politieke kleur gin
gen ze over naar een politiek neu
trale. Hierna ontstonden moei
lijkheden. De leden van het gezin
werden gepest, steeds meer en
steeds erger.
In 1975 vluchtte het gezin naar
Doesburg en na terugkeer in
Apeldoorn bleek hun flat ver
nield te zijn. Ze besloten in een
ander deel van de stad te gaan
wonen. Dat bleek geen einde te
betekenen van de problemen,
Anies kwam op school bij jon
gens, die zich voor die tijd tegen
hem en zijn familie hadden afge
zet.
Op de avond van de 17e maart
kwam alles wat gebeurd was
weer naar boven. Volgens het
psychiatrisch rapport was de
verdachte echter maar ten dele
toerekeningsvatbaar. Dit weer
hield officier van justitie mr. L. R.
Montijn er niet van vijfjaar cel en
terbeschikkingstelling van de re
gering te eisen. Hij achtte moord
met voorbedachten rade en po
ging tot moord bewezen.
Advocaat mr. De Ruiter vroeg om
vrijspraak, omdat Anies de J. in
een droomtoestand zou hebben
verkeerd, waarin hij onbewust
handelde. Opzet achtte hij niet
bewezen. Zijn cliënt zou alleen
veroordeeld kunnen worden
voor doorrijden na een aanrij
ding.
DEN HAAG (ANP) - Bouwvakkers voelen er over het al
gemeen veel voor het vak eerder te verlaten. Dit is op te
maken uit de eerste resultaten van de experimentele re
geling die het werknemers van 63 jaar en ouder mogelijk
maakt eerder te stoppen. De regeling stamt uit april 1977
Tot nu toe kwamen er 1650 bouwvakkers voor vervroegde
pensionering in aanmerking. Volgens het ministerie van
sociale zaken heeft meer dan de helft, 852 bouwvakkers,
besloten van de regeling gebruik te maken en dus eerder
met pensioen te gaan.
De eerste resultaten van het expe
riment, dat in opdracht van het
ministerie van sociale zaken
wordt verricht door het Gemeen
schappelijk Instituut voor Toe
gepaste Psychologie (GITP) te
Nijmegen, zijn gisteren door mi
nister Albeda van sociale 'zaken
aan de Tweede Kamer toegezon
den.
De uitkering die de eerder gepen
sioneerden ontvangen bedraagt
80 procent voor het eerste half
jaar en vervolgens 75 procent van
het laatst verdiende loon. Met het
uitkeringspercentage van 80 pro
cent is 84 procent van de uitge-
tredenen het eens. Met een per
centage van 75 procent is echter
maar 38 procent het eens.
Van de bouwvakkers die geen ge
bruik hebben gemaakt van de re
geling, zijn de percentages res
pectievelijk 28 en 14 procent.
Het doel van het onderzoek is on
dermeer na te gaan, wat de in
vloed van eerder uittreden en de
financiële konsekwenties daar
van is op het lichamelijk en
geestelijk welzijn van de betrok
kenen. Bovendien wordt onder
zocht welke factoren een rol spe
len bij de beslissing om eerder op
te stappen en in hoeverre de vrij
gekomen arbeidsplaatsen weer
worden bezet.
Tevreden
Over het algemeen zijn de uitgetre
den werknemers wel tevreden
over hun situatie. Als ze opnieuw
zouden kunnen kiezen dan zou 90
procent van de uitgetreden
werknemers dezelfde beslissing
nemen. Van de niet-uitgetrede-
nen zegt 76 procent bij een nieu
we keuze opnieuw niet te zullen
uittreden.
Bij de werknemers bleek in het al
gemeen een voorkeur voor een
lagere pensioenleeftijd dan 65
jaar. Iets meer dan de helft kiest
voor een pensioenleeftijd van 60
jaar.
Een ander belangrijk aspect van
een regeling tot vervroegd uittre
den is volgens sociale zaken het
effect ervan op de werkgelegen
heid. Van de door uittreding vrij
gekomen arbeidsplaatsen is on
geveer 46 procent daadwerkelijk
weer opgevuld, waarvan naar
verhouding het meest (69 pro
cent) in de noordelijke en ooste
lijke provincies. In de overige
provincies is gemiddeld slechts
36 procent van de vrijgekomen
arbeidsplaatsen weer bezet.
Niet gelukt
Voor ongeveer 21 procent van de
vrijgekomen plaatsen wilde de
werkgever wel een vervanger
aantrekken maar is hem dit niet
gelukt. Met name in de provin
cies Zuid-Holland, Utrecht en
Zeeland bleek vervanging vaak
erg moeilijk. Bij ongeschoolde
arbeid kon gemakkelijker een
vervanger worden aangetrokken
dan by geschoolde arbeid.
Aan de resultaten van dit soort on
derzoeken kleven altijd onzeker
heden, aldus het ministerie. Bij
dit onderzoek geldt dat in het bij
zonder voor het effect op de
werkgelegenheid, omdat vaak
moeilijk is vast te stellen of het in
dienst nemen van een nieuwe
werknemer direct verband houdt
met vervanging van de uitgetre-
dene.
De resultaten van het onderzoek
zijn gebaseerd op een administra
tief onderzoek en op interviews
Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.-ALPHEN a/d RIJN
Postbus 337, Kalkovenweg 58,Telefoon (01720) 2 03 00
HAARLEM (ANP) - Er komt geen sauna- en massage-inrichting in
de voormalige rk Spaarnekerk in Haarlem. Bisschop Zwartkruis
van Haarlem is boos over het idee van kandidaat-koper, bv Da-
mave uit Bennebroek (een projectontwikkelaar) hier een modern
sexhuis te vestigen. Damave ziet er nu van af om de koop niet in
gevaar te brengen.
De overdracht zal - als alle financiën rond komen - volgende week
vrijdag gebeuren. In het contract zal vermeld worden welke
plannen Damave mag verwezenlijken.
Toen de bisschop hoorde van de plannen van de sauna en de mas
sage, heeft hij bezwaren geuit en Damave heeft hiermee rekening
gehouden. Op de begane grond van het kerkgebouw zullen een
gymnastiekzaal en een handwerklokaal voor de naastgelegen
rooms-katholieke school gebouwd worden.
Op de eerste verdieping ontstaat een laag voor sportieve doelein
den en boven de gewelven zullen 32 woningen tot stand komen.
Van gat in de begroting
DEN HAAG (GPD) - Dr. J. Zijlstra.
president van de Nederlandsche
Bank, vindt dat de grens van het
toelaatbare is bereikt met een fi
nancieringstekort (het tekort van
geldmiddelen om alles te betalen)
van 6 procent voor de gehele
overheid, zoals de regering blij
kens de begrotingsstukken ver
wacht. Hij zei dat gistermorgen
tijdens een discussie in de So
ciaal-Economische Raad over de
omvang en de groei van de ge
meenschapsuitgaven
DEN HAAG (GPD) - Het kabinet is
niet onder de indruk van de ver
nietigende wijze waarop de Mil
joenennota en de troonrede in de
afgelopen week ontvangen zijn.
Minister-president Van Agt ver
klaarde op zijn wekelijkse pers
conferentie dat de ministers niet
over deze eerste reactie gespro
ken hebben. „We hadden het
verwacht, we vinden het niet zo
erg en we kunnen er toch niets
meer aan doen", aldus een laco
nieke premier.
Ook de kritiek van de vakbeweging
deerde Van Agt niet bijzonder.
Hij wees erop dat het FNV nu met
zijn harde woorden optimale
druk uitoefent op het parlement,
dat binnenkort aan de bespre
king van de voorstellen begint.
„Er kan niet zonder meer worden
aangenomen dat het standpunt
van de vakverenigingen onver
anderd zal zijn na de parlemen
taire behandeling".
Overigens benadrukte Van Agt niet
uit te zijn op een confrontatie met
de vakbonden. „Ons is een rede
lijke toenadering tot de vakver
enigingen meer waard dan het
overeind houden van al onze
stellingen en hypothesen", zo
verwees hij naar het al eerder
aangekondigde „wisselgeld", dat
Bestek '81 ook bevat.
Een ontspannen Van Agt wees op
onlangs gepubliceerde NIPO-cij-
fers voor zijn stelling dat de Ne
derlanders tot matiging bereid
zijn. „Ik ben redelijk blij", aldus
de minister-president. ,,Ik heb
ook gelezen dat zestig procent het
niet erg vindt op de nullijn te zit
ten. Nederland is aan het wennen
aan de gedachte dat de tijd van
somberheid is aangebroken"
Hiermee reageerde Van Agt op de
kritiek van CDA-fractieleider
Aantjes, die gelooft dat in de
miljoenennota niet genoeg so
berheid betracht wordt.
De voorstellen inzake de grondpo-
litiek, oorzaak van de val van het
kabinet-Den Uyl in maart 1977,
zullen na 5 oktober bekend wor
den gemaakt. Volgens Van Agt
zal het kabinet er „zonder twijfel"
tijdens de algemene beschou
wingen, die op 5 oktober begin
nen, over gevraagd worden. „U
zult merken dat er dan een beter
antwoord komt", zei Van Agt, die
hierbij wees op het afhoudende
antwoord dat minister Beelaerts
van Blokland in de Tweede Ka
mer gaf op een vraag van de
PvdA'er Kombrink.
Architecten krijgen weer kans
voor ontwerpen Tweede Kamer
DEN HAAG (GPD) - Minister
Beelaerts van Blokland zal bin
nen een maand drie architecten
aanwijzen die een ontwerp moe
ten maken voor de nieuwe Twee
de Kamer. De bewindsman van
volkshuisvesting en ruimtelijke
ordening maakte dit gistermid
dag bekend bij de opening van de
tentoonstelling „Prijsvraag uit
breiding Tweede Kamer". Eerder
hadden al 111 Nederlandse archi
tecten getracht de belangrijke
opdracht in de wacht te slepen.
De jury, onder voorzitterschap
van rijksbouwmeester W. G.
Quist, vond echter geen van de
inzendingen goed genoeg.
De drie architecten die de minister
binnenkort aanwijst, moeten
vóór het eind van volgend jaar
met nieuwe ontwerpen voor de
Tweede Kamer komen. De ver
bouwing van de parlementsge
bouwen rond het Binnenhof gaat
ruim 85 miljoen gulden kosten.
Indien de architectenplannen
door alle betrokkenen worden
geaccepteerd, zou rond 1982 aan
de verbouwing kunnen worden
begonnen.
Minister Beelaerts van Blokland
wil dat de samenspraak van de
drie nog aan te wijzen architecten
niet beperkt zal blijven tot de
drie. Ook de gebruikers van de
Tweede Kamer, de gemeente
Den Haag en de Rijksgebouwen
dienst zullen bij de opzet van de
plannen worden betrokken.
De ingezonden en afgekeurde ont
werpen worden tot en met 3 ok
tober in de Ridder- en Rolzaal op
het Binnenhof tentoonge
steld.
ADVERTENTIE
Bestel nu het "WITBOEK" overeen zwarte blad
zijde in de Nederlandse geschiedenis.
BEKIJK HET ZELF
U gireert 2,- op giro no. 2963282 t.n.v. Stichting "Recht Zonder
Onderscheid". Postbus 275 te Nijmegen, en U ontvangt het "WIT -
BOEK" zonder meer thuis.
Bij aantallen voor verspreiding in uw omgeving 20% k.
Afslaan? Voetgangers rechtdoor altijd i
Bescherming Voetgangers.
-. Affiche van de Vereniging
met werknemers, zowel uittre-
ders als niet-uittreders ongeveer Disco op de radio, disco op de televisie, disco in de bios en nu dan ook dico in de kleding. Volgens „kenners''
7 maanden na aanvang van het wordt disco-mode de nieuwe rage. Over twee weken is deze kleding in de handel. Eén van de meest spectaculaire
experiment en met werkgevers. kledingstukkenisweldedoorzichtigeplasticjeansbroek(links).Hoeweldejesternatuurlijkookbestwezenmag.
Een financieringstekort van 6 pro-
cënt brengt volgens Zijlstra te
recht mee dat de regering een zo
genaamde noodremprocedure
heeft ingebouwd, waardoor uit
gaven kunnen worden geblok
keerd als de andere ontwikkeling
tegenvalt. In deze situatie is er
geen uitwijkmogelijkheid, aldus
Zijlstra, willen er geen monetaire
verstoringen optreden. Hij was
het er wel mee eens dat de over
heid, maar dan zeer voorzichtig
en beperkt het financieringste
kort tot deze omvang zal uitzet
ten, maar waarschuwde voor
conjuncturele tegenslagen.
Dit zou met name het geval kunnen
zijn als de investeringen ach
terblijven. Hij meende ook dat
een loonbeleid, zoals het de rege
ring voor ogen staat een „zware
wissel op het arbeidsvoorwaar
denoverleg betekent". De moei
lijkheid is dat er om meer ar
beidsplaatsen te scheppén dan
reeds wordt voorzien geen of
nauwelijks ruimte is. Zelfs al zou
men een deel van de koopkracht
laten vallen,.aldus voorziet Zijl
stra, zouden geen extra arbeids
plaatsen kunnen worden ge
schapen. Hij wees erop dat nu
volgens de verwachtingen per
jaar al 25.000 arbeidsplaatsen per
jaar bijkomen in de zogenaamde
overheids- en andere collectieve
sectoren. Dit voldoet al aan de
meest stoutmoedige verwachtin
gen, aldus Zylstra.
DEN HAAG (ANP) - De direcüe
van Shell Nederland Raffinaderij
en Shell Nederland Chemie heeft
de ondernemingsraad meege
deeld. dat zowel de raffinaderijen
als de chemische bedrijven nog
steeds met verlies werken.
Er is sprake van een netto-verbete
ring van de resultaten. Hoelang
dit zal aanhouden, aldus de direc
tie, valt uiteraard niet te voor
spellen.
UTRECHT (GPD) - De belangstel
ling op scholen voor kleuteronder
wijs en lager onderwijs voor ver
keersopvoeding neemt gelukkig
toe. Dat daarbij de hulp van ouders
een onmisbare factor is, mag wel
blijken uit de 100.000 kinderen die
dagelijks van en naar school moe
ten worden gehaald en gebracht.
Voor het ministerie van verkeer en
waterstaat en het ministerie van
onderwijs reden genoeg om ge
meenten meer en beter te betrek
ken bij dè verkeersopvoeding.
Bij een enquÜte onder alle ge
meenten kwam o.a. naar voren dat
het verkeersexamen of de ver-
keersproef niet in het opvoedkun
dig kader past. Immers het gevaar
van klaarstomen voor het examen
is niet denkbeeldig, omdat er
slechts naar kennis gevraagd
wordt. In onderstaand verhaal
wordt uiteengezet waar en hoe ër
gewerkt wordt om het verkeerson-
derwijs, vooral onder jeugdigen, te
verbeteren.
Wat het verkeersexamen betreft,
kritiek daarop is vaak terecht. Dat
komt evenwel meer door de wijze
waarop geëxamineerd wordt en de
rol die het examen speelt, dan door
het examen als zodanig. Er moet
derhalve gewerkt worden aan bete
re alternatieven. Veel gemeenten
doen daar het nodige aan. Met be
hulp van diaseries, vakantieprojec
ten, zelfgemaakte instructiefilms,
verkeerstuinen en meer bijzondere
initiatieven. Experimenten zijn aan
de gang in o.a. Emmen en Eindho
ven. Het gemeenschappelijk uit
gangspunt daarbij is dat „natuurge
trouwe nabootsing van de werke
lijke straatsituatie naast andere za
ken betere resultaten geven bij
verkeersopvoeding".
Veilig Verkeer Nederland doet wat
dat aangaat op vele niveaus veel
concreets. Op de kleuterscholen
werden vorig jaar 400.000 prik-
kleurkaarten verspreid. Daarop
staan suggesties voor ouders die
kinderen naar school-huis moeten
brengen en aanbevelingen voor de
leerkrachten.
Voor het lager onderwys zyn ra
dioprogramma's gemaakt over een
viertal onderwerpen. Een daarvan
gaat bijvoorbeeld over zichtbaar
heid. Belangrijk daarbij is de kin
deren aan te leren dat goed gezien
kunnen worden niet zonder meer
betekent dat ze ook werkelijk ge
zien worden. Een aspect derhalve
waarbij weer het accent naar voren
komt, dat praktische wenken bij
het verkeersonderwys altijd bege
leid moeten worden door het aan
kweken van mentaal begrip.
WN raadt aan om bij de jaarlijks te
houden verkeersproef op de lagere
scholen (gemiddeld een kwart
miljoen kinderen!) zoveel mogelijk
het werkelijke verkeersbeeld te
handhaven. Voor wat betreft het
voortgezet onderwijs is het geven
van een incidentele verkeersles ze
ker voor verbetering vatbaar. Het
aantal bromfietsers neemt Juist
daar, op de leeftijd van 16 tot 24 jaar,
enorm toe. De gevaren daarmee
navenant. In 1975 vonden ruim 180
de doud en raakten er 13.000 ge
wond.
Gebleken is dat veel leerkrachten
wel les willen geven, maar „wan
neer" en „hoe" zijn veel gehoorde
argumenten om er nog steeds niets
aan te doen. Vandaar dat het initia
tief van de WN om een bromfiets-
leerstofpakket samen te stellen
verheugend ontvangen werd.
De inhoud van het pakket drie les
sen over remmen, valhelm en alco
hol. twee series toetsvragen over
gedragsregels, folders, de Ver-
keerscode, remschyven met reac-
tietijden-remvertraging en remaf-
standen en twee reactielinea-
Het eerder genoemde project
positieve reacties gehad. Het pro
gramma is samengesteld uit drie
lessen en omvat voorrangsproble
men, bromfietslessen en in de vorm
van een kwis wordt het verkeers
gedrag behandeld. WN onder
zoekt nu de resultaten van dit expe
riment om zo de mogelijkheden
voor andere plaatsen en regio's aan
te kunnen geven.
Gezondheidsvoorlichting en -op
voeding voor het basisonderwijs (4-
tot 12-jarigen) is een project dat
leerpakketten voor kleuters sa
menstelt op allerlei gebieden. Een
daarvan is de verkeersveiligheid.
Dit thema omvat vijf lessen. Bij de
keus van de activiteiten is rekening
gehouden met het ontwikkelings
niveau van de kleuters. Onderzoe
ken aan het Verkeerskundig Stu
diecentrum in Groningen hebben
wat dat aangaat aangetoond dat
kennis makkelijker beinvloedbaar
is dan gedrag.
Verder bleek dat afhankelijk van de
wijze van instructie, oudere kinde
ren makkelijker beinvloedbaar zyn
dan jongere kinderen. Het kleuter
pakket sluit nauw aan op de ge
bruikelijke spelleersituaties. Ook
de ouders van de kinderen worden
by de verkeersopvoeding betrok
ken. De kleuterleidster stuurt een
ouderbrief waarin onder meer het
lesprogramma staat. In een lesbrief
voor ouders van de oudste kleuters
staat hoe zij, in aansluiting op de
schoollessen, de training in veilig-
verkeergedrag kunnen aanvullen
en overnemen.
De kleuterpakketten zullen bin
nenkort verschijnen bij Wolters-
Noordhoff. Volgend jaar komt deel
2 voor de eerste klas uit, na momen
teel in een 50-tal klassen te worden
uitgeprobeerd.
•Het Verkeerskundig Studiecen
trum is al geruime tijd bezig om te
onderzoeken wat de oorzaken van
het jeugdig verkeersgedrag zijn.
Want, wat een kind doet als het
oversteekt en wat het feitelijk zou
moeten doen, is nog een heel ver
schil. Oorzaken en gevolg van dit
verschil worden middels gedrag
sobservaties in stille straten en on
der speelomstandigheden vastge
legd. Verder maken andere expe
rimenten duidelijk wat het kind
ziet, in hoeverre het zelf gezien
wordt en wanneer of waarom het
beslist om bijvoorbeeld over te ste
ken. Het resultaat van vorenstaan
de wordt in experimentele ver-
keerslessen ondergebracht. En
over niet al te lange tijd zal een ver
betering in het verkeersonderwys
voor kleuters hopelijk het gevolg
zyn.
Een praktische verbetering voor de
verkeersveiligheid is het vaststel
len van speciale schoolroutes. In
Rotterdam vindt de schoolgaande
jeugd middels markeringen op de
trottoirs zo de veiligste route. In
Renkum en Heelsum zijn al lange
tijd schoolroutes. Aangegeven door
borden en afbeeldingen van voet
stappen op trottoir en wegdek. Op
gevaarlijke ove de kinderen bege
leid door ouder-verkeersbrigades.
Deze routes kwamen tot stand na
onderzoek en overleg door de
dienst gemeentewerken, politie,
oudercommissies en onderwijzend
personeel. De ervaringen hiermee
blijken zeer positief, zodat in ande
re plaatsen deze initiatieven best
navolging verdienen.
ADVERTENTIE
v... school in Eindho..
ouders zowel als leerkr
heeft i
•htcn v
Over 7 dagen
EUROPA'S
GR00TSTÉ
DIERENSH0W
„Beestenspul 'TB"
Groenoordhallen Leiden.
