Twaalf jaar Yorster: vijandigheid en isolatie
Zuidwest-Afrika nog
dit jaar naar stembus
Sadat zoekt steun
bij koning Hassan
NAAST HET NIEUWS
Theodorakis
doet mee aan
verkiezingen
Sandinisten verslagen
Premier Vorster treedt af
r i.sHSi
BEDELAARS
HOMOSEKSUELEN
BRAND
RESPECT
SJALOOM
DESERTEUR
YS vragen
uitlevering
van drie
Chilenen
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1978
BUITENLAND
PAGINA 9
JOHANNESBURG (GPD) - ,Men
zegt dat -politiek de kunst van het
mogelijke is. Ik beweer vandaag
dat politiek de kunst is om tegen
strijdige eisen en tegenstrijdige
aspiraties met elkaar te verzoe
nen". Dit zijn de woorden van een
man, die meer dan twaalf jaar
lang het politieke leven va7i zijn
land, maar ook van zuidelijk
Afrika beheerste en die nu be
kendmaakte dat hij niet meer
aan de eisen van zijn positie kan
voldoen en dus zal terugtreden:
de Zuidafrikaan se minister-pre
sident John Balthazar Vorster
(63).
Voorspellingen
Sinds 1971 werd herhaaldelijk ge
zegd dat hij ziek was en dat hij
spoedig plaats zou maken voor
een jongere man. Maar telkens
weer bleken de voorspellingen
over de op 13 december 1915 op de
boerderij Spitskop bij Jamestown
geboren jurist Vorster verkeerd te
zijn. Tot op de dag van vandaag -
toen vele mensen in Zuid-Afrika
nog twijfelden of hij werkelijk
zou aftreden - beheerste hij het
politieke toneel.
Hij was de man die een meer op de
werkelijkheid afgestemde bena
dering van de buitenlandse be
trekkingen van de republiek
Zuid-Afrika inleiddede eerste
stappen deed tot een vreedzame
ontspanning spolitiek met de
zwarte buurlanden en onder
handelingen voerde met politici
zoals dr. Kenneth Kaoenda van
Zambia, president Tolbert van
Liberia, Houphouet-Boigny van
Ivoorkust en Leopold Senghor
van Senegal. Toch is Vorster al
tijd zo duidelijk op zijn eigen
voorwaarden naar buiten getre
den, dat hij internationaal alleen
is blijven staan.
Hij had zich ten doel gesteld de ge
schillen over Namibië en over
Rhodesië tot een oplossing te
brengen en hij was uiteindelijk
degene die,na diverse gesprekken
met dr. Henry Kissinger, de Rho-
desische minister-president Ian
Smith dwong om toe te stemmen
in een zwarte meerderheidsrege
ring.
Doelbewust
Toen Vorster in 1966 premier werd,
had hij het image van een com
munistenvreter, een indruk die
met vreugde door de nationalis
ten in zijn partij werd begroet.
Doelbewust veranderde hij dit
image, alhoewel hij ook nu nog
geldt als een onverbiddelijke vij
and van Russische expansie in
Afrika.
Systematisch trachtte hij ook het
begrip „apartheid" te verande
ren. Door zijn minister van sport,
Piet Koornhof, deed hij allerlei
pogingen om Zuid-Afrika van
zijn buitenlandse isolatie op
sportgebied te bevrijden. In zijn
nationale partij was men daar
niet al te enthousiast over en nog
verleden jaar werd Vorster in
sommige kringen een man ge
noemd, die bezig was om de blan
ke in Zuid-Afrika te verkopen.
Wegens zijn „liberale politiek"
groeide de weerstand in zijn ei
gen partij en leidde uiteindelijk
tot de stichting van de fascistisch
georiënteerde ,Jierstigte natio
nale partij", die het echter nooit
klaarspeelde om ook maar een
enkele zetel in het parlement te
veroveren.
Dertien
In Vorsters leven speelde - hoewel
dat hij een zeer gelovig man is (lid
van de Nederduits gereformeerde
kerk)-het getal dertien altijd een
belangrijke rol. Hij werd op der
tien december geboren als der
tiende kind van in totaal 14 kin
deren. Hij werd de dertiende mi
nister in dr. Verwoerds kabinet
en hij was dertien jaar lid van het
parlement, toen hij de vermoorde
dr. Verwoerd opvolgde. Dat ge
beurde op 13 september 1966.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
behoorde Vorster tot de nazi-ge
zinde „Ossewa-Brandwag" (os-
senwagen-brandwacht)die zich
tegen Zuidafrikaanse deelname
aan de strijd tegen Hitler-Duits-
land verzette. Hij werd dan ook
gearresteerd en zat tot het einde
van de oorlog in een interne
ringskamp.
Hij trouwde in 1941 met Tini Steijn
Molan Uit het huwelijk werden
twee zoons en een dochter gebo
ren. In 1961 benoemd tot minister
van justitie, begon hij een fana
tieke strijd tegen de communisti
sche partij van Zuid-Afrika. Op
zijn rekening komen talrijke
harde wetten te staan (zoals de
wetten tegen sabotage, tegen ter
rorisme, ter bestrijding van het
communisme).
Boeren
Na zijn benoeming tot minister
president trachtte hij de broe
derbond" de machtige geheime
organisatie der boeren, onder
controle te krijgen. Zijn eerste
buitenlandse succes" kwam in
1970, toen hij voor het eerst een
zwart land, Malawi, bezocht.
Sindsdien deed hij herhaaldelijk
pogingen om tot een gesprek met
zwart-Afrika te komen, echter
zonder groot succes, omdat hij
onverkort vasthield aan zijn
apartheidspolitiek.
De oorlog in Angola, die er uitein
delijk toe leidde dat Zuidafri
kaanse troepen tot op vijftig ki
lometer voor Loeanda stonden,
maakte daar definitief een einde
aan. Vorsters dialoog en tragiek
ligt hierin dat hij - geveld door
een onbekende ziekte - moet af
treden zonder ook maar één van
zijn doelen bereikt te hebben.
Zuidelijk Afrika is minder dan
ooit op weg naar vrede. De
problemen in Namibië en in Rho
desië zijn niet opgelost en ook zijn
eigen land staat pas aan het be
gin van een crisis, van historische
veranderingen en wellicht zelfs
van een bloedige confrontatie
tussen zwart en blank.
Het moet bitter zijn voor deze starre
man, die op zijn manier het beste
voor zijn land wilde, en toch
nauwelijks iets anders bereikte
dan vijandigheid en isolatie, om
vandaag aan de kant te
staaii.
ATHENE (GPD) - De Griekse
radio en televisie (ERT), die
onder toezicht van de rege
ring staat, zal tussen 29 sep
tember en de gemeente
raadsverkiezingen van 15 ok
tober geen muziek van Mikis
Theodorakis ten gehore
brengen. De componist heeft
zich met de steun van de (op
Moskou georiënteerde)
communistische partij kan
didaat gesteld voor het bur
gemeesterschap van Athene.
De ERT ziet in uitzending van
zijn liederen de mogelijkheid
dat deze zullen fungeren als
politieke propaganda.
Theodorakis, die gisteren zijn
campagne in de omgeving
van de hoofdstad is begon
nen, heeft zich meteen fel te
weer gesteld tegen de beslis
sing en daagt de regering uit
te vertellen „op welke consti
tutionele of logische grond
deze beslissing is gebaseerd.
Het is voor de derde keer dat
ik word geweerd' uit de
staatsmedia. De eerste was
tijdens de regering van Ka-
ramanlis in 1960, de tweede
met een militaire dagorder
van de junta in april 1976", al
dus de musicus.
Theodorakis' muziek is name
lijk gemeengoed voor alle
Grieken - het valt eigenlijk
veel meer op wanneer ze niet
wordt gespeeld dan wel. Bij
vorige verkiezingen
weerklonk zij als opwekken
de stemmingsmuziek bij de
vergaderingen van vrijwel
alle partijen, inclusief de
rechtse van Karamanlis. Vele
liedjes zijn niet of nauwelijks
politiek getint.
Gezegd moet echter worden dat
Theodorakis zelf de stoot
heeft gegeven tot de her
nieuwde communistische
„inbeslagneming" van zijn
eigen muziek. Eerst met de
mededeling dat „al zijn liede
ren politiek zijn", ook al hoort
men dat niet aan de tekst,
daarna door de manier waar
op hij zijn huidige verkie
zingscampagne opende. Hij
zei daarbij namelijk: „Nu ga
ik mijn eerste verkiezingstoe
spraak houden" en zette met
een met volle borst een uit de
dictatuur bij alle Grieken po
pulair geworden lied in: „Wij
zijn met twee. wij zijn met
drie, wij zijn met duizendder
tien".
JOHANNESBURG-PRETORIA - (GPD) John Balthazar
Vorster, de man die meer dan twaalf jaar lang aan het
hoofd van de Zuidafrikaanse regering heeft gestaan, zal
op 28 september definitief terugtreden. Hij stelt zich
wel kandidaat voor het presidentschap van Zuid-Afri
ka. Vorster maakte dit gistermiddag - in het bijzijn van
minister van buitenlandse zaken Pik Botha - op een
persconferentie in Pretoria bekend.
Tijdens deze historische persconfe
rentie werd door premier Vorster
een verklaring van de Zuidafri
kaanse regering voorgelezen,
waarin aan dr. Kurt Waldheim,
secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties, wordt meegedeeld
dat Zuid-Afrika de bewoners van
Namibië (Zuidwest-Afrika) de
gelegenheid wil geven hun eigen
vertegenwoordigend lichaam te
kiezen. Dat betekent dat de Zuid
afrikaanse regering de voorstel
len over Namibië van de vijf
westelijke mogendheden en van
dr. Kurt Waldheim verwerpt.
Toekomst
In de verklaring wordt onder meer
gezegd dat Zuid-Afrika altijd het
principe gehuldigd heeft, dat de
mensen in Zuidwest-Afrika zelf
hun eigen toekomst moeten be
palen. „Het is geen zaak van de
secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties of van enig ander
lichaam om het proces dat tot
zelfbestemming en onafhanke
lijkheid moet leiden, te vertra
gen."
Intussen maakte de administra
teur-generaal voor Namibië,
rechter M. T. Steyn, enkele uren
na de persconferentie in Pretoria
bekend dat de verkiezingen in
Namibië dit jaar zullen plaats
hebben van 20 tot 24 november.
Waldheim stelde begin deze
week voor Namibië pas in 1979
onafhankelijk te laten worden,
een uitstel dat vooral gunstig zou
zijn voor de Swapo (Volkenorga
nisatie van Zuidwest-Afrika).
Tijdens de persconferentie met
Vorster bleek dat het voorgestel
de aantal van 7500 militairen van
de Verenigde Naties het voor
naamste struikelblok vormde
Volgens de Zuidafrikaanse pre
mier was er altijd sprake van 3000
man, terwijl Zuid-Afrika 2000
voorgesteld had.
Guerrilla
Intussen heeft in Windhoek de se
cretaris-generaal van Swanu
(South West Africa's National
Union), Verkuii Rukoro, ver
klaard dat een eenzijdige interne
oplossing van het Namibië-
probleem door Zuid-Afrika er
wellicht toe zou kunnen leiden
dat ook zijn organisatie tot de
guerrillastrijd overgaat.
Swanu is met de Swapo de oudste
zwart-nationalistische organisa
tie in Namibië. Zij behoort thans
met andere partijen tot het zoge
naamde National Namibian
Front, maar wordt nog steeds be
schouwd als een uiterst linkse
organisatie. Daniel Tjongarero,
secretaris van de Swapo in Na
mibië, verklaarde gisteravond
dat de Swapo onder de huidige
omstandigheden niet aan verkie
zingen wil deelnemen.
''Zuid-Afrika is bij de huidige opzet
al zeer bevoorrecht ten opzichte
van de Swapo, want volgens de
VN-plannen zal het Zuidafri
kaanse bestuur in Namibië de
verkiezingen organiseren. Daar
enboven zou ook dan de Zuid
afrikaanse politie blijven func
tioneren, zouden de voorlich
tingsmedia in Zuidafrikaanse
handen blijven, terwijl de leiding
van de Swapo gevangen blijft en
de door Zuid-Afrika gesteunde
„Turnhalle-Alliantie" (een ver
bond van behoudende partijen -
red.) vrij propaganda kan bedrij
ven", aldus het Nederlands Ko-
mitee Zuidelijk Afrika, dat vindt
dat nu definitief zou moeten
worden overgegaan tot economi
sche sancties tegen Zuid-Afri
ka.
RABAT (AP/Reuter/UPI/AFP) -
President Sadat van Egypte is
gisteravond laat in de hoofdstad
Rabat van Marokko aangekomen
waar hij direct naar koning Has
san ging voor een gesprek. Sadat
wil zich er van overtuigen dat
Hassan, een Westers georiën
teerd leider, de akkoorden van
Camp David zal steunen.
Bahrein, een land aan de Golf van
Iran, heeft meegedeeld dat het
nog steeds gelooft in de noodzaak
van een algehele Israëlische te
rugtrekking uit alle bezette ge
bieden. Het pleitte voor het hou
den van een spoed-topconferen-
tie van Arabische landen ter be
spreking van de nasleep van
Camp David.
Na een speciale zitting van het ka
binet werd verklaard dat een
rechtvaardige oplossing van de
vraagstukken in het Midden-
Oosten slechts kan worden be
reikt door gemeenschappelijke
Arabische inspanningen en door
Arabische solidariteit.
De belangrijkste doelen bij een re
geling zijn "een Israëlische terug
trekking uit alle bezette gebie
den, waaronder Jeruzalem; er
kenning van het recht van het
Palestijns-Arabische volk op
zelfbeschikking in zijn vaderland
en van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie als de enige
wettige vertegenwoordiger van
het Palestijnse volk"
Na de negatieve reacties van Jor
danië en Saoedi-Arabië van dins
dag spraken Koeweit, Qatar en
Noord-Jemen zich uit tegen de
akkoorden van Camp David.
Op de bezette westelijke oever van
de Jordaan was het gisteren vrij
onrustig als gevolg van Arabi
sche protesten tegen de vestiging
van een illegale nederzetting bij
Nabloes. In Ramallah arresteer
den Israëlische veiligheidstroe
pen 10 jongeren die stenen gooi
den naar militairen. In Nabloes
was de helft van alle winkels ge
sloten uit protest tegen de neder
zetting.
De Israëlische regering besloot
dinsdag dat de nederzetting,
voorlopig nog niets meer dan een
tent, moet verdwijnen. Indien
nodig zal er geweld worden ge
bruikt, zo werd gezegd. De tent is
op een heuveltop bij Nabloes op
gezet door leden van de extreem-
nationalistische beweging Goesj
Emoenim als reactie op de over
eenkomsten die in Camp David
zijn bereikt.
Israël heeft onder meer beloofd ge
durende de onderhandelingen
met Egypte geen nieuwe neder
zettingen te stichten in de bezette
gebieden.
--
John Vorster: verwerping plan-Waldheim voor Zuidwest-Afrika.
Alle bedelaars op de Filipijnen van 15 jaar en ouder die recht van lijf
en leden zijn, zullen voortaan worden opgepakt, terwijl degenen
die hun geld getfen, zullen worden beboet. Dit staat in een decreet
dat krachtens de staat van beleg is uitgevaardigd door president
Marcos van de Filipijnen.
De maatregel is genomen nadat het ministerie van sociale zaken
had gemeld dat veel bedelaars in Manilla meer verdienen dan de
gemiddelde arbeider in de industrie.
In Berkeley in de Amerikaanse staat Californië gaan homoseksue
len vrijwel zeker een nieuwe slag winnen. De gemeenteraad is
dinsdag akkoord gegaan met een verordening die discriminiatie
op basis van seksuele voorkeur verbiedt in huisvesting, onder
wijs, kredietverlening, tewerkstelling, scholen, gemeentedien
sten enz. Het is een soortgelijke verordening als die in de Ameri
kaanse stad, San Francisco, en is evenals deze van de hand van de
27-jarige Matt Coles, die eerst rechten doceerde aan de Hastings
universiteit.
Brand kent geen grenzen, vindt de gemeenteraad van het Belgische
dorp Riemst, dat slechts enige honderden meters van de Neder
landse stad Maastricht ligt.
En daarom zal Riemst naar gisteren werd besloten de hulp van de
Maastrichtse brandweer inroepen als die nodig mocht zijn want
de dichtstbijzijnde Belgische brandweer is die van Tongeren, dat
13 km van Riemst verwijderd is.
Iedere automobilist in spe moet voor hij zijn rij bewijs ontvangt, een
eed afleggen dat hij de rechten van de voetgangers zal respecte
ren. Dit heeft kolonel E. Ezrokhi, onder-commandant van ver
keerspolitie in een grote voorstad van Moskou, voorgesteld in
een artikel in een Russisch weekblad.
De officier is ervan overtuigd dat zijn voorstel het aantal ongeluk
ken zal verminderen. Ezrokhi meent dat het overhandigen van
een rijbewijs tijdens een formele plechtigheid, op zichzelf al zal
bijdragen aan het bijbrengen van een menselijke houding bij
nieuwe automobilisten.
Een pas-ontdekte planeetje heeft gisteren de naam Ra-sjaloom ge
kregen, naar aanleiding van het in Camp David behaalde resul
taat. Ra is een Egyptische zonnegod en sjaloom is het Hebreeuw
se woord voor vrede.
De astronome Eleanor Helin van het Californische instituut voor
technologie in Pasadena ontdekte de „astroide" Ra-sjaloom op 10
september.
Een militair tribunaal heeft Fernando Castronuovo veroordeeld tot
betaling van 39.515 lire (ruim 100 gulden) in verband met zijn
desertie in de Tweede Wereldoorlog. Castronuovo diende in de
oorlog bij de marine, maar hij trok er tussen uit toen Italië zich
overgaf aan de geallieerden. De man stelde tijdens het proces dat
hij was gedeserteerd om uit handen van de Duitsers te blijven.
DEN HAAG (GPD) - De Verenigde
Staten hebben gisteren een for
meel verzoek ingediend bij de re
gering van Chili, waarin de uitle
vering wordt gevraagd van drie
Chileense militairen, die door de
Amerikaanse justitie worden
verdaèht van medeplichtigheid
aan de moord op Orlando Lete-
lier.
Letelier is minister geweest in de
socialistische regering van presi
dent Salvador Allende. Hij kwam
driejaar na de staatsgreep in Chili
om het leven in Washington toen
een bom onder zijn auto ontplof
te.
De drie verdachten zijn de voorma
lige chef van de Chileense inlich
tingendienst DINA, generaal
Manuel Contreras, en twee van
diens agenten, kolonel Pedro Es-
pinoza en kapitein Armando
Fernandez. Los van protesten
van internationale organisaties
en het Russell-tribunaal is hel
Amerikaanse uitleveringsver
zoek de eerste maal dat de huidi
ge Chileense regering door een
ander land zo duidelijk van
moord wordt beschuldigd.
Vandaag wordt Letelier tijdens een
bijeenkomst in het Sonesta Hotel
in Amsterdam herdacht. In okto
ber komt een tentoonstelling
naar Nederland, die uitgebreid
laat zien hoe de internationale
pers de ontrafeling van de moord
op Letelier registreerde.
Twee afgevaardigden van de Organisatie van Amerikaanse staten, OAS .stellen in Nicaragua een onderzoek
in naar de schending van de grens met Costu Rica door de nationale garde van Nicaragua
Vorige week passeerden vliegtuigen van de nationale garde de grens en wierpen bommen af in het buurland
MANAGUA (AP) - De regering van
Nicaragua heeft gisteren meege
deeld een eind te hebben ge
maakt aan de 12 dagen eerder be
gonnen gewapende opstand te
gen het gezag van president So-
moza. Volgens de verklaring
werd gisteren de stad Esteli, de
laatste verzetshaard, op de San
dinisten heroverd. Hoeveel do
den de opstand heeft gekost is
niet officieel bekend. Volgens het
Nicaraguaanse Rode Kruis zijn
het er meer dan duizend en be
droeg het aantal gewonden vele
duizenden.
In kringen van de oppositie buiten
het land is gezegd dat de rebellen
de strijd tegen de machtige fami
lie Somoza zullen voortzetten.
Tegenstanders van het bewind
hebben gezegd dat de aanvallen
der natiolnale garde in de vier
grootste steden van het land ge
kenschetst konden worden als
"volkenmoord en uitroeiing".
De roomskatholieke priester-dich
ter Ernesto Cardenal, die zich
heeft geschaard achter de Nica
raguaanse guerrillastrijders,
heeft in Costa Rica een beroep
gedaan op de democratische re
geringen in Midden-Amerika om
directer op te treden in de strijd
tegen de regering van president
Anastasio Somoza.
In een vraaggesprek met de xisso-
ciated Press zei Cardenal dat al
hoewel de meeste democratische
regeringen in dit gebied het be
wind van Somoza graag zien val
len, zij zich tot nu toe aan de in
ternationale wetten hebben ge
houden en niet tussenbeide zijn
gekomen in het gewapende
conflict.
"Wij zijn echter van mening dat in
ternationaal recht in dit verband
verouderd is. Het beschermt al
leen de aan het bewind zijnde re
gering en niet het volk van een
land, dat vaak het slachtoffer is
van zfjn eigen regering, zoals in
Nicaragua het geval is", aldus de
priester.
