„Trucs van kabinet om actie
te breken"
Te weinig steun avondscholier
(„Gedragsregels voor
politici moeilijk" j
Vorig jaar ruim 22 miljard uitgekeerd
Advocaten 182 „kerk-Marokkanen
Commissie: royement
voor drie afvallige
statenleden PvdA
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1978
VERSLAG SOCIALE VERZEKERINGSBANK EN RADEN VAN ARBEID:
DEN HAAG (GPD) - De So
ciale Verzekeringsbank en
Raden van Arbeid hebben
in 1977 ruim 22 miljard
gulden uitgekeerd. Ten
opzichte van het jaar daar
voor betekent dit een stij
ging van ongeveer twee
miljard (tien procent).
Voor het overgrote deel
komt deze voor rekening
van de Algemene Ouder
domswet (aow). Het be
drag aan aow-uitkeringen
is namelijk met 1,5 miljard
toegenomen tot ruim 15
miljard.
Dit staat in het zojuist verschenen
verslag over 1977 van de Sociale
Verzekeringsbank en de Raden
van Arbeid, die gezamenlijk 42
procent van het totale bedrag aan
sociale verzekeringsuitkeringen
en -verstrekkingen, ofwel 9,5
procent van het netto nationaal
inkomen tegen marktprijzen,
uitbetalen.
De uitkeringen krachtens de Al
gemene Weduwen- en Wezenwet
gingen met circa tien procent
omhoog tot ruim twee miljard.
Het totale bedrag aan kinderbij
slagen ten laste van de Algemene
Kinderbijslagwet (akw) en de
Kinderbijslagwet voor loontrek-
kenden (kwl) vertoonde een stij
ging met 194 mihoen (4,7 procent)
tot ruim 4,3 miljard. Voor de ove
rige wetten (waaronder de in li
quidatie zijnde Invaliditeits- en
Ongevallenwetten en de Ouder
domswet 1919) ,werd in totaal 370
miljoen uitbetaald.
Het aantal ouderdomspensioenen
(krachtens de aow) is in 1977 ten
opzichte van het jaar daarvoor
met 2,5 procent toegenomen tot
1.252.000. Het aantal weduwen-
en wezenpensioenen (aww) steeg
in 1977 van 171.000 tot 172.000;
dat is met zes procent. Ten op
zichte van het jaar daarvoor werd
in 1977 minder kinderbijslag uit
gekeerd. Het aantal gerechtigden
ging van 1.770.000 omlaag naar
1.766.000.
De Raden van Arbeid hebben in
61.000 gevallen een afkoopsom
toegekend op grond van de in li
quidatie verkerende Invalidi
teitswet (rentekaartverzekering)
met een gemiddeld bedrag van
circa 1200 gulden. Bovendien is
in 30.000 gevallen een afkoopsom
van weduwenrente toegekend
met een gemiddeld bedrag van
circa 800 gulden. Verder is nog in
52.000 gevallen een afkoopsom
toegekend ter zake van restitutie
van betaalde premies. Vanaf 1 juli
1967 zijn in totaal bijna 3,7 .mil
joen afkoopsommen met een
gemiddeld bedrag van 205 gul
den uitbetaald.
De totale premieontvangst is ten
opzichte van 1976 met ongeveer
1,6 miljard toegenomen tot bijna
21,5 miljard. Van deze stijging
komt een bedrag van plusminus
èèri miljard voor rekening van de
Algemene Ouderdomswet. Hier
door heeft de premieontvangst
voor deze wet over 1977 (met in
begrip van de Rijksbijdrage) bij
na de 15 miljard bereit.
De premieontvangsten (met inbe
grip van de Rijksbijdragen) voor
de Algemene Weduwen- en We
zenwet en de Algemene Kinder
bijslagwet namen ten opzichte
van 1976 toe respectievelijk van
1,9 tot 2,1 miljard en van bijna 2
miljard tot ruim 2,2 miljard. Ook
de premieopbrengst ingevolge de
Kinderbijslagwet voor loontrek-
kenden is toegenomen en wel van
2 miljard tot bijna 2,2 miljard.
99.
AMSTERDAM (GPD) - „Heel Nederland meent
dat de Marokkanen een verblijfsvergunning
moeten krijgen, het kabinet meent alleen dat ze
met allerlei trucs de zaak kan breken". Dat is de
mening van de advocaten van de 182 zgn. „kerk-
Marokkanen". „Nog anderhalve maand wach
ten betekent voor de 182 een ramp. Onze cliën
ten kunnen het eigenlijk.niet meer aan"
Dat zegt mr. W. van Bennekom over
het kabinetsbesluit om pas over
eventuele uitwijzing te oordelen
na een uitspraak van de Raad van
State. De minister-president
grote
Weer
manifestatie
voor „182"
AMSTERDAM (ANP) - In sa
menwerking met talloze or
ganisaties heeft het KMAN
(Komité Marokkaanse Arbei
ders in Nederland) opnieuw
een landelijke manifestatie
georganiseerd voor de Ma
rokkaanse regularisatie-
slachtoffers, die nu ongeveer
een maand een symbolische
hongerstaking houden in de
kerk "De Duif' in Amster
dam.
Volgens de organisatoren heb
ben vier politieke partijen,
alsmede de ASVA, de Arjos,
de landelijke Raad van Ker
ken en de FNV hun mede
werking aan deze manifesta
tie toegezegd. Tevens hoopt
men op de komst van kardi
naal Willebrands en enkele
bisschoppen.
Op een persconferentie in De
Duif werd gistermiddag mee
gedeeld dat er momenteel
nog 60 van de 182 Marokka
nen actief aan de actie deel
nemen. Hun gezondheidstoe
stand is redelijk, aangezien de
hongerstakers met een "af
lossingssysteem" werken.
Ongeveer 30 deelnemers zou
den inmiddels door hun baas
zijn ontslagen, zodat zij hun
gezin in Marokko niet meer
kunnen onderhouden. En
kelen genieten voor de duur
van de actie een ziekte-uitke
ring.
Op uitnodiging van een aantal
kerkelijke organisaties h,eeft
het KMAN inmiddels een be
groting ingediend van 36.000
gulden per maand. Dit bedrag
zal grotendeels worden be
steed om de gezinnen van
ontslagen Marokkaanse ac
tievoerders te steunen.
noemde een week geleden een
termijn van twee weken, maar de
advocaten van de 182 verwachten
pas in de tweede helft van okto
ber een dergelijke uitspraak.
De advocaten vragen zich af of Van
Agt zich echt vergist heeft of dat
het onwil is. „Het is volslagen on
verantwoordelijk van de ambte
naren die hem adviseren dat ze
hem niet op de normale duur van
een uitspraak bij de Raad van
State hebben gewezen", aldus
mr. Van Bennekom.
Het ministerie van justitie heeft
voor vertraging gezorgd door niet
tijdig bepaalde stukken in te le
veren. Van Bennekom zegt: „Af
hankelijk van de inhoud van die
stukken kunnen we volgende
week eventueel een nieuwe zit
ting van de Raad van State ahn-
vragen. De zaak krijgt alle priori
teiten van de Raad, maar dat be
tekent dat die zitting toch pas een
week later zal kunnen plaatsvin
den. Normaal doet de Raad nazes
weken uitspraak. Volgens de
Griffie kan het in dit geval mis
schien na vier weken"
Van Bennekom vreest dat de toe
voeging van een geheim stuk de
tzaak nog meer zal vertragen. Het
betreft een verslag van een ge
sprek tussen de Nederlandse
ambassadeur in Marokko en top
ambtenaren van buitenlandse
zaken en justitie. Dit gesprek
over de gevolgen van terugkeer
van Marokkanen naar hun land
heeft vermoedelijk in juli 1976
plaatsgevonden. De advocaten
krijgen slechts een zakelijke sa
menvatting onder ogen die door
het ministerie van buitenlandse
zaken is opgesteld. Mr. Van Ben
nekom zegt „Misschien moeten
we op grond van de inhoud het
origineel opvragen. Het is heel
ongewoon dat belanghebbenden
geen volledige inzage wordt ge
geven"
De advocaten wijzen erop dat het
kabinet helemaal niet is gebon
den aan een uitspraak van de
Raad van State. De voorzitter yan
de Raad, de heer Van Rijckevor-
sel, heeft op 15 augustus ver
klaard dat de staatssecretaris van
justitie staatsrechtelijk steeds de
vrijheid heeft ondanks de nega
tieve uitspraak van de Raad van
State een verblijfsvergunning te
verlenen aan de Marokka-
MAASSLUIS - Was het een
aanvaring of een aanrijding?
Dat zal wel nooit duidelijk wor
den. Duidelijk was wel dat de
sportvissers Schutte en Van
Gelder snel de benen moesten
nen toen zij het Duitse
vrachtschip Craiga Boy in
Maassluis op hun stekkie zagen
afkomen. Door een staaltje van
twijfelachtige stuurmanskunst
stevende de Duitse schipper re
gelrecht op de wallekant aan
En alsof dat nog niet genoeg was
gooide hij het anker bovenop de
motorkap van de auto van de
sportvissers. Een poging om af
te meren. Alhoewel dat natuur
lijk niet meer nodig was
Architect
Van dèn Broek
overleden
DEN HAAG (ANP) - In een Haags
ziekenhuis is op 79-jarige leeftijd
de architect prof. ir. J. H. van den
Broek overleden. Prof. Van den
Broek was een exponent van de
"nieuwe zakelijkheid" in de ar
chitectuur en stedebouw. Als ar
chitect en hoogleraar aan de
Delftse TH heeft hij tal van baan
brekende ontwerpen en ideeën
gelanceerd. Hij was de schepper
van onder meer het Rotterdams
winkelcentrum De Lijnbaan, Het
Dorp bij ATnhem en de aula van
de TH te Delft.
AMSTERDAM (ANP) - Koot en
Bie zullen het Nederlands Bla
zers Ensemble vergezellen op
zijn eerstvolgende tournee door
de Verenigde Staten. Het betreft
hier een rondreis vap 19 maart tot
10 april volgend jaar, waarbij het
ensemble o.m. New York, Was
hington, Chicago en de Canadese
hoofdstad Toronto zal aandoen.
Koot en Bie
naar de VS
Over de bijdrage die Koot en Bi
aan de concerten gaan leveren i
nog geen duidelijkheid te vei
krijgen. Een woordvoerder va:
het ensemble wilde slechts ont
hullen dat zij met de zorg voor
presentatie en bewaking zullen
worden belast.
Het Nederlands Blazers Ensemble
maakt de reis op uitnodiging van
het Amerikaanse impressariaat
Columbia Artist Management,
dat ook het concertgebouwor
kest pleegt te contracteren.
GRONINGEN (ANP) - Een onder
zoekcommissie van de PvdA
heeft het gewestelijk bestuur in
Groningen geadviseerd het lan
delijk partijbestuur te vragen
drie Groningse PvdA-ers als lid te
royeren.
Het gaat om drie leden van de
PvdA-statenfractie, die enige
maanden geleden weigerden mee
te werken aan de vorming van
een links programcollege. De
drie hadden onvoldoende ver
trouwen in de kwaliteiten van het
voorgestelde college met betrek
king tot het werkjgelegenheids-
beleid. Omdat zij in de 25 man
tellende PvdA-statenfractie geen
gehoor vonden voor hun bezwa
ren en ook niet bereid waren het
linkse programcollege toch te
aanvaarden, sloten zij een ver
bond met het CDA.
Het resultaat van de opstelling van
de drie PvdA-dissidenten was dat
het links programcollege geen
meerderheid in de staten meer
had en er niet kwam. In plaats
daarvan kreeg Groningen nu een
college van GS bestaande uit 3
CDA-ers, 2 WD-ers en 1 afvallige
PvdA-er.
Volgens de onderzoekcommissie
heeft het drietal zich "als zelf
standige politieke factor naar
buiten gepresenteerd" en daarbij
"door de partij niet gelegitimeer
de" handelingen verricht. Daar
om zou nu royement moeten vol
gen.
Voordat het gewestelijk bestuur
het landelijk partijbestuur zal
verzoeken dat in overweging te
nemen komt de kwestie nog op
een gewestelijke vergadering aan
de orde.
De drie dissidente PvdA-ers zijn R
Tamminga (voormalig fractie
voorzitter van de PvdA in de
Groninger staten), Ina Martens
(onlangs gekozen tot gedepu
teerde) en B. J. Brouwer. Het
drietal beschouwt zichzelf nog
steeds als behorend tot de PvdA-
statenfractie, maar opereert op
praktische gronden nu in de sta
ten als de groep VPS (Verontrus
te PvdA-Socialisten).
„Steun staking
tegen bewind
in Nicaragua"
UTRECHT (ANP) - Clat-Neder-
land, de Nederlandse solidari
teitsbeweging van de Zuidame-
rikaanse vakcentrale Clat, heeft
gisteren, vier Nederlandse be
drijven met dochteronderne
mingen in Nicaragua gevraagd de
nationale staking tegen het be
wind van president Somosa van
Nicaragua te steunen.
In een brief aan de bedrijven, Shell
Philips, Ceteco en Van Leer,
vraagt Clat-Nederland of de sta
king, die door de vakbeweging,
de kamer van koophandel en de
werkgeversorganisatie van Nica
ragua wordt ondersteund, ook de
steun heeft van de plaatselijke di
recties van de vier multi-natio-
nale ondernemingen.
Clat-Nederland stelt dat dergelijke
steunbetuigingen van belang zijn
voor het herstel van de democra
tie in Nicaragua.
KRITIEK OP WERKGEVERS NA ONDERZOEK STUDIECENTRUM
DEN HAAG (ANP) - Bijna
de helft van de leerlingen
van avondscholen krijgt
steun van de werkgever en
in veel gevallen is deze
steun niet voldoende om
problemen te voorkomen. onderwijspolitiek te bagatelli:
Begeleiding vanuit de school is
vaak minimaal, want daarvoor
zouden meer taakuren beschik
baar moeten zijn. Het zijn be
paald geen problemen om In de
[BRINK Luchtverwarming
Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.-ALPHEN a/d RIJN
Postbus 337. Kalkovenweg 58.Telefoon (01720) 2 0 3 00
Dit concludeert de Stichting voor
Onderzoek van het Onderwijs
(SVO) uit een onderzoek dat het
Studiecentrum voor het Vor-
mings- en Ontwikkelingswerk
voor Volwassenen heeft verricht.
Globaal zijn de cursisten die de ex
amenklas halen, in twee groepen
te verdelen: de jongeren (tot 23
jaar) die meestal ongehuwd zijn,
en de ouderen die vaak getrouwd
zijn. De ene groep studeert niet
langer dan twee jaar op de avond
school, de andere driejaar of lan
ger.
Aanvankelijk gaat het meer om het
studeren zelf, later blijven di
ploma en verbetering van loop
baankansen als voornaamste
drijfveren over. Dit geldt meer
dan voor vrouwen
e de avond-ma-
Ruim 22 procent van alle eindexa
menkandidaten in het avondon
derwijs heeft vertraging opgelo
pen: zitten blijven, zakken of stu
die-onderbreking. Als reden om
te stoppen worden genoemd: de
te zware combinatie studie-werk
en te weinig ontspanning. Oude
re cursisten hebben vaker
problemen in de sociale omge
ving dan hun jongere collega's.
Mentale problemen worden meer
bij vrouwen dan bij mannen aan
getroffen.
Er zijn ook klachten over de leer
middelen. Nogal wat eindexa
menkandidaten vinden het stu
diemateriaal te duur, de boeken
te slecht of te kinderachtig. Ook
het feit dat al in het eerste jaar een
vakkenpakket moet worden ge
kozen ontmoet kritiek. Een kwart
van alle leerlingen blijkt achteraf
niet gelukkig met de gemaakte
keuze.
DEN HAAG (GPD) - Tweede-Kamervoorzitter Vondeling heeft
een boek geschreven over de vraag of het gewenst is dat voor
parlementariërs een aparte gedragscode geldt, waarin staat wat
in hun publieke functie wel of niet geoorloofd is. Aanleiding is de
koopsompolisaffaire, waarbij berichten verschenen dat kamer
leden misbruik hadden gemaakt van hun voorkennis om nog
snel een lucratieve koopsompolis aan te schaffen. De D'66-fractie
vroeg toen aan Vondeling zijn gedachten eens te laten gaan over
het opstellen van gedragsregels voor parlementariërs. Vondeling
ging aan het werk en verzamelde al snel zoveel materiaal, dat het
hem niet doenlijk leek het als discussiestuk voor het kamerpre-
sidiüm te presenteren.
Dr. Vondeling heeft zijn bevindingen nu „als strikt persoonlijke
mening" laten verschijnen bij de Staatsuitgeverij (prijs f 10,-;
titel: „Schijn des kwaads"). Vondeling bekijkt de situatie wat
betreft gedragsregels bij de buitenlandse parlementen en bij niet-
politieke beroepsbeoefenaren in ons land. Hij somt de gevallen
op waarin Nederlandse politici na de oorlog in opspraak kwa
men, en trekt daar enkele conclusies uit. Vondeling behandelt
vervolgens de argumenten voor het opstellen van speciale ge
dragsregels en de argumenten die daartegen pleiten. Hij komt tot
de voorlopige slotsom dat de Tweede Kamer niet moet proberen
nieuwe vaste, bindende regels op te stellen voor het gedrag van
haar leden. Wel ziet Vondeling heil in een statuut voor politieke
partijen, waarin onder meer de financiële handel en wandel van
kandidaat-kamerleden wordt belicht
Met toestemming van dr. Vondeling publiceren wij hier het laatste
hoofdstuk uit diens nieuwe boek.
j Vondeling in boek:
Een van de door mij meest geres
pecteerde Amerikaanse senato
ren, Eugene McCarthy, heririnert
er in een verhelderend opstel
over parlementaire ethiek aan,
dat middeleeuwse heersers ge
bruik maakten van moraaltheo
logen om hen te raadplegen en
voor advies. Nu doen we dat niet
meer. In hun plaats vragen de
meesten van ons nu een econoom
om raad. Het is inderdaad opval
lend, dat in de Nederlandse roep
om gedragsregels voor politici tot
nu toe uitsluitend gedacht lijkt te
worden aan het gedrag in finan
ciële aangelegenheden. Mis
schien wel omdat er de laatste
paar jaren allerongelukkigste
aanvaringen zijn ontstaan over
ethiek en politiek naar aanleiding
van het ondiepe vaarwater,
waarin het begrip „ethisch re
veil" terecht kwam, stellig tegen
de bedoeling van degene die het
het eerst hanteerde.
Enerzijds was er de leuze van voor
uitstrevende partijen dat „de
staat geen zedenmeester" mag
zijn, anderzijds het woord van
Van Agt „Politici kunnen wel
enige voorsprong nemen op het
volk, maar niet veel. Ik denk dat
er voorlopig nog een zekere ze
denmeesterij nodig zal zijn". En
dan, daartegenover, de aandrang
uit de hoek van PvdA en D'66 om
bindende fatsoensregels voor alle
politici op te stellen, terwijl in
CDA-kring alleen wordt gedacht
aan interne richtlijnen voor de ei
gen mensen.
Het is duidelijk, dat er nog geen
sprake is van een begin van over
eenstemming. Dat is niet zo ver
bazingwekkend. Tot voor kort
was de zaak in ons land nooit aan
de orde gesteld. Het zijn vooral
enkele kleine incidenten, die sa
menvielen met bepaalde ernstige
feiten in het buitenland, die aan
leiding hebben gegeven tot onge
rustheid. Een behoorlijk syste
matisch onderzoek, ja zelfs een
rangschikking van de feiten, is
nog niet gebeurd; laat staan het
doordenken van het probleem in
samenhang met de vele snelle
veranderingen op allerlei terrei
nen van het culturele en maat
schappelijke leven in de westerse
wereld. Roscam Abbing, die in
ons land doorgaat voor èèn der
beste waarnemers en kenners
van sociale vraagstukken en ethi
sche problemen, meent dat on
danks revolutionaire verande
ringen de ethische uitgangspun
ten van allerlei mensen werk
zaam op de meest verschillende
terreinen van de wetenschap on
aangetast zijn. Een reden om ons
aan te spiegelen, maar in zijn al
gemeenheid toch onvoldoende
om er genoeg houvast aan te heb
ben in de talloze twijfelgevallen
waarvoor iedereen, ook een poli
ticus, komt te staan. Mede daar
om ben ik voorlopig tot de slot
som gekomen, dat de Tweede
Kamer niet moet proberen nieu
we vaste, bindende regels op te
stellen voor het gedrag van haar
leden. Trouwens - en dat is een
overweging die aan de mogelijk
heid voorafgaat - ik zie, gelukkig,
ook (nog) niet de noodzaak daar
toe. Daarbij heb ik ook buiten
landse parlementaire regelingen
en de ervaringen in andere be
roepen in de overwegingeri be
trokken.
Beeld
Als ik de voor mij, ten slotte, en op
dit moment doorslaggevende
factoren op een heel kort rijtje
probeer te zetten, dan is het beeld
als volgt
a. In tegenstelling tot collega's in
bijna alle andere landen zijn Ne
derlandse parlementariërs in
strafzaken niet bevoorrecht of
extra beschermd.
b. In vrijwel alle bekende gevallen
heeft de kamer, of de politieke
partij waartoe de betrokkene be
hoorde - afgezien van de eventu
eel strafrechtelijke kant - in het
openbaar geoordeeld, althans
aan de zaak aandacht gege-
c. De ernst van de ontsporingen is
niet zo groot.
d. In de kleine, vaderlandse ge
meenschap lijkt de publieke con
trole op het doen en laten van po
litici tamelijk afdoende.
e. Het politieke leven is bij ons goed
georganiseerd en de partijen zijn
merendeels behoorlijk waak-
f. Het zal in onze zeer gevarieerde
samenleving niet meevallen
standaardnormen te ontwerpen,
die enerzijds praktisch toepas
baar zijn, en anderzijds de nood
zakelijke maximale vrijheid van
handelen voor politici waarbor
gen.
g. Iedere burger kan zich, zo nodig,
met klachten tot de Kamer wen
den, en ook nu al kan de Kamer,
desgewenst, van geval tot geval
over het gedrag van collega's
oordelen en dat veroordelen als
daar aanleiding toe is.
Statuut
Hoeft er dan helemaal niets te ge
beuren? Niet veel. Ik blijf pleiten
voor een statuut voor politieke
partijen, waarin de kandidaat
stelling, de openbaarheid (onder
andere van financiën) en de ver
antwoordingsplicht tegenover de
kiezers wettelijk wordt geregeld
Politieke partijen zouden zich
bereid kunnen tonen eventuele
klachten over het persoonlijke
gedrag van een van hun leden-
volksvertegenwoordiger, mits
verband houdende met zijn
ambtsvervulling, te onderzoeken
en van het resultaat mededeling
te doen in het officiële orgaan van
die partij.
Heroverweging van de beëdigings
formules lijkt wenselijk, waarbij
ik aandacht vraag voor het „alles
te zullen doen wat goede en ge
trouwe (leden van de) Staten-Ge-
neraal schuldig zijn te doen'
(huidig Artikel 54 van de Grond
wet). Dit zou namelijk de formule
kunnen zijn waaraan het gedrag,
zo nodig, kan worden getoetst;
ook door de Kamer zelf.
Voorts lijkt het wenselijk, dat de
kamervoorzitter ieder jaar als hij
aan de leden de gegevens voor
het Register van nevenwerk
zaamheden vraagt, wijst op hun
bijzondere verantwoordelijkheid
bij het aanvaarden en vervullen
van functies naast hun kamer
werk; het doen van toezeggingen
en beloften; het aanvaarden van
gunsten, geschenken en geldelij
ke vergoedingen; het bewaren
van geheimen; het doen van ver
trouwelijke mededelingen aan
belanghebbenden.
Uiteraard ben ik benieuwd naar de
algemene regels voor ministers
die het kabinet opstelt. Aan twee
zaken zal naar mijn mening bij
zondere aandacht gegeven moe
ten worden:
le: Of er redenen zijn het beheer
van het familievermogen tijdelijk
over te dragen, althans m de ge
vallen waarin enig vermogen
aanwezig is; en
2e: of het wellicht nodig en moge
lijk is bepalingen te maken voor
het aanvaarden van niet-openba-
re ambten kort na het beëindigen
van het ministerschap. Daarbij
zou ook overwogen kunnen wor
den of in bepaalde gevallen niet
een rouwtijd in acht genomen of
een soort concurrentiebeding
gemaakt zou moeten worden, in
dachtig aan het Bijbelwoord:
„Onthoudt U van allen schgn des
kwaads"
