IS
O
'Open huis' in
Concertgebouw
Gaudeamus-muziekweek
krijgt andere opzet
DE STAD IS DE VULKAAN
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1978
PAGINA 2.ï
Onlangs zocht ik het woord voor
dat ding datje vroeger aan je
broekspijp klemde om te
voorkomen dat de zoom van je
broek tussen je fietsketting
kwam. "Fietsklem", was mijn
eerste gedachte, maar dat
verwierp ik, omdat hij geen
fiets klemde maar een broek.
Daarna sprong "broekklem"
uit mijn geheugen te voor
schijn en op dat moment be
sloot ik het woordenboek te
raadplegen.
"Fietsklem" bleek overal on
vindbaar, maar broekklem
stond in Van Dale van 1976:
"Klem om de vouw in een
broek te houden". Dat was
niet wat ik zocht, de enige pe
riode waarin ik gedwongen
werd een vouw in mijn broek
te houden was in militaire
dienst, en daar gebruikte ik
geen broekklem voor, maar
het natuurlijke gewicht van
mijn matras met mijzelf erop
De vouw van de broek van
mijn eerste of tweede grijs
smeerde ik op gezag van de
pelotonscommandant, die al
langer in dienst zat, met stuk
je droge zeep inde broek werd
tussen een dubbelgeklapte de
ken gelegd, dat geheel kwam
onder het matras, en als ik de
broek er dan de volgende dag
onderuit haalde, bleken de
vouwen inderdaad messcherp
te zijn, maar niet altijd op de
juiste plaats te zitten.
Overtollig
Zo'n broekklem (Van Dale-1925
maakte er nog geen melding
van, Koenen-Endepols van
1974 trouwens ook niet) zal
wel zo'n dubbel dichtklap
pend knaapje zijn, meestal
met vilt gevoerd aan de bin
nenzijde van de houtjes, die
dichtklappen door het meta
len haakje omhoog te trekken
waardoor de beide houtjes de
broékzoom vastklemmen. Wat
ik zocht, bleek me na enig zoe
ken, was de "broekveer". Dat
woord althans trof ik aan in
VanDale-1976: "Métalen veer
of klem, die dient om bij het
fietsen de broekspijpen van
onderen bijeen te houden, ten
einde scheuren te voorko-
Voor Van Dale een uitvoerige
beschrijving van een klein
ding. Koenen blijkt dit nutti
ge kleinood, dat in het verle
den toch door honderddui
zenden Nederlanders is ge
bruikt, niet te kennen, hoewel
ook Van Dale van 1925 er al
melding van maakt, zij het in
iets andere bewoordingen
dan in 1976: "Metalen veer of
klem, dienende om bij het fiet
sen de overtollige ruimte der
broekspijpen van onderen
bijeen te houden, teneinde
scheuren te voorkomen"
U ziet het, in een halve eeuw is
"overtollige ruimte der broek
spijpen" gereduceerd tot "de
broekspijpenen niet ten on
rechte. Want wat is de over
tollige ruimte der broekspij
pen bij het fietsen? Wielren
ners bewijzen al jarenlang
dat broekspijpen überhaupt
overtollig zijn bij het fietsen
zoals Lady Godiva dat eeu
wen geleden al voor het
paardrijden aantoonde. Die
"overtollige ruimte der broek-
sterk denken aan de "maaf,
die in De Encyclopedie van
Battus als volgt wordt om
schreven: "Het in de ochtend
warme, gezellige, slechts voor
tenen bewoonbare, gedeelte
aan de onderkant van het le-
dikant, waar de dekens en la
kens, hoe strak de vorige dag
ook ingestopt, zich om de be
drand hebben uitgestulpt en
daar een behaaglijke zak
vormen, waarin broeken,
doeken, en alle andere roe
rende zaken uit het bed zich
verzamelen".
Kettingkast
Ik keer nu even terug tot het doel
en nut van de broekveer, die
bij moderne broeken, zoals ik
gisteren bij een voorbij fiet
sende fietser kon constateren,
vervangen is door een lip aan
de zoom van de broek, waar
mee de broek nauw rond het
been boven de enkel kan wor
den gewonden, om daarna
vastgezet te worden aan een
knoop. De broekveer was no
dig zolang de kettingkast nog
niet was uitgevonden, of grote
gebreken vertoonde. Welnu,
het aardige is dat het woor
denboek van Koenen, dat de
broekveer niet vermeldt, wel
de kettingkast heeft opgeno
men (beschermende kast om
de fietsketting), evenals Van
Dale-1976 ("beschermend om
hulsel, meestal van wasdoek,
van de kettingoverbrenging
van eeji fiets"), maar dat Van
Dale van 1925 wel de broek
veer vermeldt, maar niet de
kettingkast. Die was in 1925
blijkbaar nog niet uitgevon
den, of nog niet ingeburgerd.
Je zou dus kunnen zeggen dat
Van Dale-1925 de broekveer
had omdat de kettingkast er
nog niet was, en dat Koenen-
1974 de broekveer niet meer
had, omdat inmiddels de ket
tingkast er was.
Minister van CRM:
'Kunst niet
Ket kind van
de rekening'
„DEN HAAG (ANP) - De kunsten-
sector zal op de begroting 1979
- van CRM tenminste een gelijk
aandeel behouden en niet hoeven
in te leveren in het kader van de
bezuinigingen. Dit heeft minister
mevr. Gardeniers (CRM) gezegd
r- in een gesprek met het bestuur
van de Federatie van Kunste-
naarsverenigingen. Een woord-
voerder van het departement be-
gt- vestigde deze uitspraak.
„Volgens een verklaring van de Fe-
deratie deelt de minister het
standpunt dat het werkgelegen-
heidsprobleem onder kunste-
<3 naars om een bijzondere oplos-
sing vraagt. Hierover heeft de
•Vi minister al enkele malen gespro-
- ken met haar collega Albeda (So-
ciale Zaken). Resultaten zijn er
echtfer nog niet.
AMSTERDAM (ANP) - Even
als voorgaande jaren luidt het
Amsterdamse Concertge
bouw het nieuwe seizoen in
met een "open-huis"-avond,
die ditmaal op vrijdag 8 sep
tember plaatsheeft. In de drie
zalen van het gebouw treden
die dag vanaf 20.15 uur tien
verschillende ensembles op,
waaronder het Nederlands
Blazersensemble, het Am
sterdams Filharmonisch Or
kest, de Amsterdamse Poli-
tiekapel en Het Nederlands
Kamerkoor.
De toegang tot dit alles is gratis,
belangstellenden kunnen
vanaf vandaag plaatsbewij
zen afhalen aan de kassa van
het Concertgebouw. De NOS
zal de open-huis-avond recht
streeks uitzenden over Hil-
Geen geldprijzen meer
Minister Gardeniers
BILTHOVEN (ANP) - De jaarlijkse
internationale Gaudeamus-mu
ziekweek wordt vanaf yolgend
jaar anders opgezet. De opzet
blijft om jonge veelbelovende
maar onbekende componisten
meer bekendheid te geven. Het
"concoursidee" wordt echter
losgelaten. De door de jury gese
lecteerde componisten krijgen
dan geen geldprijzen meer. Ze
krijgen wel de garantie dat de
vertolkers van hun werk - solis
ten of ensembles - de composities
op hpn repertoire houden zodat
het niet bij één uitvoering blijft.
"Daar hebben de jonge componis
ten meer aan dan aan dat geld.
Bovendien is het wedstrijd-ele
ment een beetje uit de tijd. Daar
komt nog bij dat de laatste jaren
van diverse kanten de kritiek te
horen was dat de prijzentoeken-
ning steeds meer op een soort lo
terij ging lijken", aldus directeur
C. Walraven van de stichting
Gaudeamus op een persconfe-
len 1978", van werkende leden
fulchri Studio. Geopend van 11 t/m 31
aug., dag. van 10-16 uur (zo. gesloten).
LAK-foyer, Levendaal 150. Tentoon
stelling Henk Gosses - machines. Ge-
bpend t/m 12 sept.
De Lakenhal, Oude Singel 28-32. Expo-
e Nederlandse vuurwapens uit de ze
ventiende en achttiende eeuw, geopend
dagelijks van 10-17 uur. zo. van 13-17
uur, van 22 juli tot 17 september.
Galarie De Hollandsche Tuyn, Brugge-
straat 1. Leiderdorp. Tentoonstelling
schilderijen van Karei Appel (voor de
Cobra-periode). Geopend do. van
10.30-12.30, za. en zo. van 14-17 uur, van
26 aug. tot 30 sept.
De avonturen van Jommeke
\\S T Kom, we qaan al door
Mens krijgt aJde tijd niet meer)
om rustig te ontbijten y,/
O, kijkde gang wordt
vee! wijder
rentie ter gelegenheid van de
Gaudeamus-muziekweek 1978
die van 2 tot 10 september wordt
gehouden. Vanaf volgend jaar wil
Gaudeamus ook de (middelbare)
schooljeugd met de jonge com
ponisten en hun werk kennis la
ten maken. Men is van plan de
scholieren de repetities bij te la
ten wonen.
Dit jaar vallen de uitverkoren com
ponisten dus voor de laatste keer
in de prijzen. De uit 216 inzendin
gen geselecteerde werken zullen
aan het slot van de muziekweek
op 8, 9 en 10 september ten geho
re worden gebracht in Rotterdam
(De Doelen), Utrecht (Geerte-
kerk), Amsterdam (Shaffy-thea-
ter) en de VARA-studio' in Hilver
sum. De muziekweek begint met
een serie van vijf concerten (2, 3
en 4 september) waarop werken
van Joegoslavische componisten
zullen worden vertolkt. Volgend
jaar komen Zweedse componis
ten aan de beurt
Ha, daglichtWe
komen doodgewoon
aan de andere kant
van de berg terug
buitenPFPFie
dat alles
komkommer.
Vermeng 25 g weke bo
ter met een afgestreke:
eetlepel mosterd. Be
strijk hiermee acht
dunne sneetjes
brood en leg op vii
van een plak gekookte
ham. Snijd een stuk ge
schilde komkommer i
dunne plakken en ba
deze in hete boter, bo
ven matig vuur,
zacht beginnen 1
den. Leg ze op de plak
ken ham en st
prikapoeder c
al niet te zuinig. Vlij
hierover weer een plak
jonge kaas en dek af met
de overige vier sneetjes
brood.
Bestrijk de buitenkant
van deze „boterham
metjes" met boter (deze
zonder mosterd) en
ze boven zeer laag
in een koekepan lang
zaam goudbruin bak
ken, met een deksel op
de pan. Vergeet niet
na enkele minuten
keren. De kaas moet n
zijn gesmolten. Heet
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR: "Midnight Express", dag. 2.30,
7.00 en 9.30 uur; zo. 2.00,4.30,7.00 en 9.30
uur, a l.
CAMERA- "Saturday night fever", dag.
2.30,7.00 en 9.15 uur; zo. 2.00,4.15,7.00 en
9.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Sleeper", vr. en za;
12 uur, 16 jr.
LIDO 1: "Convoy", dag. 2.30,7.00 en 9.15
uur; zo. 2.30, 4.45,7.00 en 9.15 uur. 16 jr
LIDO 2: "The gray lady down", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 u
Ongeval lendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallend lenst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
12 jr.
2.30,4.45,7.00 en 9.15
Museum voor Volkenkunde, Steen
straat. Chinese tentoonstelling "Taal en
teken". Geopend tot eind augustus.
Galerie Pomp, Dorpstraat 38, Warmond.
Tentoonstelling Rina la Grauw - pop
pen. Geopend t/m 31 aug., dag. van 13-17
en 19-21 uur, zo. ook van 10-12 uur.
Oranjerie Leidse Hortus, Rapenburg 73.
Tentoonstelling over het onderzoek der
océanen. Geopend dag. van 10-16.30, zo.
van 12.30-15.30 uur, t/m 17 september.
LIDO 3: "The turning point", dag. 7.00
en 9.15 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Donald Duck", za.
zo. en wo. 2.30 en 4.45 uur, a.l.
STUDIO: „La vie devant soi" dag. 7.00
en 9.15 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", dag.
2.30 uur; zo. 2.30 en 4.45 uur. a.l.
TRIANON: "Jutti, de verschrikkelijke
V', dag. 2.30,7.00 en 9.15 uur;
Kindervoorstelling: "Alice in Wonder-
Bezoekuren
ziekenhuizen
Middagbezoekuur van 13.45 - 14.30 uur.
Avondbezoekuur van 18.30 - 19.30 uur
Kraamafdeling: vaders extra van 18.00 -
18.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van
14.00 - 19.00 uur. (Niet meer dan 2 bezoe
kers per patiënt).
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dag. van 14-14.45 en van
Klasse afd., van 14-14 45. 18.30-19.30 en
11.15-12 uur.
Kraamafd., dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot), 15-16 en 18.30-19.30 uur;
laatste kwartier avondbezoek kraamafd.
babyshow.
Kinderafd., dag. van 15-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking), dag. van
14.15-14.45 en 19-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t m vrijdag
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18 30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13 30-
14.15 en 18 30-19.30 uur 3e klas 13.30-
14 15 en 18 30-19.30 uur Kraumardelmi:
13.30-14.45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uu
18.30
Kinderafdeling voor ouders 18.-
dag en
I.45-I5.C
Bezoek aan ernstige patienteri.wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder \.in
vliegverkeer van en naar Schiphol kun
nen dag en nacht worden gemeld hij het
informatiecentrum Geluidshinder
Schiphol (020-175000).
land",
i. 2.30 l
a.l.
Schepen
Kleine vaart
Alk 30 20 wnw Walcheren nr Rotterdam,
Antarctica 31 te Antwerpen verw,
Apollo-1 31 15 zw Goeree nr Rotterdam,
Breeveertien 30 te Amsterdam,
Calypso 30 vn Rotterdam nr Aberdeen,
Cornelis Broere 30 vn Rotterdam nr Fe
lixstowe,
Corrie Broere pass 31 Kp. Gris Nez nr
Fairload 31 te Rotterdam.
Haico Holwerda 31 te Amsterdam,
Jacqueline Broere 30 te Rotterdam,
Maranatha 30 vn Rotterdam nr Antwer-
Paulrne Brinkman 31 10 nw Noordhin-
der nr IJmuiden,
Pooster 29 te Lieme.
Prinses Margriet pass 31 Harwich nr IJ
muiden,
Reguliersgracht 31 30 zo Helsinki nr
Rijnhaven
30 vn Rotterdam nr Salles
Stella Rigel 31 vn Guadaloupe nr St.
Maarten,
Valiant 30 te Rotterdam,
Westland 31 vn Amsterdam nr Bremen,
Wilhelmina-V 31 te Rotterdam.
Grote vaart
Abel Tasman pass 30 Suez nr Fremantle,
Acmaea 30 te Rotterdam,
Alhena 30 vn Hamburg nr Rotterdam,
Alnati 30 vn Salvador nr Rotterdam,
Amersfoort 31 te «Alicante,
Amsteldiep 31 te Rotterdam,
Baarn 30 360 zzw Reykjavik nr Montreal,
Dordrecht 30 320 wnw Cape Wrath nr
Nordenham,
Eemhaven 30 40 zo Rio Grande nr Ilheus,
Esso Europoort 30 500 nw Kaapstad nr
Rotterdam.
Esso Nederland 30 420 no Beira nr Kaap
stad,
Esso Saba 30 500 zw Abidjan nr Rotter
dam.
da™SUm 30 90 Z° Skagen nr AmsU*-
Hercules 30 te Amsterdam.
Katendrecht 30 525 w kaapstad nr
Nachtvoorstelling: "Porno in het Mid
den-Oosten", vr. en za. 12.00 uur, 16 jr.
Alphcnse bioscopen:
EURO 1: "Convoy", dag. 1.30. 6.30 en
9.00 uur; zo. 1.30,4.00,6.30 en 9.00 uur
Nachtvoorstelling: "Convoy",
16 j
16
12.15
EURO 2: "Convoy", dag. 6.30 en 9.00 uur,
16 jr.
Kindervoorstelling: "Pinkeltje", dag.
1.45 uur; zo. 1.45 en 4 15 uur. a.l
Nachtvoorstelling: "Dwars door de
vuurlinie", za. 12.15 uur. 16 jr.
EURO 3: "Saturday night fever", dag.
1.45,6.45 en 9.15 uur; zo. 1.45,4.15.6.45 en
J.15 u
16 j
12.15
Nedlloyd Merwe 30 20 nw Socotra nr
Port Said,
Nedlloyd Spaarnekerk 30 330 ono Sai
gon nr Kaoshiung.
Nedlloyd Tauranga 31 te Rotterdam,
Rotterdam 30 vn Nassau nr Bermuda,
Zwijndrecht 30 160 nw Madeira nr Rot
terdam.
Nachtvoorstelling: "Network"
uur, 16 jr.
EURO 4: "RollerCoaster", dag. 2.00.7.00
en 9.00 uur; zo. 2.00,4.45,7 00 en 9.30 uur.
12 jr.
Nachtvoorstelling: "De wellustige ge
zusters", za 12.15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten:
GREEN WAY: "Face to Face", do. en wo.
8 45 uur; di. 8.15 uur. 16 jr
"Kung fu-boss Wang Yu". vr. en za 7.00
QudcYlieutus
1 september 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-Uit Nieuw Caledonië (een ei
landengroep in de Grote Oce
aan, Red.) ontvangen berichten
maken melding van een op
stand der Kanaken. Op den
19den Juni 11. vermoordden een-
ige mannen, behoorende tot den
Dony-stam, een kolonist, Chéne
genaamd, met zijn gezin omdat
hij geweigerd had eene Ka-
naaksche vrouw, die bij hem
woonde, uit te leveren. De bel
hamels werden gevangen ge
nomen,maar in den nacht van
den 24sten overviel het stam
hoofd Aatai de gendarmes en
kolonisten teFoa,die,ten getale
van 43, werden ombebracht.
Terwijl de troepen derwaarts
oprukten, besprongen de Kana
ken Bouloupari en vermoord
den er veertig personen. Spoe
dig daarna werden de belang
rijkste punten bezet en kon de
opstand worden onderdrukt,
welke naar het schijnt volgens
een algemeen en vooraf be
raamd plan werd uitgevoerd en
waartoe de moord op Chéne en
de zijnen slechts het sein gaf.
Vijftig jaar geleden:
- Aneta meldt uit Batavia, dat
van de ruim 35.000 Neder-
landsch Indische pelgrims, die
aan de jongste bedevaart naar
Mekka hebben deelgenomen
naar raming 2500 aan ziekte en
uitputting zijn overleden, deels
in Mekka, deels aan boord van
de schepen. Dex.g. hadji-booten
van de Kongsi Tiga voerden
31.000 pelgrimsnaar Ned.-Indië
terug. Voegt men daarbij de
2500 slachtoffers, dan blijkt
daaruit dat er ongeveer 1500
pelgrims zijn achtergebleven
vooreen tweede seizoen-verblijf
- Op de artillerieschietplaats in
de nabijheid van Giugiu m
Roemenie is een groote hoeveel
heid munitie ontploft, die nog
uit den oorlogstijd stamde. Per
soonlijkeongelukken deden zich
niet voor, maar bij het oprui-
mingswerk vond een tweede
ontploffing plaats, waardoor
twee soldaten gedood en ver
scheidene anderen zwaar ge
wond werden.
- Reuter meldt uit Rome, dat het
gerucht als zou er uitzicht be
staan op een regeling, die den
Paus in staat zou stellen den
zomer in Castel Gandolfo in de
Albaansche bergen door te
brengen, ongegrond is. De Paus
wil met breken met de traditie,
dat hij geen roet op Italiaansch
gebied zet (dit geschiedde eerst
in 1929. Red.
