De gruwelijke avonturen van
een gegrepen hasjsmokkelaar
FILMS DEZE WEEK
Midnight
Express:
dubieus
beeld van
Turkije
Simone Signoret groots
in rol van madame Rosa
Onderzeeër
vast op de
zeebodem
Alan Parker wil de film Midnight
Express een waarschuwing laten
zijn. Of hij daarin is geslaagd valt
sterk te betwijfelen. Want de aan
eenschakeling van gruwelijke
beelden, die Midnight Express is
heeft eigenlijk niets meer te ma
ken met de „OQ-boodschap" van
Parker. Midnight Express geeft
een beeld van de lotgevallen van
een hasj-smokkelaar in Turkije)
die wordt gemarteld, die het
slachtoffer wordt van gerechte
lijke willekeur en langzaam af
glijdt naar een vorm van krank
zinnigheid met de dood als enige
uitkomst en die uiteindelijk als
door een wonder weet te ont
snappen.
Midnight Express; regie: Alan
Parker; voornaamste rollen:
Brad Davis. Luxor; 16 jaar.
Dat Alan Parker een bekwaam
filmregisseur is bewijst de film
zeker. Midnight Express is een
adembenemende registratie van
een gevangenissysteem, waarin
elk verweer op de meest schofte
rige wijze wordt lam geranseld.
Een systeem dat zijn slachtoffers,
in dit geval Hayes en zijn vrien
den, het laatste restje waardig
heid ontneemt en ze langzaam
maar zeker het krankzinnigenge
sticht in drijft. Technisch klopt
het allemaal en acteren kan Brad
Davis (Billy Hayes) wel degelijk.
Maar bij een pretentieuze film als
Midnight Express gaat het om
meer. Niet alleen omdat de sug
gestie wordt gewekt dat het een
getrouwe weergave is van de rea
liteit, die van smokkelaar Billy
Hayes. Maar ook omdat de film
genadeloos een systeem aan de
kaak stelt, dat, en daarvoor moe
ten we Hayes en Parker op hun
woord geloven, er in werkelijk
heid ook niet anders uitziet.
Op de eerste plaats heeft Parker
zich niet 100% aan het boek v^n
Hayes gehouden, wat hij ook toe
geeft. En op de tweede plaats is
het systeem een Turks systeem
en (wat Alan Parker echter ont
kent) is de aanklacht tegen dat
systeem een aanklacht tegen
Turkije.
In zo'n geval zou je wat zorgvuldi
ger met de feitelijkheden moeten
omspringen... Halverwege de
filmvoorstelling in Luxor zei een
meisje: "Mij zien ze niet in dat
land". Waarmee voldoende is ge
zegd.
WIM SCHEURER
Blijvers
„Saturday night fever" - De
ze discofilm trekt nog steeds
volle aaien, Camera, Leiden
en Euro 3, Alphen.
"Convoy" - Vrachtreuzen op de
weg, Lido 1, Leiden, Euro 1 en
2, Alphen.
"The turning point" - De we
reld van het ballet, Lido 3,
Leiden.
"Roller Coaster" - Er gebeuren
ongelukken op de kermis,
Euro 4, Alphen.
Kinder
voorstellingen
"Donald Duck" - Lido 3, Lei
den.
"Pinkeltje" - Studio, Leiden en
Euro 2, Alphen.
"Alice in Wonderland" - Rex,
Leiden.
Nacht
voorstellingen
"Sleeper" - Camera, Leiden.
"Porno in het Midden Oosten"
- Rex, Leiden.
"Convoy" - Euro 1, Alphen.
"Dwars door de vuurlinie" -
Euro 2, Alphen.
"Network" - Euro 3, Alphen.
"De wellustige gezusters - Eu
ro 4, Alphen.
AMSTERDAM (GPD) - Nog maar
twee speelfilms heeft de Britse
cineast Alan Parker tot stand ge
bracht, maar met beide films
(Bugsy Malon in 1967 en Mid
night Express in 1978) klasseerde
hij zich voor de competitie van
Cannes.
Een hoogst opmerkelijke prestatie
Vooral dit jaar werd Parkers bij
drage niet over het hoofd gezien,
want het Franse festival had
nooit eerder een dergelijk ge
welddadig opus gepresenteerd.
Maar de gruwelijke scènes dien
den een wel overwogen taak in
deze film die 31 augustus meer
voudig in Nederlandse première
wordt gebracht en die een lang
item zal vormen in VARA-Visie
van 25 september. Met regisseur
Parker als gast, samen met Billy
Hayes op wiens treurige ervarin
gen de film is gebaseerd.
Betrapt
Deze Billy Hayes heeft in 1970 iets
doms gedaan. Als Amerikaans
student op vakantie in Turkije,
probeerde hij 2,5 kilogram hasj
het land uit te smokkelen. Hij
werd betrapt en veroordeeld tot
vier jaar gevangenis. En een
Turkse gevangenis is geen Ne
derlandse gevangenis. Alsof die
straf al niet voldoende buiten
proportioneel was, maakte men
er alsnog levenslang van op een
moment dat zijn persoon een
pion was geworden in een diplo
matiek conflict tussen Turkije en
de Verenigde Staten.
Dat gebeurde op een moment dat
de aanvankelijke straf op 53 da
gen na, was uitgezeten. Oktober
'75 wist Hayes te ontsnappen en
via Griekenland uit te wijken
naar Amsterdam. Deze stad
wordt sedertdien door hem be
schouwd als een persoonlijk
symbool van vrijheid en toleran
tie. En daar spraken we met hem
en met Alan Parker, die de auto
biografie van de Amerikaanse
student heeft verfilmd.
Midnight Express is een uiterst in
drukwekkende film geworden,
waarvoor op het eiland Malta de
citadel van St. Elmo kon functio
neren als de beruchte gevangenis
van Sagamilcar in Istanboel. Het
onderwerp van de film is heel
zinnig. Parker heeft ook vak
technisch gezien een uitstekende
prestatie geleverd. Maar er zitten
een paar kantjes aan de film wel
ke minder plezierig aandoen. Het
veerhaal is sensationeler gewor
den dan het geweest is. Het ge
weld had minder buitensporig
gemogen en de Turken worden
wel erg over een kam geschoren
als „sadistische en onbetrouwba-
re varkens".
Brad. Davis als Billy Hayes, betrapt met hasj.
Beledigen
Regisseur Alan Parker: Alleen cipiers beledigen
Alan Parker. „Wat de
treft waarop de Turken er in mijn
film afkomenLaat ik begin
nen met te zeggen dat ik niet de
Turken heb willen beledigen.
Hooguit de Turkse cipiers. Als
het al een vertekening van de
realiteit is geweest dat verhou
dingsgewijs zoveel Turken in
mijn film er vet uitzien en als var
kens worden betiteld, terwijl ze
ook nog een hoogst onbetrouw
baar karakter hebben, zoals jij
zegt. Dan moet je niet vergeten
dat er in de hele film geen Turkse
doorsnee-burgers optreden, al
leen maar cipiers en veronder
stelde misdadigers. Dat ik on
aangename karakters er onaan
genaam laat uitzien, ja, zo werk ik
nu eenmaal, Fellini doet het
óók!"
"Maar toch, als ik reële vermoedens
van racisme zou veroorzaken dan
beschouw ik deze film als ernstig
mislukt. Van alle dingen die ik
verfoei, verfoei ik racisme mis
schien nog wel het meest. Maar
dat gesteld hebbende, dien ik wel
de moed te hebben er meteen aan
toe te voegen dat ik heftig gekant
ben tegen erg veel van wat Tur
kije is: een land dat historisch en
cultureel altijd uiterst repressief
en wreed is geweest. Nog altijd.
Bijna barbaars."
„Dit oordeel noemen sommigen ra
cistisch van mijMaar ik wil er
dan nog wel even op wijzen dat
erg veel mensen in Europa, voor
al ook in Nederland en Engeland
in de dertiger jaren hebben ver
zuimd hun mond open te trekken
als Duitsland moest worden ge
kritiseerd. En dat is een ernstig
verzuim geweest. Degenen die nu
mijn visie racistisch noemen,
moesten daar nog maar eens aan
denken"
Angst
Billy Hayes: "Ik ben bijzonder ge
lukkig met de manier, waarop
Brad Davis mijn persoon uit
beeldt. Dezelfde panische angst,
die mij overviel, toen ik op dat
vliegveld werd gearresteerd met
m'n hasj weet Davis in zijn spel te
leggen. In die tijd was er net een
Palestijnse kaping achter de rug
en de Turkse Veiligheidspolitie
was uiterst argwanend.
Dat werd mijn ongeluk. Toen ze de
hasj, die ik in grote plakken op
mijn lichaam met tape had beves
tigd, vonden, dachten ze aanvan
kelijk met een terrorist te maken
te hebben. Onmiddelijk zaten ze
in een kring rondom me, met de
pistolen in aanslag.
Toen bleek, dat ik „slechts" hasj by
me droeg, lachten ze luid. Dat
hadden ze niet verwacht. Bij het
aanwijzen van de taxichauffeur,
die mij de hasj verkocht had, heb
ik nog getracht te ontsnappen.
Maar ik werd weer gepakt. En
toen begon mijn hel op aarde in
die verdoemde Turkse gevange-
Het was daar bijvoorbeeld heel
normaal als iemand je met een
mes stak. Je moest daar steeds op
je hoede zijn. Op een gegeven
ogenblik leerde ik welke bewa
kers omkoopbaar waren en hoe
ik aan mijn eten moest komen.
Maar het bleef een keiharde strijd
om het bestaan. Een eerste
vluchtpoging via de muur mis
lukte en een vriend van mij, die
de schuld kreeg, werd door een
zeer sadistische bewaker meege
nomen en gemarteld. Dat was de
gebruikelijke straf voor een ont
vluchtingspoging". Een latere
vluchtpoging lukte wel
Het is tekenend voor de geschiede
nis van de Franse filmindustrie
dat veel beroemde filmactrices
een ster geworden zijn door in
hun eerste film een hoer te spe
len. Dat gaat ook op voor één van
de bekendste en meest interes
sante Franse filmactrices, Simo
ne Signoret.
In de filmcyclus die de VARA-tv
momenteel aan haar wijdt is zij al
te zien geweest als beoefenaar
van het oudste beroep. Andere
films in de cyclus geven een goe
de doorsnee van de filmcariëre
van Simone Signoret en de plaats
die zij inneemt in de ontwikke
ling van de Franse film.
Wie vorige maand "Dédée d'An-
vers", uit 1948, op tv zag zal daar
om des te meer genieten van de
acteerprestaties van Simone Sig
noret in de rol van madame Rosa
in "La vie devant soi". In "Dédée
d'Anvers" speelde zij de rol van
hoer, was ze jong, mooi en on-
Titel: "La vie devant soi"; regie:
Moshe Mizrahi; hoofdrol: Simo
ne Signoret; theater; Studio;
leeftijd: 16 jaar.
schuldig. Op 57-jarige leeftijd
speelt zij opnieuw de hoer in "La
vie devant soi", nu is ze oud, een
zaam en vermoeid.
Het beeld van madame Kosa,
moeilijk voortschuifelend, door
het leverrgetekend, heeft een uit
straling die iedere scène van de
film beheerst. De kwaliteit van de
film die al een half jaar draait in
Nederland, is niet denkbaar zon
der haar creatie. De film wordt
geheel gedragen door de uitste
kende en meeslepende aanwe
zigheid van Simone Signoret.
Madame Rosa heeft, sinds ze zelf
uit "het leven" is, een pension
voor hoerenkinderen. Wanneer
haar gezondheid haar in de steek
laat blijft ze alleen achter met het
Arabische jongentje Mohammed
die geen ouders meer heeft. Tus
sen de joodse madame Rosa en
het Arabische kind onstaat een
hechte band die een diepe indruk
maakt. Het alleenstaande kind en
de oude vrouw zijn eikaars enige
steun in de Parijse hoeren wereld.
•Als de vader van het kind komt op
dagen speelt madame Rosa
geraffineerd spel door hem i
te houden dat het Mohamme
daanse kind een joodse opvoe
ding heeft gehad. In een ontroe
rende slotscène klemt het kind
zich verward vast aan de vrouw
die in evengrote verwarring en
vervolgingswaanzin door haar
joodse afkomst het leven laat.
Een boeiende film, terecht met
een Amerikaanse oscar bekroond
als beste buitenlandse film.
JAN RIJSDAM
an die het allemaal
maakte: Billy Hayes.
Vriendelijkheid
"het was levensgevaarlijk. Dat ik
het toch heb aangedurfd verbaast
me nu nog. Had ik het niet ge
daan, dan zat ik nog steeds in die
gevangenis. Ik ben eerst per
vliegtuig van Athene naar Am
sterdam gevlogen. Ik was over
rompeld door de vriendelijkheid,
waarmee de douane op Schiphol
me tegemoet trad. Dat was ik in
jaren niet meer gewend.
Later ben ik doorgereist naar Ame
rika. Daar was inmiddels bekend
geworden dat ik de Turkse ge
vangenis was ontvlucht en toen
ik daar aankwam stond het zwart
van de belangstellenden, fotogra
fen en journalisten. Nadat ik wat
op verhaal was gekomen heb ik
mijn belevenissen op papier ge
zet en een uitgever gezocht. Het
boek werd vrijwel onmiddellijk
een bestseller en later besloot re
gisseur Alan Parker het boek te
verfilmen.
Ik vond dat een prachtig idee, want
het bleek dat zowel Parker als ik
zelf van de film een waarschu
wende werking wilden laten uit
gaan. Vele jongeren realiseren
zich niet welke risico's ze lopen.
Pas is een jong Nederlands
meisje tot 30jaarverooordeeld en
in Bangkok zitten twee Neder
landers, die levenslang hebben
gekregen. En dat in de meest go
re, vieze verwaarloosde gevange
nissen, die je je kunt voorstellen"
Herkenbaar
Billy Hayes: „Ik zou liegen als ik
beweerde dat ik geen gelegen
heid voorbij laat gaan om de film
terug te zien. Want hij raakt mij
en de omstandigheden waarin ik
vijfjaar heb moeten leven, tot op
het bot. Het is afgrijselijk her
kenbaar voor me.
Ik ben tijdens de opnamen op Malta
gaan kijken en ik ben me wild ge
schrokken. De lokaties en ge
beurtenissen waren zo reëel na
gebootst dat ik bijna in paniek
raakte, omdat ik dacht terug te
zijn in Turkije. Het is een trauma
waar ik het erg moeilijk
Sex in Rex
APOLLO 1: "Midnight Ex-
press", dag. 2.30, 7.00 en 9.30
uur; zo. 1.30,7.00 en 9.30 uur, 16
APOLLO 2: "My name is nobo
dy", dag. 7.30 en 9.45 uur; <lo. vr.
ma. en di. ook 2.00 uur, 12 jr.
ASTA: "Ludwig", dag. 2.00 en
8.00 uur, 16 jr.
BIJOU: "Pretty baby", dag.
2.00, 7.30 en 9.45 uur; zo. 2.00,
4.15, 7.30 en 9.45 uur, 16 jr.
CALYPSO: "Coma", dag. 2.125,
7.15 en 9.30 uur; zo. 1.45, 4.15,
7.15 en 9.45 uur, 16 jr.
CAMERA: "The Betsy", dag.
2.15, 6.45 en 9.30 uur; zo. 1.15,
4.00, 6.45 en 9.30 uur, 16 jr.
CINEAC: "The last waltz", dag.
1.30,4.00,7.00 en 9.30 uur; za. zo.
en wo. alleen 7.00 en 9.30 uur, a.l
CORSO: "Onkruid vergaat
niet", dag. 2.00,7.00 en 9.15 uur;
zo. 2.00,4.15,7.00 en 9.15 uur, a.l.
DU MIDI: "Annie Hall", dag.
7.00 en 9.30 uur; zo. ook 4.00 uur,
16 jr.
EURO: "Een brug te ver", za. zo.
en wo. 3.45 en 7.45 uur; ov. da
gen 1.45 en 7.45 uur, 12 jr.
METROPOLE 1: "The Greek
TVcoon", dag. 2.00, 6.45 en 9.30
uur; zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30
uur, 12 jr.
METROPOLE 2: "The big
sleep", dag. 2.00, 6.45 en 9.30
uur; zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30
uur. 16 jr.
METROPOLE 3: "Saturday
night fever", dag. 2.00, 6.45 en
9.30 uur; zo. 1.15, 4.00, 6.45 en
9.,30 uur, 12 jr.
METROPOLE 4: "Capricorn 1","
dag. 2.00, 6.45 en 9.30 uur; zo.
1.15, 4.00, 6.45 en 9.30 uur, aX
METROPOLE 5: "Les petits
calins", dag. 2.00, 6.45 en 9.30
uur; zo. 1.15, 4 00, 6.45 en 9.30
uur, 16 jr.
ODEON 1: "Convoy", dag. 1.45,
6.45 en 9.30 uur; zo. 1.30, 4.15,
6.45 en 9.30 uur, 16 jr.
ODEON 2: "Het verloren para
dijs", dag. 2.00,6.45 en 9.15 uur;
zo. 2.00,4.30,6.45 en 9.30 uur, 16
ODEON 3: "Zoltan, de hond
van Dracula", dag. 2.00, 6.45 en
9.30 uur; zo. 2.00, 4.30, 6.45 en
9.30 uur, 16 jr.
ODEON 4: "Bilitis", dag. 2.00,
6.45 en 9.30 uur; zo. 2.00, 4.30,
6.45 en 9.30 uur, 16 jr.
PASSAGE: "S.O.S. atoomon-
derzeeèr gezonken", dag. 2.00,
7.00 en 9.30 uur; zo. 1.30, 4.00,
7.00 en 9.30 uur, 12 jr.
STUDIO 2000: "Midnight Ex
press", dag. 2.00, 7.00 en 9.30
uur, 16 jr.
DE UITKIJK: "The one and
only", dag. 2.00,7.00 en 9.15; zo.
1.00, 7.00 en 9.15 uur, a.l.
Sneeuwman
veroorzaakt
sensatie
Spanning en sensatie, te vergelij
ken met de films van King Kong,
is te vinden in "Yetti", de ver
schrikkelijke sneeuwman". Deze
film draait in Trianon, Leiden.
Het is een niet veel om het lijf
hebbende rampenfilm.
The grey lady down:
"The grey lady down", de film wel
ke nu draait in het Leidse Lido-2,
handelt over een atoomonder
zeeër die na een aanvaring zinkt
en op een halve kilometer diepte
vast komt te liggen op de bodem
van de zee. Het lukt niet om het
schip los te krijgen en pas na veel
pogingen slagen reddingsploe
gen erin de bemanning te bevrij
den.
Deze gedeelten vormen de meest
mooie en spectaculaire scènes uit
deze spannende avonturenfilm.
De regie is in handen van David
Greene. De hoofdrollen worden
vervuld door Charlton Heston en
David Carradine.
