Leidsch Dagblad | 1978 | 31 augustus 1978 | pagina 19

Firato: eerste

kennismaking
met "lees-tv"

raakt uit de vlegeljaren

'Viewdata" en
"Teletekst"
komen eraan

e c a rri m

DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1978

PAGINA 19

FIRATO-BIJLAGE (1)

LEIDEN - De grote „tophits" van deze Firato
zijn twee systemen die naar de mysterieuze
namen Viewdata en Teletekst luisteren, en
voor het eerst aan het Nederlandse publiek
zullen worden getoond.

Wat hangt er nu weer boven ons
arme hoofd? Wel, Viewdata en
Teletekst zijn uitvindingen die
wat het uiteindelijk resultaat be
treft sterk op elkaar lijken: letter-
informatie die op uw kleuren
beeldbuis verschijnt. De naam
„lees-tv" wordt wel eens ge
hoord. Maar er is een grondig ver
schil van aanpak: Viewdata
werkt via het telefoonnet en Tele
tekst via de bestaande televisie
zenders. En dat geeft Viewdata

een klein streepje voor, immers
het openbare telefoonnet werkt
dag en nacht; de tv-zenders
waarvan Teletekst zich moet be
dienen, zijn maar een beperkt
aantal uren ingeschakeld. We

j nemen beide systemen onder de
loep.

VIEWDATA

Stelt u zich even voor. U zoekt via
de telefoon contact met de View
data-computer. Na het draaien
van het speciale nummer ver
schijnt op uw kleurenbuis een
overzicht van wat de computer
allemaal in zijn ingewanden heeft
opgeslagen. Wilt u nieuws, sport,
beurskoersen, winkelprijzen,
weerberichten, toeristische in
formatie, uitgaansmogelijkhe
den of gewoon weten hoe laat de
laatste trein naar Arnhem vanuit
Utrecht vertrekt?

Bij uw tv-toestel (wel
aanschaffen met een Viewdata-
decoder - de industrie moet blij
ven draaien, nietwaar) zit een
drukknopkastje met afstandsbe
diening. Vanuit uw luie stoel

kunt u met behulp van dat kastje
kiezen voor het soort informatie
dat u wilt, simpel door een paar
nummertjes aan te slaan.

Dat is kort gezegd wat er met de
Viewdata kan. Vooral voor ac
tualiteiten een hoogst belang
wekkende zaak, want voor het
eerst kunt u op elk willekeurig
moment het laatste nieuws er
gens van opvragen. Niet meer
wachten tot de krant wordt be
zorgd of tot op het hele uur de
radionieuwsdienst uitzendt.
Vandaar dat de( vereniging de
Nederlandse Dagbladpers (NDP)
en de stichting Algemeen Ne
derlands Persbureau (ANP) in
samenwerking met de PTT op de
Firato de computer gaan voeden
met materiaal dat over het alge
meen ook in de dagbladen ver
schijnt. En dan zal blijken dat
Viewdata een uitstekend ver
lengstuk van het dagblad zou
kunnen worden.

Naast de Viewdata-uitzendingen
zal de op de Firato aanwezige
ANP-redactiestaf dan ook een
„Firato-krant" als ochtendblad in
elkaar zetten, met bij elk bericht
het nummer afgedrukt waaron
der het betreffende brokje
nieuws in het Viewdata-systeem
is op te roepen.

Op de NDP-ANP-stand zal, zicht
baar voor het publiek, de View
data-redactie aan al die journalis
tieke arbeid knutselen. De uit ze
ven man bestaande redactie van
de telefonische nieuwsdienst
ANP verhuist ervoor naar de Fi
rato. Zes redacteuren van
dagbladen zullen de Viewdata-

redactie completeren. De redac
teuren van de dagbladen brengen
in samenwerking met hun redac
ties nieuws uit de krant in voor
Viewdata. Vier typistes zullen de
berichten via beeldscherm en
toetsenbord intikken. Telefoon,
bandopnameapparaten en telex
staan paraat voor de binnen
komst van actuele zaken

BEHOEFTE

Dat er behoefte is aan informatie
via de telefoon, is zonneklaar
gebleken. In de vorm van ge
sproken woord werd die informa
tie tot nu toe aangeboden. Kijkt u
maar eens naar de volgende cij
fers:

Tijdmelding, 124.000.000 keren
gevraagd in 1976
Weerbericht, 24.500.000 keren ge
vraagd in 1976

Geinlijn, 6.000.000 keren gevraagd
in 1976

Nieuwsdienst ANP. 4.100.000 ke
ren gevraagd in 1976
Beurskoersendienst, 2.600.000 ke
ren gevraagd in 1976
Weekend-sport ANP, 650.000 ke
ren gevraagd in 1976.

Al die diensten kunnen worden
uitgebreid met Viewdata en ko
men dan in lettervorm op de
beeldbuis in uw huiskamer. Bij
het zichtbaar maken van die in
formatie kan gebruik worden
gemaakt van letters, cijfers, lees
tekens, lijnen en wat eenvoudige
grafische mogelijkheden.

Een heel ander aspect is de moge
lijkheid van twee-richtingver-
keer met Viewdata. Want in prin
cipe is het mogelijk dat twee
abonnees met elkaar kunnen
communiceren via het systeem.
In welke mate dat te realiseren zal
zijn, hangt voor een groot deel af
van het soort toetsenbord dat we
thuis zullen krijgen. Voorlopig
zal er alleen met de cijferknopjes
kunnen worden .gewerkt. Maar
dat betekent bijvoorbeeld wel dat
als u de pagina (een schermpje

Een simpele druk op een knopje of het draaien x

op de hoogte te worden

vol heet in Viewdata-taal een pa
gina) „gelukstelegrammen" te
voorschijn hebt getoverd, alleen
het indrukken van een cijfertje
genoeg is om aan te geven welke
tekst u naar de jubilaris wilt ver
sturen. Wel even zijn abonnee
nummer erbij vermelden. In een
wat verdere toekomst zal het dan
mogelijk worden, werkelijk met
elkaar te communiceren via
Viewdata. als er toetsenborden
komen die te vergelijken zijn met
dat van een schrijfmachine.

TELETEKST

Televisiebeelden zijn opgebouwd
uit 625 horizontale lijnen. Van die
lijnen komen er bovenaan 25 niet
in het beeld. Ze zijn te vergelijken
met de marge op een beschreven
blad papier. Een slimme jongen
heeft enkele jaren geleden ont
dekt dat er met die „loze" lijnen
nog best iets is te doen. De ruimte
van twee van die lijnen vulde hij
met letter-informatie door mid
del van een serie (digitale) elek
tronische impulsen. Wanneer in
de ontvanger die twee lijnen met
een decoder van de overige
beeldinformatie gescheiden
worden, levert dat weer een
scherm vol lettertjes op. Dat is
Teletekst gaan heten.

Ook voor de ontvangst van Tele
tekst is dus een (kleuren)tele-
visieontvanger nodig met een de
coder, en ook hier krijgt de ge
bruiker bij zijn toestel een kastje
met cijferknopjes. Maar omdat
Teletekst dus werkt via de niet
gebruikte lijnen van een gewone
tv-uitzending, is de toepassing
wat anders.

U kunt namelijk kiezen voor Tele
tekst PLUS het lopende tv-pro-
gramma. of Teletekst ZONDER
de uitzending die aan de gang is.
Het eerste is aardig voor alterna
tieve ondertiteling: de een wil ti

tels, de ander niet (van groot be
lang voor doven). Ook ondertite
ling in verschillende talen is
denkbaar (interessant voor bij
voorbeeld gastarbeiders). Als u
de tweede mogelijkheid ge
bruikt, cn het aan de gang zijnde
tv-programma geheel laat ver
dwijnen, kunt u uit de inhouds
opgave kiezen uit de verdere mo
gelijkheden.

Teletekst werkt dus via de be
staande tv-zenders. Het voordeel
is dat er geen extra zendfrequen
ties (kanalen) voor in beslag ge
nomen hoeven te worden. Een
nadeel is dat het overbrengen van
een pagina Teletekst 0,24 secon
den duurt. Bij een aanbod van
honderd pagina's wordt de
maximale wachttijd dan 24 se
conden; zitten er 200 pagina's in
de computer, dan hebt u in het
ongunstigste geval de kans dat u
bijna een minuut moet zitten nik
sen voordat in beeld verschijnt
waarom u hebt gevraagd.

UITDRUKKINGEN

Hoe die pagina's op het scherm er
gaan uitzien, laat zich wat moei
lijk omschrijven, maar een op
somming van wat Teletekst op

dit punt vermag, geeft misschien
wel een idee.

Een „pagina" bevat maximaal 24
regels van 40 symbolen, dat zijn
ervin totaal 960. Extra's om het
geheel op te fleuren zijn daar-
bij:

- keuze uit zes kleuren plus wit;

- keuze uit zes achtergrondkleuren,
zodat de teksten of tekstgedeel
ten op een anders gekleurde ach
tergrond gezet kunnen wor
den;

- dubbele letterhoogte (bijvoor
beeld voor ondertitels of bij
schooluitzendingen);

- de mogelijkheid om bepaalde
tekstdelen te laten knipperen,
waardoor ze een grotere atten-
tiewaarde krijgen;

- verborgen informatie (slechts een
deel van de pagina wordt zicht
baar gemaakt, en met een extra
drukknopje kan de rest worden
opgevraagd - aardig voor quizzen
of onderwijs met meer-keu-
zeantwoorden);

- tekeningen en grafieken kunnen
met behulp van „legblokjes"
worden getoond (het geheel ziet
er wat hoekig uit, maar een weer-
kaartje van Nederland is nog best
te onderscheiden).

Automatisch wisselen van pagina's

is van belang
briek te lang is voor èèn pagi-
naatje. Dat wordt dan met de let
ters A. B. C. enz. aangegeven. El
ke pagina blijft 15 seconden in
beeld, waarna wordt „omgesla
gen". Wil men een pagina langer
vasthouden, dan moet de.houd-
toets ingedrukt worden.

Bij nieuwsflitsen en ondertiteling
verschijnt de Teletekst-bood-
schap over het aan de gang zij nde
tv-programma. Een nieuwsflits
kan bijvoorbeeld een kadertje
zijn met „De stand Nederland-
Argentinië is zojuist 1-1 gewor
den". Ondertiteling is duidelijk
programma-gebonden. De mo
gelijkheid bestaat dat Neder
landse tv-produkties van onderti
teling wordt voorzien die door
slechthorenden kan worden op
geroepen via Teletekst.

Dat Teletekst uitgebreid in de om-
roepstand, en Viewdata bij de
PTT en NDP-ANP worden ge
toond, spreekt vanzelf. Over de
hele Firato zullen trouwens mo
nitoren zijn opgesteld waarop het
Viewdata-gebeuren kan worden
gevolgd. Twee nieuwe systemen
die zich nadrukkelijk presente
ren. We zullen er nog veel van ho
ren. Of moet u dat nog zien?

- De 78-toerenplaat komt uit
Nostalgia en is dus weer he
lemaal in. Het aardige is dat
deze platen op vrij grote
schaal nog te verkrijgen zijn
bij rommel winkeltjes, op
markten, veilingen, en voor

Het afdraaien van die platen
kan problemen opleveren. Met
een gewone naald is daar
geen beginnen aan, en niet ie
dereen heeft nog de beschik
king over zo'n ouderwetse
grammophone.

Nieuwe naald
voor draaien
oude platen

slepen 78-toeren diamant
gemonteerd. Deze diamant
heeft een stompe kop, in tegen
stelling tot de gewone naal
den, die spits zijn.

Het complete element kan snel
worden verwisseld met de
elementen bij alle gangbare
HiFi-platenspelers.

Voor de liefhebbers heeft Mi
cromei ook nog de authentieke
stalen naalden voor 78-toe-
renplaten in voorraad.

U 'V# L

In mensenjaren uitgedrukt,
mag de video-cassetterecor
der met zijn zeven jaar nog
wel een jonkie zijn, als ge-
bruiksapparaat voor de con
sument begint hij zijn vlegel
jaren al aardig te boven te
komen. Een probleemloos
verlengstuk van de tv-ont-
vanger is hij geworden, dat
zich ook zeer wel leent voor
het maken van eigen tv-op-
namen. En dat alles in zwart
wit of kleur en met bijbeho
rend geluid.

Vooral het afgelopen jaar is de
ontwikkeling van de video
recorder in een stroomver
snelling geraakt. Het is nu
dan ook mogelijk de ver
schillende systemen op een
rijtje te zetten. Want hoeveel
standaardisatie er ook mag
zijn, op video-cassettegebied
is daarvan helaas geen spra
ke. Wat met de cassetteband
jes voor geluidsapparatuur
wel is gelukt, is hier deerlijk
de mist in gegaan. Wie een
maal voor een bepaald merk
video-recorder heeft gekozen,
zal voor altijd ook de video
banden van dat merk moeten
kopen. Of om wat duidelijker
te zijn: de video-cassette van
Grundig past niet in een So-
ny-recorder, en een Philips-
cassette kunt u niet afspelen
op een Akai-apparaat.

Eigenlijk is het om van te rillen:

met de introductie van het
LVR-systeem van BASF zijn
er maar liefst zes video-cas
settesystemen, die onderling
niet verwisselbaar zijn. Drie
daarvan werken volgens de
VCR-standaard, dat wil zeg
gen dat de fysieke eigen
schappen van de cassettes
nog overeenstemmen, maar
bijvoorbeeld bandsnelheid
en spoorindeling niet. De an
dere systemen luisteren naar
de namen VHS (Video Home
System) en Betamax.

Nadat de speelduur van een
cassette jarenlang tot èèn uur
beperkt is gebleven, is nu de
cassette met wat meer tijd van
draaien in opmars. Philips
VCR Longplay gaat tot drie
uur, Betamax (ontwikkeld
door Sony) 3 uur en 15 minu
ten; VHS (ontwikkeld door
JVC) heeft ook een speelduur
van drie uur. De cassette van
Grundig gaat het verst, met
op dit moment vier uur en in
het najaar zelfs tot vijf uur on
onderbroken speelduur.
Vanzelfsprekend zijn voor
alle systemen ook cassettes
met kortere speeltijd te
koop.

Die langere speelduur is ver
kregen door verlaging van de
bandsnelheid. De kunst was
daarbij, de beeldkwaliteit niet
onder het trager lopen van de

band te laten lijden. En dat is
aan alle merken wel gelukt;
soms is zelfs sprake van een
verbetering. De geluidskwali
teit is afhankelijk van de
bandsnelheid en heeft hier en
daar wat moeten inboeten,
maar merkbaar zal dat nau
welijks zijn.

Het prijspeil van de video-cas
setterecorders ligt in de buurt
van een wat duurdere kleu-
renontvanger. En dat is wel
begrijpelijk, want in feite is de
recorder een' complete kleu-
renontvanger, maar dan zon
der beeldbuis. Alle recorders
hebben op z'n minst acht
toetsen om voorkeurzenders
te kunnen programmeren, en
dat kan onafhankelijk van het
tv-toestel. U kunt de ontvan
ger desnoods in de reparatie
geven, de recorder kan toch
opnemen. Voeg daarbij de
ook op alle systemen aanwe
zige tijdschakelklok, en er on
tstaat een keur van ge
bruiksmogelijkheden:
opnemen van het programma
waar u naar kijkt;
opnemen van een ander pro
gramma dat dat waarnaar u
kijkt;

opnemen van een prograjnma
terwijl u helemaal niet thuis
bent, met behulp van de tijd
schakelklok.

Die tijdklokken kunnen bij de

nieuwste cassetterecorders
flink „in de toekomst" wor
den geprogrammeerd, bij èèn
merk al tien dagen! Ook drie
dagen en èèn dag komen

In tegenstelling tot de meeste
geluidsrecorders, regelt de
video-cassetterecorder de
opnamesterkte van beeld en
geluid automatisch. Ook het
aansluiten is simpel gewor
den: behalve het netsnoer
heeft de recorder nog maar
èèn „touwtje", de aansluiting
op het tv-toestel. Dit snoer
wordt in de antenne-aanslui
ting van de ontvanger ge
stopt, en de antennekabel
wordt op de recorder aange
sloten.

Omdat de recorder bij het
weergeven als een zender kan
worden beschouwd, moet
hiertoe een van de program-
matoetsen van het tv-toestel
worden ingedrukt. Dat zal
vrijwel altijd de toets met het
hoogste nummer zijn. Soms
heeft de fabrikant er al AV of
VCR bij gezet.

De verschillen bij de diverse
merken zijn klein. Ieder merk
heeft bovendien nog wel iets
extra's. Een bandtelwerk met
geheugentoets, een pauze-
toets voor stilstaand beeld, de
mogelijkheid om achteraf
nog geluid toe te voegen, en

een video-in- en -uitgang. Die
in- en uitgang apart kunnen
wel van belang zijn als u zelf
met een tv-camera aan de slag
wilt. De kwaliteit van de op
genomen beelden met een
goede camera op die aparte
ingang is aanmerkelijk beter
dan opnames via de antenne
ingang, doordat een aantal
bewerkingsfasen van het
beeldsignaal wordt overge
slagen.

„Videograferen" is dus binnen
het bereik van de consument
gekomen. Een zwart-wit-ca-
mera is voor een redelijke
prijs te koop, en ook de be
taalbare kleurencamera ligt
in het verschiet. Draagbare
video-apparatuur bestaat al
langer, maar alleen in profes
sionele uitvoering worden tot
dusver resultaten geboekt die
zich kunnen meten met de
moderne geluidsfilm. Wat
hier aan video-cassetteappa-
ratuur is vermeld, kan dus
alleen binnenshuis worden
toegepast.

Ook al te koop, en waarschijn
lijk binnenkort wat algeme
ner, is de „scanner" (filmaf-
taster), die het mogelijk
maakt eigen 8-mm-filmpjes
op video-cassette over te
„schrijven" of om ze direct op
uw kleurenbeeldbuis te pro
jecteren.