OOK BIJGEBOUWEN
KEUKENHOF NU OP
MONUMENTENLIJST
Eurocontrol in Limburg,
een kostbare illusie?
[PUBLIEK
Hoofddorp
Dichtverzinsels
Het vignet zoals dat door de
initiatiefnemers is bedacht
In de eerste week van augustus,
hartje zomer, wordt in
Hoofddorp een 85 meter lan
ge. 20 meter hoge en 25 meter
brede skibaan in gebruik ge
nomen, de grootste in West-
Europa. De bouw ervandie
ongeveer een half jaar in be
slag heeft genomenis een ini
tiatief van de twee zakenlie
den Bart Baayens en Rob
Leur.
Zij hebben olympisch ski-kam
pioene Rosi Mittermaier ge
vraagd de baan te openen. De
op een staalconstructie aan
gelegde piste is van kunststof.
Het glijvlak bestaat uit in to
taal 60.000, van korte nylon
haren voorziene borstels. De
skibaan is met name geschikt
om beginnelingen de basis
technieken van het skiën bij te
brengen
Verhuur
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven
het een sta-in-de-weg", aldus
de landgoedbheerder.
Het plaatsen van de bijgebou
wen op de lijst van be
schermde monumenten biedt
perspectieven. Den Hollan
der stelt zich zo voor dat, zo
dra de bevestiging binnen is,
in overleg met monumenten
zorg een lijst wordt samenge
steld van de meest dringende
restauraties. "Natuurlijk zou
het overdreven zijn om te
veronderstellen dat we nu
binnen een paar jaar uit de
problemen zijn", zegt hij.
"Keukenhof is niet het enige
landgoed dat het moeilijk
heeft. Maar het is in elk geval
een stap in de goede rich
ting".
Nog twee andere boerderijen in
Lisse komen sinds kort voor
op de ontwerplijst van mo
numentenzorg. Het zijn de
17e eeuwse Westfriese stolp
boerderij aan de Ooievaar
straat, eigendom van vee
houder Langeveld en de hoe
ve van de familie Heemskerk
aan de Heerenweg. Voor deze
laatste eigenaar komt de
plaatsing als een (onaange
name) verrassing. Mevrouw
Heemskerk; "Ik snap niet hoe
we op die lijst komen. Wij
hebben nooit een verzoek in
gediend, bovendien willen we
er niet op geplaatst worden.
Waar haalt monumentenzorg
die vrijheid vandaan? Dit
nemen we natuurlijk niet".
Mits het droog blijft wordt za
terdag 6 augustus in Rijpwe-
tering het nationale kam
pioenschap sprietlopen ge
houden. De smalle wed-
strijdpaal komt te liggen
over de Akkersloot. De
hoofdprijs voor de man of
vrouw die de meeste keren
droog overkomt; een half
varken.
Het kampioenschap zou aan
vankelijk op 2 juli j.1. plaats
hebben gevonden maar toen
regende het. Desondanks
kwamen die dag uit alle uit
hoeken van Nederland hor
den belangstellenden naar
Rijp wetering, mede omdat 's
morgens nog via de radio
reclame was gemaakt voor
dit evenement. Organisator
Henk Zonderop heeft toen in
allerijl voor zijn huis een
bord geplaatst met de mede
deling dat het feest niet door
ging. Ook voor 6 augustus
houdt hij dat bord bij de
hand.
Monumentenzorg heeft sinds
kort het landgoed Keukenhof
een heel wat ruimere plaats
toebedacht op de lijst van be
schermde monumenten.
Stond tot voor kort alleen het
kasteel genoteerd, nu zijn er
diverse bijgebouwen aan toe
gevoegd, althans ze zijn op de
ontwerplijst geplaatst. In de
praktijk houdt dat in dat ze zo
goed als zeker ook op de defi
nitieve lijst komen.
Dat geldt ook voor twee van de
vier boerderijen die tot het
landgoed behoren. Het zijn de
17e eeuwse hoeve 't Lam
metje groen" aan de Sta
tionsweg en de T.-vormige
boerderij Middelburg (date
rend uit 1852) aan de Loos-
terweg. De twee resterende
Keukenhofboerderijen
Sixenburg aan de Leidse-
vaart en die vlak naast het
kasteel, zijn niet opgenomen
Op de lijst zijn ook geplaatst
de twee hekpijlers met 18e
eeuwse siervaas aan het begin
van de oprijlaan, het washuis
en het uit 1850 daterende
theehuis, ook wel Zwitsers 4
speelhuis genoemd.
Het landgoed is eigendom van
de graaf Van Lynden, die ove
rigens maar af en toe in Lisse
neerstrijkt. De nu 65-jarige
graaf vertoeft meestal in Bra
bant waar hij een boerderij
met landerijen heeft. Als hij in
Lisse is neemt hij doorgaans
zijn intrek in het theehuis
Het kasteel is als woning
nauwelijks meer in gebruik.
Het theehuis van het land
goed Keukenhof. Het theehuis
wordt ook wel het Zwitsers
speelhuis genoemd.
Een paar weken per jaar wordt
er een antiekbeurs in gehou
den en zo af en toe verhuurd
als congresruimte of gebruikt
voor recepties. "Als het aan
de graaf lag verhuurde hij de
ruimten in het kasteel hele
maal niet", zegt landgoedbe
heerder Den Hollander,
"maar ja, het is bittere nood
zaak. Tegenwoordig een
landgoed onderhouden is een
kostbare liefhebberij. Finan
cieel is het nauwelijks meer
op te brengen. Zeker niet als
er aan kasteel en bijgebou
wen dure reparaties moeten
worden verricht. En dan heb
ik het nog niet eens over het
bijhouden van de tuinen en
het bos".
"Reparaties moeten vaak op de
lange baan worden gescho
ven. Jammer, want zo ver
pauperd het bezit. Ik noem
maar een voorbeeld. In één
van de boerderijen staat nog
een authentieke karnmolen.
Die zou nodig moeten worden
gerestaureerd, wil je 'm ten
minste voor het nageslacht
bewaren. Maar er is gewoon
geen geld voor. Je kunt het de
pachter van de boerderij niet
kwalijk nemen dat hij die
karnmolen in deze staat liever
kwijt dan rijk is. Voor hem is
In het afgelopen weken ging Ne
derland massaal op vakantie. Op
de weg, maar ook in de lucht, was
er sprake van topdrukte. Op
sommige dagen vlogen er boven
ons land in totaal niet minder dan
800 vliegtuigen, het merendeel in
de richting van het warme Zui
den. Die vliegende files werden
in goede banen geleid door een
paar honderd luchtverkeerslei
ders op Schiphol, die net als de
verkeerspolitie op de autowegen
uit alle macht moeten werken om
iedereen zo vlot en veilig moge
lijk op weg te helpen. De groei
van het luchtvaartverkeer doet
niet onder voor de toename van
het aantal auto's op onze wegen.
Om ondanks de drukte in de
lucht toch de veiligheid en een
efficiënte afhandeling te kunnen
verzekeren, heeft Neder land een
kostbaar, maar doelmatig appa
raat opgebouwd.
Streng geselecteerde, goed ge
trainde luchtverkeersleiders zor
gen er met hypermoderne appa
ratuur voor dat alle toestellen
weer veilig van of op de grond
komen. Wanneer aan het einde
van dit jaar het SARP-2-systeem
op Schiphol gereed komt, wer
ken de Nederlandse verkeerslei
ders met het modernste materiaal
van Europa. Met SARP zullen zij
de komende jaren de groei van de
luchtvaart in ons land gemakke
lijk op kunnen vangen. Wat de
luchtverkeersleiders betreft, is er
dan ook geen vuiltje aan de
lucht.
Toch is er de laatste jaren sprake
van onrust in het Nederlandse
verkeersleiderswereldje. Onte
vredenheid, die bij tijd en wijle
aan de oppervlakte komt, zoals
vorig jaar toen de verkeersagen
ten van het luchtruim een stipt
heidsactie hielden uit protest te
gen uitspraken van de Neder
landse piloten. Oorzaak van die
ongerustheid; Eurocontrol. Eén
woord ten gunste van Eurocon
trol is voldoende om het Neder
lands Verkeersleiders Gilde te
gen je in het harnas te jagen. De
vliegers deden dat.
Eurocontrol is het tweede grote
verkeersleidingscentrum in ons
land. Het staat in Beek. vlakbij
het vliegveld, en er werken zo'n
400 man, voornamelijk buiten
landers. Net als op Schiphol re
gelen in Beek enkele honderden
luchtverkeersleiders het gaan en
komen van de vliegtuigen. Net
als op Schiphol staat er de mo
dernste apparatuur, maar in te
genstelling tot Schiphol staat het
Nederlandse luchtruim niet op
de radarschermen. In het zenuw
centrum van Eurocontrol staat
een deel van de apparatuur onge
bruikt, al jaren. Die schermen
zijn bestemd voor de controle van
het Nederlandse luchtruim, maar
al jaren weigert de Nederlandse
overheid een deel van het werk
aan Eurocontrol over te dra
gen.
Eurocontrol is in het begin van de
jaren '60 ontstaan in een vlaag
van Europese solidariteit. Direc
te aanleiding tot de oprichting
van de organisatie was de komst
van de eerste straalvliegtuigen
voor passagiersvervoer. De
Westeuropese leiders voelden er
veel voor om dat luchtverkeer in
de hogere luchtlagen (boven
20.000 tot 25.000 voet, ongeveer
7000-8000 meter) centraal te re
gelen. Zo zouden de snelle ma
chines, niet gehinderd door na
tionale barrières, directer naar
hun plaats van bestemming wor
den geleid. De Benelux, West-
Duitsland, Engeland en Frank
rijk tekenden in 1963 een contract
voor 20 jaar, waarin zij zich ver
plichten mee te betalen aan de
totstandkoming van zo'n sys
teem. Later kwam Ierland daar
als zevende partner bij.
In eigen hand
Niemand kon echter verplicht
worden om het „beheer" over zfjn
eigen hogere luchtlaag over te
dragen aan Eurocontrol, en daar
maakten Engeland en Frankrijk
al snel gebruik van. Ze hielden
hun zaken in eigen hand. Intus
sen was men in Beek begonnen
met de voorbereidingen voor de
bouw van het verkeersleidings
centrum, dat in 1972 in gebruik
werd genomen. In dat gebouw
zou het luchtverkeer boven Ne
derland, België, Luxemburg en
Noord-Duitsland geregeld moe
ten worden. Drie van de vier
partners kwamen hun belofte na
en droegen de bevoegdheden
over aan Beek. Nederland stelde
die beslissing steeds uit, vandaar
nog steeds de lege radarscher
men bij Eurocontrol.
Intussen droeg Nederland wel bij
in de kosten van het project. In
totaal kostte Eurocontrol de
deelnemende naties 1 miljard 56
miljoen gulden. Nederland be
taalde daarvan 122 miljoen.
Daarbij moet dan worden opge
teld de ongeveer 50 miljoen gul
den aan loonbelasting die de Ne
derlandse staat sinds 1972-aan de
medewerkers van Eurocontrol
terugbetaalde Die regeling trof
de Nederlandse regering inder
tijd om het verkeersleidingscen
trum binnen onze landsgrenzen
te krijgen. Men zag Eurocontrol
als een broodnodige economi
sche injectie voor Zuid-Lim
burg.
Maar bij dat voordeeltje is het
gebleven. Nederland heeft tot op
vandaag op geen enkele wijze
profijt getrokken van de kapitale\
investering. Het rendement is nul
en als de regering mocht beslui
ten ook in de toekomst de leiding
over de hogere luchtlagen in ei
gen hand te houden, dan blijft dat
nul, omdat het vluchtleidings-
centrum in Beek dan ten dode is
opgeschreven. Een kostbare
mislukking.
„Maar mochten we tot de conclusie
komen dat we het systeem van de
gesplitste luchtlagen moeten af
wijzen, dan geldt het spreek
woord: beter ten halve gekeerd
dan ten hele gedwaald, aldus me
vrouw Smit-Kroes, de voor Euro
control verantwoordelijke
staatssecretaris
Achterhaalde zaak
Waarom blijft Nederland nu zo
halsstarrig weigeren? Lex Hen
driks, woordvoerder van het Ne
derlandse Luchtverkeersleiders
Gilde: „Omdat het systeem met
een lage en een hoge luchtlaag
een achterhaalde zaak is. Dat idee
werd geopperd in een tijd, waarin
men dacht het verkeer in de hoge
luchtlaag centraal te kunnen re
gelen. Maar intussen is het boven
25.000 voet zo druk geworden, dat
dat niet mogelijk is gebleken.
Daarmee is het grote voordeel te
niet gedaan. De nadelen die daar
tegenover staan, zijn niet gering.
Er is extra coördinatie nodig,
omdat de taken die we nu in èèn
hand hebben, dan door twee cen
tra moeten worden gedaan. Dat
werkt minder efficiënt".
Volgens Hendriks heeft de praktijk
uitgewezen dat de coördinatie
tussen bijvoorbeeld de Duitsers
(die hun eigen lagere luchtruim
beheersen, maar het hogere deel
boven Noord-Duitsland aan Eu
rocontrol in Beek hebben over
gedragen) en Eurocontrol niet
vlekkeloos verloopt. „Om te
voorkomen dat de toestellen bf >-
ven Duitsland door de 25.000-
voetsgrens moeten, blijven de
piloten vaak met opzet net onder
de 25.000 voet zitten zolang ze bo
ven Duitsland zijn. Boven ons
land stijgen ze dan snel naar de
gewenste hoogte, omdat de coor
dinatie met Eurocontrol over
Nederland niet nodig is. Met
vliegtuigen die naar Duitsland
gaan. is dat precies hetzelfde",
aldus Hendriks.
Daardoor gebruiken de toestellen
niet alleen meer brandstof, maar
blijft de machine ook langer in
turbulente luchtlagen, licht Hen
driks toe. De Nederlandse ver
keersleiders zijn van mening dat
Eurocontrol niet flexibel genoeg
kan werken om dergelijke
problemen op te lossen Hen
driks: „De procedures worden
ingewikkelder en daarmee neemt
de kans op fouten toe".
De verkeersleiders menen te weten
dat ook de Duitse en de Belgische
collega's niet gelukkig zijn met
het Eurocontrolsysteem. Ze zou
den klaar staan om in 1983, wan
neer het contrac t afloopt, de za
ken weer helemaal in eigen hand
te nemen. Het feit dat de Duitsers
het nieuwe centrum in Karlsruhe
uitsluitend met Duitse verkeers
leiders heeft bemand, wijst vol
gens Hendriks al in die rich
ting.
Gesteund door RLD
De vluchtleiders weten zich ge
steund door de Rijks Luchtvaart
Dienst, die op zijn beurt de
staatssecretaris weer op zijn hand
wil krijgen. Smit-Kroes sprak vo
rige week ook over een „achter
haald systeem" toen Eurocontrol
ter sprake werd gebracht.
In Beek worden die beweringen
niet in dank afgenomen. Onder
het internationale personeel
heerst al lange tijd ongerustheid
over de toekomst. Begin volgend
jaar moeten de zeven landen be
slissen of ze door willen gaan met
Eurocontrol. Freiherr Von Vil-
liez, directeur van het centrum in
Beek. ontkent ten stelligste dat
de scheiding tussen hogere en la
gere luchtlagen, zoals Eurocon
trol die uit wil voeren, een over
leefde kwestie zou zijn.
Hij zegt: „Het oorspronkeli jke idee
van Eurocontrol staat nog steeds
recht overeind. Het is beslist niet
zo dat er problemen ontstaan
omdat wij niet flexibel genoeg
zouden kunnen opereren. Juist
door het grote gebied boven Ne
derland, België, Luxemburg en
Duitsland te bestrijken, is een ef
fectieve verkeersleiding moge
lijk. Vliegtuigen die bij ons boven
Duitsland snel willen stijgen,
kunnen dat. Daarvoor treffen we
speciale voorzieningen. Dat men
nog niet van alle voordelen ge
bruik heeft kunnen maken, komt
juist omdat het Nederlandse deel
nog steeds niet aan Eurocontrol
heeft overgedragen. Daarom
missen we een belangrijk stuk
van het luchtruim. Zodra Neder
land de bevoegdheden heeft
overgedragen, kunnen we nog ef
fectiever werken. Dan kunnen
we immers makkelijker schuiven
met de verticale grenzen in het
luchtruim. Dat hoeven dan niet
persé meer de landsgrenzen te
zijn".
Europeaan
„Beek" gelooft niet, dat de Duitsers
en de Belgen af willen haken om
dat ze teleurgesteld zijn. Hij is er
van overtuigd, dat de buurlanden
een afwachtende houding aan
nemen, omdat Nederland nog
steeds niet over de brug komt.
Von Villiez is een Europeaan in
hart en nieren. „Hier zie je een
stukje goed werkend Europa",
zegt hij. „Ik hoop dat men dat niet
kapot maakt".
De Europese gedachte is in de
luchtvaartwereld echter ver te
zoeken. Geen van de betrokken
naties lijkt erg geporteerd voor
voortzetting van Eurocontrol in
de huidige vorm. Als puntje bij
paaltje komt, gaan de nationale
belangen voor. Von Villiez laat er
geen twijfel over bestaan dat het
internationaal bekeken beter is
het luchtruim van de kleinere
landen samen te voegen. Als
voorbeeld noemt hij het systeem
in Amerika, waar soms met een
onderverdeling in drie luchtla
gen wordt gewerkt. De Europese
landen hebben echter moeite met
het overdragen van bevoegdhe
den aan een Europees orgaan.
Vaak spelen daarbij militaire as
pecten (luchtverdediging) een
belangrijke rol.
Onlangs zijn de betrokken minis
ters in Brussel bijeen geweest om
de toekomst van Eurocontrol te
bespreken. De Belgische be
windsman zou daar met een
voorstel komen om alternatieve
mogelijkheden te bestude-
Smit-Kroes is daar een voorstander
van. Ze zegt: „Ik vind het fout om
eerst bevoegdheden over te dra
gen, om dan later te kijken of het
goed gaat. Dat moet andersom
gebeuren. We moeten zeker we
ten dat het perspectief heeft". Ze
ziet nog wel mogelijkheden voor
Eurocontrol, maar dan niet met
een strikte scheiding van de
luchtlagen. Wat dat in de praktijk
in zal houden blijft echter ondui
delijk.
Andere mogelijkheden
Ook de Nederlandse verkeerslei
ders zien een aantal andere per
spectieven voor Eurocontrol.
Hendriks. „Wij zijn niet tegen
Eurocontrol op zich; we willen
alleen niet dat de verkeersleiding
boven Nederland over twee cen
tra wordt verdeeld. Eurocontrol
kan een aantal andere nuttige ta
ken uit blijven voeren, zoals on
derzoek naar de behoefte aan in
strumenten, zodat dat niet in ver
schillende landen meer dubbel
gebeurt; eenheid brengen in de
procedures en opleiding van ver
keersvliegers".
Von Villiez ziet daar bitter weinig
in. Hij zegt „Wanneer je het ope
rationele gedeelte weghaalt bij
Eurocontrol, dan neem je de le
vensader weg. We kunnen dan
wel praten over andere functies,
maar zonder de verkeersleiding
missen we de noodzakelijke link
met de praktijk. Eurocontrol
wacht dan een langzame dood.
Wanneer de Europese landen
zo'n besluit nemen, welke me
dewerking kunnen we dan nog in
de toekomst verwachten".
Nederland heeft een sleutelpositie.
Weigert de regering, dan is de
oorspronkelijke opzet van Euro
control onuitvoerbaar. Van de
grote partijen in het Nederlandse
parlement spreekt aleen het CDA
zich momenteel ronduit voor
overdracht van de bevoegdheden
aan Eurocontrol uit. Voor alle
partijen is het economisch belang
van het centrum voor Zuid-Lim
burg een zwaarwegend argu
ment.
Honderdzestig van de vierhonderd
werknemers van Eurocontrol
zijn Nederlanders. Terwijl de po
litici achter de schermen wikken
en wegen wachten de verkeers
leiders en Zuid-Limburg in
spanning af. Uiterlijk begin vol
gend jaar moeten de regeringen
het verlossende woord spreken
om verlenging van het contract
na 1983 praktisch mogelijk te
maken.
Een woord ten gunste van Eurocontrol is voldoende om de Nederlandse verkeersleiders tegen je in het harnas te
jagen.
