Rol Marto bij mistakte coup onduidelijk
Groenteteler in Brits avontuur
VEREDELEN RAAKT ER UIT
Hillegommers pakken
hun "lelijk" dorp aan
„Er moet alleen een dijk omheen
PAGINA 4
VARIA
DINSDAG 25 JULI 197$
een kostbaar ikoon, hebben dezer dagen de schreden
richting Huis ter Duin in Noordwijk gericht om inte
rieurarchitect en antiquair Arno Zoetmulder uit
Schiedam er een deskundige blik op te laten werpen.
Zoetmulder specialiseerde zich in de ikonen en stelt tot
volgende week dinsdag ongeveer tachtig authentie
ke Russische en Griekse exemplaren in een bijzaaltje
van het graVid-hotel ten toon. Bovendien nam hij naar
N oord wij k mee een stuk of tien vervalsingen. Die zijn
niet zijn eigendom maar hem in bruikleen gegeven
door mensen die in het verleden een echte ikoon
meenden te kopen maar in feite een kat in de zak
kochten.
Zoetmulder "ontmaskerde" al die vervalsingen, daar-
bij ook gebruik makend van röntgen-apparatuur.
Gladiolenkwekers die
of verbeterde soorten "uit
vinden" kunnen die gedu
rende drie weken per jaar ter
keuring aanbieden op de
Hillegomse bloembollen-
beurs. Gisteren was de eerste
keuringsdag van dit seizoen,
maar het aanbod was abnor
maal klein. Slechts twee soor
ten werden afgeleverd, in to
taal niet meer dan dertig gla
diolen, net voldoende om
twee vazen mee te vullen,
Of de geringe aanvoer (de groei
wordt gestagneerd door het
slechte weer) de dit weekein
de in Noordwijk te houden
gladiolententoonstelling in
de war zal schoppen is deson
danks onwaarschijnlijk om
dat het vak diverse "trucs"
kent om nog niet ontluikende
gladiolen snel in bloei te trek
ken.
De nu voor de tweede maal
georganiseerde tentoonstel
ling zal dus wel doorgaan
Noordwijk stond vroeger be
kend om de gladiolenteelt. Er
werd in de badplaats ook veel
gedaan aan de veredeling van
deze bolbloem. Salman was
zo'n bekende veredelaar. Hij
"ontdekte" de witte gladiool.
De zoon is later in diens voet
sporen getreden maar is nu
langzamerhand zijn handel
aan het afstoten omdat er
geen opvolgers zijn. Als Sal
man er mee stopt is er eigen
lijk nog maar één Noordwijks
bedrijf, Konijnenburg en
Mark, dat de naam van de
badplaats op het gebied van
de gladiolenveredeling hoog
houdt.
Niet lonend
Salman: "Het onderzoek naar
nieuwe variëteiten zit de laat
ste jaren in het slop. Op de
eerste plaats omdat het nau
welijks loont. Soms lukt het
een bedrijf pas na vijf jaren
proefnemingen een nieuw
soort of een verbeterde versie
van een bestaande gladiool te
kweken. Kom je daar mee op
de markt en er is belangstel
ling voor dan levert dat uiter
aard het nodige geld op maar
het bedrag staat meestal niet
in verhouding tot het werk
dat er aan is besteed. Verede
len is bijna een hobby gewor
den. Er rijk van worden is er
niet meer bij"
"Daarnaast", zegt Salman,
"speelt dat het bollenvak ver
grijst. Er komen nauwelijks
jonge kwekers bij, laat staan
kwekers die zich willen bezig
houden met de veredeling"
Feit is in elk geval dat
Noordwijk geen uitgespro
ken gladiolenplaats meer is
De tentoonstelling in de Ka
pel in de Hoofdstraat is dan
ook me<jr een eerbetoon aan
vroeger. Van de zeven inzen
ders komt alleen Konijnen
burg en Mark uit Noordwijk.
Dan is er nog een uit Hille-
gom. Busman, en de overigen
hebben hun teeltgebied in de
noordoostpolder.
Zoetmulder met een vals exemplaar.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Hillegom is veruit de lelijkste
gemeente van de bollen
streek, vinden ze, vandaar
dat een stuk of wat dorpelin
gen een actiegroep hebben
geformeerd, die zich ten doel
stelt Hillegom van dat nega
tieve predikaat af te helpen.
Tot voorzitter is gebombar
deerd Jan Rijkelijkhuizen,
een gepensioneerd bollen-
kweker. In de groep hebben
ook zitting een architect en
een dominee.
Rijkelijkhuizen: "Hillegom
heeft jaren achtereen te ma
ken gehad met gemeentebe
stuurders die zich niet of
nauwelijks bekommerden
om het aangezicht van hun
dorp. Wat daar het resultaat
van is komt het beste tot ui
ting als je een ritje door het
dorp maakt, dan zie je dat er
een beleid is gevoerd dat ge
tuigt van erg weinig smaak
en fantasie. De harde zake
lijkheid voert de boven
toon."
"De Leidsestraat bijvoorbeeld
kan ronduit lelijk worden
genoemd en de Weerestein-
straat van nu kan in de ver
ste verte niet wedijveren
met dezelfde straat vroeger,
toen er nog zoveel bomen in
stonden. Ook van het plein
tje in het centrum gaat totaal
niets uit en ongezelligheid is
ook troef in de Dorpsstraat.
En zo zou ik nog even door
kunnen gaan."
"Hillegom", vervolgt Rijke
lijkhuizen, "is inderdaad on
aantrekkelijk om te zien. We
voelen er niets voor een zelf
de houding in te nemen als
loco-burgemeester Smits die
het probleem heeft afgedaan
met de dooddoener "dat er
toch één gemeente in de bol
lenstreek de lelijkste moet
zijn". Met wat goede wil
moet er van Hillegom weer
iets moois gemaakt kunnen
worden. Onze actiegroep wil
daar in elk geval de schou
ders onder zetten".
Het plan-de-campagne wil
Rijkelijkhuizen nu nog niet
ontvouwen. Wél zegt hij dat
er al de nodige voorberei
dende vergaderingen zijn
geweest en dat er alleen
spijkers met koppen kunnen
worden geslagen als de ge
meente bereid is financieel
een en ander te ondersteu
nen. "Daarom lijkt het ons
beter de plannen pas open
baar te maken zodra Hille
gom een nieuwe burgemees
ter heeft en ook beslist is wie
de wethouderszetels gaan
bezetten".
Hoewel niet als voorzitter,
heeft Rijkelijkhuizen ook
zitting in een werkgroep die
het verleden van Hillegom
wat dichter bij de mensen
wil brengen. Om dat te kun
nen verwezelijken mocht
men de zolder van het ge
meentehuis gaan gebruiken
als oudheidkamer. In de af
gelopen maanden is daar al
het nodige materiaal bijeen
gebracht.
Maar onverwacht heeft men te
horen gekregen dat de spul
len aan de kant moeten om
plaats te maken voor de bu
reaus van ambtenaren, die
nu voorlopig op zolder gaan
bivakkeren omdat in het
gemeentehuis een verbou
wing aan de gang is.
Rijkelijkhuizen:"Dat is een
grote tegenvaller voor ons.
We rekenden er min of meer
op dat we eind dit jaar de
oudheidkamer voor het
publiek konden open stellen.
Dat kunnen we nu wel verge
ten. Ik denk niet dat daar de
komende twee jaar verande
ring in komt. Het is natuur
lijk niet goed te praten dat
het gemeentebestuur niet
even de moeite heeft geno
men ons daarvan tijdig in
kennis te stellen. Dan had
den we ons veel moeite kun
nen besparen".
JAKARTA (GPD) - Ruim 12 .laar nadat in de nacht van 30
september op 1 oktober 1965 in Jakarta het drama plaats
vond dat gemakshalve de „mislukte communistische
staatsgreep van overste Oentoeg" werd en wordt ge
noemd, vindt momenteel het proces plaats tegen een van
de voornaamste deelnemers aan die "staatsgreep", kolo
nel A. Latief.
neraal-majoor van de TNI, Soe-
harto, bevelhebber van de strate
gische reserve van het Indonesi
sche leger, Kostrad. In de uren
die op de ontvoering van de vijf
generaals volgden, kreeg Soehar-
to van de minister van defensie,
de ontsnapte generaal Nasoetion
de opdracht om de „opstandelin
gen" neer te slaan en verkreeg hij
van de rijke Zuidsumatraanse di
visie Sriwidjaja de financiële
middelen en steun die nodig wa
ren om zijn opdrachten uit te voe
ren. Tot de voormannen van die
Sriwidj^j a-divisie behoorden de
olie-kolonel dr. Ibnu Soetowo
(president-directeur van de In
donesische staats-öliemaat-
schappij Pertamina) en de over
sten Maraden Panggabean en
Alamsjah Ratuperwiranega-
In die nacht werden vijf zeer hoge
Indonesische generaals uit hun
huizen ontvoerd, terwijl generaal
Abdoel Haris Nasoetion. de mi
nister van defensie van Indone
sië, ternauwernood aan de dood
ontsnapte. Van de vijf meegeno
men generaals was generaal
Achmad Yani, de opperbevel
hebber van het Indonesische le
ger reeds in huis doodgeschoten,
omdat hij - boos geworden over
het feit dat de commandant van
de arrestatieploeg slechts een
sergeant was - deze een klap in
het gezicht wilde geven en door
deze in een schrikreactie werd
neergeschoten. Van de andere
vier generaals, waaronder twee
vroegere militaire attachè's in
Bonn en Londen, heeft men na
derhand slechts de vreselijk
verminkte lijken teruggevonden
in een graf nabij een kamp van
leden van de Indonesische
Communistische Partij.
Het drama leidde tot een centrale
machtspositie van de enige In
donesische topgeneraal die ken
nelijk niet op het lijstje van te ar
resteren topgeneraals stond, ge-
mad Yani. Op 11 maart 1966
droeg president Soekarno in een
door hem - na heftig aandringen
van enige generaals - onderte
kende machtigingsbrief tijdelijk
zijn presidentiele bevoegdheden
aan generaal Soeharto over, „ter
verdediging van de veiligheid
van de Indonesische staat". In
mei 1967 werd Soeharto door het
Voorlopige Raadgevende Volks
congres MPRS tot waarnemend-
president van Indonesië be
noemd, nadat dit Volkscongres
president Soekarno als president
had ontslagen. In maart 1968
volgde de benoeming van gene
raal Soeharto tot president van
Indonesië vooreen ambtstermijn
van vijf j aar.
lijstje van te arresteren generaals
had gestaan, ja - dat hij zelfs op de
hoogte moet zijn geweest van het
plan van overste Oentoeng en
kolonel Latief. wist niemand met
de situatie goed raad. Het lekte
immers bovendien uit dat kolo
nel Latief - èèn van de hoofdver
dachten van de communistische
actie - enkele uren voor die actie
in de nacht van 30 september op 1
oktober 1965 begon, een gesprek
met Soeharto had gehad in het
ziekenhuis waar deze bij zijn zie
ke zoon zat.
de actie van overste Oentoeng c.s.
is geweest, zou dat zeker al door
overste Oentoeng, generaal Soe-
pardjo en laatstelijk kolonel La
tief openbaar zijn gemaakt.
Kolonel Latief schreef in zijn ver
dediging slechts dat hij generaal
Soeharto, enige uren voor de ac
tie van Oentoeng begon, op de
hoogte had gesteld van de op
handen zijnde actie.
Onzinnig
Arrogant
Soeharto slaagde bijzonder snel in
zijn opdrachten en hield vervol
gens de zaak stevig in handen. Hij
werd - zij het met duidelijke te
genzin - daarna door president
Soekarno tot bevelhebber van
het Indonesische leger benoemd
als opvolger van generaal Ach-
In de eerste dagen na 30 september
1965 was het slechts weinigen
opgevallen, dal generaal Soehar
to als een van de belangrijkste
Indonesische bevelhebbers niet
op het lijstje van de door de
„communisten" te arresteren ge
neraals stond. Het Indonesische
volk verkeerde vrijwel in zijn ge
heel in de roes van de gehoopte
algehele afrekening met de
communisten, die zich de laatste
jaren door faun arrogantie en
dreigementen bijzonder gehaat
hadden gemaakt.
En toen het veel later tot velen
doordrong dat Soeharto inder
daad niet op het communistische
De speculaties over
waarom generaal Soeharto niet
op de communistische lijst van te
arresteren generaals voorkwam,
deden niet alleen in Indonesië
zelf maar ook in het buitenland
de ronde. In Nederland wist een
bekende publicist, mr. A. C. A.
Dake, de reden. Een simpele
Soeharto was op dat moment een
volledig onbekende officier.
Waarmee vaststaat dat mensen
die volslagen onbekend zijn met
het Indonesië van die tijd, zich
ook als deskundigen opwier
pen.
Anderen kwamen weer tot andere
uitersten. Soeharto zou niet op
die „communistische" lijst van te
arresteren topgeneraals zijn
voorgekomen, omdat hij zelf een
van de leiders van die „commu
nistische" actie was geweest. Ook
deze stelling lijkt onhoudbaar.
Indien Soeharto inderdaad een
van de leiders of deelnemers van
En nog altijd blijft de vraag be
klemmend, waarom Soeharto
niet op de lijst van door Oentoeng
c.s. te arresteren topgeneraals
stond. Het is onzinnig om te stel
len dat hij - hoewel hij geen deel
nemer aan de actie van overste
Oentoeng c.s. was - uit vriend
schap gespaard maar wel over de
op handen zijnde actie werd in
gelicht.
Wie het juiste antwoord weet op de
vraag waarom Soeharto niet op
de lijst van door overste Oen
toeng c.s. te arresteren topgene
raals stond, heeft ook de sleutel
van het mysterie van 30 septem
ber 1965 in handen.
Zij die de naaste omgeving van pre
sident Soeharto vormen weten
die reden; met die kennis hebben
zij op 11 maart 1966 wijlen presi
dent Soekarno zover gekregen
dat hij kon worden gedwongen
zijn presidentiële bevoegdheden
aan generaal Soeharto over te
dragen.
r Generaal Soeharto. Welke rol
GRONINGEN (GPD) - „Hier
heb ik mijn hele leven naar
gezocht. Ik geloof niet dat er"
ergens ter wereld betere
grond te vinden is. In Neder
land zeker niet". De Gro
ningse groentehandelaar
Hendrik Heerema (49) is wild
enthousiast over zijn aankoop
van ongeveer 2200 hectare
grond in Engeland. Het ge
bied ten noorden van Liver
pool aan de monding van de
rivier de Ribble wil hij inpol
deren om er groente te gaan
verbouwen. De groothandel
in groenten en aardappelen
die hij drijft, bezit nu geen
grond, maar laat op contract
in de provincie Groningen
2000 hectare verbouwen,
waarvan de oogsten geleverd
worden aan de conserven- en
diepvriesfabrieken.
„Het is het mooiste wat er is.
Alles wat je nodig hebt voor
de teelt zit er in. Het is een
kleilaag met humus, natuur
lijke mineralen en een prima
kalkpercentage. Er zit een
zandbodem onder, zodat je
niet hoeft te dra
tendijks heb je een grondwa
terstand van 1,20 meter bene
den het maaiveld. Dat is on
gekend. Een ideale situatie, je
hoeft er niets aan te doen. Er
moet alleen een dijk om
heen".
Dat is volgens Heerema de re
den dat de Britten zelf niet
meer moeite deden deze
grond van landbouwdoelein
den te gebruiken. „Er is een
tijverschil van tien meter. Dat
schrikt velen af. Maar ik heb
de getijschalen van de laatste
twee eeuwen bekeken en
omdat het buitendijks gebied
door de aanslibbing ander
halve meter hoger ligt dan
binnendijks, kan ik in princi
pe met een dijk van drie meter
volstaan. Voor de zekerheid
zal dat dan wel vier meter
worden".
„Het mooiste eraan is, dat je
hier wel tien jaar achtereen
geen kunstmest hoeft te ge
bruiken. Dat spreekt me ge
weldig aan". Wat Heerema
daar precies gaat verbouwen,
weet hij nog niet. „Het eerstë
jaar zal er koolzaad in moeten
om het zout er uit te krijgen.
Het jaar erop misschien bie
ten of gerst, die goed tegen
zout kunnen en dan moet ik
het maar eens gaan bekijken.
Wellicht koolsoorten, spina
zie en peulvruchten".
Heerema ziet voor zijn produk-
ten een goede markt in En
geland. ..Het ligt vlak bij het
dichtstbevolkte gebied van
Engeland en daar is weinig
goede grond".
Binnen veertien dagen had de
Groningse groentehandelaar
zijn transactie in Engeland
rond. Het gebied behoorde
toe aan een Britse familie. „Er
grazen 1500 koeien in de
kwelders, maar verder ge
beurde er niets mee. Het is
een helemaal ongerept ge
bied. De laatste eeuw zijn er
geen mensenhanden aan ge
weest".
De ongereptheid van het nu nog
buitendijkse gebied is er ook
de oorzaak van dat het een
van de belangrijkste natuur
reservaten van Europa is.
Britse natuurbeschermers en
vogelliefhebbers vrezen, dat
de natuur door Heerema's
plannen te veel zal worden
aangetast. De groentehande
laar is ervan overtuigd dat het
reservaat niet verloren
gaal.
Bij de verdeling die Heerema
voorstaat, denkt hij dat het
vogelgebied intact kan blij
ven. „Bovendien slibt er,
wanneer de nieuwe dijk er
ligt, steeds weer nieuwe
grond aan. Zo'n zeventig me
ter per jaar. Je hebt daar een
erg vriendelijke zee. Geen
neem-zee, maar een breng-
zee. Ik geloof in mijn plannen.
Wat je in de natuur hebt, moet
je houden", is het standpunt
van Heerema.
Over de hoogte van het bedrag
waarvooi hij het terrein heeft
aangekocht, wil hij zich niet
uitlaten. Vast staat wel dat het
in de miljoenen guldens
loopt. Het ergens genoemde
bedrag van f 1,2 miljoen
noemt hij een lachertje. „Dan
zouden ze het hebben wegge
geven".
Heerema heeft er veel vertrou
wen in dat zijn Britse avon
tuur slaagt. „Je moet het aan
durven. En wat dat betreft,
ben ik niet zo benauwd", al
dus de Groningse groente
handelaar, die ook in Neder
land bewees initiatieven te
durven nemen. Onlangs is hij
begonnen gedroogde groen
ten op de markt te brengen.
„Geen mens die daar in Ne
derland aan durfde te begin
nen. Voor de verkoop van dat
produkt is inmiddels een
aparte BV opgericht. Het is
luchtgedroogde groente met
een goede voedingswaarde.
Ideaal bijvoorbeeld op vakan
tie. Het zijn kleine, lichte
zakjes, die veel gemakkelij
ker mee te nemen zijn dan
conservenblikken of zo. Je
doet er water bij en de groente
zwelt op, net als bij gedroogde
zuidvruchten".
