Lid Chileense
junta afgezet
ïse
et
ARME BEVOLKING BOLIVIA DE DUPE
'Nieuwe' voorstellen van Israël
Australië
wijzigt
immigratie
politiek
Wegens pleidooi voor democratie
Val kabinet Soares
lijkt onvermijdelijk
NA WEDEROM HEFTIGE DEBATTEN
5
emocratie
Jimmy Carter
waarschuwt
zijn staf
FLAT
STORT
IN
DINSDAG 25 JULI 1978
DEN HAAG (ANP/AFP/UPI) - Sinds vrij
dagavond is de politieke situatie in Boli
via weer "normaal" geworden. Even
leek het erop dat de militairen de teugels
wat wilden laten vieren, maar toen bleek
dat de frauduleuze verkiezingen niet
verkocht konden worden, draaiden zij
de klok weer terug en stelden een nieu
we dictatuur in. Ditmaal onder leiding
van luchtmachtgeneraal Juan Pereda,
die bekend staat als een zo mogelijk nog
rechtser persoon dan zijn voorganger
Hugo Banzer.
Pereda had vorige week woensdag nog in
gestemd met het annuleren van de ver
kiezingen. Twee dagen later echter
voerde hij vanuit de rechtse standplaats
Santé Cruz een opstand aan waaraan
met name leden van de luchtmacht
deelnamen. Bij de landmacht en de ma
rine leek men niet zo happig maar uit
eindelijk kwam het toch tot een staats
greep. Vrijdagavond nog droeg Banzer
de macht over aan de 46-jarige Pereda.
De verkiezingen van 9 juli leken een over
winning te gaan 'opleveren voor de ge
matigd linkse kandidaat Siles Zuazo. De
militairen echter hadden alles op alles
gezet om hun kandidaat Pereda te doen
zegevieren. Niet goedschiks, dan maar
kwaadschiks, moet men gedacht heb
ben. Honderden stembussen werden
door militairen onderschept alvorens de
kiesraad ze onder ogen kreeg. Er kwa
men ook voor Pereda voordelige uitsla
gen binnen van stembureaus die hele
maal niet bleken te bestaan.
Niet alleen de oppositie wees op de enor
me fraude, ook de internationale waar
nemers constateerden dat de militairen
van de verkiezingen een farce hadden
gemaakt. Het kenschets echter de nieu
we president als hij zegt dat de beschul
digingen van fraude komen van extre
mistische groeperingen, die een com
munistische diktatuur in Bolivia willen
vestigen. Een man als Siles Zuazo staat
bekend als een centrumfiguur die niet
aanstuurt op zeer ingrijpende verande
ringen in het politieke bestel van het
land. Wel is hij een tegenstander van de
militaire diktatuur, en dat is kennelijk
genoeg om door te gaan voor extreem
links.
De Amerikaanse regering, die toch ook
niet bekend staat om pro-communisti-
y sche denkbeelden, heeft aangedrongen
op een democratisering in Bolivia en ook
ander Zuidamerikaanse landen.
Omdat Banzer zich bewust was hoe be
langrijk de steun van de Verenigde Sta
ten is, vooral economisch gezien, wilde
hij wel een democratisch verfje aan
brengen. Dat verliep dus niet naar wens
en de militaire dictatuur is nu weer
openlijk teruggekeerd. De Amerikanen
zullen hier niet van gediend zijn, maar of
zij ook harde maatregelen nemen, in de
vorm van bijvoorbeeld economische
sancties, is een tweede.
In elk geval passen dictaturen slecht in de
gedachten die president Carter heeft
over mensenrechten, de staatsgreep
werd in Bolivia begroet door welgestel-
den die ervan verzekerd kunnen zijn dat
de militairen hun niets te kort zullen
doen. Het is niet voor niets dat de op
stand vanuit Santé Cruz werd gevoerd,
want daar woont het conservatiefste
deel van de bevolking. De arbeiders en
boeren zijn echter minder gelukkig met
de coupe.
Zij vrezen, en waarschijnlijk niet ten on
rechte, dat er voor hen economisch ge
zien weinig overblijft en dat hun armoe
niet zal worden opgeheven. De arbeiders
in de fabrieken en de mijnen werken nog
steeds voor zeer lage lonen, terwijl de
grote particuliere bedrijven flinke win
sten boeken. De boeren gaan door onder
het juk van de grootgrondbezitters, die
vrijwel alle landbouwgrond hebben op
gekocht. Na de staatsgreep gingen dui
zenden arbeiders in staking. Ook de boe
ren protesteerden op grote schaal. Er
wordt gevreesd voor een onderdrukking
van de arbeiders.
De federatie van internationale vakorgani
saties in Brussel heeft de staatsgreep
veroordeeld. Zij roept de democratische
regeringen in de wereld op de banden
met het nieuwe Boliviaanse bewind te
breken. Ook protesteert zij tegen de
nieuwe golf van arrestaties.
In Cochabamba, Sucre en Oruro zijn veel
leden van de oppositie inmiddels gear
resteerd. In de hoofdstad La Paz zijn op
positieleiders ondergedoken. Over het
lot van Siles Zuazo, die na de fraude in
hongerstaking was gegaan, is niets be
kend.
SANTIAGO (AFP/UPI) - Generaal Gustavo Leigh, lid van de Chileense
junta, is afgezet, zo is officieel in de hoofdstad Santiago vernomen. De
commandant van de Chileense luchtmacht had zich de afgelopen week
uitgesproken voor een terugkeer naar een democratische staat binnen vijf
jaar.
LISSABON (GPD) - De val van het
tweede kabinet-Soares leek gis
teren vrijwel onvermijdelijk na
dat drie christen-democratische
ministers hun ontslag hadden in
gediend. Aanleiding voor dat
ontslag is de patstelling tussen de
twee coalitiepartners in de Por
tugese regering over de land
bouwpolitiek van minister Luis
Saias. De christen-democraten
willen met hun ontslag een alge
hele wijziging van het kabinet en
daarmee het ontslag van de mi
nister van landbouw en visserij
vergemakkelijken. Maar zondag
bevestigde Mario Soares voor de
Franse televisie dat op de chris
ten-democratische eisen slechts
het ontslag van de hele regering
zou passen. In dat geval achtte
Soares vervroegde verkiezingen
onvermijdelijk.
gebied van de landhervorming
voorkomen.
De leider van de communistische
partij, Alvaro Cunhal, benadruk
te zondag nog eens dat socialisten
en communisten samen de
meerderheid zouden kunnen
vormen in het Portugese parle
ment. Maar premier Soares noch
president Eanes voelen daar iets
voor. Ook christen-democraten
en de liberale sociaal-democrati
sche partij, die in de oppositie zit,
kunnen al sinds jaar en dag de
communisten niet luchten of
zien. Vervroegde verkiezingen
lijken het enige alternatief te zijn.
De CDS is daar nog slechts de
enige tegenstander van.
Voor Leigh is inmiddels een opvol
ger aangewezen. Het is lucht
machtgeneraal Fernando Mat-
thei, tot nu toe minister van ge
zondheid.
De beslissing om generaal Leigh
van al zijn functies te ontslaan is
unaniem door de overige drie
junta-leden genomen. Zowel
junta-leider Pinochet, als admi
raal Merino en generaal Mendoza
hadden zich gestoord aan de uit
latingen van Leigh die pleitte
voor een terugkeer naar de "nor
maliteit". Leigh vond dat Chili
met de militaire dictatuur de ver
keerde kant opging. De me
ningsverschillen tussen hem en
de overige junta-leden hebben
geleid tot de ernstigste crisis bin
nen het militair leiderschap sinds
de staatsgreep van september
1973.
Uitlatingen
"De uitlatingen van Leigh hebben
niet bijgedragen tot de eenheid
binnen het land en de gewapende
strijdkrachten", zo liet de junta
gisteren weten. De meningsver
schillen tussen Leigh en de ove
rige junta-leden zijn overigens
particuliere bedrijven flinke win-
Doeken. De boeren gaan door onder
ik van de grootgrondbezitters, die
el alle landbouwgrond hebben op-
cht. Na de staatsgreep gingen dui-
ïn arbeiders in staking. Ook de boe-
irotesteerden op grote schaal. Er
t gevreesd voor een onderdrukking
Ie arbeiders.
iratie van internationale vakorgani-
in Brussel heeft de staatsgreep
irdeeld. Zij roept de democratische
ingen in de wereld op de banden
iet nieuwe Boliviaanse bewind te
;n. Ook protesteert zij tegen de
ve golf van arrestaties,
labamba, Sucre en Oruro zijn veel
i van de oppositie inmiddels gear-
2rd. In de hoofdstad La Paz zijn op-
ieleiders ondergedoken. Over het
m Siles Zuazo, die na de fraude in
erstaking was gegaan, is niets be-
h, lid van de Chileense
Santiago vernomen. De
zich de afgelopen week
atische staat binnen vijf
zijn Jose Martini, Nicanor Diaz
Estrada, Sergio Leigh (broer van
Gustavo Leigh), Gerardo Lopez
Angulo, Sergio Fiqueroa Gutier
rez, Raul Vargas Miquel, Jacob
Atala Barcudi en Eduardo Ornet
Fernandez. De acht stonden allen
hoger op de ladder van de militai
re hiërarchie dan generaal Fer
nando Matthei, die door de rege
ring is benoemd tot plaatsver
vanger van Leigh.
In Chili is het gebruikelijk dat offi
cieren die hoger staan ontslag
nemen als een lagergeplaatste
boven hen wordt aangesteld.
Overigens heeft generaal Matthei
als eerste het vertrek van zijn
collega's veroordeeld, "omdat er
onder hen, zo zei hij, goede vrien
den van mij zitten". Over het lpt
van generaal Gustavo Leigh was
gisteravond in Santiago niets be
kend. Leigh was de gehele dag in
zijn bureau op het ministerie van
defensie gebleven en vertrok 's
avonds naar een onbekende be
stemming, onder begeleiding van
de politie. Enkele honderden
Chilenen stonden buiten het mi
nisterie te wachten en applaudis
seerden toen Leigh vertrok.
CANBERRA (ANP) - Wanneer
het Australische parlement
de door de regering ingedien
de wijzigingen op immigra
tiegebied zal aanvaarden, be
tekent dit, dat Australië met
ingang van 1 januari 1979 een
ander immigratiebeleid gaat
voeren.
Evenals Canada heeft gedaan
wil de Australische regering
uitgaan van' een puntensys
teem, dat beslist niet moet
worden gezien om de immi
gratie tegen te houden. Het
nieuwe puntensysteem kan
in veel gevallen een extra
waardering van de kandidaat
inhouden. Bij de Nederlandse
emigratiedienst is gebleken,
dat onder het Canadese pun
tensysteem er mensen Cana
da binnenkomen, die onder
de oude regeling geen kans op
toelating zouden hebben ge
had.
Bij het indienen van de plannen
heeft de Australische rege
ring opnieuw verklaard, dat
er bij het toelaten van immi
granten geen discriminatie
zal worden toegepast. "Im
migratie zien wij nog steeds
als een onderdeel van de eco
nomische groei. Wel is immi
gratie het enig controleerbare
deel van de bevolkingsgroei",
zo is van regeringszijde bij de
presentatie opgemerkt.
Het nieuwe systeem zal gezins
hereniging en het herenigen
van familieleden vergemak
kelijken. Ook zullen in ver
band met de vluchtelingen
vraagstukken in de wereld
menselijke overwegingen in
overweging worden genomen
bij het nieuwe beleid.
De gezinshereniging zal naar
raming slaan op 27 procent
van de binnenkomende bui
tenlanders. De vluchtelingen
zullen naar wordt verwacht 11
procent van de toe te laten
immigranten uitmaken.
Verder wordt de nadruk gelegd
op de positieve winst voor
Austalië indien mensen wor
den toegelaten, die gezen hun
beroep in Australië nodig
zijn. Er wordt gesproken van
een voorzichtig, maar open
immigratiebeleid dat toela
ting van 70.000 personen per
jaar beoogt, maar verhoogd
wordt met een aantal, gelijk
aan het aantal Australië verla
tende mensen.
De nieuwe plannen beogen lijn
te brengen in de immigratie
en willen tevens de toekom
stige nieuwe burgers be
schermen. Door het nieuwe
systeem is er voor ieder, die
wordt toegelaten, werk voor
handen. Het nieuwe beleid
gaat "aanleunen" tegen de
arbeidsmarkt, die echter op
het ogenblik niet zo florissant
is (ruim 392.000. werklozen op
een totale Australische be
volking van ongeveer 14 mil
joen mensen).
WASHINGTON (Reuter) - Presi
dent Carter heeft gisteren de staf
van het Witte Huis opdracht ge
geven de wet te gehoorzamen of
op te stappen. Dit gebeurde nadat
een vroegere narcotica-adviseur
van het Witte Huis had gezegd dat
er stafleden zijn die marihuana en
cocaïne gebruikten.
Een in krachtige bewoordingen ge
stelde richtlijn van de president
werd gisteren door Carters assis
tent Hamilton Jordan voorge
houden aan 11 vooraanstaande
stafmedewerkers van het Witte
Huis. In de richtlijn zegt Carter
diep bezorgd te zijn na de jongste
berichten over druggebruik on
der zijn staf. "Ik verwacht dat elk
staflid de wet gehoorzaamt. Of u
het met de wet eens bent of dat
anderen al of niet de wet gehoor
zamen is volledig onbelangrijk. U
zult de wet gehoorzamen of u
zoekt elders werk", aldus Carter
De partijraad van de christen-de
mocratische partij (CDS) die tot
het ontslag van haar ministers
besloot, heeft de consequenties
van deze stap kunnen voorzien.
CDS-leider Freitas do Amaral
hield het echter gisterochtend
nog voor mogelijk na de val van
dit kabinet een nieuw regeerak
koord met de socialisten te slui
ten. De christen-democraten
zouden volgens recente opinie
peilingen geen baat hebben bij
nieuwe verkiezingen. Aan de an
dere kant verslechtert hun imago
bij de Portugese kiezer wanneer
zij de socialistische regerings
partners niet tot wijziging van de
landbouwpolitiek zouden kun
nen dwingen. De patstelling is
volledig omdat de socialisten het
zich omgekeerd niet kunnen ver
oorloven aan de wensen van de
CDS tegemoet te komen. De
christen-democratische achter
ban verwijt de regering "de com
munisten, die geen deel uitma
ken van de coalitie, veel te veel ter
wille te zijn. Met name de groot
grondbezitters zien met lede
ogen toe hoe bij de uitvoering van
de omstreden landhervorming in
belangrijke mate tegemoet ge
komen wordt aan de wensen van
de communistische coöperaties
en landbouwcollectieven. Minis
ter Saias wil daarmee politieop
treden en al te grote onrust in het
JERUZALEM (GPD) - Premier
Begin' heeft na een langdurig po
litiek debat in de Knesset aan
president Sadat voorgesteld om
te onderhandelen over een „vre
destoestand", wanneer zal blij
ken dat een vredesverdrag op dit
moment geen haalbare kaart is
Begin denkt daarbij aan een fei
telijke vrede, zoals die na de we
reldoorlog tot stand is gekomen
tussen Duitsland en zijn voorma
lige vijanden, zonder dat er een
formeel vredesverdrag wordt ge
sloten. Als een stap in die richting
stelde Begin voor om over El
Arish, de districtshoofdstad van
de Sinai, en het klooster Santa
Katharina, nabij de berg Sinai, te
onderhandelen als eerste stap in
die richting van zo'n kader van
vreedzame betrekkingen.
President Sadat had als gebaar van
goede wil aan Isrël gevraagd het
burgerlijk bestuur over Santa
Katharina en El Arish terug te
geven. „Wij geven niets cadeau,
zelfs geen woestijnstad", zei Be
gin in de Knesset, „maar wij zijn
wel bereid daarover te onder
handelen. Als president Sadat
daar van zijn kant toe bereid is zal
ik met iets komen", beloofde Be
gin.
Wat dat „iets" is zei hij niet, maar
gedacht wordt aan een gebaar
van goede wil van de kant van
Sadat, zoals bijvoorbeeld een
nieuwe topconferentie met Begin
of een doorvaart van Israëlische
schepen door het Suez-ka-
naal.
Debat
Begin ging uitvoerig in debat met
de Arbeiderspartij, die hem er vo
rige week van had beschuldigd
dat hij fysiek en mentaal ziek
was. Begin hing dat op aan een
bericht in de gezaghebbende
krant Haaretz van zondag, waarin
de Nederlandse media er collec
tief van werden beschuldigd dat
zij op grond van die socialistische
informatie Begin voor „seniel"
hadden uitgemaakt.
CAIRO (AFP) - Hulpverleners
zoeken in de puinhopen van
een flat in Cairo naar mogelij
ke overlevenden.
Dertig mensen hebben gisteren
het leven verloren toen in een
volkswijk van Cairo een flat
gebouw van vijf etages in
stortte. Er zijn 17 gewonden.
De bewoners hadden al twee
maanden geleden van de au
toriteiten te horen gekregen
dat hun huis bouwvallig was
en kon instorten. Hun werd
toen verzocht te vertrekken.
De bewoners weigerden dit
echter omdat zij niet wisten
waar zij naar toe moesten.
Het kwam tot heftige wederzijdse
scheldkanonnades tussen de op
positie en premier Begin, waarbij
Begin herhaaldelijk zijn zelfbe
heersing verloor. De Arbeiders
partij vond zich in een wat delica
te situatie, omdat de uitspraken
over Begin's verstandeljke ver
mogens in een besloten forum
van het politieke comité van de
partij waren gedaan. Iemand had
die laten uitlekken. Oud-premier
Golda Meir, die ook aan die dis
cussie had deelgenomen en bij
die gelegenheid ook aan Begin's
verstandelijke vermogens had
getwijfeld, zei nu zich er voor te
schamen. In feite maakte de spijt
van de Arbeiderspartij de zaak
nog erger, de informatie zelf werd
bevestigd, alleen het uitlekken
wordt betreurd.
Het Knesset-debat gisteren werd
doorkruist door een andere crisis
binnen de regering: De minister
van handel-, industrie en toeris
me, Horowitz, trad plotseling af.
Dat had niets met de vredeson
derhandelingen te maken, maar
Horowitz was het niet eens met
de economische politiek van de
regering. Zijn aftreden dreigde
een crisis binnen de Likoed te
veroorzaken.
Ministers en Knesset-leden, onder
wie Begin zelf, renden van het
politieke debat naar de wandel
gangen om daar te proberen de
zaak te lijmen.
In de morgenuren had minister van
buitenlandse zaken Dajan ver
slag uitgebracht van de onder
handelingen die hij de vorige
week met Egypte en Amerika
heeft gevoerd in Engeland. Dajan
somde op hoe Egypte Israëls vei
ligheid wil garanderen, geba
seerd op zes punten:
- 1. Wederzijdse demilitarisering,
ook van de westelijke Jordaan-
- 2. wederzijdse troepenverminde
ring langs de grens;
- 3. stationering van VN-troe-
pen;
- 4. elektronische waarschuwings
stations;
- 5. Amerikaans of VN-toezicht in
de Golf van Aqab op de vrije
doorvaart, onder Egyptische
soevereiniteit;
- 6. volgens Egypte het belangrijk
ste: Een vredesverdrag en nor
malisering van de betrekkingen.
Israël zou een tijdschema moeten
aanvaarden voor de terugtrek
king van zijn troepen van de
westelijke Jordaan oever en de
niet nieuw. Tijdens het zoge
naamde "nationale referendum"
van afgelopen januari leverde
Leigh al stevige kritiek op de po
litieke ideëen van dictator Pino
chet.
Generaal Leigh heeft verklaard dat
hij tegen de beslissing van de jun
ta in beroep zal gaan bij de recht
bank. "Zowel de president als de
junta-leden hebben geen recht
om deze maatregel te nemen", zo
zei hij.
Generaal Matthei, die voor de 58-
jarige Leigh in de plaats is geko
men, stond op de 10e plaats bin
nen de militaire hiërarchie
Ontslag
Acht generaals van de Chileense
luchtmacht hebben eveneens het
verzoek gekregen hun ontslag in
te dienen na het gedwongen ver
trek van Leigh. Volgens de be
kendmaking wordt er een de
creet opgesteld waarbij negen
kolonels van de luchtmacht wor
den bevorderd tot generaal om de
plaatsen op te vullen van diege
nen wie nu ontslag is aangezegd.
De generaals die nu het verzoek
hebben gekregen x>p te stappen
Gaza-strook en de ontmanteling
van alle nederzettingen. Na de
overgangsperiode van vijf jaar
mogen er geen Israëli's meer in
die gebieden zijn.
Meningsverschil
De meningsverschillen met Egypte
zijn groot, groter dan de punten
van overeenstemming, maar er
zijn volgens Dajan wel zaken
waarover te praten valt. Hij
noemde als voorbeeld Jeruzalem,
de periode van vijf jaar die beide
partijen aanhouden en de oplos
sing van het vluchtelingen
probleem. In het licht van de
nieuwe situatie heeft Israël aan
Amerika vorige week dinsdag
meegedeeld bereid te zijn na de
overgangsperiode van vijf jaar
autonomie over de soevereiniteit
van de Westelijke Jordaanoever
en de Gaza-strook te willen on
derhandelen. Maar Dajan hield
een slag om de arm: dat kan al
leen als Egypte Israëls autono-
mieplan aanvaardt, en bovendien
belooft Israël niet bij voorbaat
dat het souvereiniteitsvraagstuk
dan ook beslist moet worden.
In feite heeft de Israëlische rege
ring vorige week, in snel tempo,
op voorstel van Dajan, een for
mule aangenomen van minister
van defensie Weizmann die een
paar weken geleden nog vol
strekt onaanvaardbaar was. Toen
wilde Israël dezelfde antwoorden
die nu gegeven zijn niet geven op
vragen die Amerika gesteld
had.
De situatie is nu zo dat president
Sadat vanlsrael drie mogelijkhe
den heeft gekregen waaruit hij
kan kiezen. Hij kan met Israël
onderhandelen over een deelak
koord, een stap terug dus naar de
stap-voor-stap-methode van Kis
singer die intussen verlaten was.
Hij kan onderhandelen over een
deel van de Westelijke Jordaan
oever. En ten slotte kan er verder
worden onderhandeld over vol
ledige vrede op basis van een Is
raëlische autonomieplan waarbij
na vijf jaar proef de souvereini-
teitsvraag op de agenda geplaatst
kan worden.
In Jeruzalem werd gisteren opti
misme uitgesproken dat eën van
die drie mogelijkheden iets zul
len kunnen opleveren, en de Is
raëli's verwachten dat er binnen
kort een nieuwe conferentie zal
komen in de bufferzone van de
Sinai, waaraan behalve de minis
ters van buitenlandse zaken van
Israël, Amerika en Egypte ook de
ministers van defensie Gamasi en
Weizmann zullen deelnemen.
ADVERTENTIE
ptt post
Een geïrriteerde sfeer heerste er gister
Begin en oppositieleider Peres. Het kwam
langzamerhand gebruikelijke scheldkam
Kennelijk trekt vice-premier Jadin zich vc
Peres niet al te veel aan.
i tussen de Israëlische prei
i de Knesset dan ook weer U
mades.
i het gebakkelei tussen Begi
