Economische
leidt tot
optimisme
Bonn
Sadat legt troeven op tafel
„Berlijn blijft vrij"
M.-Oostenconferentie in Leeds Castle
Onderzoek
naar ramp
in Spanje
MAANDAG 17 JULI 1978
Sowjet-Unie
waarschuwt
BUITENLAND
VS
voor
confrontatie
MOSKOU (Reuter) - De Sowjet-
Unie heeft zaterdag een bitte
re veroordeling van de dissi
dent Anatoli Sjtsjaranski ver
gezeld doen gaan van de
waarschuwing dat de cam
pagne voor de mensenrech
ten van president Carter leidt
naar een Russisch-Ameri-
kaanse confrontatie. In een
gezaghebbend commentaar,
dat in alle bladen stond afge
drukt, werd Sjtsjaranski op
dezelfde hoop geveegd met
Anatoli Filatov, die vrijdag
wegens spionage tot de dood
straf werd veroordeeld. Beide
mannen werden in één adem
veroordeeld als "misdadi
gers, verraders van het va
derland en spionnen".
In een afzonderlijk artikel in de
Pravda, het communistisch
partij-orgaan, heette het bo
vendien dat de regering Car
ter het risico loopt te eindigen
als "een hengelaar die gevan
gen raakt aan zijn eigen
haak". "De campagne van
inmenging in de interne aan
gelegenheden van socialisti
sche landen wordt geleidelijk
een oncontroleerbaar proces,
een vloedgolf die diegenen
die erin zwemmen met zich
draagt naar de rotsen van de
confrontatie", aldus de Prav
da.
De twee artikelen zijn overdui
delijk bedoeld om de lijn van
het Kremlin vast te leggen na
een bewogen week van pro
cessen die drie dissidenten -
Sjtsjaranski, Alexander
Ginzboerg en Viktor Pjatkus -
lange vrijheidsstraffen ople
verden. Alle drie waren lid
van dissidente groeperingen
die zich tot taak stellen toe
zicht te houden op de nale
ving door Moskou van de slo
takte van Helsinki op het ge
bied van de mensenrechten.
Maar de Russische bladen
verwezen uitsluitend naar
Sjtsjaranski, die 13 jaar ge
vangenis en werkkamp kreeg
op beschuldiging van spiona
ge, en Filatov.
De Verenigde Staten hebben de
hoop een strafvermindering
te kunnen bewerkstelligen
voor Sjtsjaranski en Ginz
boerg. Dit gaf zaterdag in
Bonn een Amerikaanse func
tionaris te kennen die zich in
het gevolg van president Car
ter bevindt. De functionaris
wilde zijn naam niet vermeld
zien.
Naar uit dezelfde bron verluidt
zouden ten aanzien van dit
probleem reeds onderhande
lingen met de Russische au
toriteiten zijn geopend. Op dit
moment echter te spreken
van een uitwisseling van de
twee dissidenten tegen Rus
sische agenten die in de Ver
enigde Staten vastzitten, zou
bepaald niet de belangen van
de twee mannen dienen, zo
wordt eraan toegevoegd. Het
lot van Sjtsjaranski en Ginz
boerg is afgelopen woensdag
in Genève al aangesneden
door de Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken
Cyrus Vance in diens bespre
kingen met zijn Russische
ambtgenoot Andrej Gromy-
ko.
Volgens een opiniepeiling in
het laatste nummer van
Newsweek vindt een meer
derheid der Amerikanen dat
een SALT-akkoord met de
Sowjet-unie over beperking
van de strategische bewape
ning, belangrijker is dan het
streven respect voor de men
senrechten te verkrijgen in de
Sowjet-Unie.
Een meerderheid vindt ook dat
president Carter gelijk heeft
als hij het Salt-overleg voort
zet, ondanks de processen te
gen dissidenten in de Sowjet-
Unie. De Amerikaanse pres
sie op de Sowjet-Unie haalt
volgens een meerderheid
toch al niet veel uit en een
kleinere meerderheid vindt
dat de Verenigde Staten zich
beter niet over de Russische
binnelandse politiek kunnen
uitlaten.
Tenslotte is een meerderheid
van Amerikanen van mening
dat de Amerikaans-Russische
betrekkingen zijn verslech
terd sinds Carter president is.
Amerikaanse president belooft:
BONN (GPD) - De Ame
rikaanse president
Jimmy Carter is op de
tweede dag van zijn
staatsbezoek aan West-
Duitsland door tien
duizenden Duitsers
toegejuicht. In Frank
fort, waar hij zaterdag
ochtend Amerikaanse
troepen had bezocht,
zei hij: „Ik hoop dat
Duitsland weer her
enigd kan worden,
want dat zou weerge
ven wat het Duitse volk
wil". Volgens de Duitse
zondagsbladen had
Carter deze zin niet op
papier staan.
Nadat de Amerikaanse
president het gouden
boek van Frankfort had
getekend, vertrok hij
naar West-Berlijn. Daar
werd hij opgewacht
door bondskanselier
Schmidt. Carter had er
namelijk op gestaan
met zijn eigen vliegtuig
te reizen, omdat hij in
voortdurend contact
met het Witte Huis
diende te blijven. De
Duitse bondskanselier
vertikte het om in de
Amerikaanse machine
van Carter mee te gaan.
dat kon hij als Duitser
en gastheer niet
doen.
Het optreden vaij
Schmidt in Berlijn als
bondskanselier en
gastheer van Carter,
was aanleiding voor de
DDR om te protesteren.
Volgens Oost-Duits-
land was dit namelijk in
strijd met het viermo-
gendhedenakkoord.
Toen Amerika en
Duitsland het protest
van de hand hadden
gewezen, kwam het bij
de transitvvegen naar en
van Berlijn tot stipt
heidsacties van Oost-
duitse volkspolitiea
genten. Dit leidde weer
tot officiële protesten
van de Bondsrepubliek
in West-Berlijn.
Na aankomst in Berlijn
vertrok Carter naar het
monument van de
luchtbrug. Hij herin
nerde eraan dat het bij
na dertig jaar geleden
kon worden voorko
men dat West-Berlijn
onder Sowjet-invloed
zou komen. Rusland
had alle toegangswe
gen naar West-Berlijn
afgegrendeld. waar
door de stad volledig
geblokkeerd was. Via
een luchtbrug van bijna
230.000 vliegtuigen -
elke drie minuten
landde een toestel -
slaagden de Amerika
nen, Fransen en Engel
sen erin de bevolking te
blijven verzorgen tot de
blokkade werd opge
heven. Carter eindigde
zijn toespraak met de
woorden dat „het licht
van Berlijn in de wereld
blijft stralen. Daarna zei
hij in het Duits: „Was
immer sei, Berlin bleibt
frei" (wat er ook gebeu-
re, Berlijn blijft vrij).
Vervolgens sprak de
president ongeveer een
uur met ongeveer dui
zend uitgekozen inwo
ners van West-Berlijn.
Hij zei te hopen dat
Berlijn weer de hoofd
stad van een herenigd
Duitsland zal worden.
Op de vraag wat hij
vond van het radica-
lenbesluit in de Bonds
republiek, gezien tegen
zijn voortdurend hame
ren op de mensenrech
ten, antwoordde Car
ter: „De details daarvan
ken ik niet, maar de
wetten in de Bondsre
publiek achten de men
senrechten hoog, en
daar ben ik blij
Uit Vietnam had Amerika
geleerd, aldus Carter,
dat militair ingrijpen,
tenzij de eigen veilig
heid op het spel staat, aanschouwen. Zijn i
Bovenop zijn auto gezeten zwaait Jimmy Carter
Rosalynn en bondskanselier Schmidt
BONN GPD - Vergaand akkoord over een ge
meenschappelijk optrekken naar een betere
economische toekomst. Zo vatte de Amerikaan
se minister van financiën Blumenthal gister
avond het resultaat samen van het economisch
topberaad van de leiders van de zeven belang
rijkste westelijke industrielanden in Bonn.
De zeven zijn akkoord over hun
gemeenschappelijk optreden
alsmede over de taken die de
deelnemers - de Verenigde Sta
ten, Japan, Canada en de vier
grootste EG-landen - individueel
moeten vervullen. Dat zal wor
den vastgelegd in „concrete, wel
omschreven en betekenisvolle
woorden", aldus nog Blumen
thal. Nieuwe cijfers zullen echter
achterwege blijven, zeker voor
zover het gaat om wenselijke
economische groei, aldus confe
rentiekringen.
Gisteravond heerste in het zomers
ogende Bonn een gematigd op
timistische stemming over de
uitkomst van het westelijke top
beraad. Maar het werd onwaar
schijnlijk geacht dat de grote drie
- de VS, West-Duitsland en Japan
-concrete verplichtingen zouden
aangaan over hun te voeren be
leid. In de slotverklaring zal eer
der opnieuw worden herhaald
wat deze landen zichzelf als
streefdoel voor ogen hebben ge
steld, zowel op het gebied van de
economische politiek als op dat
van energie en monetair be
leid.
Optimisme
Het optimisme klonk door in de
woorden van de Duitse bonds
kanselier Schmidt, die als gast
heer optrad van deze vierde we-
reldeconomietop: „In Bonn
wordt de wereld niet opnieuw ge
schapen, maar wordt wel de rich
ting iets veranderd", zei hij. Die
nieuwe richting zal onder andere
tot uiting komen in de nadruk die
in de slotverklaring zal worden
gelegd op het belang van het
energiebeleid, in de Verenigde
Staten zowel als in Europa en Ja
pan, zo verluidde gisteravond
Volgens minister Blumenthal had
de Amerikaanse president Carter
in zijn uiteenzetting tot zyn colle
ga's onverkort vastgehouden aan
het streefdoel dat de olie-invoer
in de Verenigde Staten in 1985
met twee miljoen vaten per dag
moet zijn verminderd. Er was
geen specifieke kritiek van de
andere landen op de Amerikaan
se energiepolitiek, aldus Blu
menthal. Carter had er aan herin
nerd dat een belangrijk deel van
zijn energieprogram - gericht op
het terugdringen van het oliege-
Carter en Schmidt: dikke vrienden7
bruik - door het Amerikaanse
parlement zal worden aanvaard.
De Amerikaanse president liet
een reserve horen met betrek
king tot het vorige week in Bre
men door de EG-landen geno
men besluit nauwer te gaan sa
menwerken op monetair gebied
Amerika kan een specifiek plan
nog niet ondersteunen, zo zei
Blumenthal, omdat daarvoor de
nodige gegevens ontbreken. Pre
sident Carter sprak de hoop uit
dat Washington op de hoogte
wordt gehouden van de Europese
samenwerking op dit gebied.
De zondagse discussie in het paleis
Schaumburg - de ambtswoning
van Schmidt - was gewijd aan
economische groei, inflatie,
werkloosheid, het energiebeleid
en de internationale monetaire
vraagstukken. Het beraad had
volgens de Westduitse rege
ringsleider gistermiddag al tot
„algemeen zeer verstrekkende
overeenstemming" geleid. Vol
gens de Amerikaanse minister
van financiën hadden Duitsland
en Japan in algemene termen
toegezegd maatregelen te willen
nemen om de economische groei
te bevorderen
Inflatie
Bestrijding van de inflatie kwam
bij veel deelnemers nog als een
hogere prioriteit uit de bus dan
energiebesparing en een grotere
stabiliteit van de dollarkoers, al
dus nog Blumenthal. Niet alleen
in de Verenigde Staten heeft de
regering problemen bij het for
muleren van het energiebeleid,
ook de Europese Negen hebben
nauwelijks een reëel gemeen
schappelijk programma. Wel is
het olieverbruik in Europa de
laatste jaren verminderd in te
genstelling tot de Verenigde Sta
ten, waar juist de olie-invoer
aanmerkelijk is toegenomen.
Zoals bekend, is de grote Ameri
kaanse olie-import oorzaak van
grote tekorten op de Amerikaan
se betalingsbalans, hetgeen weer
leidt tot verzwakking van de po
sitie van de dollar. Anderzijds
heeft Japan een groot overschot
op zijn betalingsbalans, o.a. om
dat het te weinig uit de Verenigde
Staten en Europa importeert. Dit
probleem zou met name vandaag
aan de orde komen, als wordt ge
sproken over de internationale
handel en de relaties van het Wes
ten met de ontwikkelingslan-
MADRID (GPD) - Een door
de Spaanse regering inge
stelde commissie zal op
korte termijn een onder
zoek instellen naar de oor
zaak van de ramp die vori
ge week dinsdag gebeurde
op de Spaanse camping
Los Alfaques in de provin
cie Tarragona. Het aantal
slachtoffer als gevolg van
die explosie, die werd ver
oorzaakt door een van de
weg geraakte tankauto
met propyleen, is blijkens
de laatste gegevens geste
gen tot 150. Daar zijn, vol
gens de ANWB, ten minste
vier Nederlanders bij.
Het aantal gewonden wordt op vier
geschat; verscheidenen zijn in
tussen met speciale vliegtuigen
naar Nederland teruggebracht
waar zij in het Rode Kruis Zie
kenhuis in Beverwijk, dat gespe
cialiseerd is op ernstige brand
wonden, worden verpleegd. In
totaal zijn ten minste 17 Neder
landers bij de ramp betrokken
geweest.
Volgens het Spaanse blad Catalu-
nya Express is de tankauto ont
ploft als gevolg van een construc
tiefout van de tank. De tank zou
uit elkaar zijn gebarsten door een
fout in de lasnaad. Het blad wijst
erop dat de eigenaar van de
tankwagen, Cisternas Reunidas,
nog geen technische commissie
heeft gestuurd naar de ramp-
plaats om een onderzoek in te
stellen.
De Spaanse regering wil het onder
zoek snel afwikkelen. In de rege
ringscommissie zitten vertegen
woordigers van de ministeries
van binnenlandse zaken, open
bare werken, industrie en trans
port en verbindingen. De com
missie is gevraagd een rapport in
te dienen waarin alle problemen
worden vastgesteld die door de
ramp zijn opgeworpen.
LONDEN (GPD) - De bel
voor de tweede ronde van
het vredesinitiatief van
president Sadat heeft ge
luid. Voor het begin van de
conferentie in Leeds Cas
tle, morgen, heeft Sadat al
zijn troeven op tafel ge
legd.
Israël staat opnieuw voor beslis
singen die de toekomst van het
land zullen bepalen. Er liggen in
Londen drie voorstellen op tafel:
een Egyptisch voorstel, dat over
de toekomst van de westelijke
Jordaanoever en de Palestijnen
gaat, een Israëlisch voorstel, het
overbekende autonomieplan
voor de Palestijnse Arabieren en
ten slotte het Israëlische voorstel
voor de Sinai een vredesbespre
king met Egypte op bilaterale ba
sis. De standpunten, zoals die op
de agenda tot uiting komen, staan
ver uiteen. De oorspronkelijke
opzet van de Amerikaanse initia
tiefnemers van deze conferentie
was een Nigeriaans concept: een
extreem Israëlisch voorstel te
genover een extreem Egyptisch
voorstel, mogelijk in een later
stadium gevolgd door een Ame
rikaans.
LONDEN (GPD) - De conferen
tie over de nieuwe vredesvoor
stellen van Egypte zal niet in een
Londens hotel plaatsvinden,
maar in Leeds Castle in Kent. De
te elfder ure genomen beslissing
de plaats van bijeenkomst te
verleggen is het gevolg van door
de Britse inlichtingendienst
ontvangen informatie dat een
groep Arabische terroristen zich
in Londen zou bevinden met het
doel een aanslag te plegen op een
of meerdere deelnemers aan de
conferentie.
Deze informatie werd aan Londen
doorgegeven door de inlichtin
gendiensten van zowel Israël als
Egypte. Premier Callaghan licht
te de Amerikaanse president Car
ter in. Beide staatslieden waren
voor een werkbezoek in Bonn.
Pas in de loop van gisteren werd
besloten de conferentie te ver
leggen naar het kasteel. Eerder
was overwogen de bijeenkomst
in een ander land te beleggen of te
doen plaatsvinden in een Lon-
dense residentie van de Ameri
kaanse ambassadeur.
Leeds Castle is al eerder gebruikt
voor een conferentie van de EG-
ministers van buitenlandse za
ken. Het ligt midden in het land
en is gemakkelijk te isoleren. De
nabijgelegen golfclub heeft op
dracht gekregen zijn terrein van
af morgen tot en met donderdag
te sluiten. Toeristen die het kas
teel bezoeken werd gisteren al
leen toegestaan het park om het
kasteel te betreden.
Gedurende het weekeinde werden
alle verloven van de manschap-
C' pen van de Britse veiligheids
dienst ingetrokken en op alle
lucht- en zeehavens werd de con
trole verscherpt. Het is nog maar
enkele weken geleden dat een
complot in Cairo werd ontdekt
om besprekingen tussen Israël en
Egypte te blokkeren. Daarbij
werden verschillende arrestaties
verricht.
President Sadat heeft uiterst be
hendig gemanoeuvreerd, door
een uitermate hard standpunt op
papier te zetten en dat aan te vul
len met een reeks van concessies,
die Sadat aan zijn lievelings Is
raëli, minister van defensie
Weizman, de afgelopen week in
Salzburg heeft overgebracht. Op
zettelijk heeft Sadat premier Be
gin en minister van buitenlandse
zaken Dajan ontweken, aange
zien hij van mening is dat met die
twee geen zaken is te doen. Sadat
hoopt via Weizman een maxi
mum aan positief effect in Israël
te bereiken.
Weizman, die nog enkele weken
geleden op een zijspoor was ge
zet, keerde optimistisch terug uit
Salzburg. Hij zei dat „vrede bin
nen handbereik ligt".
Is vrede inderdaad binnen handbe
reik? De Israëlische regering die
gisteren over de laatste voorstel
len van Sadat vergaderde heeft
een afwachtende houding aan
genomen en zal de besprekingen
in Leeds Castle afwachten alvo
rens verdere beslissingen zullen
worden genomen. Tot nu toe
heeft de regering van premier
Begin steeds geweigerd om een
praktisch onderscheid te maken
tussen de soevereiniteit van de
Westelijke Jordaanoever en de
veiligheidsaspecten van dat ge
bied. De uiterste concessie van
Begin tot nu toe is dat de soeve
rein iteitsvraag zal worden open
gelaten; maar geen Arabisch lei
der kan vrede met Israël sluiten
zonder Arabische soevereiniteit
van de Westelijke Jordaanoever
terug te krijgen.
Wat het militaire en veiligheidsas
pect van dat gebied betreft, heeft
president Sadat aangegeven dat
hij Israël heel ver tegemoet wil
komen, als maar eenmaal de Ara
bische soevereiniteit wordt er
kend: Israëlische troepen mogen
op de Westoever op strategisch
belangrijke punten blijven, ook
na het tekenen van het vredes
verdrag. Sadat heeft niet zijn eis
herhaald dat alle Israëlische ne
derzettingen op de Westoever
moeten verdwijnen, wat overi
gens nog niet betekent dat hij die
eis heeft laten vallen, en Israël
mag mede beslissen over de gang
van zaken op de Westoever, met
name inzake het vraagstuk van
de terugkeer van de Palestijnse
vluchtelingen.
Komen Sadats garanties voor Is-
raëls veiligheid voldoende tege
moet aan de Israëlische eisen?
Ook dat zal in Londen moeten
blijken. Sadat heeft een aantal
centrale vragen in zijn laatste
voorstellen zorgvuldig ontwe
ken. De belangrijkste daarvan is
de vraag welke veiligheidsdienst
uiteindelijk de verantwoorde
lijkheid voor de westelijke Jor
daanoever zal hebben: de Israëli
sche of de Jordaanse
Volgens het Israëlische vredesplan
zou Israel verantwoordelijk blij
ven voor de openbare orde, een
vraag waar Sadats laatste voor
stellen geen antwoord op hebben
gegeven. Ook het kardinale
vraagstuk van de Palestijnse
zelfbeschikking is voorlopig on
der de onderhandelingstafel
weggemoffeld, hetgeen alweer
niet betekent dat Sadat van de eis
dat de Palestijnen in een referen
dum over hun toekomst moeten
kunnen beslissen heeft laten
vallen. Hij heeft de Palestijnse
zelfbeschikking wel aan banden
gelegd door zich tegen een Pale
stijnse staat uit te spreken, het
geen betekent dat de Palestijnen
kunnen „kiezen" voor een Pale
stijns-Jordaanse federatie.
Met opzet heeft Sadat met zijn
schoktherapie-diplomatie een
zeer onduidelijke situatie ge
schapen, die opnieuw tot heftige
discussies in Israël zal leiden.
De zaak wordt nog gecompliceerd
omdat Londen niet het enige on-
derhandelingsforum is tussen Is
rael en Egypte. Er wordt nu ei
genlijk langs drie kanalen onder
handeld: oppositieleider Peres
met president Sadat onder toe
zicht van de socialistische inter
nationale. Er wordt gesproken
van een bezoek van de Israëlische
socialistische leiders aan Egypte,
waar zij nader met president Sa
dat zullen spreken. Het tweede
kanaal is minister van defensie
Weizman met president Sadat
zonder bemiddelaar en ten slotte
de ministers van buitenlandse
zaken Kamel en Dajan onder toe
zicht van de Amerikaanse collega
Vance.
Dat alles maakt de situatie zeer on
overzichtelijk. In elk geval vin
den alle partijen nu dat ze veel
optimistischer zijn dan een week
geleden het geval was, toen de
conferentie van morgen nog het
enige platform was. Het valt niet
te vernachten dat de conferentie
in Leeds Castle direct dramati
sche resultaten zal opleveren.
Maar als alles goed loopt zal na de
conferentie van Leeds Castle het
t Sadat.
vredesoverleg worden terugver
wezen naar het Midden-Oosten,
gesproken wordt over de hoofd
stad van de Sinai El Arish en Beer
Sheba.
Voordien moet minister van defen
sie Weizman dan nog een keer
naar Alexandrie om met presi
dent Sadat te spreken. Maar
daarvoor wacht de Israëlische re
gering de resultaten van de be
sprekingen in Engeland af
Argwaan en hoop hebben de Israë
li's vervuld en die gemengde ge
voelens hebben ook de regering
bevangen. Hoop dat het toch mo
gelijk zal zijn - Weizman en
argwaan dat Sadat zijn funda
mentele uitgangspunten, te we
ten uiteindelijk ontruiming van
de gehele Westoever alleen wat
positiever gevormd en smakelij
ker heeft geformuleerd voor het
Israëlische publiek, en dat het
daarom uiteindelijk niet meer is
dan een publiciteitsstunt met het
doel via de publieke wereldopi
nie Israel verder onder druk te
zetten.
