Hele weg naar
het socialisme
zal ik gaan
Transport: hardnekkig
probleem in Tanzania
11
Han Mulder, hoofdredacteur van het
Alphcns/Leidsch Dagblad, vertoeft mo
menteel in Tanzania, in verband met het
bezoek van het Nederlands koninklijk
echtpaar aan dat land. Op deze pagina
van zijn hand twee nieuwe impressies
over het land van president Nyerere. Een
eerste artikel verscheen j.l. zaterdag in
deze krant.
DARES SALAAM - President Julius Nyerere priemt zijn
donkere, stralende ogen de prachtige tuin in, waar de
Tanzaniaanse vlag hoog aan de mast wappert. „We zijn
voor de wet vrij", lacht hij met hoge stem. „We hebben een
eigen vlag. Als ik in het buitenland op bezoek kom, krijg
ik 21 saluutschoten. Net zoveel als president Carter. Maar
ik heb niet de indruk dat ik daarmee meteen even veel te
vertellen heb als de Verenigde Staten".
De dag voordat het koninklijk paar voor het staatsbezoek in Tanzania
arriveert, ontvangt Nyerere de Nederlandse pers. Een vrij kleine, slanke
man meteen ovaal, fijngesneden gezicht. Wie hem alleen maar kent van
foto's, weet niet hoe enorm beweeglijk hij is. Een volmaakt bespeler van
zijn gehoor, met versnellingen en vertragingen. Grijze haren, ogen die
steeds op reis zijn, in de rechterhand een dun staafje van bewerkt leer.
Hij houdt geen inleidend betoog, gaat zitten en informeert of er vragen
zijn.
Een journaliste van een veel gelezen damesblad vraagt waarom mevrouw
Nyerere het staatsbezoek niet wil meemaken. De president presenteert
een volmaakt beeld van verrassing, houdt de spanning er even in door
eerst de vraag niet te begrijpen en zegt dan: „Maar ik ben toch geen
koning en mijn vrouw is toch geen koningin. Ik doe mijn werk en zij doet
gewone 1
Het gesprek vindt plaats in het zo
genaamde State House, het paleis
waarin vroeger de Britse gouver
neur-generaal over Tanganjika
zetelde. Een rijk gepleisterd ge
bouw in Moorse stijl, midden in
Dar-es-Salaam, vol met vol
maakt gesneden Makonde-kunst,
met ebben en andere edele hout
soorten ingelegde tafels, die ge
dragen worden door complete,
fraai bewerkte olifantstanden.
Op het gazon is nog een vlagge-
stok en daarin wordt juist op het
moment dat de persontmoeting
zou beginnen de Nederlandse
vlag gehesen. Het is vijf over tien,
maandagmorgen. In de verte
klinkt schril een pauw.
Nooit
De president formuleert in perfect
en glashelder Engels. Zijn ideeën
zijn niet veranderd, zegt hij aan
het begin. De opbouw van het
land, basis van een Afrikaans so
cialisme met de dorpsgemeen
schap als kern, leuk woon
oord.
Hij zegt: „Ik heb zeker het v
men niet om het socialistisch sys
teem te verlaten. De hele weg
naar het socialisme zal ik gaan.
Het geloof daarin zal ik nooit af
zweren. Sterker nog: als we ook
politiek vrij willen zijn, moeten
we wel socialistisch wezen. Zo'n
klein land in de derde wereld als
wij - voor ons is het niet mogelijk
én kapitalistisch én vrij te zijn.
Als we kapitalistisch willen zijn,
moeten we ook buitenlandse in
vesteringen aanvaarden. Als ik
voor kapitalisme kies, kies ik
voor overheerst worden"
Er volgt een uitgebreid college in
wat Tanzania altijd bij hulp van
buitenaf voor ogen heeft gestaan.
Hij zegt: „Voor de hulp van lan
den die'ons welgezind zijn en ons
in onze opbouw willen steunen,
zijn we zeer erkentelijk. Maar we
willen baas m eigen huis zijn. Wie
toch probeert ons zijn wil op te
leggen - en het is geprobeerd -
blijft buiten de deur staan".
Nyerere rijgt daar opvallend snel
achteraan: „Soms echter hebben
wij de know-how dringend nodig
en dan móéten we ons wel tot die
vreemde investeerders wenden.
We kunnen de zaak nu eenmaal
niet klaren zonder die know
how". Hij zoekt voorbeelden: de
Amerikaanse bandenfabriek en
een Philipsvestiging in Arus-
ha.
En
i staatsbezoek i
mijn
Gezag
DINSDAG 11 JULI 1978
OOK HIER ANGSTWEKKENDE DEMOCRATIE
buiten de partij om. Ze zijn com
pleet tegen het socialisme. Ze ac
cepteren het systeem helemaal
niet en werken het tegen. Zulke
tegenstellingen zijn natuurlijk
niet te overbruggen"
-Daar kunnen dan wellicht de po
litieke gevangenen uit voort
komen, want die heeft u toch
°°k? Julius Nyerere .president van Tanzania: zal zijn geloof in het socialisme
Nyerere: „Er zijn hier wel wat poli- noot kunnen afweren: "Wij kunnen niet én kapitalistisch én vrij zijn
Nyerere's gezag in Afrika en daar
buiten is bijna onbegrensd.
Deels komt dat ongetwijfeld
voort uit zijn al lange positie
aan de top van zijn land, van de
onafhankelijkheid af. Heeft hij
een verklaring waarom er in an
dere jonge Afrikaanse landen zo
dikwijls een (bloedige) wisse
ling van de macht was, terwijl in
Tanzania binnen een kader van
stabiliteit aan de toekomst
werkt?
Hij zegt: „Daar heb ik geen ant
woord op. Inderdaad verloor
Afrika een paar heel goede lei
ders. Misschien speelt er het een
en ander mee. We hebben hier
nooit de godsdienstige tegen
stellingen gehad, zoals elders. Of
botsingen tussen verschillende
bevolkingsgroepen. Van het be
gin af aan hebben we ook gepro
beerd om in ons èènpartijstelsel
de discussie in te voeren en niet
het Britse meerpartijenstelsel,
waarin het vaak voorkomt dat de
back-benchers, de parlementsle
den op de achterbanken, hun
mond moeten houden".
Hoeven de partijleden van de
CCM (vroeger TANU) in Tanza
nia dan niet hun mond te hou
den?
Nyerere doet zijn stralende ogen
nog stralender schijnen. „Er is
oppositie mogelijk in de eigen
partij. Er zijn natuurlijk veel
meningen. Het is dan ook een
massa-partij, geen voorhoede-
partij".
Maar de mensen die oppositie
pleegden binnen de universiteit
van Dar-es-9alaam werden dan
toch maar van het hoge onder
wijs uitgesloten?
President Nyerere fronst, werpt
een blik op zijn medewerkers, die
naast hem zitten, en mompelt iets
in het Swahili, de landstaal. Geen
ontreddering, zo lijkt het. „Som
mige mensen zijn in oppositie
tieke gevangenen. De meesten
hebben gewoon een correct pro
ces gehad. Een paar zitten vast
zonder proces. Zo'n beetje de
manier van de Britten in Noord-
Ierland. Maar veel zijn er al weer
op vrije voeten. Engeland is voor
Amnesty International een
probleem. Tanzania heus niet.
Als je met de oppositie wil praten,
mensen die uit gevangenschap
zijn ontslagen, dan kan dat"
Nou, kan dat met oud-minister
Abdoel Baboe bijvoorbeeld, die
pas weer vrij is?
Nyerere: „Dat is helaas niet moge
lijk, want hij zit momenteel in
Londen".
Baboe zat zonder in staat van be
schuldiging te zijn gesteld jaren
lang vast in verband met de
moord op vice-president Abeid
Karume, die over Zanzibar de
scepter zwaaide. Hetzelfde Am
nesty International, waarmee
Nyerere glimlachend zegt zo
weinig te stellen te hebben, schat
het aantal politieke gevangenen
zonder vorm van proces in Tan
zania op meer dan duizend.
Koket
De persbijeenkomst verandert van
onderwerp naar onderwerp op
ongeveer dezelfde chaotische
wijze als waarop persfotografen
van plekje naar plekje ellebogen.
Nyerere laat het geduldig en zelfs
wat koket over zich komen. Als
de camera's van het NOS-jour-
naal gaan draaien, gaat hij wat
meer rechtop zitten en zet zijn
bruine instappers met grote flap
pen, maar zonder de hier erg po
pulaire verhoogde hak, gracieus
naast elkaar.
Volgende week begint de conferen
tie van staatshoofden van de Or
ganisatie van Afrikaanse Een
heid. Ook Mwalimu Nyerere zal
uiteraard naar Kartoem in Soe
dan reizen. Nyerere: „Het zal een
zware conferentie worden. De
OAE staat onder zware druk en
dat is een reflectie van de hevig
heid waarmee de strijd om de
Afrikaanse vrijheid wordt ge
voerd. Er bestaan grote verschil
len in de manier waarop Afri
kaanse naties zich jegens de bui
tenwereld opstellen. Eigenlijk
zijn we bezig een nieuw soort
werkelijkheid in Afrika te berei
ken. De eerste fase is voorbij, van
het klassieke kolonialisme naar
formele onafhankelijkheid".
Hij kijkt weer eens naar de vlag bui
ten. „Een eigen vlag. maar bete
kent dat onafhankelijkheid? Nee
heren, de wittebroodstijd is
voorbij. We zitten in de tweede
fase en moeten ons uit alle macht
te weer stellen tegen het neo-ko-
lonialisme dat West-Europa ons
probeert op te dringen. De West-
europese landen willen eigenlijk
de voordelen van vroeger ge
woon vasthouden. Ze proberen
Vrij
„Wat er op de OAE in Kartoem zal
spelen, is niet nieuw. Die tegen
stellingen zijn er altijd geweest.
Progressieve en reactionaire lan
den in Afrika. Dat is zelfs in 1963
een van de redenen geweest om
de OAE te vormen. Twee grond
motieven: het streven naar be
vrijding en het streven naar een
heid. Van het eerste kan niemand
beweren dat we niet zeer succes
vol zijn geweest. Afrika is na'ge-
President
Nyerere:
"Tanzania
geen
probleem
voor
Amnesty
International
noeg vrij. Ook de moeizame strijd
in de vroegere Portugese kolo
nies is gestreden. De bevrijding
van Rhodesië is een kwestie van
tijd. Ze kan worden vertraagd,
maar niet voorkomen".
„Met de eenheid, ons tweede doel,
ligt het anders. We zitten er nog
middenin, ook in Kartoem. Dat
we de OAE begonnen, hield niet
in dat daarmee tegelijkertijd de
tegenstellingen teniet werden
gedaan. Ik ben blij dat de Cuba
nen naar Angola kwamen. Intus-
- sen ging - dat moeten we vooral
niet vergeten - de olie-export
naar de Verenigde Staten ge
woon door. Wat deden de Fran
sen in Zaire? Het enige wat ze
wilden, was het koper veilig te
stellen voor de westerse wereld.
Ik ben ook blij dat de Cubanen en
Russen in Ethiopië zijn"
Nyerere: „Inderdaad, wij tarten
grenzen van de koloniale mach
ten. Wij moeten die grenzen aan
vaarden. Als veel landen daaraan
wat willen veranderen, moet dat
in overleg, vreedzaam. We ont
zeggen het westelijk, maar ook
het oostelijk blok, het recht om
Afrika te domineren"
Maar Nyerere vindt wel, dat elk
Afrikaans land het recht heeft
om van welk land van zijn keuze
dan ook militaire of economi
sche steun te vragen. Hoe zit het
dan met Zaire?
Het antwoord blijft wat hangen in
het gedrang van de fotografen,
maar een medewerker wijst op
een fonkelnieuwe uitspraak van
Nyerere: „Wij moeten in principe
verwerpen dat machten van bui
tenaf het recht hebben om Afri
kaanse krachten in het zadel te
houden die universeel worden
gezien als corrupt, incompetent
of als een stelletje moordenaars.
C Regeringen in Afrika kunnen
niet voor alle tijd worden bevro
ren vanwege neo-kolonialisme of
omdat er een koude oorlog of
ideologische oorlof* tussen de
supermachten bestaat"
Nyerere noemt geen namen. Het in
telligente raden is aan de luiste
raar of lezer. Oeganda, Zaire, het
Centraal Afrikaanse Keizer
rijk?
Afrikaanse
vrijheid
Nyerere denkt nog niet aan aftre
den. Hij is trouwens pas 56 en in
1980 zijn de eerstvolgende ver
kiezingen. „Ik ben machtig, maar
gekozen..Het is niet goed dat er
presidenten voor het leven zijn.
Er zijn belangrijker dingen dan
een presidentskeuze. Tanzania is
een klein land. Het weinige wat ik
heb, moet ik houden. We zijn
menselijke wezens, we hebben
recht op een beetje onafhanke
lijkheid".
Tanzania is een land dat veel wordt
geprezen bij zijn pogingen te ko
men tot een betere samenleving
in materiële en morele zin. „Geen
enkel derde-wereldland kan op
zijn eentje een eiland van vrijheid
zijn. Er kan alleen maar een Afri
kaanse vrijheid zijn".
Hij staat op en treedt door de rij
journalisten de veranda af weer
naar binnen. Ieder kijkt hij met
die bijzondere ogen een kort
moment recht in het gezicht. Er
worden geen handen ge
schud.
DAR-ES-SALAAM - Deze week is er een keer geen boter
bij het ontbijt in het Kilimanjaro-hotel in Dar-es-Salaam.
„Sorry, sir, moeilijkheden met het transport", zegt de
ober, en de gast krijgt een lik marmelade extra voor de
schrik. Het is een van de spaarzame keren dat de toerist of
zakenman in Tanzania, voor een weekje neergestreken,
iets merkt van de schaarste op allerlei gebied.
moeten inkopen, zou hij nog niet
zo vreselijk ver zijn opgeschoten.
Dus bloemkool van eigen bodem,
wijn uit Dodoma (helemaal niet
zo gek), cognac uit eigen distil
leerderij (voor mensen rnet een
hechte levensverzekering of
spijsvertering).
Kookschool
Over die selfreliance gaat eigenlijk
ook het kookboekje dat de Haar
lemmer Kees van den Heuvel, de
chef-kok van het Kilimanjaro-ho
tel schreef. Het is bestemd voor
de kookschool om de hoek. Het
samenstellen van een werkje met
smakelijke gerechten was voor
Van den Heuvel niet zo'n heksen
toer met z'n ervaringen in de
Wassenaarse Wittenburg en het
Noordwijkse Huis ter Duin. Ver
velender voor de variëteit was
wel dat het recepten moesten
zijn, waarin alleen ingrediënten
zouden worden verwerkt die op
Tanzaniaanse bodem gedijen.
Weer bloemkool dus.
Smoesjes
De verzekering volgt dat er wel bo
ter zal zijn als koningin Juliana
met haar gevolg in de hoofdstad
zal neerstrijken.
De Tanzanianen en de buitenlan
ders twijfelen zelfs hieraan een
beetje in hun meest pessimisti
sche buien. Een permanente
hamsterwoede is het gevolg, en
die blijft niet beperkt tot de eerste
levensbehoeften. Wie autorijdt,
doet er verstandig aan om een
paar banden voor barre tijden in
te slaan.
Deze week verspreidde zich snel
door Dar-es-Salaam de mare dat
er geen accu meer te krijgen is.
Vooral de westerlingen reageren
ontzet op een dergelijke onheils
boodschap. Geen accu betekent
niet rijden, en dat houdt weer in:
aan de eigen woonstede gekluis
terd zijn. Niemand durft namelijk
lopend over straat als de schemer
gevallen is. Er vindt nogal wat
straatroverij plaats.
Armst
De aanhoudende schaarste aan
dingen heeft er uiteraard alles
mee te maken dat Tanzania i
ontwikkelingsland is uit de aller
armste categorie. Het heeft geen
bodemschatten waar de geïndus
trialiseerde wereld op zit te wach
ten, althans niet in voldoende
mate. Alles moet dus komen van
de handelsgewassen. Belangrijk
ste exportartikelen: koffie, ka
toen, sisal, kruidnagelen en cas
hewnoten.
De prijs voor deze spullen wordt op
een wereldmarkt bepaald waar
over de Tanzaniaanse boeren
hoogstens Gods goedertieren
heid kunnen afroepen. Als de
prijzen stijgen, gloort er wat
hoop. Gaat het andersom, dan
wordt weer voor geruime tijd het
uitzicht op voorzichtige mate
riële verbetering volledig ver
duisterd.
De problemen van transport en dis
tributie zijn in dit immense land
waarschijnlijk het hardnekkigst.
Elk optimistisch handboek over
ontwikkelingssamenwerking
noemt met eerbied de Tanzam-
spoorweg van Dar-es-Salaam
naar Zambia. De 1800 kilometer
die met mierenvlijt door de Chi
nezen in vijf jaar tijds is aange
legd. Maar nu hij grotendeels
klaar is, past de vraag: werkt het
allemaal zoals verwacht? Is Tan-
zam inderdaad de Uhuru-lijn ge
worden, een goede stap naar de
economische vrijheid?
De staatssecretaris voor verbindin
gen en transport, Maokola M^jo-
go, wil er wel wat over zeggen:
„De spoorlijn heeft tot nu toe niet
helemaal aan zijn doelstellingen
beantwoord. Sinds de Tanzam-
lijn in juli '76 in gebruik kwam, is
er ruim twee miljoen ton goede
ren over vervoerd, een klein mil
joen minder dan we hadden ver
wacht".
Majogo geeft een paar oorzaken.
„Nog niet alle mogelijkheden zijn
uitgebuit. We moeten nog aan de
Tanzam-lijn wennen. Dan zijn er
vertragingen in de levering van
onderdelen om de locomotieven
en wagons te repareren. Vertra
gingen bij het laden en lossen"
Een bondiger samenvatting van
de eeuwige sores van Tanzania is
moeilijk te geven.
Transport in Tanzania is een slijta
geslag. waar slechts de zeer ster
ken zich aan kunnen wagen. De
twee Fellowships van Fokker, die
Nederland twee jaar terug aan
Tanzania verschafte om het bin
nenlandse net te stroomlijnen,
staan alweer geruime tijd onklaar
aan de grond. Een van de twee is
onlangs wat ongelukkig vóór de
airstrip geland in plaats van erop
en de andere is wegens gebrek
aan know-how bij de monteurs
en gebrek aan onderdelen vleu
gellam.
Gevolg is bijvoorbeeld dat Zanzi
bar, het stukje Tanzania dat op
een kwartiertje van Dar-es-Sa
laam in zee ligt, praktisch onbe
reikbaar is. Bij Air Tanzania to
nen ze je een beduimeld stencil in
een ingescheurd plastic foedraal-
tje: de dienstregeling. Daarop
staat dat alle vluchten van don
derdag tot zaterdag gecanceld
zijn en dat er waarschijnlijk zon
dagavond èèn doorgaat, maar dat
de terugkeer op maandag eerder
van de goede stand der sterren en
de juiste astrologische ascendant
van de kandidaat-passagier af
hangt dan van de dienstrege
ling.
„Selfreliance". op eigen benen
staan met onze eigen middelen,
zegt Julius Nyerere, de grote
Mwalimu. „Wat we zelf kunnen
verbouwen of fabriceren, hoeven
we niet in te voeren". Vandaar dat
we in het Kilimanjaro-hotel
bloemkool eten. Bloemkool hier
en bloemkool daar, tot het je oren
uitkomt. Maar Nyerere heeft na
tuurlijk geen ongelijk. Als hij
voor de harde dollars, marken en
guldentjes, die de toeristen en de
verwende zakenmannen bin
nenbrengen, buiten de landsdeu-
ren weer allerlei smakelijks zou
Het vroegere Tanganjika en het
eiland Zanzibar: sinds 1964 samen
de republiek Tanzania. Op het
ogenblik brengt koningin Juliana
een bezoek aan dat land.
Tanzania beslaat een oppervlakte
van 945.000 vierkante kilometer
en heeft naar schatting 15 miljoen
inwoners. De bevolkingsgroei is
2,7 procent per jaar. Dat is aan
zienlijk. De betere medische ver
zorging heeft ermee te maken, al
hoort het wat de kindersterfte be
treft nog bij de twintig ongun
stigste landen en woont in grote
delen van Tanzania meer dan de
helft van de mensen meer dan
tien kilometer van een eerste-
hulppost af. En van een dokter
nog een stukje verder.
Het gemiddelde inkomen van de
Tanzaniaan is 360 gulden per jaar.
Voor dat geld heb je drie paar
schoenen, en niet van die beste.
De landbouwsector draagt 40
procent bij tot het nationale in
komen. De helft van de produktie
is bestemd voor eigen consump
tie.
Echte honger bestaat er niet, wel
eenzijdige voeding. De dagelijkse
pot is een soort pap van sorghum
of millet, droge mais, met water
met een struikje sla en een flinter
tje vis of vlees, dat afkomstig is
van de merendeels scharminkel
achtige
Ujamaa
In 1967 koos Tanzania voor econo
mische ontwikkeling naar een
socialistisch model: ontwikke
ling van de landbouw, stichten
dorpen op coöperatieve
g, tegengaan van grote-
stadsvorming, nationalisatie van
de belangrijkste produktiemid-
delen, banken en groothan
del.
„Ujamaa", was de kreet, de grote
familiegedachte van samenwer
king en gelijkwaardigheid in
nieuw te stichten dorpen. In deze
dorpen zijn grond en machine
rieën gemeenschappelijk eigen
dom en de opbrengst van de pro
duktie behoort naar billijkheid
over de dorpelingen te worden
verdeeld. Deze dorpen hebben in
alles prioriteit, bij de toewijzing
van tractoren, bij de verbetering
van de watervoorziening en van
de huisvesting.
In de armste streken lijkt het erop
dat Ujamaa vaste voet krijgt.
Maar daar waar men al iets bezit,
toonde men, toen men startte op
basis van vrijwilligheid, nauwe
lijks interesse. Nyerere onder
schatte, zoals veel socialisten
vanuit een theoretisch kader, de
tegenstand tegen alle solidariteit.
Sinds de jaren '70 gaat het dus
met enige dwang. Dertien mil
joen mensen wonen er nu in deze
dorpen, waarvan er meer dan
7600 zijn.
Nyerere's keuze was heel duidelijk
politiek-sociaal. En pas econo
misch in de tweede plaats. Daar
zijn meer voorbeelden van. Toe
risme wordt in Tanzania bepaald
niet vertroeteld, ondanks de wel
kome deviezen. Nyerere zegt dat
het aanschouwen van al die pot-
verterende Neckermannen en
PanAm-madammen alleen maar
onrust en jaloezie bij de bevol
king zal teweeg brengen.
Het gebrek aan efficiency is duide
lijk aan iedereen die wel eens de
Tanzaniaanse douane is gepas
seerd of een telefoontje op het
postkantoor heeft willen plegen.
De bureaucratie is angstwek
kend. Daarbij is de arbeidslust
van de beambten evenmin te ver
onachtzamen. Officieel heet het
dat er op zaterdagochtend wordt
gewerkt, maar dit zegt de onder
wijzer Kesi Severini: „Volgens
mijn waarnemingen van een paar
jaar al werkt er niemand op za
terdag. De kantoren zijn leeg en
de oorzaken zijn niet erg ver te
zoeken. Om te beginnen arrive
ren veel kantoormensen, vooral
die in Dar-es-Salaam, veel te laat
op hun werk. Mede door de ver
voersproblemen. Alle mogelijke
smoesjes worden bedacht om
naar de markt te kunnen. De baas
zelf geeft het goede voorbeeld.
Hij verdwijnt naar Kariakoe,
want er is niemand die er wat van
durft te zeggen".
„Zo zijn alle kantoren tot tegen tie
nen leeg. Niemand om de bezoe
kers te woord te staan, de tele
foons zijn permanent in gesprek.
De mensen op de telefooncen
trales, vooral de vrouwen, heb
ben het te druk met afspraakjes
maken".
Het bijzondere is ondertussen wel
dat mensen tot in het eerste gelid
van partij en regering openlijk
over de tekortkomingen praten
en de schuld bij zichzelf zoeken.
Ook Nyerere maakt op die regel
geen uitzondering. Misschien dat
in die richting iets moet worden
gezocht van de achtergronden
van Tanzania's grote stabiliteit in
politieke zin.
Maar de cijfers tellen. Door de fa
lende efficiency, de dalende ar-
beidsproduktiviteit in de over
heidsbedrijven, de al te snelle
doorvoering van de Ujamaa-
projecten, de'kostbare decentra
lisatie, het aanhoudend gebrek
aan grondstoffen (slechte oog
sten) en reserve-onderdelen voor
de machines, is in de jaren na
1967 het nationaal inkomen ge
middeld met maar 4,5 procent
toegenomen, de laatste tijd zelfs
maar met 3,4 procent per j aar.
Wie dan tegelijkertijd naar de grote
bevolkingsgroei kijkt, begrijpt
dat de microscoop nodig is om
Tanzania's materiële groei te ob
serveren. Verheugend zijn de be
richten dat vorig jaar de score
weer wat beter was en dat er een
groei van 5 procent viel waar te
Desondanks vertoonde in 1977 de
handelsbalans een tekort van on
geveer 400 miljoen gulden. Ont
wikkelingshulp van buitenaf
moet uiteindelijk de betalings
balans van Tanzania wat recht
trekken. alle fraaie gedachten
van selfreliance ten spijt.
Vooruitgang
In een advertentie zijn twee man
nen getekend die zwetend een
wiel een helling opduwen. De
bijbehorende tekst: „Ons doel is
het rad van onze'economische
vooruitgang naar de top te rol
len". Het lijkt ware sisyphus-ar-
beid, wie naar de schepen in de
haven van Dar-es-Salaam kijkt
die maar niet gelost worden, naar
de aarden wegen (main roads ge
noemd), die bij regenval in com
plete modderplakken verande
ren, en anders weer naar de
droogte door gebrek aan water,
als gevolg waarvan leven en
vooruitgang aan grote delen van
dit land zijn ontzegd.
Tanzania mag zich ondertussen in
een grote aandacht van allerlei
landen van diverse politiek-
ideologische pluimage verheu
gen: West-Europa, de VS en Ca
nada, maar ook de Sovjet-Unie,
de andere socialistische landen in
Oost-Europa en de Volksre
publiek China. Het heeft natuur
lijk met die stabiliteit te maken,
maar ook met het als oprecht er
varen streven van Nyerere om
zich inderdaad sterk te maken
voor het welzijn van allen en niet
van een kleine elite alleen. Zijn
Afrikaanse socialisme heeft een
bijdrage te geven in de richting
van meer menswaardigheid in
het bestaan van de allerarmsten,
zo verneemt men uit de mond van
diplomaten, adviseurs en vrij
willigers in Dar-es-Salaam.
Van de westelijke landen neemt
Nederland de vierde plaats in op
rij. Dat komt ook wel tot uiting
in het stadsbeeld.
Het rozig verbrande, meestal met
peper en zoutkleurig haar om
hangen hoofd van de landgenoot
is een vrij frequente verschijning
in het Dar-es-Salaamse cen
trum.
Vrijdag was het Saba Saba in Tan
zania, het feest van de boeren. De
winkels en kantoren in Dar-es-
Salaam zijn op Saba Saba geslo
ten. In de aangeharkte dorpjes
rondom, tussen de witte huisjes,
dansen de jonge meisjes uur na
uur op de monotone klanken van
de traditionele „ngoma", de oer
oude tamtams. Er dansen ook
oudere vrouwen, met schrille
stemmen, in kleurige lange ja
ponnen, op witte schoenen. Tus
sen de menigte zwaaien de Tan
zaniaanse vlaggen. De mannen,
in hun witte hemden, zijn minder
uitbundig. Het valt op hoe weini
gen horloges dragen.
