Deur van „zware" kerken
dicht voor de overheid
Nieuwe gemeenschap
ÖSBBlBa
Geen gesprekspartner over inenting tegen polio
Met ds. Bronsgeest op
rondreis door Israël
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 8 JULI 1978
)Van onze redactie geestelijk leven
Nu de golf van kinderverlamming nog steeds niet wegebt,
doen de gezondheidsorganisaties alle mogelijke moeite
om vooral in de vatbare streken de inentingsgraad op te
voeren. Daarbij gaat de zorg in de eerste plaats uit naar
die kerkelijke groeperingen waar vaccinatie nog altijd,
zij het lang niet door iedereen, wordt beschouwd als een
daad tegen de Goddelijke voorzienigheid. De fractie
voorzitter van de Staatkundig Gereformeerde Partij in
de Tweede Kamer, dominee Abma, schetste de situatie
onlangs haarscherp toen hij zei: inenting is een daad,
niet-inenting evenzeer.
Nadat staatssecretaris mevrouw E.
Veder-Smit vorige week in een
open brief op "de ouders in Ne
derland en de jongeren en vol
wassenen tot 27 jr. een dringend
beroep had gedaan om hun ver
antwoordelijkheid in deze te
kennen en daarnaar te handelen,
ging er nog een speciaal schrijven
naar de desbetreffende kerken
en kerkeraden.
Met kracht van argumenten pro
beerde de staatssecretaris daarin
aan te tonen dat niemand zijn
geweten of geloof geweld aan
doet wanneer hij gebruik maakt
van de middelen om zichzelf, zijn
kinderen en ook andere te be
schermen tegen het poliogevaar.
Plaatselijk
Van de uitwerking van dit schrifte
lijk appèl moet men geen hoge
verwachtingen hebben. Niet dat
men in deze streng-gereformeer-
de kringen ongevoelig zou zijn
voor wat de overheid wenst en
vraagt, integendeel zelfs, maar
hun kerkelijke organisatie laat
eenvoudig niet toe dat van hun
kant ook maar enige toezegging
wordt gedaan. Hun "gelijkvloer
se" kerkinrichting maakt het
vrijwel onmogelijk, gespreks
partner voor de overheid te zijn.
De kerken waarom het hier gaat, te
weten de Gereformeerde Ge
meenten in Nederland en
Noord-Amerika (ontstaan in de
vorige eeuw), de Gereformeerde
Gemeenten in Nederland (een
vrij recente afsplitsing van de
eerste) en de Oud-Gereformeer
de Gemeenten, kennen geen
permanent landelijk bestuur.
Hun algemene synodes komen
eens per jaar of eens in de drie
jaar in besloten zitting bijeen. Als
RK bisschoppen
contra Vorster
De rooms-katholieke bisschop
penconferentie in Zuid-Afrika
eist in een deze week in Johan
nesburg gepubliceerde brief dat
premier Vorster zijn rassenpoli
tiek opgeeft. De bisschoppen ka
rakteriseren het beleid van de
Zuidafrikaanse regering als een
politiek die geen compromissen
kent.
Zij protesteren ook tegen het feit
dat sinds mei van dit jaar negen
tien zwarte katholieke werkers in
hechtenis zijn genomen. Hun
enige misdaad zou zijn geweest
dat zij negers wezen op de mini
male rechten die zij op grond van
de wet nog hebben.
zo'n synodezitting is afgelopen,
bestaat de synode ook niet meer.
Dat hangt samen met de opvat
ting dat de kerk niet allereerst
een nationale gemeenschap is,
maar dat de plaatselijke gemeen
ten de kerk vormen en dat daar de
beslissingen vallen.
Nu kunnen die locale gemeenten of
kerken voor bepaalde doeleinden
in regionaal of landelijk verband
samenwerken, zoals voor de zen
ding, voor diakonale voorzienin
gen, voor de evangelisatie en voor
de opleiding tot predikant, maar
dat doet niets af aan de zelfstan
digheid van de plaatselijke kerk.
Men kan dan ook niet van "kerk
leiding" spreken.
Het "gezag" over de kerkleden be
rust bij de kerkeraad ter plaatse
De enige beperkingen voor dat
gezag zijn de heerschappij van de
bijbel - die in de genoemde ker
ken van a tot z letterlijk als "Gods
Woord" wordt beschouwd, on
veranderlijk en bindend voor alle
tijden - en het persoonlijke gewe
ten.
Commissies
Om in de perioden tussen synode
zittingen toch bepaalde taken
te kunnen uitoefenen, kennen
deze kerken de zogenoemde "ae-
putaatschappen" ofte wel kom
missies. Zo is er ook een depu-
taatschap "voor de correspon
dentie met de hoge overheid"
(waarmee de regering in Den
Haag wordt bedoeld). Dat is aan
gewezen om de betrekkingen
met de overheid te onderhouden
De regering beleeft daar weinig last
aan, want op zaken van prakti
sche politiek gaat de commissie
nooit in. Wel laat ze een enkele
keer van zich horen als de zon
dagsheiliging in het geding is of
het misbruik van Gods Naam dan
wel het gebruik van godslaster
lijke taal aan de kaak moet wor
den gesteld.
Wil nu de igering met deze kerken
praten over de inentingskwestie,
dan moet zij dat met zo,n depu-
taatschap doen. Maar deze com
missie is geen officiële gespreks
partner, want zij kan niet veel
meer doen dan welwillend naar
de regering luisteren en beloven
dat ze te zijner tijd aan de volgen
de synode een rapport daarover
zal uitbrengen. Een deputaat-
schap is niet gemachtigd uit
spraken te doen of besluiten te
Bovendien zou het in dit geval ook
geen uitspraak willen doen om
dat alle drie de kerken zowel
voor-als tegenstranders van vac
cinatie onder hun leden hebben.
Een van de kerken liet zelfs op
een verzoek van de staatssecreta
ris om een gesprek kortweg we
ten, daaraan geen behoefte te
hebben.
Op het ministerie in Den Haag is
men nogal teleurgesteld over het
uitblijven van positieve reacties
op het schrijven van de staatsse
cretaris. Die reacties zullen niet
komen. Geen plaatselijke kerke
raad zal de leden uitdrukkelijk
kunnen en willen adviseren van
de gelegenheid tot inenting ge
bruik te maken. Niet de omstan
digheden zijn bepalend, maar het
principe dat ieder in zijn eigen
gemoed "ten volle verzekerd"
moet zijn. Met andere woorden,
het is een persoonlijke beslissing
Vrijheid
Binnen de gereformeerde Gemeen
ten in Nederland en Noord-Ame
rika (met in onze omgeving plaat
selijke gemeenten in Leiden,
Benthuizen, Boskoop, Katwijk
en Lisse) begint zich voorzichtig
een ontwikkeling naar wèl-inen-
ting af te tekenen. Van medische
en van pastorale zijde wordt daar
sinds kort - zij het onder strikt-
persoonlijke verantwoordelijk
heid - beklemtoond dat de leden
vrij zijn om zelf te beslissen. Ech
ter niet zonder ernstig "bij de
Heere" te rade te gaan.
Hoewel zo'n "vrijbrief' niet zonder
gevolgen zal blijven, moet men er
geen massaal effect van verwach
ten. De kerkleden zijn in feite al
tijd vrij geweest. De synodes
hebben geen uitspraken gedaan
op grond waarvan leden die zich
(of hun kinderen) lieten inenten
onder de kerkelijke tucht zouden
komen. Van die kant hebben in-
geënte kerkleden nooit moei
lijkheden ondervonden.
Maar plaatselijk kan dat heel an
ders liggen. Daar wordt de vrij
heid ingeperkt door de controle
op elkaar. Als de dominee van de
Gereformeerde Gemeente in Ne
derland te Opheusden (Betuwe)
beweert dat inenting gelijk staat
met buigen voor een afgod, dan
zal dat de vrijmoedigheid van zijn
mensen niet bevorderen. Voor
tegenstanders en twijfelenden is
zo'n uitspraak zonder meer wét.
Alleen wie in de gegeven situatie
niet kan berusten of de prik bij'
nader inzien toch een aanvaard
baar middel acht, kan dan nog tot
inenting besluiten.
Harde prijs
Hoe binnen de drie kerken de ver
houding tussen wel- en niet-in-
geënten is, is moeilijk te zeggen
Aangenomen wordt dat in de Ge
reformeerde Gemeenten (de
grootste van de drie: rond 80.000
leden) de voor- en tegenstanders
elkaar in evenwicht houden. Er
zijn daar ook predikanten die hun
kinderen hebben laten inenten
Bij de Gereformeerde Gemeenten
in Nederland en bij de oud-gere
formeerden zijn meer tegenstan
ders dan voorstanders. Ook aan
de uiterste rechterflank van de
Hervormde Kerk bevinden zich
nog wel gewetensbezwaarden,
maar hier zou het om een klein
aantal gaan. Het hoofdbestuur
van de Gereformeerde Bond in
de Hervormde Kerk zegt duide
lijk: vaccinatie is verantwoord en
zelfs geboden, al is elke vorm van
dwang uit den boze. In totaal
wordt de bevolkingsgroep waai
de vraag van wel of niet inenten
de gemoederen nog steeds be
roert geschat op 300.000 tot
350.000
Er is geen twijfel mogelijk aan de
hevigheid van die beroering
Niemand laat wat er nu met-
meer dan 70 poliogevallen -
gebeurt gelaten over zich heen
gaan. Als de dominee van een Ge-,
reformeerde Gemeente vanuit
zijn eigen pastorale praktijk ver
telt dat in bepaalde gezinnen de
ene ouder voor en de ander tegen
vaccinatie is, dan kan men zich
de dramatische sfeer waarin de
gesprekken hierover verlopen wel
voorstellen
Angst, verwijten en verwijdering
zijn niet zelden de harde prijs die
mensen voor hun principe moeten
betalen.
•kin verband met de polio-epide
mie heeft de hervormde kerkvoogdij
van Oosterend op Texel haar kerk'
(waarvan hier een foto) dit seizoen
niet ter beschikking gesteld van de
Gereformeerde Gemeenten. Deze
Gemeenten hebben op het eiland een
eigen vakantiecentrum. Hun kerk
is te klein om alle gasten te herber
gen en daarom doet de kerkeraad al
jaren een beroep op de hervormden
Die zijn echter bang dat er poliovi
rus in de kerk blijft hangen omdat
veel vakantiegasten komen uit ge
bieden waar de ziekte heerst. De
kerkeraad van de Gereformeerde
Gemeente heeft daarvoor alle be
grip getoond en houdt nu vier dien
sten per zondag in het eigen kerkje
NIEUWKOOP- HetNieuwkoopse
domineesechtpaar Bronsgeest
vertrekt volgende week zaterdag
met een groep van 32 mensen,
onder wie verscheidene plaats
genoten, naar Israël. Een tijdje
geleden wierp de predikant in de
regionale kerkbode de vraag op
of er belangstelling was voor een
Israël-reis. Na die vraag een paar
keer te hebben herhaald, bleek er
zoveel animo voor te zijn dat het
plan doorgang kon vinden.
Het is niet voor de eerste keer dat
het echtpaar Bronsgeest deze reis
maakt. Vlak na de zesdaagse
oorlog waren zij een hele maand
in Israël. Via lezingen over dit
land kwam het idee op om parti
culier mensen enthousiast voor
Israël (en eventueel een reis
daarheen) te maken.
De reis van nu is een vervolg op
enkele eerdere reizen die werden
ondernomen vanuit Den Helder,
Er wordt door veel mensen
geëxperimenteerd met nieu
we vormen van gemeenschap.
Sommige houden het een tijd
je, andere vallen zomaar weer
uiteen. Samenleven van men
sen is niet gemakkelijk.
Wie dat dacht, moet de opmer
kingen in het Mattheus-evan-
gelie (19 vers 1 en verder)
maar eens lezen. Gemeen
schap staat daar bij Jezus in
het verband van het worden
als kinderen en het afstand
doen van het "hebben", om je
zelf te kunnen geven. Jezus
reikt nieuwe mogelijkheden
aan om een broederschap te
zijn.
Het staan in de vrijheid - het
vrij zijn voor de ander - is ech
ter een bedreigd bestaan.
Daarom houdt Jezus zijn
leerlingen drie vragen voor
die altijd de broederschap
van mensen ondergraven.
Zo'n vraag is wie onder ons "de
grootste" is. Hoe reageer je als
iemand uit de kring een derde
bezeert? Hoe herstel je de re
latie met iemand die jou be
zeert? Jezus geeft modellen
(Mattheüs 18) om te voorko
men dat deze problemen de
gemeenschap kapot maken.
De vraag wie de grootste is
wordt omgedraaid. In de ge
meenschap met de Messias,
waar het geheim van de mens
in de Ander en daarom ook in
de ander ligt die jou tot broe
der maakt, heeft die vraag te
maken met de bereidheid om
vanuit de liefde, dus dienst
baar, te leven. In het spoor
van Jezus investeert de mens
zich in de naaste. Graadmeter
voor de kwaliteit van de ge
meenschap is niet het wel en
wee van de machtige, die
meent zichzelf te kunnen red
den, maar van de kleinen die
zijn aangewezen op broeder
schap.
Gesprek
De tweede vraag wordt beant
woord vanuit de wil elkaar
vast te houden en niet buiten
spel te zetten. De vermaning
maakt de gemeenschap heel.
Het woord heeft de voorrang
omdat het gesprek de vorm is
waarin de broederschap bij
een blijft. De vreugde als de
dreiging van het kapotgaan
van de gemeenschap voorbij
is, is de vreugde over die éne
die gered is.
waar ds. Bronsgeest toen predi
kant was. Een week lang worden
met Jeruzalem als vertrekpunt
excursies gemaakt naar plaatsen
als Bethlehem, Jericho, de Dode
Zee, Samaria, Galilea en het Meer
van Tiberias. De tweede week
brengt de groep door in een
plaats aan de Middellandse Zee,
vanwaaruit ook tochten worden
ondernomen
Thuis
Uit ervaring weet ds. Bronsgeest,
die in zijn kerk (hervormd) deel
uitmaakt van de Raad voor Kerk
en Israël, dat wie eenmaal in Is
raël is geweest daar nog eens
heen wil.
"Dit land is nog iets anders dan ge
woon naar het buitenland gaan.
Men voelt zich daar op een won
derlijke manier thuis. Nederland
is altijd sterk bij de bijbel betrok
ken geweest. Ook hebben Joden
De derde vraag betreft 'de ver-,
gevingZolang er tussen men
sen "gerekend" wordt,gaat de
gemeenschap kapot, omdat er
nog altijd in termen van "ik"
in plaats van "wij" wordt ge
dacht. In een illustrerende
gelijkenis wordt verteld, hoe
Gods vergeving aan mensen
mag doorwerken in een stuk
dagelijkse levenspraktijk.
Als Gods initiatief door ons
wordt geblokkeerd en wij de
ander de levensadem en ruim
te ontnemen, komen wij bui
ten spel te staan. Voor een ge
sloten hart blijft ook de hemel
dicht.
Het centrum van elke samenle
vingsvorm is het gesprek.
Waar dat stokt, vervreemdt de
mens van zijn naaste. Het ge
sprek met en tussen ons is van
Godswege geopend, en waar
wij verder samenspreken ont
staat altijd opnieuw die ge
meenschap met de Toekomst.
WIM KUIPERS.
"Kleine" Bijbelweek. Ondanks
de grote belangstelling voor de
eerste nationale interkerkelijke
Bijbelweek vorig najaar komt er
dit jaar geen herhaling. Wel zal de
organisator van deze week, de in
terkerkelijke Raad voor contact
en overleg betreffende de Bijbel,
in samenwerking met het Ne
derlands Bijbelgenootschap en
de Katholieke Bijbelstichting zo
veel mogelijk initiatieven steu
nen van gemeenten, kerken en
geloofsgemeenschappen die zelf
een week willen houden. Als pe
riode voor zo'n "kleine" Bijbel
week is de week van 8 tot 14 ok
tober gekozen.
De reden dat de nationale week nu
niet wordt herhaald - er is veel
aandrang geweest om dat wèl te
doen - is dat dit veel tijd en man
kracht vraagt..En daarover be
schikt de raad onvoldoende.
Daarom eens in de twee jaar.
Hervormde Kerk: bedankt voor
Hierden J. Smit Hilversum. Ge
reformeerde Gemeenten: be
dankt voor Borssele J. Kareis
Werkendam. Baptistengemeen
ten: bedankt voor Lemmer G
eeuwenlang temidden van ons
geleefd"
Ds. Bronsgeest ziet een duidelijke
lijn lopen tussen Israël en de kerk.
"De eerste christengemeente in Je
ruzalem was een gemeente van
Joden. De eerste boodschappers
van het evangelie, de apostelen,
waren Joden. Kortom, de kerk
heeft haar wortels in Israël.
De rondreis duurt veertien dagen
Op zaterdag 29 juli keert het ge
zelschap op Schiphol terug.
LEIDEN - Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Ruitenberg Den Haag, 11.45 oec. stud,
dienst, Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds.
PosSt Baarn.Mar. kerk L. Morsw. 10 ds. v.
Achterberg, Merenwijk 9.30 en 11 pastor
v. Vliet, Bethlehemkerk Driftstr. 10 dhr.
Huigen, Bevrijd, kerk ZW, 9 drs. Korte-
weg, Vredeskerk 30dr. Lamping, Waalse
kerk 10.30 ds. Ribs, Acad. Ziekenh. 10.15
ds. Bovenberg, Diac. huis 10.30 ds. Van 't
Hof, Endegeest 9.30 pastor Boshouwers,
gez. dienst met eucharistieviering, Ge-
ref. Kerk Zuiderkerk 10.30 ds. Horten-
sius, Petrakerk 9 ds. Hortensius, Oude
Vest 9 ds. Sijtsma, 7 ds. Hortensius, Mar.
kerk, L. Morsw. 10 ds. v. Achterberg,
Bevr. kerk ZW 9 drs. Korteweg, Groenh.
10.30 ds. Sijtsma, Merenwijk 9.30 en 11
pastor v. Wiet, Dolerende Noodgem.
Groot Leiden (Pieterskerkstr. 1) 8.30 en 5
dhr. Oosting Leersum, Geref. Kerk
Vrijg. (Herengr. 70) 10 en 5 ds. Gootjes,
Chr. Geref. Kerk (Steenschuur 9) 10 en 5
ds. Quist Rijswijk, Geref. Gem. (N. Rijn)
10 en 4.30 ds. Boogaard, Geref. Gem. in
Ned. (Bethl. kerk Driftstr.) 11.30 en 5.30,
Evang. Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht)
10.15 ds. Happee, Remonstr. Doopsgez.
Gem. (Pieterskerkstr. 1) 10 ds. Kuipers,
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10, Evang. Chr.
gemeenschap (Middelstegracht 3) 10
dhr. Dikkes, Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw. singel 21) 5 nam.
dhr. De Leeuw, Evang centrum Zijlsin
gel 2, zo. 10 en di. 8 dhr. Zijlstra, Pink-
stergem. (O. Rijn 3)3 dhr. Eikerbout, Le
ger des Heils (Hooigracht) 10 en 7.30,
Nieuw Apost. Kerk (H. Rijndijk 24) 9.30
en 4, woe. 8, Chr. Science (Steenschuur
6) 10.30, Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen
der L. Dagen (Steenschuur 6) 10.15, Ze
vendedagadventisten (Lokhorstk.) elke
zaterdag 9.45 gesprek, 11 prediking, Oud
Kath. Kerk (Zoeterw. singel) 10. Vrij
Kath Kerk (Vreewijksr.) 10.30, RK Ker
ken Merenwijk zat. 7, zo. 9.30 en 11,
Haagweg zat. 7, zo. 9. 10.45, 12 en 6.30,
Steenschuur zat. 10 en 7, zo. 8.30, 10,
11.30, 6 en 7, Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9, 10.30, 12 en 6, Haarl. str. zat. 7, zo.
9.30,10.45,12.15 en 6.30, Rijndijk 281 zat.
7, zo. 9.30 en 11.30, Boshuizerlaan zat. 7,
zo. 9.30, 11 en 12.15, Herensingel zat. 7,
zo. 8 30, 9.30 en 11.
ABBENES - Herv. Gem. 9.30 ds. Kool te
Woerden.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem. 10
ds. Vree, 6.30 ds. Booy (in geref. kerk),
Geref. Kerk zie herv., Chr. Geref. Kerk
9.30 dienst, 2.30 ds. Beekhuis Noorde
loos, RK Kerk zat. 7, zo 7 30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Hanemaayer, 6.30
kand. De Jager Sliedrecht, Kruiskerk
9.30 ds. Bogers, Opst. kerk 9.30 ds. v.d.
Heiden, Salv. kerk, 6.30 ds. Hanemaayer,
G. H. Kerk 10.30 dr. v. Santen, De Bron 9
dr. v. Santen, 6.30 ds. Hoogendijk, Drie-
hoorne 7 nam., Ashramcollege 9.30 ds
Verheul, av.-maal, Oudsh. weg 10 ds.
Oort, Sionskerk, 9.30 kand. Veldhuijzen
Veenendaal, 6.30 kand. Kammeraad
Niekerk-Oldekerk, Geref. Kerk, Mar
kerk 9.30 dhr. Bijl, 6.30 ds. Vree, Salv
kerk 10.15 ds. Vree, 6.30 ds. Hanemaayer,
G. H. Kerk 9 ds. Hoogendijk, 6.30 ds.
Verheul, De Bron 10.30 en 6.30 ds. Hoo
gendijk, Ashramcollege 9.30 ds. Ver
heul, av.-maal, Driehoorne 7 ds. Koers,
Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 9.30 dhr.
Kleingeld, 4 ds. Bouma, Geref. Kerk
Vrijg. 8.45 leesd., 6.30 ds. Borgdorff, Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Hamstra,
Oud Geref. Gem. 9.30 en 4, di. 11 juli 7.15
ds. Schinkelshoek, Baptistengem. 10 en
6.30, Noord (Sportlaan; 10 dhr. Gerrit
sen, Volle Evang. Gem. (school Prelu-
deweg) 10 dhr. De Jong, Leger des Heils
10 en 6.30, Corn, de Vlamingstr., RK
Kerken Bon. kerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30, Piuskerk zat. 7, zo. 9.10.30en 11.45,
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30
BENTHUIZEN - Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Vos Nijkerk, Geref. Gem. 9.30 leesd.,
2.30 ds. Honkoop R.dam, woe. 12 juli 7.30
ds. Verwey H.I. Ambacht.
BODEGRAVEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Droogers, 6.30 ds. Richter,
Salv. kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 dhr. De
Haan, Bethl. kerk 9.30 kand. Schuurman
Putten, 6.30 ds. Droogers, Geref. Kerk
9.30 en 6.30 ds. 't Hart.
BOSKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds. Stel
wagen, 6.30 ds. Heymans (in geref. kerk),
De Stek 9.30 ds. Dijkstra, Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds. van Langevelde, Geref.
Gem. 9.30 en 6, Opwekkingsgem. (Con
cordia) 9.30, Verg. v. Gelovigen (Nieuw^
straat) 9.30 en 5, RK Kerken kerk zat. 7
zo. 9.30 en 11, De Stek zat. 5.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. Geertsema, Geref. Kerk 9.30 en 5
ds. Versluys, RK Kerk Anker zat. 7, zo
8.45 en 11.15, Bern. zo. 10, dorp zat. 7, zo
8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10 en 7 ds. v.
Bruggen, Geref. Kerk 10 ds. Vrolijk
Katwijk, zie ook herv., Chr. Geref. Kerk
10 en 5 stud. Vrijhof, RK Kerk Mart. kerk
zat. 7, zo. 8.30, 10,11.30 en 12.45, Jozefk.
zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 ds. Bot te
Wijk bij Duurstede, RK Kerk zat. 7, zo
10.
DE KAAG - Herv. Gem. 9.30 ds. Car-
stens, av.-maal, RK Kerk zat. 7, zo. 8 en
10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. Dorpskerk 10 ds. Schuurman
Katwijk aan Zee, 6 ds. Overgaauw,
Ontm. kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 dhr.
Bakker, jeugdd., Geref. Kerk 9.30 ds. v.
Halsema, 6.30 ds. De Vries, RK Kerk zat.
7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Arkeraats, 6 ds. Schuurman,
O. Kerk 8.30 ds. Vink, 10 ds. Vink, 6 ds.
Hovius, Ichtusk. 10 ds. v. Roon, 4.30 ds.
Hovius, Pniëlkerk 9.30 ds. Hovius, 6 ds.
Hemmes Leiden, Gr. v. Pr. school, 10 ds.
Boer, Hoeksteen, 10 ds. Koch Mann
heim, Duitse dienst, Overduin 2, ds.
Baas, Geref. Kerk, Vr. kerk 9.30 ds. v.d.
Horst, 5 ds. v. Halsema, Tr. kerk 9.30 ds.
De Vries, Chr. Geref Kerk 10 en 5 ds.
Beekhuis Noordeloos. Geref. Kerk
Vrijg. buiten verband 8.45 ds. KDe Jong,
7 ds. Roukema. De Ger. Kerk Vrijg.:
10.15 en 3.30 ds. Hoff. Geref. Gein. 10 en
5, do. 13 juli 7.30 ds. Boogaard Leidén,
Volle Evang. Gem. Rijnland, openbare
school Voorstraat 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Heiv.
Gem. 10 ds. v.d. Linden, 7 ds. Stelwagen
Boskoop (in geref. k.), Geref. Kerk 9.30
ds. Nierop, 7 ds. Stelwagen Boskoop,
gem. dienst in geref. kerk).
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk, 10 mevr. ds. Van Ever-
dingen, Hoofdstr. 10 ds. Doesburg, 6.30
ds. v. Loenen, Schepp. kerk, 9 ds. Geur-
sen, Baptistengem. 10 br. Lourens, RK
Kerk zat 7. zo. 9. 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. De
Vree, camping 10.30 ds. De Haan
O.geest, Geref. Kerk 9.30 ds. Los, 7 ds. De
Raadt Valkenburg, RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9.30 en 11.15.
„LISSE - Herv. Gem. dorpskerk 9 ds. 't
Hooft, Pauluskerk 10.30 en 7 ds. 't Hooft,
Geref. Kerk 10 en 7 ds. De Wit. Geref.
Kerk Vrijg. 8.45 en 4.30 ds. Simpelaar,
Geref. Kerk Vrijg. Buiten verband 9 ds.
Schuurman. 5 leesd., Chr. Geref. Kerk
10.30 en 4.30 ds. v. Dijken, Geref. Gem. 10
en 4, Oud Geref. Gem. 9.30 en 3, Marién-
burcht, ma. 8 uur evang. dienst, ds. Gra
vendeel, RK Kerken Agathak. zat. 7, zo.
8.30,10 en 11.30, Poelhuys zat. 7, zo. 9 en
11.30, Mariak. zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30,
Engelbew. zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds. Le-
feber te Alphen, 6.30 ds. Boer, Katwijk,
Geref. Kerk 9.30 ds. Houtman Amstel
veen, 6.30 ds. Haspels A.dam, Chr. Geref.
Kerk 9.30 dienst, 2.15 ds. Klomp
Zwaagwesteinde, RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem. 9.30 ds.
Molenaar, 6.30 ds. Lefeber te Alphen,
Geref. Kerk 9.30 ds. Koers te Alphen, zie
verder herv., RK Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUWVENNEP - Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 ds. Den Harder, Geref. Kerk
9.30 en 6.30 ds. Rang, Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3 ds. Visser, RK Kerk zat. 7. zo.
9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. Ver
boom Waddinxveen, 7 ds. Zoutendijk,
Geref. Kerk (Woerdense Verlaat) 10 ds.
v.d. Hoorn Soest, 7 dhr. Schoenmaker O.
Wetering, RK Kerk zat. 7.30, zo. 9 en
10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem. Voorstraat
10 mevr. ds. De Mey, Leiden, 7 dr. Jansen
zangd., Hoofdstr. 9 dr. Jansen, 10.30 ds.
Elgersma (geref.), 7 ds. Bosman (geref.),
De Rank 8.30 ds. Arkeraats, 3.30 ds. v.d.
Bergh R.dam. 8 nam. ds. Koch Mann
heim, Duitse dienst, Geref. Kerk, Hoofd
str. (herv.) 10.30 ds. Elgersma, 7 ds. Bos
man, Vinkenl. 9.30 ds. Bouma, 7 ds. El
gersma, st. kerk 11 ds. Bosman, Sole Mio
9 dhr. v. Duin, Ned. Prot. Bond (aula O.
Zeeweg) 10.30 dienst, RK Kerken Bin
nen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30, Zee zat. 7, zo.
9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT- Herv. Gem. 10
ds. Kalkman, RK Kerk Jozefkerk zat. 7,
zo. 8.30 en 10, Viktorkerk zat. 7, zo. 9.30
en 11.
OEGSTGEEST - Herv. Gem. Groene
kerk 9.30 ds. Bons, Pauluskerk 10 ds.
Sasse, Gem. centrum 10.30 ds. v. Leeu
wen te Lochem, van Wyckerslooth 4.30
dr. Enklaar, Geref. Kerk 10 en 7 ds.
Heemskerk, Geref. Kerk Vrijg. 10.30 ds.
Simpelaar, 4.30 leesd., Geref. Kerk Vrijg.
Buiten V. 8.45 br. Moleveld, 3 ds. Bakker,
RK Kerk Will, kerk zat. 7, zo. 9, 10.30 en
12, Bon. kapel zat. 6.30, zo. 9 en 11, Volle
Evang. gem. (gem. centr.) 4 dhr. v.d.
Brugge.
OUD-ADE - RK Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem. 9.30 ds. Lalleman, Geref.
Kerk 9.30 dhr. Schoenmaker, 6.30 kand.
Maas, RK Kerk zat. 7, zo. 8,9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - RK Kerken
P Banden zat. 7. zo. 8, 9.30, 11 en 12.15,
M. Pres. zat. 7, zo. 8, 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUbE - Herv. Gem. 9.30
en 7 ds. De Kruijf, Chr. Geref. Kerk 9.30
dienst, 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gem. Grote kerk
9.30 ds. v. Niel, 5 ds. Gebraad Katwijk,
Bethelkerk 9 kand. Sol. Groningen, 5 ds.
v. Niel, camping 10 ds. v.d. Bogerd, Ge
ref. Kerk Petrakerk 9.30 ds. v. Egmond
Ommen, 5 ds. v. Wijk A.dam, Imm. kerk
9.30 ds. v. Wijk, 5 dhr. Brouwer Katwijk,
Mar. kerk 9.30 dhr. Brouwer, 5 ds. v. Eg-
mond, camping 10 ds. v.d. Bogerd, Ge
ref. Kerk Vrijg. 10.45 en 7 ds. Zomer in
Bethelkerk, Chr. Geref. Kerk geen op
gave ontvangen, Evang. Chr. gem. (aula
mavo) 10 dienst, RK gemeenschap (aula
tuinbouw school) zat. 7, zo. 10.30.
RIJPWETERING - RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem. 9 ds. Bro
kerhof Voorhout, 10.30 en 6.30 ds. v.d.
Meer, Geref. Kerk 9.30 dhr. Stam, 6.30 ds.
v.d. Meer, in herv. kerk, Chr. Geref. Kerk
9 ds. v. Dijken Lisse, 5 ds. Visser Nieuw-
Vennep, RK Kerk zat. 7, zo. 8,9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem. 9.30 dhr. De
Vries Heemstede, 6.30 ds. v.d. Berg Den
Haan, Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Beze-
mer, RK Kerk dorp zo. 9 en 12, Langeraar
zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv. Gem. 10 ds.
Overgaauw, 6.30 dhr. Hoffenaar Voor
hout, Geref, Kerk 9.30 ds. Bouma te
Noordwijk, 6.30 ds. De Raadt, Geref.
Kerk Vrijg. 9.30 en 2.45 ds. Joosse.
VOORHOUT - Herv. Gem. 10 ds. Bro
kerhof, RK Kerk zat. 7, zo. 9, 10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem. dorps
kerk 10 mevr. dr. Flesseman Amstel
veen, 7 ds. Meijering, aula NH 9.30 vic.
Bijl, Geref. Kerk 9.30 ds. De Zwart, 7 zie
herv., Geref. Kerk Vrijg. 8.30 stud. Wil
schut, 3 ds. Geelhoed, RK Kerken Laur
kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30, aula NH 11M.
Godskerk zat. 7, zo. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Herv. Gem. Bethel
kerk 10.30 ds. Roetman, 6.30 ds. Baan,
8.45 ds. Roetman, 5 ds. Verboom,
Hoekst. 9.30 ds. Verboom, 6.30 ds. De
Jong Moerkapelle, Imm. kerk 9.30 en 7
ds. Hulst, Geref. Kerk Kr. kerk 9 ds. v.d.
Berg, 5 ds. v.d. Veen, Ontm. kerk 10.15
ds. v.d. Berg, 5 geen dienst, Chr. Af-
gesch. Gem. 9.30 en 5 ds. Verloop, Volle
Evang. Gem. (Lindengaarde 17a) 9.30,
Remonstr. Gem. 10 ds. Hooijkaas, RK
Kerk Viktork. 10, Ontm. kerk 8.30 en
11.45
WARMOND - Herv. Gem. 10 ds. Den
Tonkelaar, RK Kerk zat. 7, zo. 8.30,10 en
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem. Dorpskerk
10 ds. Steenstra, 4.30 ds. Tukker, 7 ds
Wiersma, Kievietkerk 10 ds. Wiersma,
Messiaskerk 10 ds. v. Zanten, Dorpscen
trum 9.30 ds. Tukker, Geref. Kerk 10 en 7
ds. v.d. Bom Den Haag, Zuid 10 en 7 ds.
v.d. Kamp, Ned. Prot. Bond 10.30 prof.
dr. Faber Maarn.
WOUBRUGGE - Herv. Gem. 9 30 en 6.30
ds. Blenk, Geref. Kerk 9.30 en 6.30, RK
Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem. 9 30 ds.
Nicolai, Geref. Kerk 9.30 en 7 dhr. v.d.
Kraan R.dam, RK Kerk zat. 7, zo. 9 en
10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem. 10 ds.
Hemmes. RK Kerken Janskerk zat. 7.30,
zo. 9.30, Chr. dienaar kerk zat. 7, zo. 8.30,
10 en 11.30, Meerburgkerk, Rijndijk, zat.
7, zo. 10, 12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv Gem. 9.30 dhr
Goedhart, Nieuwkoop, 6.30 dhr. Christ,
Leiden, Geref. Kerk 9.30 en 6.30 dhr.
Schreuder, Oudewater.
