of
Graskarper: sportvis
<arper: sportvis
planteneter?
1 vis
I sport
WAMAHA
ZATERDAG 8 JULI 1978
"lou
BUSSUM - Wanneer in je voortuin, waar in een put de
drinkwaterleidingmeter op de hoofdleiding op straat is
aangesloten de 50 cm onder de grond liggende leiding, die
naar je woning loopt verteerd is en daar - onder je gazon -
begint te spuiten, merkje niets van het grote waterverlies.
Maar de meteropnemer ziet onmiddellijk, dat er wat mis
is. Dat 'beeld wordt hier gebruikt, omdat het „zieken-
fondsmiljardenbassin of -reservoir" zo lek is als een ver
giet: alle tapkranen „lekken"
Alle „verstrekkingen" kosten one-
venredige bedragen, om de heel
simpele reden, dat of de beta
lingsregeling ondeugdelijk is of
de controle op de „consumptie"
alles te wensen overlaat. We leven
met onze ZF-miljarden als God in
Frankrijk en tappen uit een put,
die bodemloos is. Blijkbaar weet
niemand waar de „lekken" zitten.
In eén artikel alle lekken aanwijzen
fs ónmogelijk, maar deze op
somming zal onthutsend genoeg
zijn.
1. Het huisartsenabonnementsta
rief berust op de onvoorstelbaar
onjuiste veronderstellingen van
de commissie-Van der Ven in
1970:
la. dat gemiddeld per 1000 „zielen"
de hoeveelheid „verrichtingen"
(urenwerk per dag) even groot
b. dat „ambtenarenloonschaal 151
maximum" een redelijk belo-
ningspeil voor elke arts was.
Inzake a: Er lopen en rijden nog ge
noeg artsen met 3000-5000 „zie
len" rond zonder hartinfarct,
terwijl het in beginsel ongewenst
is voor de „luttele minuten per
patiënt" van de overbelaste art
sen een veel hoger uurloon te be
talen dan aan de artsen, die hun
werk niet „afraffelen".
Inzake b: Het is absurd jonge artsen
(25-26 jaar) een salaris te garande
ren, (schaal 151 maximaal), dat
een geneesheer-directeur van een
academisch ziekenhuis pas na
acht dienstjaren bereikt en dat
een hoogleraar (schaal 152) pas na
drie of vier dienstjaren be
reikt.
Hier wordt thans niet getreden in
de experimenten met de wijk ge
zondheidscentra, die al bezig zijn
te mislukken en in de „gezond
heidszorgfantasieën" van de
voormalige staatssecretaris Hen
driks, die onbetaalbaar zijn. Noch
in de dwaze fantasieën van minis
ter Pais om de artsenopleiding
nog beroerder te maken dan die
al is.
Overbodig
Het specialistenverrichtingstarief
(en verwijs- en herhaalkaarten-
stelsel) leidt automatisch tot
misbruiken. Ik doel hier niet op
ten onrechte declareren van niet
Fred Veltman
Lage Rijndijk 36-40
Leiden, tel. 071-122293
Het aangewezen adres voor
al uw hengelsport.
Het gaat om de graskarper. Het
is zoals brasem, voorn en
snoek geen vis, die van nature
in ons viswater voorkomt.
Zijn 'geboortewater' ligt in
China, waar de vis in grote ri
vieren afmetingen kan berei
ken van anderhalve meter bij
gewichten van rond de tach
tig pond. Geen kleine visjes
dus. Het opmerkelijke van
deze vis is, dat hij zich in
hoofdzaak met planten voedt.
Het is al weer ruim tien jaar
geleden, in 1966 om precies te
zijn, dat de Organisatie ter
Verbetering van de Binnen
visserij (OVB) een aantal van
die graskarpers importeerde
om op een van de kwekerijen
in ons land te experimenteren
met deze vissoort.
Kopvoom
Alvorens we wat nader ingaan
op die experimenten is het
goed eerst het uiterlijk van de
graskarper eens aan een na
dere beschouwing te onder
werpen. Wie voor het eerst
oog in oog staat met een gras
karper, zal zich direct afvra
gen of de Nederlandse bena
ming van deze vis wel een
juiste is. Want de graskarper
lijkt niet zo bijster veel op de
andere karpersoorten, die in
ons viswater rondzwemmen.
Veel eerder gaan de gedachten
uit naar een voorn en dan een
kopvoorn of een meun. Even
als de meun heeft de graskar
per een langgerekt lichaam,
torpedovormig. Het lichaam
van de vis is vrijwel rond en
de schubben zijn zwart om
gedane verrichtingen, maar op de
overbodige verrichtingen. Ook
op verrichtingen, die de specia
list niet zelf heeft gedaan, maar
heeft laten doen door een arts-as
sistent. Onverdedigbaar is het
ontbreken van een „plafond".
Natuurlijk weet ik dat boven de
ton 73 procent naar de fiscus gaat,
maar als het waar is dat er specia
listen zijn die het miljoen halen,
dan moeten de verrichtingstarie
ven te hoog liggen.
3. De geneesmiddelenconsumptie
is een moeilijk punt. Waarover ik
thans niet meer wil zeggen dan
dat er te veel aan de farmaceuti
sche strijkstok blijft hangen, de
farmacorapeutische opleiding
van de artsen faalt, recepten vaak
een „afschuifmiddel" zijn (hoe
voller de wachtkamer hoe meer
overbodige recepten), het in de
Pais
'fantasieën'
vele duizenden lopende aantal
wegens geneesmiddelvergifti
ging in ziekenhuizen opgenomen
patiënten is, even bedenkelijk als
het 's nachts niet willen komen,
maar een recept laten halen voor
een patiënt, die men niet gezien
heeft; de onvoorstelbare hoe
veelheden kalmerings-, rust-
brengende en slaapmiddelen,
dan verlies ik daarbij niet uit het
Door Dr. mr.
W. Schuurmans
Stekhoven,
verzekeringsarts
oog, dat ons land en ons volk aan
de rand van armoede, chaos en
terreur staat.
4. De overmaat aan ziekenhuiscom-
sumptiedagen berust op een
reeks ernstige misverstanden,
waarvan ik slechts enkele
- a. Volkomen ondeskundig mana
gement. De tijd van de medische
leiding is al lang verstreken. Aan
Hendriks
'fantasieën'
de technische hogescholen wor
den „bedrijfskundige inge
nieurs" opgeleid, waarvoor in de
gezondheidszorg zeker plaats is.
Een groot - met name een aca
demisch ziekenhuis (met 1000
bedden en 1000 man personeel)
- behoort een continu bedrijf te
zijn met ploegendienst. Thans
wordt er van vrijdag 5 uur tot
maandagochtend 8 uur niet ge
werkt en is vaak geen bevoegde
hulp aanwezig.
b. Er is nauwelijks controle op de
noodzakelijkheid van de zieken
huisopname en - wat veel ernsti
ger is - vrijwel helemaal niet op
de duur van de verpleging. Zie
kenhuizen en behandelende spe
cialisten kunnen - om het voor
zichtig te zeggen - financiële be
langen hebben bij overbodige
„bedbelegging" Ook patiënt en
familie kunnen aandringen op
medisch niet geïndiceerde ver
lenging. Het tijdig zoeken naar
geschikte verpleeghuisaccom
modatie geeft vaak problemen,
vooral als dat via de GG en GD
moet lopen.
Pilklinisch
Een deel van de „observatiepatiën
ten" en ook van de „bestralings
patiënten" kan - ook als ze van
verre komen - pilklinisch behan
deld worden (logeergelegenhoid
in hotel). Zowel dag van aan
komst als van vertrek beide in re
kening brengen is bij goede rege
ling van vertrek en aankomsttijd
niet te verdedigen. (Als een
vrouw voor een bevalling wordt
opgenomen, waarbij verwikke
lingen gevreesd worden en die
uitblijven kan ze onmiddellijk na
de bevalling en de verzorging van
moeder en kind naar huis).
5. Veel overbodige fysiotherapie
Afgezien van de ernstige klacht,
dat op grote schaal bij breuk,
resp. ontwrichting van lichaams
delen de fysiotherapeutsiche be
handeling niet onmiddellijk in
aansluiting aan de repositie (te
gen elkaar brengen) en het aan
leggen van rek- of gipsverband
wordt begonnen, zodat verstij
vingen van gewrichten en atrofie
(verschrompeling) van spieren
zoveel mogelijk wordt voorko
men en zodoende uitgesteld
wordt tot een tijdstip waarop al
egraskarper
komen te verkeren, dat de vis
explosief groeit en zich ook
uitzonderlijk snel voortplant.
Daardoor zouden andere vis
soorten in het nauw gebracht
kunnen worden. Zou de
nieuwe vis bijvoorbeeld de
zelfde voedingsstoffen con
sumeren als de al aanwezige,
dan kan de bestaande vis
stand door gebrek aan voed
sel flink worden uitgedund.
Daarom moeten proeven
steeds met de nodige voor
zichtigheid omgeven worden
Afgesloten
Daarom ook werden de eerste
proeven met graskarperuit-
zettingen genomen op afge
sloten terreinen van de Gasu
nie. Sloten, die met grote
hekken waren omgeven en
bovendien bewaakt werden,
werden als proefterrein ge
bruikt.
In de loop der jaren is men -
door ervaringsfeiten ge
steund - proeven gaan nemen
op wat ruimere schaal. Zo
werden in 1977 door 68 wa
terbeheerders van de regeling
voor graskarperuitzetting ge
bruik gemaakt. In totaal 94
veel onherstelbaar is bedorven, is
het volkomen onverantwoord
(economisch bekeken), eindeloos
te laten profiteren van de moder
ne fysiotherapeutische luxebe
handeling met warmte-, licht-,
kortegolf-(enz.)„ verwenning",
die niet of nauwelijks echt me
disch geïndiceerd is.
Ik wil niet zonder meer zeggen „te
rug naar de warme kruik", naar
het straalkacheltje, de hoogtezon,
enz. Maar voorkomen moet wor
den, dat horden wao'ers zich
maar eindeloos laten „masse
ren": Het is mogelijk één van de
kleine lekjes van de „miljarden-
ziekenfondspot".
6. Het nieuwe welzijnszorgen-mil-
jardenlek. Voor het laatst be
waarde ik het dreigende sociale
eerstelijns- vergrotingslek van de
welzijnszorg, door het takenpak
ket - zoals dat tegenwoordig heet
- uit te breiden met de hulp van
maatschappelijk werkers, wijk
verpleegkundigen, straks mis
schien ook klinische psycholo
gen en klinische sociologen.
Men heeft nu al uitgerekend, dat
een dergelijke multidisciplinaire
aanpak van de „gezondheids
zorg" in een „wijkgezondheids
centrum" zegge en schrijve twin
tig procent taakverzwaring zal
geven. Ook als men de tijd extra,
die een kopje koffie 's morgens en
een kopje thee 's middags met
een koekje en een „praatje" niet
meetelt. (Gezwegen van de kos
ten voor de bouw van (extra) ver
gaderruimte, thee- en koffiekeu-
kentje).
Veel ernstiger is, dat de Nederland
se universiteiten nooit artsen af
geleverd hebben met ook maar
het geringste minimum aan ken
nis op het terrein van de „sociale
wetenschappen". Sociologen en
psychologen hebben hun eigen
denkmodellen en zelfs wereld
beeld. hun eigen methoden en
technieken van sociaal-weten-
schappelijk onderzoek.
Een „klinisch psycholoog" (die
zich ten onrechte medisch so
cioloog noemt, terwijl hij geen
medicus is) heeft nu al een zee
van verwarring gesticht door
wateren werden van gras kar
per voorzien en daaronder
waren drie grote objecten,
wateren van 12, 20 en 40 hec
tare. De ervaring leerde ook,
dat met een bezetting van 150
kilogram per hectare de plan
tengroei door de graskarper
flink in toom kon worden ge
houden.
Snelle groei
Inmiddels bleek ook dat de
graskarper in de warme zo
mers in Nederlandse wateren
een snelle groei kan vertonen.
Zo zwemmen in de kweekvij
vers van de OVB nu al exem
plaren rond die een lengte
hebben van rond de 90 centi
meter. En dat zijn afmetingen
waarbij elke rechtgeaarde
sportvisser rechtop gaat zit
ten.
In de loop der jaren hebben di
verse sportvissers via hen-
gelproeven kennis kunnen
maken met de graskarper. De
ervaringen daarmee zijn nog
uiteenlopend. Er zijn er die
grote twijfels hebben over de
vangbaarheid, terwijl ande
ren juist erg enthousiast zijn.
De praktijk heeft wel uitge
wezen. dat het gebruiken van
bijvoorbeeld een sla-blaadje
als aas voor deze vis (indach
tig aan zijn interesse voor wa
terplanten) weinig resultaat
geeft. De meeste exemplaren
tijdens het proefvissen wor
den gevangen met de tradio-
nele aassoorten als broodvlok
en worm of made, terwijl de
aardappel heel wat lager op
het lijstje staat.
Strijdlust
Waar elke proefvisser enthou
siast over is, is de strijdlust
van de vis. De kracht die de
graskarper ontplooit wanneer
hij eenmaal gehaakt is. staat
dikwijls in geen enkele ver
houding tot de afmeting van
de vis Zi'lts vrij kleioeexem
plaren laten zich niet gemak
kelijk naar het landingsnet
halen. Daarom zal het vooral
voor de wat grotere exempla-
„stress" tot „ziekte" te bestem
pelen. Het beste bewijs, dat hij
niet weet wat „ziekte" in medi
sche zin is.
Peil gedaald
Natuurlijk spelen in de huidige
verziekte samenleving stress, ar-
beidsonlust door ongunstige ar
beidssituaties, levensonlust door
dood- of misgelopen „samenle
vingsverbanden", algemene
ontworteling, algemene vereen
zaming, onvoorstelbare crimina
lisering en vergiftiging een rol.
Ook de ontkerstening mag niet
onvermeld blijven.
Het peil van de thans van de uni
versiteit komende jonge artsen is
nu al met het peil van het me
disch onderwijs gedaald. Ze gaan
nu al na hun artsexamen „ge-
sprekscursussen'" volgen, omdat
ze noch „thuis", noch in de kli
nieken met hun patiënten heb
ben leren praten. Een deel zit al
tijdens hun' opleiding zelf in de
huiselijke en „samenlevingsver-
band"-problemen.
Als de plannen van Pais doorgaan
zal het „medische vakman-
schapspeil" nog verder dalen. En
als het „sociaal-wetenschappe-
lijke" vakmanspeil aan de facul
teit der sociale wetenschappen in
gelijke mate daalt, dan is er van
vruchtbare samenwerking op
„multidisciplinair" gebied hele
maal niets anders te verwach
ten... dan enige extra miljarder
„ziekenverzorgingspotkos-
ten".
'Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs.
ren steeds nodig zijn om ze te
belagen met de werphengel,
voorzien van molen.
In die wateren waar de graskar
per is uitgezet, en waar de
sportvisser terecht kan, is tot
dusver steeds bepaald, dat de
vis die gevangen wordt, direct
wordt teruggezet. Voor de
graskarper* een algemene
spreiding in ons viswater
krijgt, zal er nog wel wat wa
ter naar de zee stromen. Want
voor dat gebeurt zullen eerst
nog een aantal vragen beant
woord dienen te worden.
Nadelen
Zo'n vraag is bijvoorbeeld, wel
ke nadelen er verbonden zijn
aan de consumptie van wa
terplanten. Je zou je bijvoor
beeld kunnen voorstellen, dat
er zoveel graskarper in een
viswater wordt uitgezet, dat
men niet alleen de waterpla
ten, maar ook de oeverplan
ten te grazen neemt. Bijvoor
beeld de wortels van het riet.
Dan is het gemakkelijk voor
te stellen, dat de nadelen
groot kunnen zijn. Verdwij
nend riet zou op bepaalde
plaatsen ernstige oeverbe
schadigingen kunnen veroor
zaken En wat zijn bijvoor
beeld de gevolgen voor de wa
terkwaliteit?
Verder zal nog eens duidelijk
een rijtje gezet moeten wor
den of de graskarper nu in de
eerste plaats een sportvis is,
die in hoofdzaak door de Ne
derlandse hengelsport bekos
tigd moet worden? Tegen
standers van die opvatting
zeggen, dat de vis er in de eer
ste plaats is ten behoeve van
de watersc happen, die ver
antwoordelijk zijn voor het
beheer van het water. Dat ze
af en toe ook de hengelaar
worden gevangen ziet deze
groep als een bijkomstigheid.
Hoe het ook zij, het laatste
woord over de graskarper is
zeker nog niet gevallen Zo
dra er meei nieuws is over de
ze vissoort zullen we u dat ze
ker melden.
In deze visrubriek wilde ik u deze week voorstellen aan
een nieuwe vissoort. Een vis, die u waarschijnlijk nog
nooit in levenden lijve heeft aanschouwd, laat staan
aan de hengel heeft gevangen. Nu zijn er waarschijn
lijk honderden vissoorten, waarvan hetzelfde gezegd
kan worden. Dus waarom zoveel woorden vuil ge-
maakt aan juist deze vissoort? Wel, omdat sportvis
send Nederland de komende jaren ongetwijfeld meer
zal gaan horen over deze vis. En dan is het goed te
weten wat voor vlees - lees: vis - u in de kuip hebt.
Het nationaal Rheumafonds heeft een speciale touringcar in gebruik genomen, die bestemd is voor
vervoer van reumapatiënten. Een en ander is mogelijk geworden uit de opbrengst van de puzzelactie
t.b.v. de Stichting 'Beter Leven', georganiseerd door de Stichting Samenwerkende Dagbladenwaartoe
ook deze krant behoort. Deze moderne touringcar is gestationeerd in het Rheumafonds-vakantiecentrum
'Groot Schokkert' te Wapenveld
:ze week voorstellen aan
die u waarschijnlijk nog
aanschouwd, laat staan
i. Nu zijn er waarschijn-
aarvan hetzelfde gezegd
oveel woorden vuil ge-
t? Wel, omdat sportvis
jaren ongetwijfeld meer
En dan is het goed te
vis - u in de kuip hebt.
rand. Wat verder opvalt is de
merkwaardigde plaats van de
ogen in de kop van de vis. Bo
vendien ontbreken bij deze
vis de baarddraden, die voor
eén karperachtige "vis juist
karakteristiek zijn.
Verlanding
Waarom ontstond er in Neder
land nu juist belangstelling
voor de graskarper? Dat hing
voor een deel samen met oor
zaken die gezocht moeten
worden buiten de hengel
sport, maar die niettemin een
zekere verwantschap verto
nen. Er bestaat in Nederland
namelijk het probleem van de
verlanding van diverse wate
ren door overmatige planten
groei. Dat geldt met name
voor poldergebieden. In
vroeger jaren werden de slo
ten door de landbouwers zelf
schoongehouden. U kent
waarschijnlijk wel die aange
plakte papieren in polderge
bieden die de boeren attent
maakten op de 'schouw'. De
verplichting om de wateren
goed schoon te houden. Met
de mechanisatie in de land
bouw, de schaalvergroting en
de steeds duurder wordende
factor arbeid is op vele plaat
sen die reiniging van sloten
wat in het slop geraakt. Ge
volg van die optredende ver
landing was. dat de afvoer van
het water stagneerde. Anders
gezegd: vee! trager verliep
dan voorheen. Een van de
mogelijkheden, die werden
gehanteerd om alsnog de
plantengroei in het water
flink te beperken, was het ge
bruik van plantenbestrij-
dingsmiddelen. Het in het
water brengen van deze ver
giften is een eenvoudige zaak
en kost vrij weinig tijd. De
keerzijde van de medaille is,
dat niet alleen de planten,
maar het gehele watermillieu
wordt 'vergiftigd'. En aange
zien het oppervlaktewater
ook steeds meer gebruikt
moet worden voor de berei
ding van drinkwater, kleef
den daar nogal wat bezwaren
Waterplanten
Vandaar het idee om het eens te
proberen met de graskarper.
Immers die vis eet voorna
melijk waterplanten. Uit de
onderzoeken, die werden uit
gevoerd, bleek dat de gras
karper in ons land veel water
planten at. die moeilijk
mechnanisch te bestrijden
waren. zoals waterpest,
draadalgen, kroos en derge
lijke. In eerste instantie was
men zeer voorzichtig met de
proeven met graskarper. Dat
gebeurde omdat niet duide
lijk was of de graskarper zich
in Nederlands viswater zou
voortplanten. Dat bleek ach
teraf niet het geval te zijn,
omdat de omstandigheden te
veel verschillen met de, Chi-
Voor de OVB was dat een
probleem minder. Zou de vis
zich namelijk wel voortplan
ten, dan heeft men - wanneer
de vis is uitgezet in open wa
ter - de groei niet meer in de
hand. Het verleden heeft aan
getoond, dat daardoor grote
natuurrampen kunnen ont
staan. We noemen dat meteen
vreemd woord 'faunaverval
sing'. Om een voorbeeld te
geven: een vis kan onder zul
ke gunstige omstandigheden
Yamaha, de meest verkochte
buitenboordmotor in Nederland.
SPECIALE AANBIEDINGEN MAAND JULI.
3,5 pk. lang f 767.-; 3,5 pk kort
f 797.-; 5 pk met keerkoppeling
vanaf f 1086.-; 9.5 pk f 2089.-;
15 pk PETROLEUM f2242,-;
20 pk f2714,-; 28 pk f3068,-.
BUITENBOORDMOTOREN VAN
1,5 kW (2 PK) tot 40,5 kW (55 PK)
BOOT-CENTRUM b.v.
Hoge Rijndijk 93-2382 AC
Zoeterwoude-Rijndijk
Telefoon: 071-126966.
VERHEYEN
WATERSPORT
Touwbaan 1 - Leiderdorp
Tel.: 071-890098
