hollandia news
Nederlandse
krantjes
in Canada
'Epidemie' slaat gaten in rij Weense koffiehuizen
-
Positie van kabinet
aanzienlijk versterk]
canada
a vanderheide publication
~-l /0- ""v
lêhoahVote winst bij statenvermez.ngen
«OEBFr
idealisme dat telt. Als er zo'n
achthonderd dollar (1600 gul
den) per week binnenkomt
speelt men quitte. Naast de
Nederlandstalige adverteer
ders is het vooral de Canadese
regering die met grote adver
tenties geld in het laatje
brengt. "Dat houdt ons op de
been".
Het nieuws uit Canada zelf
wordt verzorgd door een aan
tal medewerkers in den lande.
Het zijn meest "menselijke
verhalen", zoals "De lange
weg van Gerry en Lori van
Santen". Er is elke week een
politiek overzicht.
Binding bewaren
In een voorstad van Vancouver
bevindt zich de redactie en
opmaak van de Windmill He
rald, een krantje dat elke twee
weken naar ruim zesduizend
abonnees gaat in het westelijk
deel van Canada. Om in het
Oosten, met name Ontario
voet aan de grond te krijgen
nam uitgever Albert Vander
heide enkele jaren geleden
daar de Hollandia News over
die naar zo'n vierduizend
abonnees gaat.
Zakelijkheid en idealisme gaan
bij hem hand in hand. Om het
Nederlandse nieuws zo com
pleet mogelijk weer te kun
nen geven maakt hij gebruik
van verschillende Neder
landse persdiensten en kran
ten. Hij zal daarbij niet uit het
oog verliezen wat zijn abon
nees willen: niet alleen probe
ren hij en zijn drie medewer
kers een zo'n algemeen mo
gelijk produkt te maken, ook
wordt zoveel mogelijk gepro
beerd uit alle delen van Ne
derland iets te brengen. Er
wordt daarnaast redactioneel
commentaar geleverd op de
Canadese politiek, en aan
dacht wordt besteed aan pun
ten die van specifieke interes
se zijn voor Nederlanders.
Dat kan variëren van de moord
op de vier Nederlanders in
Vancouver tot grootsemina
rist Boomars die de eeuwige
gelofte aflegt - het gezin
Boomars vertrok in 1954 van
uit Haarlem naar Winnipeg.
Het kerkelijk nieuws neemt
een niet onbelangrijke plaats
in, te verklaren uit de christe
lijke achtergrond van Van
derheide zelf, maar ook uit
het feit dat het een goede
klantenbinder is.
Vanderheide zelf wil dat wie in
Holland op bezoek gaat zich
daar snel thuisvoelt aan de
hand van zijn berichtgeving.
"De taak is de binding met
Holland te bewaren"
"Nostalgie zit daar altijd in,
daarvoor is het een ethnisch
blad. Een mooi Nederlands
plaatje slaat altijd in. Tot voor
twee jaar hadden we altijd een
typische nostalgiefoto op de
voorpagina, nu gebruiken we
meer nieuwsfoto's".
Voor het mozaïek Canada dra
gen de Nederlanders zo hun
steentje bij. Of zoals Theodo
ra Schryer zegt "Waarom
zouden we onze eigen cultuur
niet hooghouden?"
TORONTO/VANCOUVER - De Windmill Herald, de
Hollandia News. Namen van Nederlandstalige
blaadjes in Canada. Vanzelf komen daarbij meewari
ge gedachten op over emigranten vol heimwee, ver
van het knusse vaderland. En wat te denken van "De
weg terug", een door de Nederlandse Courant in To
ronto uitgegeven boekje over een immigrant die te
ruggaat naar Nederland, daar echter het Canadese
leven zo mist dat hij besluit zich toch maar weer in dat
verre, grote land te vestigen?
Die meewarigheid doet geen recht aan het werk van de
redacteur. Allicht speelt er een portie heimwee mee.
Maar uitgever Albert Vanderheide bijvoorbeeld, die
elke twee weken ruim tienduizend Nederlandstalige
krantjes de deur uit doet, ziet een heel duidelijke taak
in het geven van voorlichting over wat er in het
thuisland gebeurt.
"Je ziet altijd dat de emigrant en
het thuisland uit elkaar
groeien. En als men geen
nieuws meer hoort uit het
thuisland, raakt het contact
met de familie snel verloren.
Die kloof hoeft met een Ne
derlandstalige krant niet zo
groot te worden. Ik geloof niet
dat wij de heimwee bevorde
ren met de krant in de hand is
men minder geneigd het
thuisland te idealiseren. De
cultuurschok is dan ook min
der als men er op bezoek
gaat"
Uitgeefster Theodora Schryer
van de Nederlandse Courant
"Toen de goedkope char
tervluchten kwamen tussen
Amerika en Europa ging men
zich weer interessëren voor
Nederland, men wilde Ne
derlands nieuws blijven le-
Klantenbinder
De emigranten die vlak na de
oorlog naar het buitenland
vertrokken hadden het idee
dat ze Nederland nooij. meer
terug zouden zien. Alleen
voorzover men brieven
schreef bleef er contact met
de familie overzee. In de na
oorlogse jaren waren er hier
in Canada heel wat Neder
landse blaadjes. Vooral kerk-
blaadjes in alle maten en soor
ten speelden een grote rol. De
meeste van die kerkblaadjes -
nog steeds in de kerk onder
de Nederlandse immigranten
hier erg belangrijk - zijn nu
verengelst. De vele blaadjes
dienden om de nieuwkomers
wegwijs te maken. De Ne
derlanders onder elkaar kon
den via de krantjes elkaar wat
helpen in het grote avontuur.
Soms zagen Nederlandse win
keliers zo'n blaadje als een
mooie klantenbinder. De
Hollandia News werd ooit
volgeschreven door 'n zaken
man die het als goede gele
genheid zag om zijn verzeke
ringen, reizen en tweede
hands goederen aan de man te
brengen. Twee winkeliers
verspreidden ooit onder de
kop "Goed Nieuws" een gra
tis nieuwsbrief waarin ze ge
lijk hun kaas en textiel kon
den aanprijzen.
Mozaïek
Niet vergeten moet worden dat
de Canadese kranten in ver
gelijking met Nederlandse
kranten weinig buitenlands
nieuws brengen, laat staan
nieuws over zo'n vlek op de
globe als Holland. Er moeten
Molukkkers aan te pas komen
wil Nederland hier een half
kolommetje halen op een van
de binnenpaginga's.
Verder moet men in gedachten
houden dat Canada niet een
hechte eenheid is. Er zijn
twee officiële talen, Frans en
Engels, en de federale rege
ring in Ottawa probeert een
politiek van "multicultura
lisme" door te voeren: iedere
bevolkingsgroep heeft zekere
rechten om zijn eigen levens
stijl te behouden. Het is dus
niet zo dat men zich als
nieuwkomer aan een alge
meen levensritme kan aan
passen om helemaal "Cana-
dees" te worden.
Van de 24 miljoen inwoners zijn
er vier miljoen immigranten
die sinds de tweede wereld
oorlog zijn binnengekomen.
Deze bevolking leeft ver
spreid in een land dat zich uit
strekt over duizenden kilo
meters tussen Atlantische
Oceaan, Noordpool en Stille.
Oceaan. Het is in zekere zin
een verbrokkeld land; Cana
dezen zelf spreken wel over
een mozaïek. Al die immi
granten, die ethnische groe
peringen, laten hun sporen
na. In Canada worden zo'n
200 ethnische krantjes uitge
geven, waarvan 20 in Van
couver en 52 in Toronto. De
Nederlandstalige
weekblaadjes zijn dus be
paald niet een opmerkelijke
minderheid. De belangrijkste
zijn de Nederlandse Courant,
en het koppel Windmill He-
rald/Hollandia News.
De Nederlandse Courant wordt
uitgegeven in een voorstad
van Toronto en bedient elke
week ruim 4000 abon
nees, voornamelijk gevestigd
in Ontario. Het Nederlandse
nieuws wordt weergegeven
met knipsel uit de Telegraaf.
Verder is er in het krantje veel
mode, recepten en tuinieren
te vinden. Kortom, de gezel
ligheid overheerst.
Theodora Schryer voert de
redactie, in de drukkerij van
haar man wordt de verdere
lay-out verzorgd, haar doch
ter helpt met de administra
tie. Het is dus bepaald geen
groot bedrijf, het is meer het
Uitgeefster Theodora Schryer en haar dochter (die de administratie bijhoudt)
Heurige-lokaal bij
Stephansdom
WENEN - De adem van de tijd
zal ooit de Egyptische pira
mides als gruis over de aard
korst blazen. Als je 't zo be
kijkt is wat er in Wenen op 't
ogenblik gebeurt geen ramp.
Maar wat koopt een echte We
ner voor dat eeuwigheids-per
spectief? Geen koffie, mokka,
taartjes, geen Heurige of bier.
H ij leeft vandaagEn daarom
is het voor hem wel degelijk
hoogst tragisch dat er ernstige
gaten vallen in de rij van ge
renommeerde koffiehuizen en
cafes in zijn stad. Befaamde
zaken, waar het goed kouten
en krantenlezen was, ver
dwijnen van de ene op de an
dere dag. De Weense horeca
spreekt van een epidemie.
Natuurlijk, de horeca klaagt al
gauw, maar een feit is dat re
centelijk nog Gropl, Die Ko-
ralle en cafe Reichsrat de deur
definitief op slot hebben ge
daan. En Eiles, in de Josef-
stadterstrasseheeft het einde
al aangekondigd. Er komt een
Chinees in, een familiebe
drijfje dat minder gebukt
gaat onder personeelslasten.
Omdat er „al" dertig van die
bamihutten zijn, wordt onge
rust gedaan over het opruk
kende „gele gevaar".
Maar het zijn niet alleen de lo
nen van de kelners die de tra
ditionele Weense zaken de das
om doen. Vroeger waren de
koffiehuizen en cafes prak
tisch dag en nacht open. Dat
moest ook wel in het oude kei
zerrijk, maar de sociaal-de-
mocratie heeft daar 'n stokje
voor gestoken. De kelner heeft
ook recht op een vrij weekein
de. Dus is er zaterdags en zon
dags niet zoveel meer te doen
in de stad en „de loop" raakt
er uit.
Om een. idee te krijgen van de
monarchie der Habsburgers,
die zo'n stempel op Oostenrijk
heeft gedrukt dat cultureel ge
zien nog overal de schimmen
ervan aanwezig zijn, is een
bezoek aan slot Schonbrunn
een „must". Het ligt net buiten
Wenen en het is maar een paar
haltes met de Stadtbahn. „Jes
ses, wat prollerig", hoorde ik
er een Nederlands vrouwtje
zeggen, dat eigen bankstel en
wandmeubel kennelijk verre
verkoos boven het aan
schouwde.
Niet geheel onbegrijpelijk, want
de vijfenveertig van de ruim
duizend vertrekken waar
kuddes toeristen doorheen
worden geleid, zijn op een
verpletterende manier gede
coreerd. Keizerin Maria The-
resia liet de barokke orna
menten, die de wanden als
wijnranken overwoekeren,
met echt bladgoud bedekken,
zodat die in elk geval geen on
derhoud behoeven. Volg de
gids naar „de mooiste slaap
kamer" en hoor hem - onge
twijfeld voor de duizendste
keer - er vettig aan toevoegen:
Willen de dames me maar
volgen..." Een grap die school
heeft gemaakt, want ik herin
ner me een gids in het palais
de Compiegne, die hetzelfde
zei in lichtvoetig Frans.
Na keizerrijk en derde rijk is het
met Wenen wat vreemd ge
steld. Het blijft een aantrek
kelijke stad met. over 't alge
meen vriendelijke mensen.
Maar het heeft iets provin
ciaals, dat je er toch niet zou
verwachten als je er voor de
eerste keer komt. Wenen, Oos
tenrijk, heeft zich na de oorlog
nooit zo op het bereiken van
een Wirtschaftswunder ge
stort als die andere verliezer
ao.n de benedenloop van de
Donau. Weners geven het zelf
toe: Nee, bruisend kim je 't
hier niet meer noemen. Om het
„waarom" te begrijpen kan
men het best terecht bij dr.
Ernst Gehmachereen socio
loog die onlangs in een artikel
in „Die Presse" de ziel van de
Oostenrijker blootlegde. Ons
land heeft door zijn geschie
denis al een achterstand op
die staten, zegt hij, waar de
industrialisering al eerder en
krachtiger is begonnen. De
versplintering van de monar
chie na de eerste wereldoorlog
heeft Oostenrijk daarbij tot
een kleine staat gedegra
deerd, die in combinatie met
het culturele grootheidsgevoel
regelrecht tot provincialisme
heeft geleid. De tweede we
reldoorlog heeft daarna nog
de geest van ,fiet kan niet op"
afgeremd en die van een
noodlijdetide maatschappij
lang in stand gehouden.
Gehmacher meent dat de Oos
tenrijker zich in de baaierd
van deze tijd een eigen geluks-
techniek heeft aangemeten:
die van oost-west, thuis-best.
Een groot economisch wonder
hoeft men er niet te verwach
ten, noch de opbouw van een
echte socialistische maat
schappij. Aan de redding van
de wereld van morgen zal de
Oostenrijker zich niet vertil
len. Hij zoekt het in het kleine
geluk". Desnoods op een bank
je in het park.
Goede praal-, drink- en eetgele-
genheden zijn daarbij na
tuurlijk onontbeerlijkDaar
om is het ook zo kwalijk dat in
het ouderwetse type de klad
zit. Maar er blijven nog tallo
ze zaken over waar men te
recht kan; van Keiler, Kondi-
torei en Beissel tot het be
faamde hotel-caferestaurant
Sacher. Laat dit schrijfsel dus
niemand weerhouden een be
zoek aan Wenen te brengen.
Als je drie Viertel Heurige op
hebt (jonge wijn van de laat
ste oogst) kan de Donau er in 't
maanlicht best blauw uitzien.
E11 zondagmorgen om elf uur
kan men zich na de uitspat
ting van de avond tevoren
geestelijk louteren in de Au-
gustiner Kirche. Nergens
klinken de cantates van
Hay dnMozart of Schubert zo
mooiNa afloop een kop koffie
met Sachertorte op'n terrasje.
Dan is het uur al niet ver meer
dat je met lichte tred een of
ander lokaal betreedt en wat
wijn bestelt: ,£in Viertel, bit-
ROBERT SCHOUTEN
