ANTENNES CONTACT
MET ANDERE PLANETEN
Elvas: het
hart van
actievoerend Nederland
Op het ogenblik voeren ten
minste acht radio-sterren
wachten op aarde een pro
gramma uit waarbij wordt ge
zocht naar levenstekenen van
een beschaving elders in het
heelal. Twintig jaar geleden
werd er nog nauwelijks se
rieus gesproken over de mo
gelijkheid van leven op ande
re planeten. Nu heeft de NA
SA al geld opgevoerd op de
begroting van dit jaar om de
speuractie naar buiten
aards leven te starten.
Er is nu bijna iedere maand er
gens ter wereld een weten
schappelijke conferentie over
communicatie met andere
beschavingen. De Internatio
nale Telecommunicatie Unie
heeft een golflengte gereser
veerd voor contacten met an
dere planeten. Er verschijnen
dikke en serieuze boeken
over dit onderwerp en de
Utrechtse hoogleraar dr.
Hans Freudenthal ontwierp
een taal, gebaseerd op de wis
kundige logica, voor de
communicatie met eventuele
medebewoners van het heel
al. Blijkbaar acht een groot
deel van de wetenschappelij
ke wereld het mogelijk dat de
aarde niet de enige bewoonde
planeet in het heelal is.
De redenering achter deze ver
onderstelling is als volgt: Het
leven dat we op aarde kennen,
Ieder zingt zijn eigen lied: Ne
derland is een land yan aktie-
groepen. In dit land dat in
veler ogen uitmunt door zijn
alles mag-traditie, schijnt
desondanks toch nog zoveel
reden voor onvrede te zijn,
dat mensen zich in grote of
kleine groepen verenigen om
tot actie over te gaan. Onvre
de over zaken in eigen land,
maar meer nog over diverse
gebeuren in de rest van de
wereld - ook daarin munt Ne
derland uit.
De in Amsterdam uitgegeven
Aktiegroepengids is haast 200
bladzijden dik. Hij reikt van
de Crisisgroep Weduwnaars
via de Aktiegroep CQlombia
en de Aktie Strohalm tot
Moeders Willen Vrede en-
de Stichting Ideële Import.
Zij alien, die in hun vaandel een
streven naar maatschappelij
ke bewustwording, stelling-
name en actie hebben staan,
kunnen rekenen op de steun
van de stichting Elvas - het
Door Chriet Titulaer
is het resultaat van een ont
wikkeling die 4,6 miljard jaar
(zo oud is de aarde) heeft ge
duurd. Die hogere levens
vormen zijn geleidelijk ont
staan uit primitievere. Ook de
primitievere levensvormen
zijn uit andere ontstaan. Er
moet een beginpunt zijn ge
weekt waarbij het niet duide
lijk was of we al konden spre
ken van „leven" of niet.
Die vormen bestaan nu nog: de
virussen horen erbij. Er zal
dus een geleidelijke overgang
zijn geweest van niet-leven
naar leven. De levensvormen
die we kennen, zijn opge
bouwd uit grote moleculen
In die moleculen speelt het
atoom koolstof een belangrij
ke rol. Uit experimenten in
laboratoria is gebleken dat de
moleculen zich in de oerat-
mosfeer van de aarde, miljar
den jaren geleden, gevormd
kunnen hebben.
De evolutie (ontwikkeling) die
zich op aarde heeft afge
speeld, kan zich ook elders in
het heelal hebben voorge
daan. Er moet dan wel aan een
paar voorwaarden zijn vol
daan. De planeet moet een
atmosfeer (een luchtlaag)
Foto rechts: De werkzaal van Elvas
vlugschriften drukken, demonstra
ties voorbereiden
sèrvice bureau van de Ne
derlandse actie- en vrijwilli-
gersgroepen.
Elvas moet in de wereld een
uniek instituut zijn, ook weer
typisch Nederlands: een dooi
de overheid gesubsidieerde
instelling, waar men kennis
en materiaal kan krijgen om,
indien men dat belieft tegen
diezelfde overheid actie te
ondernemen.
Affiches
In een schoolgebouw in de Am
sterdamse Celebesstraat, in
de schaduw van het Muider-
poortstation, klopt het ,hart
van actievoerend Nederland.
De gangen zijn behangen met
honderden kleurige affiches,
waar men zich voor of tegen
iets verklaart en de ander op
roept dat ook te doen. We
doen een kamerdeur open en
zien aan volgestapelde bu
reaus twee jongens druk met
de telefoon in de weer; hier is
De ontvangstantenne met een
middellijn van 65 meter in
Goldstone (foto links). De NASA
wil dit jaar deze antenne ge
bruiken om te zoeken naar sig
nalen van een andere bescha
ving.
Foto rechts: Het ontwerp voor de
Cyclops: 2000 antennes van 100
meter.(Foto en tekening NASA)
hebben. Ze mag niet te warm
en niet te koud zijn, dat wil
zeggen dat ze zich niet te ver
van of te dichtbij haar cen
trale ster (zoals wij bij de zon)
mag bevinden. Er is water-
nodig.
Berekeningen leren dat er in het
heelal heel wat sterren aan die
voorwaarden voldoen. Bo
vendien is gebleken dat de
zon niet de enige ster is die
planeten heeft. Het blijkt eer
der regel dan uitzondering te
zijn, dat er gelijk met de vor
ming van een ster, uit een
wolk van gas en stof, planeten
ontstaan. Het aantal sterren
dat bewoonbare planeten
heeft, is ongetwijfeld zeer
groot.
Geen resultaat
Als we echter met een mogelij
ke andere beschaving contact
willen opnemen, dan zijn er
nog heel wat problemen. Om
te beginnen weten we niet
waar we moeten zoeken. Ver
der weten we niet op welke
golflengte we onze ontvan
gers moeten afstemmen.
Daarom worden er al meer
dan tien jaar radiotelescopen
gebruikt om af en toe te zoe
ken naar signalen van andere
beschavingen. Vooral Russi
sche astronomen doen hier
veel aan. Helaas heeft men tot
het kantoor van de Vereni
ging Dienstweigeraars. De
kamer ernaast: ook al twee
mensen, die nogal heftig in de
telefoonhoorn spreken - hier
houdt het Chili Komitee Ne
derland bureau.
Op andere deuren staat: Ne
derlandse Schoolpers Unie,
Venceremos (Cuba-groep),
De Enige Echte Nederlandse
Wielrijdersbond en NKB
(koppelgemeenten Bangla
Desh).
„Elf groepen hebben hier hun
eigen kantoortje," zegt Jaap
Gruyters. Hij is de teamleider
van Elvas, een gebaarde jonge
man met een duidelijk plezier
in zijn werk. En met een
voortdurende blijheid over
het feit dat de eerste drie ex
perimentele jaren van de
stichting Elvas achter de rug
zijn en CRM op grond van de
resultaten besloten heeft de-
subsidie voort te zetten.
Het kantoorruimte verschaffen
is maar een deel van het werk
nu toe geen enkel succes ge
boekt. Het geld dat de NASA
heeft aangevraagd (voorlopig
5 miljoen gulden per jaar) is
ook bedoeld om met de be
staande antennes, die de NA
SA gebruikt om de ruimte
vaartuigen te volgen, de he
mel af te tasten op zoek naar
buitenaardse signalen.
Velen verkondigen nu dat de
bestaande antennes niet
groot genoeg zijn om de
Door
Aad Wagenaar
van Elvas. „Alle organisaties,
verenigingen en aktiegroe-
pen die in hun vrije tijd en
met weinig geld werken aan
maatschappelijke bewust
wording, stellingname en ak
tie kunnen bij ons terecht,"
zegt Gruyters. „Voorwaarde
is wel dat de organisaties lan
delijk werkzaam zijn. Noem
ons dus maar een servicebu
reau."
Drukwerk
Die service is tweeledig. Gruy
ters: „Het ene deel is een
technisch en materieel -
dienstverleningspakket
men kan hier komen stencil-
len, gebruik maken van het
adresseerapparaat, werken of
leren werken aan de lay-out-
tafel en we verzorgen druk-
zwakke signalen van andere
beschavingen op te vangen.
Daarom stellen zij voor om
speciaal voor dit onderzoek
gigantische instrumenten te
bouwen. Het bekendste voor
stel is de Cyclops. Dit Ameri
kaanse plan behelst de bouw
van 2000 schotelvormige an
tennes, elk met een middel
lijn van 100 meter. De kosten
zouden 50 miljard gulden be
dragen. Het project is nog niet
goed gekeurd.
werk in onze kleine offset
drukkerij.
Het andere deel van onze
dienstverlening is advies en
begeleiding voor wie een ak
tie - of vrijwilligersgroep wil
beginnen of goed laten func
tioneren. We brengen ze ver
gadertechniek bij, adviseren
over statuten, leren hoe je met
publiciteit moet omgaan en
onderwijzen schrijfvaardig
heid."
De stichting Elvas is ontstaan
uit de Moderne Jeugdraad,
die na de oorlog de overkoe
peling was van vooral het so
cialistisch en humanistisch
jongerenwerk. Toen aan het
eind van de jaren zestig actie
groepen als paddestoelen uit
de grond schoten en het tijd
perk van de alternatieven
aanbrak, bleek de Moderne
Jeugdraad niet in de pas te
kunnen blijven.
„Er moest een nieuwe organisa
torische opbouw komen",
vertelt Jaap Gruyters. „En de
De bewoners van de aarde zul
len in de eerste plaats luiste
ren naar de boodschappen
van anderen. Intussen maken
ze ook hun eigen aanwezig
heid kenbaar aan mogelijke
bewoners elders in het heelal.
Dat gebeurt onbewust door
de dagelijkse radio- en televi
sie-uitzendingen. Al een jaar
of vijftig sturen we zo signa
len het heelal in. Die signalen
reizen met de lichtsnelheid
van 300.000 km per seconde.
vraag was: moeten we in de
actie- en vrijwilligersgroepen
volledig gaan meedraaien,
meeknokken of moeten we
zeggen: de groepen hebben
hun eigen beleid en wij blij
ven meer op afstand en stel
len onze kennis beschik
baar?
We hebben er wel een beetje
mee geworsteld, maar we ko
zen uiteindelijk voor de-
dienstverlening"
Drie jaar
Op 1 januari 1974 ging het Lan
delijk Vrijwilligers Aktivitei-
ten Sentrum (de statutaire
naam van Elvas) van start.
Het ministerie van CRM was
bereid om een experiment
van driejaar te subsidiëren.
De indruk kan bestaan dat de
overheid redeneerde: laten
we al die actiegroepen maar
overkoepelen met die Elvas-
dan kunnen we het tenmin
ste in de hand houden.
Jaap Gruyters: „Sommigen za
gen dat wel zo, ja. Humus, een
humanistische jongerenor
ganisatie, bij voorbeeld heeft
afgehaakt, die vreesde betut
teling. Maar dat is ongegrond;
wij laten iedere groep zelf zijn
doelstelling bepalen, we gaan
uit van zelfstandigheid. Wij
lezen niet mee wat iemand
staat te stencillen. En we toet
sen de doelstellingen ook
niet.
Ja, als hier opeens een jonge
renorganisatie komt, die de
ideeën van Joop Glimmer
veen meer bekendheid wil
gaan geven, dan wordt het na
tuurlijk een beetje anders. Als
het fascistisch wordt, is het
nee. Maar om eerlijk te zijn:
we hebben nog geen patronen
ontwikkeld voor hoe je zo n
groep zou moeten afwijzen.
Maar we hebben er ook nog
niet mee te maken gehad".
*Wel komt het voor dat ons ad
vies gevraagd wordt voor een
actie en dat ons dan duidelijk
wordt dat iemand in zijn een
tje met een doodlopende zaak
bezig is. Dan gaan we tactisch
te werk. En wat onze vrijblij
vendheid aangaat: je hebt na
tuurlijk met de ene doelstel
ling meer affiniteit dan met
ander. En soms klikt het dan
niet. Dan spreken we in de
staf af: doe jij het maar, mij
ligt 't niet, jou wel".
Tweehonderd
Per maand bedient Elvas een
tachtig organisaties. „Dat va-
Elk jaar dringen die aardse
signalen, dus een geweldige
afstand, verder door in de
ruimte. Gemakshalve noe
men we die enorme afstand
een lichtjaar. Zo zit er nu al
een gebied vol signalen met
een straal van 50 lichtjaren
om de aarde. Als er andere
bewoonde planeten binnen
die „bol" zijn, dan kan onze
aanwezigheid opgemerkt
zijn.
rieert van het eens per maand
gebruik laten maken-van de
stencilmachine voor een
clubblad tot het meehelpen
projecten op te zetten", zegt
Jaap Gruyters. „Per jaar ma
ken zo'n tweehonderd groe
pen van onze diensten ge
bruik".
Tweehonderd verschillende
groepen, wel te verstaan. Ze
zijn in afdelingen onderge
bracht in de Aktiegroepen
gids van Elvas.
«,De groep van de politieke jon
gerenorganisaties heeft onze
prioriteit", zegt Gruyters.
„Wat volgt zijn de Derde We
reld-organisaties, zoals het
Chili Komitee, het Ethiopie-
comite; dan zijn er de vredes
groepen als Geweldloze
Weerbaarheid en Zwaarden
of Ploegen?;-je hebt de pa
tiëntenverenigingen, zoals de
Vereniging voor Parkinson-
patiënten (die hebben we
helpen oprichten en zodanig
begeleid dat hij in anderhalf
jaar tijd van vijfnaar zeshon
derd leden groeide). Verder
zijn er nog vrouwengroepen
en milieu-voedselorganisa-
ties, drugsbestrijding.
Voor hen allen geeft Elvas raad
en daad bij het maken van
vlugschriften, organiseren
van demonstraties, ontwik
kelen van ideologieën of wat
de mening van sommigen het
smeden ener revolutie is.
We slaan het register op en zien
wie er op een dag van de a en-
sten van Elvas gebruik maak
te. Daar waren het Chili Ko
mitee, het Urugay Komitee,
daar was mevrouw Visser, die
zich het lot der kluten heeft
aangetrokken; de Nederland
se Derde Wereldbeweging, de
Belangengroep van Kleine
Mensen (doelstelling: behar
tigen van de belangen van de
leden, die door hun li
chaamslengte (kleiner dan
1.50 meter) problemen in
de maatschappij ondervin
den).
Verder die dag: Socialistische
Opvoeding, de groep Jasmijn
(moeders, die met een creche-
project bezig zijn), het Solida-
riteits Komitee Nederland
Argentinië, Venceremos (Cu
ba-groep), de Nederlandse
Samenwerking Koppelge
meenten Bangla Desh, de
Nederlandse Amateur Ga
melan Associatie en de Soe-
fiegroep.
Allemaal bezig om iets aan de
maatschappij te doen. De ge
vestigde orde moet door El
vas wel beven van vrees.
