De lange weg
van een oud
pandie
verbouwen
Een tegenvaller is er al snel
Het moet
natuurlijk
wat worden
opgeknapt,
maar u
komt voor
subsidie in
aanmerking
Aan de buitenkant ziet het
er vaak nog heel aardig uit
WOENSDAG 3 MEI 1978
De goede man, gekleed in een net grijs geruit pak,
volle beige snor en welbespraakt - kortom een
makelaar - had wat moeite om tijdens dit „solli
citatie" gesprek de trap op te komen. De treden
eindigden namelijk niet, waar dat zou horen.
Aandachtig luisterend naar de geldelijke voor
uitzichten werd het beeld van de onvoltooide
wenteltrap echter verduisterd. „Vijfenzestig
procent van de verbouwingskosten in een keer.
Dat kan. Want het ministerie is echt wel scheu
tig. En als dat niet lukt, dan krijgt u beslist veer
tig procent. Ook in een keer geloof ik.
Het beeld maakt nog steeds een
onuitwisbare indruk. De eerste
stap naar het welhaast goddelijke
bezit van een huis, een eigen
home. En natuurlijk niet zomaar
een huis. Nee, een prachtig ver
bouwd oud pand in de binnen
stad. Unieke gevel, unieke inde
ling. Ideaal centraal. Dat er geen
tuin bij was, ach ja, je kon niet
alles hebben. Dat was februari
1977.'
Een jaar later. De handen gleden
moeizaam over de plavuizen. Wat
hadden kenners ook al weer ge
zegd? Eerst zoutzuur. Twee keer
1,35 uitgegeven. Pink ver
brand, maar dat hoorde er ook bij.
Daarna groene zeep. Twee keer
1,24 uitgegeven. Toen de tegels
nog waren verpakt, zagen ze er
beter uit. Maar goed, over een
maand kon er worden ge
woond.
Twaalf maanden kort samengevat.
De vreugde, de verbazing, de
angst en tenslotte de berusting.
Gelijkelijk verdeeld over de vier
jaargetijden. Kreten als „U woont
er voor de herfstvakantie, voor
uw verjaardag, voor kerst
mis" dreunen nog na.
Zoeken
stadje in het groene hart van
Holland. Twaalf maanden tever
geefs zoeken naar die ene adver
tentie, die zeventig kilometer rij
den per dag ongedaan kon ma
ken. Vijfhonderd gul
den voor een tweekamerflat.
„Koop toch een huis. Maakt niet
uit. De aflossing is hetzelfde als
de huur. De belasting betaalt mee
en bovendien is het een investe
ring". Een eigen huis, geen gek
idee. Een goede kennis was archi
tect. Het beslissende duwtje.
De zaterdagkranten werden ge
speld. Twee karakteristieke
pandjes in een aardig, ietwat
rommelig steegje. Tesamen zou
dat een schitterend pand kunnen
worden, aldus de kenner. „Een
zou op een veiling worden ver
kocht. Na een bod een illusie ar
mer.
Op een van de zwerftochten werd
echter een oud winkelpand ont
dekt. Zomaar te koop, voor
niets. De man met de beige
snor ging voor. Beneden een
troep, eerste etage een troep, zol
der een troep. Maar op het mo
ment zelf. „Prachtig. Daar komt
een open keuken, een open
haard, de badkamer, mooie oude
balken onder het houten pla
fond.
Op 4 maart 1977 werd het contract
getekend. De gemeentegarantie
kwam nog net op tijd: 24 uur voor
de overdracht. Dat lag aan de
(verkeerde) hypotheek. De eerste
waarschuwing.
De architect drukte de fraaie
droombeelden af op vetvrij pa
pier. Hij behoefde daarvoor
slechts een tiental bezoeken af te
leggen bij bouw- en woningtoe
zicht. In april - anderhalve
maand later - werd het ont
werp ingediend, in vijfvoud.
Molen
Verbazing kreeg de overhand. Mei,
juni, juli, augustus. De vergun
ningaanvraag zweefde door de
ambtelijke molen. Na vijf maan
den wachten en vele telefoontjes
mocht de vergunning worden af
gehaald, zij het niet zonder het
nodige geld in de gemeente
kas te storten.
Het rijk weigerde subsidie te geven
voor het karakteristieke pand,
dat net geen monument was,
maar wel beeldbepalend. Reden:
de gemeente was in gebreke ge
bleven. Er was geen bestem
mingsplan, dus ook geen subsi
die. Een andere aanvraag - wo
ningverbetering - werd inge
diend.
Een aannemer stond al snel op de
stoep. De jongeman in spijker
broek en wollen trui - ondanks de
hoge temperatuur in augustus -
bekeek het pand vluchtig. „We
kunnen het in zes weken. Ook
wel in vier, maar dat kost natuur
lijk wat meer. Er moeten meer
i werken. Het
werden dus zes weken. De aan
nemer kwam nooit meer opda
gen.
De tweede, derde, vierde verbou
wer passeerden de revue. Uitein
delijk werd er een gestrikt. Hij
zou zowaar in september begin
nen. Maar niet voordat de oude
boel was gesloopt. Weken lang
ploeteren volgde. Een giganti
sche hoeveelheid oud, verrot
hout belandde in containers a
95,-. Eind september kwam de
aannemer terug. Met een verwij
tende blik sloopten de arbeiders
de rest. De betonnen vloer zat er
al snel in, maar omdat sneldro
gend cement waarschijnlijk niet
bestaat, moest er enkele weken
gewacht worden. De subsidie
aanvraag bleek door de ambte
naar verkeerd te zijn gehanteerd.
Een nieuwe moest worden inge
vuld.
Langzaam verrezen de nieuwe bin
nenmuren. „Je ziet al wat het gaat
worden" werd na vijf weken ge
jubeld. De badkamer verrees al
na twee maanden. De tegels
kwamen enkele maanden later.
De electricien wilde alleen wer
ken, de stucadoor ook.
Begroting
In oktober werd de begroting nog
eens nageplozen en de hypotheek
vervolgens verhoogd. Een maand
later waren de muren van een
nette boerenstuc-laag voorzien.
De subsidie-ambtenaar had ont
slag genomen.
December werd een feestmaand,
want de trap zou arriveren. De
timmerman en zijn hulpje kregen
het werk echter niet op 23 de
cember af. En aangezien ook zij
van een welverdiende vakantie
moesten genieten, was de zolder
gedurende ander
halve week een verlaten oord.
De metselaar verwaardigde zich in
een maand twee keer twee uur te
verschijnen. Een gelukje, aldus
insiders. De lichtbruine tegels
moeten worden bijbesteld, maai
de tweede partij bleek net iets al
te wijken. Op zoek naar andere
tegels en een andere metselaar.
In februari 1978 was de beneden
verdieping vrijwel gereed vooi
dagelijks gebruik. Het mooie
droompaleis had echter nog meer
verdiepingen. Over twee jaar zal
het paleis af zijn. Misschien dat
inmiddels ook de subsidie dan is
gearriveerd. („De man bij volks
huisvesting, tja tegen zijn pensi
oen aan, die houdt het op.
DELFT - ,f)r zijn natuurlijk ook
huizen van voor 1930, die goed
zijn gebouwd..." Deze uitspraak
uit de mond van een directeur
van bouwen woningtoezicht van
een middelgrote stad (Delftenaar
H. van der Borden) komt als een
zegen na een trieste uiteenzetting
Een relaas van een ouwe rot in het
vak - meer dan veertig jaar amb
tenaar - met regelmatig die ene
waarschuwing: ,J3ezint een.twee
drie keer voor je ermee begint"
Jn"
De directeurdie overigens enkele
weken geleden met pensioen is
gegaan, heeft vele meelijwekken
de gevallen meegemaakt. De laat
ste jaren zijn oude pandjes 'in'.
En Delft is een groot leverancier
hiervan. .Maar een zeer aan
zienlijk deel van deze pandjes
heeft gebreken. Vooral in steden
als Delft, met al dat water. Het
probleem is. dat je vaak
aan de buitenkant niets merkt.
Ook wij zien niet alles. Ik zou tegen
alle kopers willen zeggen: neem
een goede vakman in de arm voor
je tot de koop overgaat. Geen ma
kelaar, maar een aannemer en
als het om een grote verbouwing
gaat ook een architect. ,\Vij kun
nen geen advies gegeven als het
om een koop gaat. Maar als men
bijvoorbeeld gaat verbouwen:
stap naar ons toe. Advies is gra
tis", aldus Van der Borden.
,Je kan twee leuke huisjes hebben.
Aan de buitenkant zien ze er even
aardig uit. Maar als het casco
van de ene slecht is en van de an
dere goed, dan is het ene huisje
bijna een krot en de ander ideaal.
Een leek ziet dat niet, een behan
getje erover en hel is weg."
We lopen met de directeur van
bouw- en woningtoezicht het oude
pandje door.
Breken
De muren, .Matte muren - een kost
bare geschiedenis. In Delft hebben
we een hoge grondwaterstand. De
muren zuigen het water op. Er
zijn vele middelen op de markt
gebracht om dit tegen te gaan,
maar bijna niet een werkt vol
doende. Een drastische oplossing
is een waterdichte laag aan de
onderkant. Maar dan moet je
breken, de vloer, alles. Vaak ko
men dan ook de stukken steen uit
de muur vallen".
Het bespijkeren van natte muren
met board is uit den tze. aldus de
directeur. ,JHout kc niet tegen
vocht. En als je dan rhimmel en
zwam krijgt, kan je wel inpak
ken. Een dichte specielaag op
brengen is ook niet de oplossing.
Dat isoleert wel. maar het water
in de muren kan geen uitweg
meer vinden. Kruipt naar boven
en alles wordt kletsnat. Boven
dien zul je na een feestje de plas
sen op de vloer vinden, omdat een
ruiteneffect optreedt. De condens
kan niet meer wegtrek-
ken via de muren".
Een tweede muur bouwen, net als
bij de nieuwbouw (de spouw
muur met isolatie)? Aardige
vondst, maar niet alleen erg
duur, ook moet je maar afwach
ten of de fundering goed is. En of
er genoeg ruimte voor is" .Volgens
Van der Borden is de minst dure
oplossing een waterkerende laag
aanbrengen en daarna platen
thermische isolatie met een be
schermende toplaag.
De vloeren. flout verrot, at bete
kent dus vocht. Beton is geen op
lossing. Krijg je hetzelfde con-
denseffect. De betonnen vloeren
neemt dezelfde temperatuur aan
als de grond, ongeveer
tien graden. Als er een
hoge vochtigheidsgraad is,
kom je die plassen weer legen. Je
moet een goede lucht circulatie
onder de vloer hebben. Bovendien
moet je er zeker van zijn, dat de
grond niet verzakt.
De balklagen in een oud pand zijn
vaak te smal. Ook in de vloer. De
koppen aangetast door hout
worm. fin je hoeft natuurlijk niet
gelijk iets te merken. Maar wat
kunnen oude huizen in een tijds
bestek van tien jaar hard ach
teruitgaan..."
Douche
De kamers. „Op de gekste plaatsen
kom je tegenwoordig een douche
tegen. Hij hoort bij de slaapka
mer te zijn. Maar als de mensen
een klein gaatje bij de keuken
hebben. Als je een oud huis op
nieuw gaat indelen moet je daar
rekening mee houden. Vaak moe
ten er bijvoorbeeld dakkapel
len ingezet worden".
Het dak. „Pannen lekken.Ze sluiten
niet goed en bij regen, wind,
sneeuwval... Bovendien is het
hout vaak dood, de spijkers om
alles vast te houden verroest. Weg
dak..." Alles heeft zijn levensduur
oordeelt Van der Borden en dan
hebben we het nog niet gehad over
steenkanker, muren met „bui
ken", de in oude huizen ontbre
kende afwatering...
Jk kan me het levendig voorstellen,
hoor. Reparaties zijn altijd duur
Je gaat het dus zelf doen. Maar
alles is niet alleen duur, ook ge
compliceerd Een tegenvaller is er
dan al snel. Het ligt ook aan de
eisen die de bewoner stelt. Ik kom
bij mensen met kale muren, open
rachelwerk. Dat is ook een crite
rium. Om nog even op die muren
terug te komen. Ik ben eens in een
pand met drie verdiepingen ge
weest. Je kon de uiterst smalle
muur met je hand laten bewegen.
Alle specie had zijn kracht verlo-
De directeur komt tenslotte met nog
een ijzingwekkend voorbeeld. Jk
heb iemand bij me gehad, die
maar vroeg of we even wilden
kijken. Hij wilde voor
3000,gaan verbouwen. Ik
waarschuwde hem: neem gerust
ern grote post onvoorzien. Hij
eindigde met 28.000,-. En dat
laatste gebeurde dus voor de oor
log
Directeur bouw- en woningtoezicht
