LISSE OP DE KIEK
Kaken van zeldzame
walvis in nieuwbouw
[PUBLIEK
Een rustige politiekdat spreekt mij aan..
Raadselachtige vondst in Hillegom
Amateurs maken 2000 foto's
Noordwijkvan 150
jaar geleden „te
boek" gesteld...
MR. KOOS RIETKERK (VVD): „ZEKER GEEN RUK NAAR LINKS..."
PAGINA 4
VARIA
WOENSDAG 19 APRIL 1978
door
Herman van
Amsterdam
bruïksvoorwerpenVroeger zijn
er stukken omheining van ge
maakt en er zijn huisjes mee ge
stut. Men treft daar ook graf
zerken van walvisbot aan. Het
materiaal is onverwoestbaar.
Gaat eeuwen mee.
Dat er in Nederland zo weinig
van is terug te vinden is gemak
kelijk te verklaren. Ten tijde
van de Hollandse walvisvaart
waren er nog geen musea. Wat
dat wel het geval geweest, dan
zou er ongetwijfeld een compleet
exemplaar bewaard zijn geble
ven", aldus Smeenk.
De Belgische walviskenner De
Smet is juist bezig met het op
stellen van een overzicht van
wat er in Europa in musea
voorhanden is aan stukken
Groenlandse walvis. De in Hil
legom uit de veengrond opge
diepte moten onderkaak zo
meent Smeenk, zullen ongetwij
feld tot de waardevolste stukken
gaan behoren.
Eskimo's
De Groenlandse walvis is in de
vorige eeuw ternauwernood
aan uitroeiing ontkomen. Het
huidige aantal exemplaren is
nog steeds zeer gering en komt
alleen nog voor aan de westkust
van Groenland. De eskimo's zijn
de enigen die op het dier mogen
jagen en dan alleen nog met
primitieve strijdmethodes.
Geen snelle boten met zwaar
wapentuig maar eenvoudige
kajaks en wat handwa pens. Per
jaar mogen er maar 12 worden
gedood.'
Het Leids museum had graag de
stukken walvis aan de eigen
collectie toegevoegd. Maar dat
gaat niet door. Enerzijds omdat
het museum momenteel met een
ernstig ruimtegebrek kampt is
daarom ook gesloten voor pu
bliek) en anderzijds omdat Hil-
Tijdens de grondwerkzaamheden in de Hillegomse
nieuwbouwwijk Elsbroek is een graafmachine ge
stuit op twee reusachtige botgedeelten uit de on
derkaak van een walvis. Bij een eerste onderzoek,
uitgevoerd door medewerkers van het rijksmuseum
voor natuurlijke historie in Leiden, is de voorlopige
conclusie getrokken dat het hier gaat om de restan
ten van de zeldzame Groenlandwalvis, een soort
waarvan in de Europese musea nauwelijks "onder
delen" zijn terug te vinden. Er wordt dan ook ge
sproken over een vrij unieke vondst.
Het is nog een raadsel hoe en
wanneer de stukken walvis
kaak daar terecht zijn gekomen
De huidige Elsbroek vormde
vroeger de oever van de nu
drooggelegde Haarlemmer
meer. Uitgesloten is in elk geval
dat het beest in de buurt van
Hillegom heeft rondgezwom
men en daar uiteindelijk ook het
loodje heeft gelegd.
Dat valt onder meer te conclu
deren uit de boorgaten die in
beide kaakgedeelten zijn aan
getroffen. Uit historische ge
schriften blijkt dat die gaten er
in werden gemaakt aan boord
van de schepen die op walvis
vaart waren gegaanOpgehan
gen aan de mast kon zo de zich
in de kaken bevindende traan-
olie eruit sijpelen.
Vuilnis
Een voor de hand liggende con
clusie is dan ook dat één van de
Nederlandse walvisvaarders
destijds op de Haarlemmermeer
de kaken als afval over boord
heeft gezet. Dat zou gebeurd
moeten zijn in de 16e of 17e
eeuw, een periode waarin Hol
land als walvisvaartnatie gou
den tijden doormaakte.
Een andere mogelijkheid is dat
de stukken walvis in Hillego'm
aan land zijn gebracht en later
als vuilnis in de Elsbroek zijn
gestort. Die mogelijkheid wordt
ook zeer reëel geacht, omdat
rondom de kaken nogal wat
scherven en potten en pannen
zijn aangetroffen, een aanwij
zing dat op die plaats veel puin
terecht is gekomen.
Bij het rijksmuseum in Leiden
bestaat veel belangstelling voor
de vondst in Hillegom. Gister
morgen is het onderwerp nog ter
sprake gekomen tijdens een bij
eenkomst daar van Neder
landse walvisdeskundigen.
De heer Smeenk, conservator
van de afdeling zoogdieren:
"Onze eerste indruk is dat het
hier vrijwel zeker gaat om res
tanten van de Groenlandse
walvis. Een voorbehoud in deze
is op zijn plaats omdat de afme
tingen van de brokken onder
kaak opvallend groot zijn voor
een dier dat in volwassen toe
stand zo'n achttien meter in
lengte is. Maar als het echt een
Groenlandse is, dan is in Els
broek een grote vangst gedaan."
Vooral omdat in de Neder
landse musea van dit soort wal
vis nauwelijks iets is terug te
vinden. In Leiden bevindt zich
wat dat betreft nog het meest.
Maar veel is het niet. We hebben
hier wat losse baleinen, een stuk
schedel en dan nog een embryq
in alcohol. Op de Waddeneilan
den is er ook iets van terug te
vinden. Maar dan meer als ge-
legom de vondst in eigen huis
wenst te houden
Kortgeleden werd daar op de
zolder van het gemeentehuis de
laatste hand gelegd aan de oud
heidkamer. Daar verhuizen de
brokken walvis nu naar toe. Ze
liggen momenteel nog op het ter
rein van gemeentewerken, in
afwachting van een schoon
maakbeurt.
Geconserveerd hoeft er niet te
worden omdat het bot geen kans
loopt te bederven. De sponsach
tige binnenkant van de reuze-
botten is in de loop der e
helemaal verteerd.
Een groep van tien Lissenaren is al ruim een jaar
bezig het dorp in zijn totaliteit op de foto te zetten.
Het gaat de amateur fotografen vooral om gebou
wen en straten. De opzet is een historische momen
topname over Lisse samen te stellen. Dat gaat ech
ter minder snel dan was voorzien. Tot nu toe zijn er
zo'n 700 foto's gemaakt. Het moeten er uiteindelijk
2000 gaan worden.
De gemeente heeft grote belangstelling voor het fo
to-project van de tien en heeft al toegezegd dat voor
alle foto's een plaatsje in het archief zal worden
ingeruimd. Het zal zeker nog een jaar gaan duren
voordat de laatste foto kan worden geschoten. De
Lissese fotografen willen met een tussentijdse ten
toonstelling de aandacht op hun werk vestigen.
Men zou dat graag willen doen in de ruïne van De-
ver, maar de toestemming daarvoor is nog niet ver
kregen.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
De Voorburgse uitgever Gerrit
Uijttenhout gaat op korte
termijn een boekje publice
ren waarin een overzicht
wordt gegeven van alle hu
welijken en geboorten die in
Noordwijk hebben plaatsge
vonden tussen 1811 en 1862.
De benodigde gegevens heeft
Uijttenhout voor een 'goed
deel uit het gemeentearchief
van Noordwijk.
Naast geboorten en huwelijken
geeft het boekje ook aan waar
de bewuste Noordwijkers
hebben gewoond. Om aan die
gegevens te komen is hij gaan
neuzen in het kadaster. De
plattegronden van woningen
en gebouwen zijn door hem
op schaal nagetekend en ook
in het boekje verwerkt.
De Voorburger, die demografie
(geslachtkunde) als hobby
heeft, heeft voor de rest geen
enkele binding met Noord
wijk. Hij koos de badplaats
uit omdat daar "het oude ge
meente-archief zo goed is ge
ordend". Uijttenhout wil nu
ook de gemeente-archieven
van omliggende plaatsen
gaan uitspitten.
'.gï^J'-jert, 22 jr., i
DOtwcg, Ary, schipperski?
aotweg, Jan., 37 jr., turfschipper*!
Mijdrecht.
lotweg, P., 35 jr., boerenkn., geb.
td, Lecndert, 28 jr., zeeman X 9-
It, Corn., 25 jr., zeeman X 13-5-18!
it, Engelb., 21 jr., arb. geb. Oegstfl
It, Peir., 26 jr. zadelmaker X 31-7
lit, Pieter, 25 jr., zeeman X 5-8-18
£1, Joh., 28 jr. schilder, geb. Harde<j
etendaal, Evert, 50 jr., landb. wed.i
jdder, 18 jr.
ienvoorden, L., 23 jr. arbeider X 'i
fenvoorden, Simon, 27 jr., arbeide/|
i., 23 jr. onderw., geb. Pap
|l. J. H., 26 jr. metselaar, geb. Ha
Leendert, 25 jr, arb., geb. No'^
|ol, Corn., 34 jr. schoenmaker
nhout, Jan, 26 jr. winkelier,
fcMaat.
lr, Jos., 41 jr. kap. Ind. Lege; I
Kebie, Joh., 35 jr. stoker, gel|
~Th., 35 jr., scheepstirr
K,dr., 26 jr. koopman, geNj
p, Joh., 27 jr. bouwmar I
it, 28 jr., boerenkne'
I 25 jr.,
■25 jr..
Fragment uit het boekje
over Noordwijks wel en wee in
de periode 1811-1862
Opgedolven uit de Hillegomse nieuwbouwwijk Elsbroek;
kaken van (waarschijnlijk) de zeldzame Groenland walvis.
Het Leidse rijksmuseum voor natuurlijke historie spreekt van
"een grote vangst"
DEN HAAG - Het deukje dat de VVD laatst heeft opgelo
pen bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten, heeft
de nieuwe liberale fractieleider Koos Rietkerk geenszins
aan het twijfelen gebracht over de regeringssamenwer
king met de christen-democraten.
Integendeel „Ik zie voor de ko
mende tijd niets anders dan sa
menwerking met het CDA. Dat
hebben we afgesproken, dat doen
we. Daar ligt voor ons de meeste
kans voor reaisering van wat wij
willen".
Een nuchtere constatering van mr.
Jacobus Gijsbért Rietkerk (50
jaar), die de leiding van de VVD-
fractie in de Tweede Kamer op
zich heeft genomen, nadat eind
vorig jaar de spraakmakende op
positieleider Hans Wiegel tot re
geren werd geroepen.
Onder Wiegels leiding groeide de
WD fors (in tien jaar van 16 naar
28 zetels), maar op 29 maart van
dit jaar moesten de liberalen van
de kiezers weer wat aan invloed
inleveren. Het betrof hier dan wel
de verkiezingen van de Provinci
ale Staten, maar niemand twijfelt
er aan dat de landspolitiek een
doorslaggevende invloed had op
de keuze van veruit het leeuwe-
deel van de stemgerechtigden.
Het verlies was gering (van 18 naar
17 procent), maar wel opvallend.
Temeer daar minister-president
en CDA-leider Van Agt van de
kiezers victorie mocht kraaien en
de man die de formatie verloren
had. Joop den Uyl, zijn kiezer-
saanhang bij deze voor socialis
ten doorgaans slechte verkie
zingsronden een pietsje zag
groeien.
Op de avond van de verkiezingen
had Rietkerk zijn antwoord al
klaar. Het kabinetsbeleid was in
zet van de verkiezingen, de rege
ringspartijen CDA en WD zijn er
samen op vooruit gegaan dus de
keuze van beide partijen tot sa
menwerking is door de kiezers
bekroond. Het overstapje van
WD-stemmers naar het CDA
was logisch: het CDA had aan zijn
dwaling met de PvdA een eind
gemaakt en verontruste CDA'ers
hoefden niet langer de WD te
steunen om dat duidelijk te ma
ken en konden op het oude nest
terugkeren.
Met de verkiezingen en de daarom
heen gevoerde strijd op enige af
stand houdt Rietkerk in grote lij
nen vast aan die redenering. „Er
komt natuurlijk het feit bij dat je
van oppositiepartij regeringspar
tij wordt. Je hebt natuurlijk een
andere opstelling gekregen ten
aanzien van punten die je graag
wilde, maar die je in een rege
ringscombinatie in beperkte
mate kunt doorvoeren. Dat is het
meedragen van verantwoorde
lijkheid en dat is het aankondi
gen van een beleid dat echt niet
alleen maar leuke dingen in het
vooruitzicht stelt", zegt Rietkerk.
De nieuwe fractieleider gelooft niet
in het verhaal, dat de WD tot nu
toe onvoldoende uit de verf zou
zijn gekomen in het kabinetsbe
leid. „Daar is voor de verkiezin
gen ook al veel over gepraat. Ik
geloof het niet. Ik wil niet op de
VVD-
fractieleider
Rietkerk: "Ik zie
voor de komende
tijd niets anders
dan samen
werking met het
CDA".
lijn gaan zitten van: dat hebben
wij bereikt en dat zij. Ik vind dat
het regeerakkoord duidelijk blijk
geeft van een andere koers. Ik
noem het voorop stellen van het
voorstel van de economie, ik
noem het feit dat we naast waar
borgen voor sociaal zwakkeren
ook vinden datje als kabinet een
beleid voor alle bevolkingsgroe
pen hebt te voeren die gerecht
vaardigde verlangens hebben.
Vandaar dat ook in dit regeerak
koord heel duidelijk is geformu
leerd dat de positie van de mid
dengroepen in stand moet wor
den gehouden. En dat zijn zaken
waarmee wij - ik zeg niet dat het
CDA ertegen was - toch een aan
tal accenten in het beleid hebben
gelegd, dat er heel duidelijk blijk
van geeft dat dit geen beleid Den
Uyl is.
Door
Paul Sneijder
Rietkerk wijst er nadrukkelijk op
dat het CDA gewonnen heeft
doordat zij voor regeringssa
menwerking met de WD heeft
gekozen. „En dat betekent naar
mijn smaak wel dat de coalitie de
komende tijd op deze koers be
hoort te blijven zitten en niet wat
sommigen dan wel denken terug
moeten naar het Den Uyl-beleid.
Dat betekent het wel", waar
schuwt hij.
Koos Rietkerk gelooft ook niet in
spanningen die er als gevolg van
de verkiezingen zullen ontstaan
tussen CDA- en WD-ministers
in het kabinet. „Dat zouden
spanningen zijn, doordat wij - nu
we er een ietsje op achteruit zijn
gegaan - meer op onze strepen
gaan staan of zoals de andere
commentator beweert - doordat
het CDA gaat zeggen: nu moet
ons programma meer worden
verwezenlijkt, want wij zijn ster
ker geworden. Ik gelof daar niet
in. We moeten samen afspreken
of liever bevestigen dat we op de
goedé koers zitten. En als ik de
heer Van Agt daarover hoor, heb
ik geen reden daar aan te twijfe
len. Gewoon het regeerakkoord
uitvoeren, zeker niet een koers
meer naar links".
Over die nieuwe minister-presi
dent, Dries van Agt, niets dan lof
van Rietkerk: „Ik ben erg positief
over de manier, waarop de heer
Van Agt het doet. Van Agt was in
eerste instantie toch meer een
vakminister. Later is hij in de on
derhandelingen naar voren ge
komen als een man waar je niet
omheen kunt lopen. Dat heeft de
PvdA ook gemerkt. Ook de wijze
waarop hij de laatste tijd de eco
nomische problematiek - van
huis uit toch zeker niet zijn vak
gebied - benadert, dat ook op een
rustige, duidelijke manier aan de
mensen weet te vertellen, erg po
sitief, hoor. Ik vind dat-ie groeit
in zijn functie.
"Onheus"
Over Van Agts tegenvoeter Den
Uyl („hij maakte op de verkie
zingsavond een wat aangeslagen
indruk op me") is Rietkerk - hoe
kan het ook anders - veel minder
te spreken. De wijze waarop op
positie wordt gevoerd noemt
Rietkerk „onheus". Vooral het
door de PvdA verlangde spoed
debat over de problemen in de
scheepsbouw en de zware metaal
heeft de liberale fractieleider ge
griefd.
Koos Rietkerk behoort ook niet tot
degenen, die beweren dat rege
ringssamenwerking met de soci
alisten in het verschiet ligt. Hij
ziet weinig brood in de verhalen,
die bijvoorbeeld WD-voorzitter
Korthals Altes afsteekt, dat op
den duur twee stromingen in Ne
derland de dienst uitmaken: de
socialisten en de liberalen. „Ik
zeg niet dat ik tegen dat twee
stromenland bezwaar zou heb
ben, maar het gaat erom hoe je de
ontwikkeling voor zeg maar de
komende tien jaar inschat. En
dan kan ik - zeker gezien de laat
ste verkiezingsuitslag - niets an
ders concluderen dan dat drie
stromenland reëler lijkt".
En ook met die drie stromingen -
christen-democraten, socialisten
en liberalen - gelooft Rietkerk
niet, dat die in de nabije jaren
voor regeringssamenwerking
onderling verwisselbaar zijn. De
afstand socialisten - liberalen is
daarvoor te groot en hij ziet die
alleen maar groter worden. „Wij
liberalen zijn bereid en bereid
gebleken onze liberale functie
telkens weer te toetsen aan de ac
tuele ontwikkelingen. Bij de
PvdA heb ik daarentegen de in
druk, dat hij de andere kant op
gaat. Terug naar de versterking
van de klassetegenstellingen, de
polarisatie van kapitaal en ar
beid. Steeds meer gaan opereren
als belangengroep. Dat soort
ontwikkelingen zie ik niet als be-
vordelijk voor een uitwisselbaar
heid, die ik theoretisch best graag
zou willen".
Het verhaal geldt niet voor de ge
hele PvdA. „Ik wil ze nou niet
meteen het graf inprijzen, maar
met zo'n beleid als van Van der
Stoel en van Duisenberg, hebben
we nooit echt grote problemen
gehad. Met hen zouden we veel
makkelijker tot zaken kunnen
komen dan met die radikalise-
rende stroming". Voor D'66 („wat
die hoofdstromingen betreft be
schouw ik die club nog steeds te
verkeren in een schimmig nie
mandsland") is voor Rietkerk
nog steeds plaats in de regering.
Aan drammen in de politiek heeft
Koos Rietkerk een'broertje dood.
„Neem nou zo'n Carter en de neu
tronenbom. Niks overhaast be
slissen. Eerst dat wapen inbren
gen in de onderhandelingen met
de Sowjet-Unie. Kijken wat je op
die manier kan bereiken. Die rus
tige manier van politiek bedrij
ven, spreekt mij erg aan".
Op de Weteringsschans in Amsterdam „standplaats voor 5 taxi's".
Maar waar moet ik dan m'n fiets laten? zal de eigenaar van deze twee-
wieler hebben gedacht. Dan maar een hangplaats
