Paradiso: monument van een revolutie...
Aanval van Brazilië op de Amazone
Hoe de vooruitgang uiteindelijk toch tegenviel
Amerika
opener
voor
havelozen
ZATERDAG 8 APRIL 197;
UU
Paradiso bestaat tien jaar en al
vibreert het veelkleurige gebouw
aan de Amsterdamse Weterings
chans niet meer zoals in 1968.dat
het nog functioneert en bijvoor
beeld vorig jaar zo'n 120.000 jon
geren binnen de graffiti-muren
kreeg is al reden genoeg om er
even bij stil te staanDe jubilaris
sen roepen haastig dat er geen
aanleiding bestaat voor een te
rugblik omdat Paradiso alleen
maar vooruit kijktwil blijven
zoeken, weetje wel. Maar toch: de
eens zo magische tempel is te zeer
met de jeugd van de grote na
oorlogse generatie verweven dan
dat je aan nostalgie ontkomt. Op
het tienjarenbal vandaag zal er
dan ook wet veel over vroeger ge
praat worden.
Het geboortejaar van Paradiso,
1968, was voor de jonge dertigers
en oude twens van nu een heel
belangrijk jaar. De internationale
revolutie leek te zijn losgebar
sten, gezien de gebeurtenissen in
Parijs vooral. Het protest tegen
Vietnam op de Amerikaanse
campussen nam uitgesprokener
vormen aan. Zelfs in het oosten,
in Praag met name, scheen een
nieuw soort maatschappij zich
aan te dienen. Alles moet anders,
vonden de oude tieners en de
jonge twens van toen. Het was
een jaar dat tot een stellingna-
me dwong.
Veel jongeren kozen - naar hun
vaste overtuiging definitief-voor
de alternatieve samenleving en
weigerden verder mee te doen
aan een maatschappij die dreef
op concurrentie en consumptie.
De subculturen kwamen los: an
dere leefregels, andere muziek,
andere gedachten, andere kle
ding. Communes, macrobiotisch
voedsel en bloemen in antwoord
op de bommen van de oudere ge
neratie. Woodstock en Kralingen,
en het Vondelpark bezwangerd
van een voor ingewijden direkt
herkenbare hasj-geur.
Gewenning
Paradiso had in dit alles een duide-
Door Alexander
Munninghoff
lijke functie. Het gebouw werd
het ontmoetingscentrum van de
geestverwanten, sommige goede
jaren leverden bezoekersaantal
len van meer dan 300.000 op. De
nadruk lag heel sterk op creativi
teit; zolang de maatschappij nog
in beweging was, viel alles watje
in en rondom Paradiso deed on
der die noemer. Ludiek was het
trefwoord voor de meest uiteen
lopende activiteiten.
Maar alras trad ook in deze hoop
volle chaos de gewenning in.
Avantgardismee kristalliseerde
uit tot begrijpelijke gedrags
patronen, de commercie maakte
zich zonder al te veel moeite
meester van de subcultuur. De
tijd van de imitatoren biak al snel
aan: kleding en uiterlijk gedrag
klopten nog wel, maar wat in Pa
radiso in het begin van de jaren
zeventig gebeulde had weinig
meer met overtuiging uitstaande.
De sfeer was by tyd en wijle zelfs
dreigend, met name aait de poor
ten van het gebouw waar elkaar
beconcurrerende dealers - in soft en
nu ook harddrugs af en toe ge
weld niet schuwden. Tegenwicht
vanuit de bezoekersmassa was er
niet: men zat, hing of lag lusteloos
in de diverse ruimten van het uit
1869 daterende gebouw te luiste
ren naar muziek. Gecommuni
ceerd werd er nauwelijks meer,
van een eigen identiteit was, ver
geleken by 1968, geen sprake.
Een poging om Paradiso tot een
soort jeugdhonk om te toveren,
waarbij vooral de opvang van
drugverslaafden centraal zou
dienen te staan, leidde in 1975 tot
een bestuurscrisis. Het bestuur
dat er nu zit heeft, acht man sterk,
uitgesproken ideeën die gaan m
de richting van totale openheid
naar een zo groot mogelijk-
publiek toe.
De elitaire incrowdsfeer moet ver
meden worden, vindt men. Punk,
sinds augustus vorig jaar een
steeds massaler verschijnsel,
overheerst in het muziekprog
ramma. Het publiek bestaat in
middels uit voornamelijk 16- en
17-jarigen. Slechts in het café op
de eerste verdieping vindt men
een enkele oude hippie van een
jaartje of dertig.
Paradiso staat op de monumen
tenlijst, officieel vanwege een
bijzondere gietijzeren draagcon
structie van het dak. Maar het
echte monument is tien jaar oud:
ter nagedachtenis van hen die
niets meer van de maatschappij
wilden weten maai- er nu allemaal
weer volop aan deelnemen.
In Noord-Holland is een stelsel van beweegbare waterke
ringen ook wel stuwen genoemd - in gebruik, dat in geval
van doorbraak van een polderkade moet voorkomen dat
grote hoeveelheden water uit de om de polder gelegen
vaarten - de zgn. boezemwateren - de polder binnenstro
men. De komende maanden wordt er een alarmsysteem
geïnstalleerd waarmee kadebreuken automatisch op een
centraal punt gesignaleerd worden, zodat snel door mid
del van de stuwen de ramp beperkt kan worden.
De stuwen zelf zijn niet nieuw: in
een aantal varianten worden ze
op diverse plaatsen toegepast.
Het type stuw dat in brede vaar
ten in Noord-Holland wordt ge
bruikt is vervaardigd volgens een
vinding van de hoofdingenieur-
directeur van de Provinciale Wa
terstaat in Noord-Holland. Het is
een soort rubber "worst", die
wanneer hij met water vol
gepompt wordt de vaart volledig
afsluit; wanneer hij weer leegge
pompt wordt verdwijnt het „vel"
van de worst in een stalen doos op
de bodem van de vaart, waarbij
het de deksels van de doos boven
zich dichttrekt en daardoor niet
meer beschadigd kan worden.
Het kruipt in z'n schulp, vandaar
de naam schulpstuw.
Een voordeel van deze schulpstu-
wen is dat ze in de rusttoestand
niet boven de bodem uitsteken,
waardoor de vaarroute niet wordt
belemmerd. In 15 tot 30 minuten
kan de schulpstuw worden vol
gepompt waarbij de tot dusver
grootste stuwen een kerende
hoogte van ruim 3 meter en een
lengte van bijna 30 meter hebben,
terwijl er een van 48 m lengte in
aanbouw is, die in opgepompte
toestand 4.80 m hoog wordt.
De stuw zal worden opgepompt als
zich een calamiteit voordoet;
dijkdoorbraak of andere
dreigende wateroverlastproble-
In Noord-Holland zijn de stuwen
behalve voor demonstraties ook
al eens echt gebruikt. In decem
ber 1977 werden twee keringen
opgezet toen de waterleiding in
Amsterdam-zuid was gespron
gen. Provinciale Waterstaat is
tevreden over het nieuwe sys
teem en wil daarom in de ko
mendejaren het aantal oppomp-
bare stuwen geleidelijk uitbrei
den. In Zuid-Holland is intussen
ook een stuw van dit type in ge
bruik.
De genoemde schulpstuwen moe
ten zo snel mogelijk na een cala
miteit in werking worden ge
steld. Het heeft weinig zin de
schulpstuwen op te pompen als
de polder al onder water staat.
Maar hoe komt men nu - ook bij
nacht en ontij - snel te weten dat
er ergens een polderkade is door
gebroken?
Als een polderkade is doorgebro
ken stroomt het water uit de om
de polder gelegen vaarten naar
het gat in de kade. De Provinciale
Waterstaat van Noord-Holland
Door Chriet Titulaer
heeft nu, in samenwerking met
de heer P. Rijnberk van de Rot
terdamse Instrumenten Service,
een systeem ontworpen dat het
mogelijk maakt op 24 plaatsen in
de NoordhoJlandse wateren de
stroomsnelheid en stroomrich
ting op te nemen en automatisch
door te geven naar een centraal
punt, het gebouw van de Prov.
Waterstaat in Haarlem.
Wanneer nu het water op één of
meer meetpunten langdurig en
snel in één richting gaat stromen
wijst dat op de mogelijkheid van
een kadebreuk. Uit de richting
van de stroom kan bij benadering
de plaats van de doorbraak wor
den bepaald. Het ligt in de be
doeling voorlopig 11 van de 24
meetpunten te installerenom dit
aantal later, wanneer het aantal
stuwen is vermeerderd, uit te
breiden.
Met deze automatische gegevens
verzameling kan snel een beslis
sing worden genomen over het al
of niet oppompen van een water
kering. In theorie is het zelfs mo
gelijk de automatisering nog ver
der door te voeren: na een gesig
naleerde afwijking zou de stuw
automatisch opgepompt kunnen
worden. Die stap zal echter
voorlopig nog niet worden gezet,
al is het maar omdat men dan het
risico loopt dat een stuw wordt
opgepompt, terwijl er juist een
schip passeert: het schip zou op
de stuw komen te liggen.
zo sterk dat een auto eroverheen kan rijden (foto
Het meetnet kan wel alarmeren: als
er afwijkingen worden gecon
strueerd kunnen waar
schuwingslampjes gaan bran
den, sirenes gaan loeien of men
sen thuis worden gewaarschuwd.
Al deze alarmeringsmogelijk-
vorden wel meteen
Alarmering door een langs het
meetpunt varend schip wordt
voorkomen doordat het alar
meringssysteem niet reageert op
kort durende stromingen, zoals
die door schepen wordt veroor
zaakt, doch alleen op langer du
rende stromingen.
Hoewel de hele automatisering van
de oppompbare waterkeringen
met het oog op oorlogscalamitei
ten is opgezet, bewijst ze ook nu
al haar nut.
Toen president Garrastazu Medici in 1970 het gebied van de
Amazone begon open te stellen leek dat een stoutmoedige
onderneming. Maar hoe ziet die onderneming, die bekend
staat als PIN (Programma van Nationale Integratie) er na
acht jaar uit?
De geschiedenis van Brazilies
jongste poging om zijn binnen
land open te stellen wordt verteld
in een boek, „Aanval op de Ama
zone", van de hand van Richard
Bourne, een Britse journalist die
de onderneming van dag
tot dag heeft gevolgd.
Het was de bedoeling van Medici
om een netwerk van nieuwe we
gen aan te leggen, 100.000 gezin
nen - in totaal 750.000 mensen - in
het gebied te vestigen, industrie-
en landbouwprojecten te finan
cieren en het gebied uit de lucht
in kaart te brengen en daarbij po
tentiële mijngebieden te vinden.
Het verarmde noordoosten van
Brazilië is een door droogte ge
troffen streek en daarmee een
mogelijke haard van sociale on
rust, die de regeerders zorg baart.
Medici beschouwde Amazonia
als een ideaal gebied om werklo
zen uit het noordoosten op-
te nemen.
Hij kreeg spoedig in binnen- en
buitenland de naam een actief
man te zijn vol ideeën. Maar ook
werd hij gekritiseerd door mi
lieubeschermers die hun onge
rustheid toonden over de moge
lijke gevolgen van de vernieti
ging van een groot deel van het
laatste grote tropische regen
woud ter wereld. Anderen, die in
de eerste plaats aan de mensen
dachten, vreesden voor het lot
van de 100.000 Indianen in het
gebied die al veel land hadden
moeten afstaan en die in aantal
sterk achteruit waren gegaan als
Door Robert Low
gevolg van vroegere pogingen de
„vooruitgang" in het gebied te
doen zegevieren. Was deze vrees
gerechtvaardigd
Recessie
De vooruitgang is zeker niet zo sys
tematisch geweest als de plan
nenmakers hadden gewild. De
essentiele factor was volgens
Bourne de achteruitgang van de
wereldeconomie, die begon in 1973.
Het gebied van de Serra dos Canyas
in Amazonia bevat een van de
grootste reserves aan ijzererts en
verder ook grote hoeveelheden
mangaan, nikkel en bauxiet.
Maar de financiering van de ont
ginning van deze lagen moest uit
het buitenland komen en de re
cessie maakte, dat de plannen ja
ren achterop raakten. Volgens
Bourne veroorzaakte het Brazi
liaanse belastingstelsel dat de
overheid vaak meer uitgaf dan
wat zij aan gelden hoopte te ont
vangen.
De aanleg van wegen heeft de te
rugslag ondervonden van de
steeds hogere kosten en van wij
zigingen in de politiek. Bourne
heeft ook kritiek op de kwaliteit
van sommige wegen en beweert,
dat sommige wegen eikaars func
tie eenvoudig overlappen.
Ga rrastazu Medici linksdu
elling van het Amazone-gebied.
Na de Grote- Verzoendag- oorlog in
het Midden Oosten van 1973 zijn
de olieprijzen viermaal zo hoog
geworden en dit heeft de rege-
ring-Geisel, die in 1974 aan de
macht kwam, genoopt de priori
teiten van de diverse transport
mogelijkheden drastisch te her
zien. Aanleg van spoorwegen
wordt niet meer primair gesteld
en ironisch genoeg kan men tot
het besef komen, dat de grote na
tuurlijke verbindingsaderen, de
rivieren van Amazonia, de
goedkoopste en meest efficiënte
middelen vormen voor het trans
port.
Verwarring
Een soortgelijke verwarring ken
merkt de kolonisatie. In 1972
hadden de plannen zo weinig te
1970 een aanzet maakte met de openst-
maken met de werkelijkheid, dat
zij in diskrediet raakten. De
landbouwtechnieken van de
mensen uit het noordoosten die
het gebied gingen bevolken ble
ken vaak totaal ongeschikt te
zijn. Regeringsinstanties
moedigden de verbouw aan van
gewassen die gauw geoogst kon
den worden zoals rijst, maar dit
leidde ertoe dat de pas in cultuur
gebrachte grond snel verarmd
raakte.
Veel immigranten gaven er de brui
aan en het aantal kolonisten bleef
ver achter bij de eerste
stoutmoedige verwachtingen
Bourne heeft berekend dat er
maar 10.000 mensen naar Ama
zonia zijn getrokken, nog minder
dan tien procent van de bevol
kingstoename in het noordoos
ten in alle jaren tus
sen 1970 en 1975,
Het oorspronkelijke regeringplan
van eenheden van honderd hec
taren voor kolonisten wordt nu
gewijzigd en men richt zich nu op
veel grotere afzonderlijke eenhe
den.
De milieubeschermers zijn vooral
bezorgd over de steeds snellere
vernietiging van het regenwoud
in het Amazonegebied, hoewel
Bourne de theorie, dat hierdoor
de hoeveelheid zuurstof in de at
mosfeer aanzienlijk zal vermin
deren, paniekerig noemt. Vol
gens foto's uit satellieten heeft
Amazonia alleen al in 1975
100.000 vierkante kilometer aan
bos verloren, vier procent van het
totaal.
Bourne meent dat het niet in dit
tempo zal doorgaan en wijst erop
dat negentig procent van Ama
zonia vrijwel ongerept blijft. SPI.
de in 1967 opgerichte organisatie
ter bescherming van de Indianen
zou oogluikend hebben toegela
ten, dat Indianen uit het gebied
werden verwijderd met middelen
als bombardementen en vergif.
Onder Medici heeft FUNAI, het
huidige Indiaanse bureau, in
stilte met belangrijke wegen
bouwers en anderen samen
gewerkt om de PIN. de organisa
tie voor openlegging van het A-
mazonegebied, te steunen.
Een Statuut voor de Indianen van
1973 probeerde te bepalen op
welke wijze de Indianen geleide
lijk in de Braziliaanse maat
schappij konden worden
"geïntegreerd" Bourne zegt, dat
veel stammen toch al in aantal
achteruitgaan en dat sommige
Indianen uit protest zelfs weiger
den kinderen te krijgen.
Andere stammen daarentegen
zoals de Xavante, die terugge
vochten hebben en op hun rech
ten zijn blijven staan tegen de
opdringende kolonisten, zijn
vooruitgegaan. De les die hieruit
getrokken kan worden is duide
lijk, aldus Bourne.
„Als meer groepen konden be
grijpen waarom de Xavante zich
gehandhaafd hebben en zij deze
stam konden navolgen dan zou er
minder reden tot ongerustheid
zijn over het lot van de Indianen
in Amazonia".
Hulp
Bourne noemt een aantal manieren
waarop de buitenwereld kan hel
pen Amazonia te beschermen.
Aandeelhouders en buiten
landers zouden erop moeten
aandringen dat de sociale- en mi
lieu- aspecten bij de ontwikke
ling van het gebied ten volle wor
den nageleefd zodat bijvoorbeeld
groepen Indianen die efdooi
kunnen worden geschaad, wor
den beschermd. Internationale
lichamen en fondsen, die mei
grote projecten te maken hebben
zouden hetzelfde moeten doen
De wereld kan er ondermeer voor
zorgen dat bepaalde houtproduk-
ten opnieuw in gebruik worden
genomen. Hierdoor kan de druk
op Amazonia wat worden ver
minderd. Tenslotte kunnen in
ternationale wetenschappers
meer aandacht besteden aar
Amazonia, waardoor wellichl
fouten uit het verleden vermeden
kunnen worden
Dit is alles erg nobel maar de ge
schiedenis van Amazonia sinds
het gebied was ontdekt door de
Europeanen geeft toch weinig
hoop, dat idealisme een grote rol
zal spelen bij zyn toekomstige
ontwikkeling.
Observerdiensi
WASHINGTON (SP) - De vluchte
lingen uit Vietnam, die in kleine
bootjes hun land nog steeds bij
duizenden verlaten maar bijna
nergens een thuishaven kunnen
vinden, zullen worden toegelaten
in de Verenigde Staten. Ook
vluchtelingen uit de Indochinese
landen die nu in kampen hun lot
afwachten, mogen zich in Ame
rika vestigen als zij daar naaste
familie of een politieke binding
met de Verenigde Staten hebben.
President Jimmv Carter heeft vlak
voor hij op reis ging naar Zuid-
Amenka en Afrika goedkeuring
gehecht aan deze tussentijdse re
geling voor het opnemen van
vluchtelingen, die vooruitloopt
op een geheel nieuwe wet op de
immigratie. Men verwacht dat
hierdoor volgend jaar opnieuw
25.000 vluchtelingen uit Indo-
China toestemming krijgen om
Amerika binnen te komen.
Door Anton Pfeiffer
Carter heeft met zijn beslissing een
einde gemaakt aan de eindeloze
besprekingen binnen zijn rege
ring over het immigratiebeleid.
Hij heeft nu richtlijnen goedge
keurd die alleen nog in officiële
vorm moeten worden gegoten
om te worden uitgevoerd.
Hoewel de nieuwe immigratiewet
niet voor volgend jaar wordt ver
wacht, zou aan de totstandko
ming hiervan nu de grootst mo
gelijke voorrang worden gege-
Op het ogenblik laat Amerika jaar
lijks 17.4U0 vluchtelingen van
over de hele wereld binnen. Het is
de bedoeling dat dit aantal op on
geveer 40.000 wordt gebracht.
Maar daarboven zal het mogelijk
blijven om in geval van nood nog
meer vluchtelingen toe te laten.
Om de zwervende Vietnamese
vluchtelingen - in Amerika wor
den ze „boat people" (de mensen
in de bootjes) genoemd - op te
nemen kan de minister van justi
tie gebruik maken van een spe
ciale bevoegdheid, die de im
migratiewet van 1952 hem geeft.
Met deze zogenaamde „parole
authority" kan de minister in ge
val van nood immigranten in het
land toelaten, zonder dat deze
voldoen aan een groot aantal ad
ministratieve voorwaarden. Vaak
geldt het mensen die zelfs hele
maal geen papieren meer hebben
waarmee ze hun blote bestaan
kunnen bewijzen.
Havelozen
Er zijn nu ongeveer 5600 van deze
havelozen gestrand in Azië,
voornamelijk in Maleisië, maar ze
zyn daar ongewenst. Elke maand
vluchten er nóg zo'n 1500 mensen
in kleine bootjes uit Vietnam.
Amerika zal hiervan naar
schatting tweederde moeten op-
De noodmaatregel wordt ook van
toepassing op Indochinese
vluchtelingen die over land naar
Thailand zijn gevlucht. Er zitten
daar nu ongeveer 100.000 vluch
telingen in de overvolle kampen
en maandelijks komen er nog
3000 bij. Duizenden van de
kampbewoners vallen onder de
nieuwe Amerikaanse regeling.
Van de nieuwe toevloed zullen er
maandelijks ongeveer duizend
voor vestiging in de Verenigde
Staten in aanmerking komen.
In de regering is een meningsver
schil geweest tussen minister
Bell en zijn collega van buiten
landse zaken Cyrus Vance. De
laatste vond dat minister Bell zijn
bijzondere bevoegdheid moet
blijven gebruiken om de nieuwe
golf van Indochinese vluchtelin
gen op te nemen. Bell daarente
gen achtte deze bevoegdheid al
leen toepasselijk voor werkelijk
plotselinge noodgevallen en niet
als middel om geregeld vluchte
lingen te blijven opnemen boven
het officieel toegestane aantal
immigranten.
In december besloot de regering
7000 man „boat people" op te
nemen op grond van de speciale
bevoegdheid van de minister van
justitie. Dit contingent is nog niet
opgebruikt, zodat de nieuwe
richtlijnen van de president nog
niet direct in werking hoeven te
treden. Deze gelden alleen voor
de overbruggingsperiode tussen
het
de
nieuwe wet. Hoe eerder dat
laatste gebeurt, hoe korter zal er
van de bijzondere regeling ge
bruik moeten worden gemaakt.
